Những điều ít biết về nhạc sỹ sáng tác bài hát “Nam Bộ kháng chiến”

Ông Tạ Thanh Sơn trong áp phích tuyên truyền tại trụ sở Hội Cựu giáo chức Sài Gòn

Mùa thu năm 1945, chỉ chưa đầy 1 tháng sau khi giành được độc lập, người dân miền Nam lại phải đương đầu với cuộc kháng chiến mới, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Được hậu thuẫn của đế quốc Anh, ngày 23/09/1945, chúng đã đánh úp những văn phòng và những vị trí kế hoạch, khởi đầu đại chiến xâm lăng quốc gia ta một lần nữa.

Toàn miền Nam đã đứng lên đáp lời kêu gọi của ủy ban kháng chiến. Chính trong những ngày tháng hào hùng đó, có một bài hát đã ra đời kịp thời như là một lời tuyên thệ, lời hiệu triệu toàn dân “Mùa thu rồi, ngày 23 ta đi theo tiếng ca sơn hà nguy biến…”. Đó là bài hát “Nam bộ kháng chiến” của nhạc sỹ Tạ Thanh Sơn.

Nhạc sỹ Tạ Thanh Sơn quê ở huyện Trà Ôn – tỉnh Vĩnh Long. Theo những người sống cùng thời với nhạc sỹ kể lại thì thủa nhỏ, nhạc sỹ Tạ Thanh Sơn theo học tại trường trung học Cần Thơ. Bác sỹ – cán bộ lão thành cách mạng Trần Cửu Kiến nhớ lại ”. “ Khoảng những năm cuối thập niên 30, khi chúng tôi đang học năm thứ 3 trung học thì Tạ Thanh Sơn khởi đầu vào trường. Chúng tôi cùng ở một phòng trong khu nội trú gồm có tôi, Tạ Thanh Sơn, Nguyễn Việt Nam, Lưu Hữu Phước. Ngoài ra còn có một người nữa học cùng khoá với Tạ Thanh Sơn nhưng ở bán trú là Nguyễn Hữu Có. Ngày đó Sơn đã tỏ ra có năng khiếu sở trường về âm nhạc, anh học rất giỏi môn nhạc, và chơi đàn măng – đô – lin rất hay. Ngoài giờ học Sơn hay rủ chúng tôi đi ra bãi cồn gần chợ Cần Thơ nghe hát đối. Đối với tôi thì hát đối nghe không hay lắm nhưng Sơn lại tỏ ra rất thích. Tôi hát bài “ Nam bộ kháng chiến ”, mà không nghĩ tác giả là Sơn. Mãi đến khi gặp Sơn trong lớp học chính trị tại bưng thuộc kênh Bảy Bồng – Đồng Tháp, hỏi Sơn thì mới biết. Năm 1953, khi tôi đã vào thành nội để hoạt động giải trí hợp pháp Sơn có gặp tôi và đưa lời hai bài hát “ Nam bộ kháng chiến ” cho tôi xem. Tôi bảo lời một đã hay quá rồi hào hùng quá rồi, cần chi đến lời hai nữa ! ”. Sau khi học xong trung học Cần Thơ, Tạ Thanh Sơn lên Hồ Chí Minh làm nghề giáo viên. Cũng chính những năm này trào lưu người trẻ tuổi tiền phong tại TP HCM khởi đầu tăng trưởng mạnh.

Tập thể lãnh đạo nghiệp đoàn giáo học nội đô sau Hiệp định Geneve, ông Tạ Thanh Sơn đứng ngoài cùng bên trái

Như nhiều người trẻ tuổi yêu nước, Tạ Thanh Sơn đã tham gia lực lượng người trẻ tuổi tiền phong. Chính lực lượng này là trụ cột và góp thêm phần rất lớn trong cuộc cách mạng tháng 8/1945.

Sau ngày 23/9, nhiều chiến sĩ thanh niên tiền phong đã trở thành lực lượng nòng cốt của cách mạng, người ra chiến khu, người nằm lại hoạt động trong nội thành.

Tạ Thanh Sơn liên tục với nghề giáo, tham gia hoạt động giải trí trong lòng địch. Nhà giáo lão thành Phan Văn Phổ nhớ lại : “ Ngày đó Tạ Thanh Sơn dạy học tại trường Huỳnh Khương Ninh cùng với tôi. Vì là hoạt động giải trí bí hiểm nên bạn bè dù gặp nhau nhiều lần nhưng cũng ít trò chuyện với nhau. Chúng tôi cùng tham gia nghiệp đoàn giáo học tư thục Nước Ta là nghiệp đoàn giáo viên yêu nước ngày đó. Chúng tôi rải giáo viên đi những trường để làm nòng cốt cho hoạt động giải trí, Tạ Thanh Sơn cũng đi dạy ở 1 số ít trường khác để tạo cơ sở. Tuy ít trò chuyện với nhau nhưng nhiều đồng đội đều nhận xét Sơn là người năng nổ, hoạt động giải trí tích cực. Còn khi hỏi Sơn về bài “ Nam Bộ kháng chiến ” Sơn chỉ cười, cho rằng đó là một góp phần nhỏ cho cách mạng. Nhưng Sơn cũng rất vui vì được nhiều người hát ”. Sau năm 1954, Tạ Thanh Sơn vẫn liên tục dạy học ở TP HCM. Do những ngày đó những hoạt động giải trí trào lưu gặp nhiều khó khăn vất vả nên nhiều lực lượng yêu nước đã không liên lạc được với cách mạng, Tạ Thanh Sơn cũng trong trường hợp đó. Dạy học một thời hạn, Tạ Thanh Sơn đưa cả mái ấm gia đình qua bên Campuchia rồi lại quay về Cần Thơ sinh sống. Sau ngày giải phóng miền Nam, Tạ Thanh Sơn đã được gặp lại nhiều đồng nghiệp trong nghiệp đoàn Giáo học tư thục thời xưa tại TP HCM. Theo tài liệu tại trụ sở Hội Cựu giáo chức TP HCM, Tạ Thanh Sơn tham gia tại Mặt trận tổ quốc tỉnh Cần Thơ. Vì ông là người nhã nhặn nên những người thao tác cùng ông không mấy ai biết rằng đây chính là tác giả bài hát “ Nam bộ kháng chiến ” vang dội một thời. Cuối năm 2004, trong đợt hội thảo chiến lược về thiết kế xây dựng tượng đài Nam bộ kháng chiến, nhiều đại biểu đã cho rằng nên lấy hình tượng cái nóp trong bài hát của Tạ Thanh Sơn “ Nóp với giáo mang trên ngang vai, nhưng thân trai nào kém oai hùng … ” để bộc lộ niềm tin ngày 23/9 của người dân miền Nam.

Theo ý kiến tại hội thảo, hình ảnh chiếc nóp đã gắn liền với đời sống của người chiến sỹ cách mạng lúc bấy giờ và đã phản ánh rất sinh động tinh thần chiến đấu hào hùng, anh dũng của quân và dân miền Nam.

Đã 60 năm trôi qua, niềm tin và khí phách của người dân miền Nam vẫn còn hừng hực qua bài hát “ Nam bộ kháng chiến ”. Dù tác giả Tạ Thanh Sơn ít được nhắc tới nhưng sức sống hào hùng của bài hát thì vẫn còn đọng trong tâm lý mọi người. Bởi bài hát đã gắn chặt với lịch sử vẻ vang Nước Ta với ngày Nam bộ kháng chiến.

Trọng Thịnh

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Tin Tức