Lịch sử kỳ thú của con “Chuột” máy tính | https://laodongdongnai.vn

Chuột máy tính do Douglas Engelbart “sinh thành”, được Xerox PARC phát triển và thương mại hóa nhờ Apple. Ảnh: The New Yorker

Kỹ sư người Mỹ Douglas Engelbart ( 1925 – 2013 ) vẫn được cho là cha đẻ của chuột máy tính mà ta biết thời nay. Năm 1968, Engelbart, khi đó hãy còn là một nhà nghiên cứu ít tiếng tăm ở Viện nghiên cứu và điều tra Stanford ( SRI ), đã trình làng “ đứa con ” đầy tự hào trước hơn 1.000 nhà khoa học máy tính tại hội thảo chiến lược Fall Joint Computer ở San Francisco, Mỹ .
“ Thủy tổ ” của chuột máy tính, như phong cách thiết kế được Mỹ cấp bằng bản quyền sáng tạo năm 1970 của Engelbart, to gấp đôi thiết bị ta quen thuộc ngày này vì được đặt trong một hộp gỗ hạng sang, với 3 nút bấm trên đầu, chuyển dời bằng hai bánh xe ở mặt dưới thay vì “ hòn bi ” ( trackball ) của chuột bi hay đèn điốt phát quang như chuột quang giờ đây .

Dù bằng cách nào thì nguyên lý cũng giống nhau, chuyển động của chuột được ghi lại bằng mã nhị phân và hiển thị lại trên màn hình dưới dạng con trỏ (cursor).

Tên cúng cơm trên sách vở của thiết bị Engelbart khai sinh ra chẳng có chút mỹ miều nào mà đầy tính kỹ thuật – “ thiết bị khuynh hướng vị trí X-Y trên màn hình hiển thị ”, còn “ chuột ” chỉ là biệt danh. Cuối cùng thì chính biệt danh lại thông dụng hơn tên chính thức .
Khi chuột máy tính trở nên phổ cập, mọi người hỏi Engelbart về nguồn gốc của nó, ông vấn đáp không biết tại sao lại gọi nó là chuột, “ mọi người mở màn gọi như vậy và cứ dùng như thế chứ không đổi khác ” .
Trong một cuộc phỏng vấn khác, Engelbart lại hồn nhiên cho rằng con chuột được gọi là con chuột vì nó … giống con chuột, với phần dây gắn phía sau đuôi. Tuy rằng sau này phần dây đã được chuyển lên phía đầu cho tiện lợi hơn .

“Tiến hóa”

Vào năm 1973, Trung tâm điều tra và nghiên cứu Xerox tại Palo Alto ( Xerox PARC ) đã tăng trưởng một bản tăng cấp cho chuột, đó là loại chuột mới dùng trackball và có 3 nút bấm, tương hỗ trên máy tính tiên phong sử dụng giao diện đồ họa người dùng ( GUI ). Xerox cũng là công ty tiên phong bán ra một mạng lưới hệ thống máy tính đi kèm với con chuột dùng trackball mang tên 8010 Star Information System vào năm 1981 .
Vào năm 1984, chuột máy tính trở thành tiêu chuẩn của mạng lưới hệ thống máy tính Apple Macintosh. Nhờ cú hích mà máy Macintosh tạo ra ở thung lũng Silicon, chuột máy tính cũng “ thơm lây ”, trở thành “ sao hạng A ” trên thị trường công nghệ tiên tiến .
Cùng với sự tăng trưởng của hệ quản lý và điều hành Windows của Microsoft và giao diện người dùng, chuột trở nên phổ cập và là tiêu chuẩn không hề thiếu của bất kể chiếc máy tính nào .
Chuột bi, vốn hoạt động giải trí theo nguyên tắc ghi nhận và truyền hoạt động của viên bi vào những trục ở bên trong rồi truyền tài liệu cho máy giải quyết và xử lý, lại có điểm yếu kém là nặng nề, độ nhạy kém. Những năm cuối của thế kỷ 20, chuột quang sinh ra với độ đúng mực cao hơn .
Song phải đến khi Microsoft ra đời loại sản phẩm chuột quang IntelliMouse Explorer tại triển lãm COMDEX ( Las Vegas, Mỹ ) vào tháng 4-1999 thì cách tất cả chúng ta sử dụng chuột mới biến hóa. Viên bi bên dưới đã được thay bằng đèn LED và một mạng lưới hệ thống quang học ghi nhận hoạt động con chuột .
Chuột quang thế hệ đầu vướng phải điểm yếu kém là kén mặt phẳng ( không hoạt động giải trí trên mặt kính ), trước khi hạn chế này được khắc phục nhờ công nghệ tiên tiến laser. Khi chuột quang đã hoàn toàn có thể dùng được trên toàn bộ những mặt phẳng, từ mặt bàn kính cho tới trên đùi người sử dụng, cũng là lúc hồi cáo chung cho chuột dùng trackball đã điểm .

Từng bị đoán “chết sớm”

Năm 2008, nhà nghiên cứu và phân tích Steve Prentice của hãng nghiên cứu và điều tra thị trường Gartner tuy thừa nhận chuột đã “ trở thành một phần không hề thiếu trong giao diện đồ họa người dùng ”, tuy nhiên lại ra lời “ sấm truyền ” rằng nó sẽ sớm bị thời đại bỏ quên và tương lai của công nghệ tiên tiến sẽ không là chuột máy tính .
Prentice Dự kiến chuột máy tính sẽ thành món “ đồ vật thời cổ xưa ” trong vòng 3 đến 5 năm tính từ thời gian đó, khi kỷ nguyên hậu máy tính để bàn ( desktop ) cận kề, mọi người sẽ chuyển sang dùng máy tính xách tay ( máy tính ) với trackpad, và xa hơn nữa là triển vọng màn hình hiển thị cảm ứng, công nghệ tiên tiến nhận diện giọng nói và nhận diện khuôn mặt sẽ giúp con người thao tác trên thiết bị mà không cần click chuột .
“ Chuột máy tính hoạt động giải trí tốt trong môi trường tự nhiên desktop nhưng để vui chơi hoặc thao tác trên máy tính thì chuột hết thời rồi ” – Đài BBC dẫn lời Prentice vào năm 2008 .

Nhà phân tích của Gartner thậm chí lấy ví dụ của những công nghệ đang được các tập đoàn phát triển như công nghệ ra hiệu cho tivi bằng cử chỉ tay thay vì điều khiển từ xa, rồi thì các hãng máy ảnh cũng sử dụng công nghệ quét gương mặt để nhận diện mặt và cảm xúc của người dùng theo thời gian thực để củng cố lập luận rằng thời của chuột máy tính sẽ sớm quá vãng.

Prentice còn dự báo tương lai tất cả chúng ta điều khiển và tinh chỉnh thiết bị điện tử bằng ý nghĩ ( công nghệ tiên tiến sóng não ) thay vì dùng thiết bị vật lý như con chuột hay tinh chỉnh và điều khiển từ xa .
Giờ đây, hơn 10 năm sau những công bố này của Prentice, một khoảng chừng thời hạn đủ dài để nhìn lại và nhìn nhận những Dự kiến về công nghệ tiên tiến, dễ thấy lời của nhà nghiên cứu và phân tích này … trật lất .
Năm 2018, nhân kỷ niệm 50 năm chuột của Engelbalt sinh ra, tờ Spiegel ( Đức ) nhận định và đánh giá sau nửa thế kỷ, không có thiết bị nào thành công xuất sắc trong việc hạ bệ ngai vàng của chuột máy tính, kể cả màn hình hiển thị cảm ứng. Chuột máy tính vẫn thống trị thiên nhiên và môi trường văn phòng .
Và ngay cả những nghành chuyên nghiệp cũng không hề rời xa con chuột. Trong những game show bắn súng góc nhìn thứ nhất và game giải pháp, chuột vẫn là lựa chọn số 1 và vượt mặt mọi tay cầm chơi game cho tới nay nhờ ưu điểm dễ tinh chỉnh và điều khiển và nhạy bén. Chưa kể, chuột thời nay nhỏ gọn, có nút cuộn và đã “ đứt đuôi ” khi chuột không dây ngày càng rẻ và thông dụng .
Báo cáo nghiên cứu và phân tích thị trường chuột không dây tiến trình 2019 – 2025 công bố tháng 8 năm ngoái của Hãng Grand View Research cho thấy quy mô thị trường chuột không dây toàn thế giới được định giá 1,38 tỉ USD vào năm 2018 và sẽ lan rộng ra hơn nữa với vận tốc tăng trưởng hằng năm là 3,7 % .

Tiếng click còn mãi

Có nhiều nguyên do cho thấy chuột máy tính sẽ luôn sống sót. Yếu tố tiên phong chính là độ tiện lợi. Đây cũng chính là yếu tố giúp chuột góp thêm phần đưa máy tính trở thành thiết bị phổ cập như thời nay .
Chuột giúp thao tác trên máy tính trở nên đơn thuần tới mức trackpad của máy tính chưa thể so sánh, dù là thao tác như phong cách thiết kế hay là chơi game vui chơi. Và trong toàn cảnh thiết bị điện tử ngày càng tôn vinh tính dễ dùng như lúc bấy giờ thì chuột, nhất là chuột không dây lại càng quan trọng .
Độ tiện lợi mang lại yếu tố đáng giá thứ hai của chuột máy tính : độ thông dụng. Kể từ khi chuột máy tính trở nên phổ cập vào năm 1984, từ đó tới nay ở đâu có máy tính ở đó có chuột, đặc biệt quan trọng là tại môi trường tự nhiên văn phòng, nơi vẫn sử dụng máy tính để bàn .
Góp phần vào việc phổ cập chuột máy tính là mức giá vô cùng dễ chịu và thoải mái. Chỉ cần bỏ ra vài trăm ngàn là đã có một con chuột xài không thay đổi trong thời hạn dài. Chuột hạng sang hơn có giá vài triệu, vẫn không mắc nếu so với giá tiền của máy tính hay những linh phụ kiện riêng không liên quan gì đến nhau .
Không thể không nhắc đến thể thao điện tử ( esport ). Bạn đã thấy ai tranh tài Liên minh lịch sử một thời hay Counter Strike bằng trackpad của máy tính ? Tất cả đều dùng máy tính để bàn và tất yếu, dùng chuột. Những con chuột dùng trong thể thao điện tử đương nhiên là chuột hạng sang, nhưng dùng dây để bảo vệ tín hiệu tốt hơn chuột không dây .
Không phải ngẫu nhiên mà tiếng click của nó đã trở thành một phần quen thuộc so với người dùng máy tính. Trong thời đại công nghệ tiên tiến ngày càng tân tiến như thời nay, chuột máy tính vẫn còn “ đất dụng võ ”, còn phát huy được giá trị tốt đẹp của mình từ những ngày mới sinh ra. Giả sử không có chuột, Windows, máy Mac nói riêng và máy tính nói chung chưa chắc đã phổ cập như ngày này. ■

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Phát Minh