Luật Bảo vệ môi trường năm 2020: Tăng cường trách nhiệm trong hội nhập và hợp tác quốc tế về lĩnh vực môi trường

Luật Bảo vệ môi trường năm 2020: Tăng cường trách nhiệm trong hội nhập và hợp tác quốc tế về lĩnh vực môi trường

17/03/2021

Xu thế hội nhập và hợp tác quốc tế về BVMT

    Hội nhập quốc tế là quá trình chủ động chấp nhận, áp dụng và tham gia xây dựng các luật lệ và chuẩn mực quốc tế nhằm phục vụ tối đa lợi ích quốc gia, dân tộc. Nói rộng ra, hội nhập quốc tế bao hàm việc chấp nhận, tham gia xây dựng và thực hiện các chuẩn mực quốc tế, bao gồm: các thể chế, luật lệ, tập quán, nguyên tắc và tiêu chuẩn chung được chấp nhận rộng rãi. Các chuẩn mực này có thể được hình thành từ quá trình hợp tác quốc tế, thông qua những hiệp định, thỏa thuận giữa các nhà nước hoặc chuẩn mực, tập quán được đặt ra bởi các tổ chức, hiệp hội phi chính phủ được những tổ chức, cá nhân trên thế giới chấp nhận rộng rãi.

Từ đầu những năm 90 của thế kỷ XX đến nay, quy trình hội nhập kinh tế tài chính quốc tế của Nước Ta từ từ được lan rộng ra và tăng trưởng với quy mô ngày một to lớn hơn, gồm có hầu hết những nghành nghề dịch vụ của nền kinh tế tài chính quốc dân ( thương mại, dịch vụ, góp vốn đầu tư, sản xuất công, nông, ngư nghiệp, sở hữu trí tuệ … ) với nhiều hình thức phong phú và đa dạng và phong phú ( đơn phương, song phương, đa phương ). Hai nội dung cốt lõi của quy trình hội nhập là : Một mặt, cải cách về kinh tế tài chính, thay đổi những nghành của đời sống xã hội ; mặt khác, triển khai tự do hóa, Open thị trường, kiến thiết xây dựng môi trường kinh doanh thương mại, tăng cường trao đổi mậu dịch, góp vốn đầu tư, dịch vụ … với quốc tế .
Nước Ta đã lần lượt tham gia vào những tổ chức triển khai khu vực và quốc tế, ký kết những hiệp định kinh tế tài chính song phương và đa phương với nhiều nước, nhiều tổ chức triển khai trên quốc tế. Đến nay, Nước Ta đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 189 nước, quan hệ kinh tế tài chính với hơn 224 nước và vùng chủ quyền lãnh thổ, trong đó quan hệ với 30 nước là đối tác chiến lược, tổng lực ( 16 đối tác chiến lược và 14 đối tác chiến lược tổng lực ) và là thành viên của hầu hết những tổ chức triển khai khu vực và quốc tế quan trọng với vị thế và vai trò ngày càng được nâng cao .
Trong thời hạn qua, thực thi chủ trương, đường lối, chủ trương về tăng cường hội nhập quốc tế, đặc biệt quan trọng là hội nhập quốc tế về kinh tế tài chính, nước ta đã đạt được thành tựu to lớn về mọi mặt chính trị, kinh tế tài chính, xã hội, văn hóa truyền thống, giáo dục, ngoại giao và bảo mật an ninh – quốc phòng … Đặc biệt, những thành tựu từ quy trình hội nhập quốc tế về kinh tế tài chính đã góp thêm phần tăng trưởng kinh tế tài chính quốc gia ở mức cao và không thay đổi trong thời hạn dài, từng bước thu hẹp khoảng cách tăng trưởng giữa những nước. Bên cạnh tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng về kinh tế tài chính, hội nhập và hợp tác quốc tế trong nghành nghề dịch vụ TN&MT thời hạn qua cũng đang được chăm sóc thôi thúc để cung ứng với nhu yếu thực tiễn và xu thế lúc bấy giờ .
Cho đến nay, Nước Ta đã tham gia và là thành viên của 28 hiệp định quốc tế đa phương tương quan đến nghành nghề dịch vụ tài nguyên và môi trường ( TN&MT ) ( MEAs ), trong đó, đặc biệt quan trọng là những Hiệp định thương mại tự do ( FTA ) được ký kết trong thời hạn vừa mới qua đã tăng cường tính tương tác giữa những chủ trương về thương mại và những chủ trương tương quan đến môi trường. Hội nhập quốc tế nói chung và trong nghành nghề dịch vụ TN&MT nói riêng đã góp thêm phần nâng cao vai trò, vị thế và uy tín của Nước Ta so với hội đồng quốc tế, đồng thời mang lại những quyền lợi về nhiều mặt cho quốc gia trong thời hạn qua. Ngày nay, hội nhập quốc tế nói chung, hội nhập và hợp tác quốc tế về môi trường nói riêng liên tục diễn biến theo theo xu thế sâu hơn về nội dung và mức độ và rộng hơn về khoanh vùng phạm vi, hình thức. Xu thế hội nhập và hợp tác quốc tế này đã và đang mang lại nhiều quyền lợi, thời cơ và tiềm năng cho những vương quốc, nhưng đồng thời tạo ra những thử thách không nhỏ so với những vương quốc đang tăng trưởng như Nước Ta. Một số khuynh hướng chính trong hội nhập và hợp tác quốc tế nghành nghề dịch vụ môi trường hoàn toàn có thể được khái quát như : Phạm vi, quy mô và mức độ ngày càng lớn, nghĩa vụ và trách nhiệm và mức độ ràng buộc về pháp lý ngày càng tăng ; Đa dạng, đa dạng chủng loại về nội dung và nghành, liên tục hình thành nhiều khuôn khổ hoặc “ sân chơi ” quốc tế với nhiều “ luật chơi ” mới ở nhiều quy mô về địa lý, từ vùng, khu vực và toàn thế giới ; Yêu cầu và yên cầu về nghĩa vụ và trách nhiệm tăng khi tham gia, kèm theo sự góp vốn đầu tư và góp phần kinh tế tài chính tăng ; Cơ chế nhìn nhận, giám sát việc thực thi những nghĩa vụ và trách nhiệm đã cam kết trong quy trình hội nhập ngày càng ngặt nghèo kèm theo chế tài giải quyết và xử lý khi không tuân thủ và thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm đã cam kết .

Bộ Trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà và những thành viên Đoàn Nước Ta tham gia Hội nghị thượng đỉnh Liên hợp quốc về ĐDSH 2019

Những thuận lợi và khó khăn, thách thức trong hội nhập và HTQT về lĩnh vực môi trường

Hội nhập và hợp tác quốc tế ( HTQT ) về nghành nghề dịch vụ môi trường diễn ra từ sớm cùng với tiến trình hội nhập quốc tế của quốc gia, trong đó 1 số ít nội dung theo thời hạn đã có sự hội nhập khá sâu như bảo tồn và đa dạng sinh học hay chất thải và hóa chất. Quá trình hội nhập và HTQT về môi trường đã cơ bản cung ứng được với xu thế của quốc tế và tương thích với tiến trình tăng trưởng của quốc gia, góp phần tích cực cho quy trình thiết kế xây dựng thể chế và mạng lưới hệ thống chủ trương, pháp lý về BVMT của Nước Ta. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, hội nhập quốc tế trong nghành nghề dịch vụ môi trường cũng có khó khăn vất vả, thử thách tương quan đến nhận thức, nguồn lực về kinh tế tài chính, con người, trình độ kỹ thuật và công nghệ tiên tiến và yếu tố tương quan đến nghĩa vụ và trách nhiệm cũng như chính sách, chủ trương tương quan, đơn cử :
Nguồn lực kinh tế tài chính góp vốn đầu tư cho những hoạt động giải trí tương quan đến hội nhập quốc tế về môi trường để cung ứng những nhu yếu thực tiễn ngày càng cao của quy trình hội nhập còn nhiều hạn chế, dẫn đến việc bị động và nhờ vào vào nguồn tương hỗ từ bên ngoài, hoạt động giải trí hội nhập chưa thực sự đi vào thực ra và hiệu suất cao trong thực tiễn chưa cao .
Nguồn nhân lực tham gia vào quy trình quản trị và triển khai hội nhập quốc tế lúc bấy giờ còn nhiều chưa ổn về số lượng, năng lượng và kinh nghiệm tay nghề do chưa có sự góp vốn đầu tư kế hoạch vĩnh viễn về huấn luyện và đào tạo nguồn nhân lực .
Hệ thống chủ trương, pháp lý nói chung ở những ngành vẫn đang trong quy trình liên tục được triển khai xong, việc phối hợp trong quy trình kiến thiết xây dựng văn bản quy phạm pháp luật để nội luật hóa nghĩa vụ và trách nhiệm quốc tế đã cam kết vẫn còn sống sót những hạn chế và chưa hiệu suất cao, dẫn đến sự chồng chéo và xích míc về nội dung giữa những pháp luật hoặc khoảng trống trong quản trị, ảnh hưởng tác động đến hiệu suất cao của việc thực thi .
Cơ chế điều phối, phối hợp giữa những cơ quan tương quan ( Bộ, ngành ) ở Trung ương và địa phương trong quy trình tiến hành, thực thi những nghĩa vụ và trách nhiệm và cam kết quốc tế chưa thực sự hiệu suất cao, đôi lúc mang tính hình thức dẫn đến thực trạng hiệu lực thực thi hiện hành và hiệu suất cao thực thi những nghĩa vụ và trách nhiệm quốc tế mà Nước Ta đã cam kết chưa cao .
Xu thế những cam kết và nghĩa vụ và trách nhiệm ngày càng cao, tăng dần theo thời hạn trong hội nhập quốc tế nói chung và hội nhập quốc tế về môi trường nói riêng thực sự tạo nên những áp lực đè nén về kinh tế tài chính và những thử thách to lớn về nguồn nhân lực thiết yếu để thực thi những nghĩa vụ và trách nhiệm đã cam kết so với những nước đang tăng trưởng, trong đó có Nước Ta .

     Mạng lưới cán bộ tham gia trong các hoạt động về hội nhập quốc tế về môi trường hiện tại vẫn chỉ tập trung ở phạm vi trong nước, chủ yếu trong hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước của Việt Nam. Thực tế chưa có sự tham gia sâu trong hệ thống tổ chức về quản lý và vận hành/điều hành của các khuôn khổ quốc tế, do vậy tầm ảnh hưởng và tính chủ động của Việt Nam trong các khuôn khổ quốc tế liên quan đến môi trường hiện nay vẫn còn khá khiêm tốn.

Những điểm mới căn bản về nội dung hội nhập và hợp tác quốc tế trong Luật BVMT năm2020

Xác định được tầm quan trọng của hội nhập và HTQT về nghành môi trường so với sự tăng trưởng của vương quốc, những năm gần đây, những chủ trương, chủ trương, pháp lý về hội nhập và HTQT về môi trường đã cơ bản cung ứng được với xu thế của quốc tế và tương thích với tiến trình tăng trưởng của quốc gia. Luật BVMT năm 2020 đã được thiết kế xây dựng với những biến hóa cơ bản về nội dung với nhiều chủ trương mới, trong đó nội dung hội nhập và hợp tác quốc tế về BVMT được pháp luật tại Chương XII ( Điều 155 và 156 ) .
Luật BVMT năm 2020 đã khắc phục được những hạn chế so với nội dung hội nhập và hợp tác quốc tế của Luật BVMT năm năm trước. Cụ thể, Luật BVMT năm 2020 đã kiểm soát và điều chỉnh, update bổ trợ để tương thích với toàn cảnh, nhu yếu thực tiễn về công tác làm việc quản trị và xu thế hội nhập và HTQT lúc bấy giờ. Những điểm mới và đổi khác chính, gồm có :
Tên gọi của Chương ( Hội nhập và HTQT về BVMT ), đây là lần tiên phong thuật ngữ “ hội nhập quốc tế ” được pháp luật một cách chính thức vào một luật chuyên ngành nhằm mục đích phân biệt rõ hai hoạt động giải trí và những lao lý tương quan đến hội nhập quốc tế và HTQT .
Đặt ra nguyên tắc nhằm mục đích thiết lập khuôn khổ và hành lang pháp lý nhằm mục đích xu thế cho công tác làm việc hội nhập quốc tế và HTQT như bảo vệ việc “ thực thi trên cơ sở bình đẳng, cùng có lợi, tăng cường sức mạnh tổng hợp và nâng cao vị thế, uy tín của vương quốc, tôn trọng độc lập chủ quyền lãnh thổ và toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ, tuân thủ pháp lý của mỗi bên, pháp luật quốc tế và cam kết trong những điều ước quốc tế, thỏa thuận hợp tác quốc tế có tương quan đến môi trường ” .
Gắn kết hội nhập quốc tế về kinh tế tài chính và hội nhập quốc tế về môi trường, trong đó hội nhập quốc tế về môi trường nhằm mục đích hướng tới tương hỗ và thôi thúc cho quy trình tăng trưởng kinh tế tài chính. Đồng thời, đặt ra nguyên tắc giải quyết và xử lý những tranh chấp quốc tế về môi trường sẽ được “ xử lý trải qua những giải pháp tự do, theo thông lệ, pháp luật quốc tế và pháp lý của những bên tương quan ” nhằm mục đích cung ứng với nhu yếu trong thực tiễn về những cam kết có tính ràng buộc pháp lý và vận dụng chế tài so với những nội dung tương quan đến môi trường trong những FTA .
Quy định về xử lý tranh chấp đưa ra nguyên tắc xử lý tranh chấp bằng thông lệ quốc tế nhưng vẫn phải bảo vệ về quyền lợi và tương thích với lao lý pháp lý trong nước. Quy định này nhằm mục đích tránh rủi ro đáng tiếc và bất lợi cho Nước Ta khi tham gia xử lý tranh chấp về môi trường trong tương lai .
Vai trò, nghĩa vụ và trách nhiệm của Nhà nước, nghĩa vụ và trách nhiệm của tổ chức triển khai và cá thể đối vớicác hoạt động giải trí hội nhập quốc tế và HTQT về BVMT được pháp luật rõ. Tăng cường hội nhập quốc tế nói chung, trong đó có hội nhập quốc tế về nghành môi trường là chủ trương của Đảng và Nhà nước. Hiện nay, hội nhập quốc tế và hợp tác quốc tế về môi trường đang diễn ra theo hướng sâu rộng, phong phú về mức độ, nội dung và hình thức, tương quan đến Bộ, ngành và nghành nghề dịch vụ ở những cấp khác nhau. Luật BVMT năm 2020 đã lao lý rõ nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan quản trị, tổ chức triển khai và cá thể, đồng thời xác lập rõ nội dung, khoanh vùng phạm vi được phép và được khuyến khích trong những hoạt động giải trí hội nhập quốc tế và hợp tác quốc tế .
Nội dung và hình thức, phương pháp hợp tác quốc tế không bị hạn chế hoặc lao lý cứng, miễn là những hoạt động giải trí HTQT về BVMT tương thích với lao lý quốc tế và lao lý pháp lý trong nước. Mục đích của sự biến hóa và kiểm soát và điều chỉnh này nhằm mục đích đa dạng hóa nội dung, hình thức và phương pháp, khuyến khích sự dữ thế chủ động và phát minh sáng tạo trong hoạt động giải trí hợp tác quốc tế. Nói cách khác, những hoạt động giải trí hợp tác quốc tế về môi trường sẽ không bị cấm và hạn chế nếu không vi phạm những pháp luật pháp lý trong nước và quốc tế .

Bộ trưởng Trần Hồng Hà phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh về ĐDSH của Liên hợp quốc với chủ đề “ Hành động khẩn cấp về ĐDSH vì sự tăng trưởng vững chắc ”
Luật BVMT năm 2020 cũng lao lý Bộ TN&MT là cơ quan đầu mối chịutrách nhiệm tổng hợp, báo cáo giải trình về hội nhập và hợp tác quốc tế nghành môi trường. Hiện có khoảng chừng gần 30 điều ước quốc tế tương quan đến nghành môi trường. Việc quản trị và thực thi những điều ước quốc tế được phân công và giao cho những Bộ, ngành khác nhau. Quy định mới giao nghĩa vụ và trách nhiệm đầu mối tổng hợp và báo cáo giải trình nhằm mục đích đảm tính thống nhất về khuynh hướng và kế hoạch vĩnh viễn trong những hoạt động giải trí hội nhập và HTQT về BVMT của cả nước nói chung .

Hoàng Xuân Huy

Xem thêm: Pháp luật

Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ TN&MT
( Nguồn : Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 2/2021 )