Kinh Trung Bộ – 152. Kinh Căn tu tập

152. Kinh Căn tu tập

(Indriyabhàvanà sutta)

Như vầy tôi nghe .

Một thời, Thế Tôn ở Kajangala, tại Mukheluvana .

Rồi người trẻ tuổi Bà-la-môn Uttara, đệ tử của Pasariya đi đến Thế Tôn ; sau khi đến, nói lên với Thế Tôn những lời nghênh đón hỏi thăm ; sau khi nói lên những lời nghênh đón hỏi thăm thân hữu, liền ngồi xuống một bên. Thế Tôn nói với người trẻ tuổi Bà-la-môn Uttara, đệ tử của Pasariya đang ngồi một bên :

— Này Uttara, Bà-la-môn Pasariya có thuyết về căn tu tập cho những đệ tử không ?

— Thưa Tôn giả Gotama, Bà-la-môn Pasariya có thuyết về căn tu tập cho những đệ tử .

— Nhưng này Uttara, Bà-la-môn Pasariya thuyết về căn tu tập cho những đệ tử như thế nào ?

— Ở đây, thưa Tôn giả Gotama, không nên thấy sắc với mắt, không nên nghe tiếng với tai. Như vậy, thưa Tôn giả Gotama, Bà-la-môn Pasariya thuyết căn tu tập cho những đệ tử .

— Nếu là như vậy, này Uttara, theo như lời nói của Bà-la-môn Pasariya, người mù sẽ là người có căn tu tập, người điếc sẽ là người có căn tu tập. Này Uttara, người mù không thấy sắc với mắt, người điếc không nghe tiếng với tai .

Khi được nói vậy, người trẻ tuổi Bà-la-môn Uttara đệ tử của Pasariya ngồi yên lặng, hổ thẹn, thụt vai, mặt cúi gầm xuống, trầm ngâm, không nói năng gì .

Rồi Thế Tôn, sau khi biết được Uttara, đệ tử của Pasariya im re, hổ thẹn, thụt vai, mặt cúi gầm xuống, trầm ngâm, không nói năng gì, liền gọi Tôn giả Ananda và nói :

— Này Ananda, Bà-la-môn Pasariya thuyết cho những đệ tử căn tu tập một cách khác ; nhưng trong giới luật những bậc Thánh, vô thượng căn tu tập khác như vậy .

— Bạch Thế Tôn, nay đã đến thời ! Bạch Thiện Thệ, nay đã đến thời để Thế Tôn thuyết vô thượng căn tu tập trong giới luật bậc Thánh. Sau khi nghe Thế Tôn, những vị Tỷ-kheo sẽ thọ trì .

— Vậy này Ananda, hãy nghe và suy nghiệm kỹ, Ta sẽ giảng .

— Thưa vâng, bạch Thế Tôn .

Tôn giả Ananda vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói như sau :

— Này Ananda, thế nào là vô thượng căn tu tập trong giới luật bậc Thánh ? Ở đây, này Ananda, vị Tỷ-kheo, mắt thấy sắc, khởi lên khả ý, khởi lên bất khả ý, khởi lên khả ý và bất khả ý. Vị ấy tuệ tri như sau : ” Khả ý này khởi lên nơi ta, bất khả ý này khởi lên nơi ta, khả ý và bất khả ý này khởi lên nơi ta. Cái này khởi lên, vì là hữu vi nên thô. Nhưng cái này là an tịnh, cái này là thù diệu, tức là xả “. Cho nên, dầu cho cái gì khởi lên là khả ý, bất khả ý hay khả ý và bất khả ý, tổng thể đều đoạn diệt ( trong vị ấy ), và xả sống sót. Này Ananda, như một người có mắt, sau khi mở mắt, lại nhắm mắt lại, hay sau khi nhắm mắt, lại mở mắt ra ; cũng vậy, như vậy là vận tốc, như vậy là sự mau chóng, như vậy là sự thuận tiện so với cái gì đã khởi lên, khả ý, bất khả ý hay khả ý và bất khả ý, ( toàn bộ ) đều đoạn diệt ( trong vị ấy ), và xả sống sót. Trong giới luật bậc Thánh, này Ananda, như vậy gọi là vô thượng căn tu tập so với những sắc do mắt nhận thức .

Lại nữa, này Ananda, Tỷ-kheo tai nghe tiếng khởi lên khả ý, khởi lên bất khả ý, khởi lên khả ý và bất khả ý. Vị ấy tuệ tri như sau : ” Khả ý này khởi lên nơi ta, bất khả ý này khởi lên nơi ta, khả ý và bất khả ý này khởi lên nơi ta. Cái này khởi lên, vì là hữu vi nên thô. Nhưng cái này là an tịnh, cái này là thù diệu, tức là xả “. Cho nên dầu cho cái gì khởi lên là khả ý, bất khả ý, hay khả ý và bất khả ý, tổng thể đều đoạn diệt ( trong vị ấy ), và xả sống sót. Này Ananda, như một người lực sĩ hoàn toàn có thể búng tay một cách thuận tiện ; cũng vậy, như vậy là vận tốc, như vậy là sự mau chóng, như vậy là sự thuận tiện so với cái gì đã khởi lên, khả ý, bất khả ý hay khả ý và bất khả ý, ( tổng thể ) đều đoạn diệt ( trong vị ấy ) và xả sống sót. Trong giới luật bậc Thánh, này Ananda, như vậy gọi là vô thượng căn tu tập so với những tiếng do tai nhận thức .

Lại nữa, này Ananda, Tỷ-kheo do mũi ngửi hương khởi lên khả ý, khởi lên bất khả ý, khởi lên khả ý và bất khả ý. Vị ấy tuệ tri như sau : ” Khả ý này khởi lên nơi ta, bất khả ý này khởi lên nơi ta, khả ý và bất khả này khởi lên nơi ta. Cái này khởi lên, vì là hữu vi nên thô. Nhưng cái này là an tịnh, cái này là thù diệu, tức là xả “. Cho nên dầu cho cái gì khởi lên là khả ý, bất khả ý hay khả ý và bất khả ý, toàn bộ đều đoạn diệt ( trong vị ấy ) và xả sống sót. Này Ananda, như những giọt nước mưa chảy trượt đi, không có đọng lại trên một lá sen hơi chúc xuống ; cũng vậy, như vậy là vận tốc, như vậy là sự mau chóng, như vậy là sự thuận tiện so với cái gì đã khởi lên, khả ý, bất khả ý hay khả ý và bất khả ý, ( tổng thể ) đều đoạn diệt ( trong vị ấy ), và xả sống sót. Trong giới luật bậc Thánh, này Ananda, như vậy gọi là vô thượng căn tu tập so với những hương do mũi nhận thức .

Lại nữa, này Ananda, Tỷ-kheo lưỡi nếm vị khởi lên khả ý, khởi lên bất khả ý, khởi lên khả ý và bất khả ý. Vị ấy tuệ tri như sau : ” Khả ý này khởi lên nơi ta, bất khả ý này khởi lênnơi ta, khả ý và bất khả ý này khởi lên nơi ta. Cái này khởi lên, vì là hữu vi nên thô. Nhưng cái này là an tinh, cái này là thù diệu, tức là xả “. Cho nên dầu cho cái gì khởi lên là khả ý, bất khả ý, hay khả ý và bất khả ý, toàn bộ đều đoạn diệt ( trong vị ấy ) và xả sống sót. Này Ananda, như một người lực sĩ hoàn toàn có thể nhổ ra một cách thuận tiện cục đờm đọng lại trên đầu lưỡi ; cũng vậy, như vậy là vận tốc, như vậy là sự mau chóng, như vậy là sự thuận tiện so với cái gì đã khởi lên, khả ý, bất khả ý hay khả ý và bất khả ý, ( tổng thể ) đều đoạn diệt ( trong vị ấy ) và xả sống sót. Trong giới luật bậc Thánh, này Ananda, như vậy gọi là vô thượng căn tu tập so với những vị do lưỡi nhận thức .

Lại nữa, này Ananda, Tỷ-kheo thân xúc cảm khởi lên khả ý, khởi lên bất khả ý, khởi lên khả ý và bất khả ý. Vị ấy tuệ tri như sau : ” Khả ý này khởi lên nơi ta, bất khả ý này khởi lên nơi ta, khả ý và bất khả ý này khởi lên nơi ta. Cái này khởi lên, vì là hữu vi nên thô. Nhưng cái này là an tịnh, cái này là thù diệu, tức là xả “. Cho nên dầu cho cái gì khởi lên là khả ý, bất khả ý hay khả ý và bất khả ý, toàn bộ đều đoạn diệt ( trong vị ấy ), và xả sống sót. Này Ananda, ví như một người hoàn toàn có thể co duỗi cánh tay được co lại của mình, hay co lại cánh tay duỗi ra của mình ; cũng vậy, như vậy là vận tốc, như vậy là sự mau chóng, như vậy là sự thuận tiện so với cái gì đã khởi lên, khả ý, bất khả ý hay khả ý và bất khả ý, ( toàn bộ ) đều đoạn diệt ( trong vị ấy ) và xả sống sót. Trong giới luật bậc Thánh, này Ananda, như vậy gọi là vô thượng căn tu tập so với những xúc do thân nhận thức .

Lại nữa, này Ananda, Tỷ-kheo, ý nhận thức những pháp khởi lên khả ý, khởi lên bất khả ý, khởi lên khả ý và bất khả ý. Vị ấy tuệ tri như sau : ” Khả ý này khởi lên nơi ta, bất khả ý này khởi lên nơi ta, khả ý và bất khả ý này khởi lên nơi ta. Cái này khởi lên, vì là hữu vi nên thô. Nhưng cái này là an tịnh, cái này là thù diệu, tức là xả “. Cho nên dầu cho cái gì khởi lên là khả ý, bất khả ý hay khả ý và bất khả ý, tổng thể đều đoạn diệt ( trong vị ấy ), và xả sống sót. Này Ananda, như một người cho nhỏ hai ba giọt nước trong một cái chậu bằng sắt đun nóng mỗi ngày, này Ananda, những giọt nước rơi rất chậm nhưng chúng bị tàn phá, biến đi rất mau, cũng vậy, như vậy là vận tốc, như vậy là sự mau chóng, như vậy là sự thuận tiện so với cái gì đã khởi lên khả ý, bất khả ý hay khả ý và bất khả ý, ( tổng thể ) đều đoạn diệt ( trong vị ấy ) và xả sống sót. Trong giới luật bậc Thánh, này Ananda, như vậy gọi là vô thượng căn tu tập so với những pháp do ý nhận thức .

Như vậy, này Ananda, là vô thượng căn tu tập trong giới luật bậc Thánh .

Và này Ananda, thế nào là đạo lộ của vị hữu học ? Ở đây, này Ananda, Tỷ-kheo mắt thấy sắc khởi lên khả ý, khởi lên bất khả ý, khởi lên khả ý và bất khả ý. Vì rằng có khả ý khởi lên, có bất khả ý khởi lên, có khả ý và bất khả ý khởi lên, vị ấy ưu não, tàm quý, ghét bỏ. Sau khi tai nghe tiếng …, mũi ngửi hương …, lưỡi nếm vị …, thân xúc cảm …, sau khi ý nhận thức pháp, vị ấy khởi lên khả ý, khởi lên bất khả ý, khởi lên khả ý và bất khả ý. Vì rằng có khả ý khởi lên, có bất khả ý khởi lên, có khả ý và bất khả ý khởi lên, vị ấy ưu não, tàm quý, ghét bỏ. Như vậy, này Ananda là đạo lộ của vị hữu học .

Và này Ananda, thế nào là bậc Thánh, những căn được tu tập ? Ở đây, này Ananda, sau khi mắt thấy sắc, vị Tỷ-kheo khởi lên khả ý, khởi lên bất khả ý, khởi lên khả ý và bất khả ý. Nếu vị ấy khởi lên mong ước : ” Mong rằng tôi an trú với tưởng không yếm ly so với ( sự vật ) yếm ly “, thời ở đây, vị ấy an trú với tưởng không yếm ly. Nếu vị ấy khởi lên mong ước : ” Mong rằng tôi an trú với tưởng yếm ly so với ( sự vật ) không yếm ly “, thời ở đây, vị ấy an trú với tưởng yếm ly. Nếu vị ấy khởi lên mong ước ; ” Mong rằng tôi an trú với tưởng không yếm ly so với ( sự vật ) yếm ly và ( sự vật ) không yếm ly “, thời ở đây, vị ấy an trú với tưởng không yếm ly. Nếu vị ấy khởi lên mong ước : ” Mong rằng tôi an trú với tưởng yếm ly so với ( sự vật ) không yếm ly và ( sự vật ) yếm ly “, thời ở đây, vị ấy an trú với tưởng yếm ly. Nếu vị ấy khởi lên mong ước : ” Mong rằng, tôi sau khi từ bỏ cả hai yếm ly và không yếm ly, an trú xả, chánh niệm, tỉnh giác “, thời ở đây, vị ấy an trú xả, chánh niệm, tỉnh giác .

Lại nữa, này Ananda, Tỷ-kheo sau khi tai nghe tiếng …, mũi ngửi hương …, lưỡi nếm vị …, thân xúc cảm …, ý nhận thức pháp, vị Tỷ-kheo khởi lên khả ý, khởi lên bất khả ý, khởi lên khả ý và bất khả ý. Nếu vị ấy khởi lên mong ước : ” Mong rằng tôi an trú với tưởng không yếm ly so với ( sự vật ) yếm ly “, thời ở đây, vị ấy an trú với tưởng không yếm ly. Nếu vị ấy khởi lên mong ước : ” Mong rằng ta an trú với tưởng yếm ly so với ( sự vật ) không yếm ly “, thời ở đây, vị ấy an trú với tưởng yếm ly. Nếu vị ấy khởi lên mong ước : ” Mong rằng tôi an trú với tưởng không yếm ly so với ( sự vật ) yếm ly và ( sự vật ) không yếm ly “, thời ở đây, vị ấy sống an trú với tưởng không yếm ly. Nếu vị ấy khởi lên mong ước : ” Mong rằng tôi an trú với tưởng yếm ly so với ( sự vật ) không yếm ly và ( sự vật ) yếm ly “, thời ở đây, vị ấy an trú với tưởng yếm ly. Nếu vị ấy khởi lên mong ước : ” Mong rằng, tôi sau khi từ bỏ cả hai yếm ly và không yếm ly, an trú xả, chánh niệm, tỉnh giác “, thời ở đây, vị ấy an trú xả, chánh niệm, tỉnh giác .

Như vậy, này Ananda, là bậc Thánh, những căn được tu tập .

Như vậy, này Ananda, Ta đã giảng vô thượng căn tu tập trong giới luật bậc Thánh, đã giảng đạo lộ của bậc hữu học, đã giảng bậc Thánh, những căn được tu tập. Này Ananda, những gì một bậc Ðạo sư phải làm, vì lòng từ mẫn, mưu cầu niềm hạnh phúc cho những đệ tử, những điều ấy Ta đã làm cho những Ông. Này Ananda, đây là những gốc cây, đây là những chỗ trống. Này Ananda, hãy Thiền tư, chớ có phóng dật, chớ có hối hận về sau. Ðây là những lời giáo giới của Ta cho những Ông .

Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Tôn giả Ananda hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy .

Bài viết được Đạo Phật Nguyên Thủy trích từ Kinh Trung Bộ

Do Hòa thượng Thích Minh Châu dịch từ tiếng Pali

— HẾT KINH TRUNG BỘ —

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Tin Tức