Hà Nội băm sáu phố phường: Tìm lại nét tinh hoa của xứ Kinh Kỳ | Revelogue
Nội Dung Chính
Điểm qua một vài nét về Thạch Lam
Thạch Lam là một trong những khuôn mặt lớn của nền Văn học Nước Ta năm 1930 – 1945. Không trào phúng như Vũ Trọng Phụng, không vui nhộn như Nguyễn Công Hoan và cũng không tha thiết như Xuân Diệu mà Thạch Lam lại rất đỗi tinh xảo và nhẹ nhàng .
Người ta nói rằng đến với văn ông là đến với những gì trữ tình nhất của cuộc đời vì ở đó không có biến cố, cao trào mà luôn chan chứa tình nhân ái, giản dị mà sâu sắc. Thạch Lam luôn đi sâu vào tâm hồn của mỗi con người, từ đó diễn tả những cung bậc tình cảm của họ một cách kín đáo và dịu dàng nhất.
Ở ông luôn có sự hòa giải giữa hiện thực và lãng mạn nên mỗi trang viết như mang đậm hơi thở tâm hồn bộc phát ra từ sâu thẳm trái tim để cất lên lời nói cá thể với những gì xinh xắn nhất .
Thâm trầm và kín kẽ, truyện ngắn Thạch Lam luôn có sự hiểu mình để hiểu đời rồi từ đó thức tỉnh trong con người một chút ít mơ mộng, một chút ít niềm tin vào tương lai tươi đẹp. Ông đã từng ý niệm rằng :
“Văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc sự thoát ly hay sự quên. Văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn.”
Nổi tiếng với những tập truyện ngắn như Sợi tóc, Nắng trong vườn, tiểu thuyết Ngày mới và tập tiểu luận Theo dòng. Thạch Lam đã tìm về với cái đẹp, đây không phải là cái Đẹp ở văn chương Nguyễn Tuân mà cái đẹp ở đây là tìm về với những gì thân mật, mộc mạc của đời sống đời thường .
Đó hoàn toàn có thể là tình mẫu tử trong truyện ngắn Nhà mẹ Lê, tình thương yêu đồng loại của những đứa trẻ có tấm lòng thơm thảo ở Gió lạnh đầu mùa hay Hai đứa trẻ làm sống lại tham vọng về một đời sống vừa đủ ở phố xá đông đúc .
Và giờ đây Hà Nội băm sáu phố phường sẽ đưa tất cả chúng ta đi khắp mọi nẻo đường để tìm lại tầm vóc của Thăng Long xưa .
Nếu Miếng ngon Hà Nội là nỗi nhớ của kẻ xa quê hoài niệm về những món ngon của xứ Kinh Kỳ mơ mộng hay Nguyễn Tuân nói về những loại phở mà ăn mùa nào cũng thấy có nghĩa thâm thúy thì Hà Nội băm sáu phố phường của Thạch Lam chính là thứ quà mang đậm điệu tâm hồn của những con người nơi đây .
Hà Nội băm sáu phố phường đã có sự biến hóa
Bây giờ đã không còn những phố cũ và hẹp với mấy nhà thò ra thụt vào, những mái tường đi xuống từng bậc như cầu thang, những cái gác nhỏ bé kín kẽ mà thay vào đó là những phố gạch thẳng và thoáng rộng với từng dãy nhà giống nhau đứng xếp hàng .
“Thẳng và đứng hàng, đó là biểu hiện của văn minh.”
– Hà Nội băm sáu phố phường
Mấy cái biển hàng từ khi nào đã được viết bằng chữ Pháp rồi treo ở phố Hà Nội ? Thật khó để tìm ra câu vấn đáp bởi nó là điều thuộc về lịch sử dân tộc cần được làm rõ để chứng tỏ cho ngày mà con người Nước Ta mở màn dùng thứ chữ phong phú và đa dạng nhất phương Tây .
Người ta viết chữ Tây cũng giống như thời xưa ông cha dùng chữ Nho để tiếp xúc. Nhân thể mấy hôm viết những bài bút ký này, Thạch Lam cũng nảy ra cái ý muốn dạo qua tổng thể ba mươi sáu chốn “ nghìn năm văn vật ” để xem người mình dùng chữ Pháp đã tân tiến đến bậc nào .
Không giống với Hà Nội cũ, những ngày ấy đường hẹp mà hàng xóm láng giềng cũng ăn ở với nhau rất thân thiện. Bây giờ đã không còn mảnh sân vườn lộ thiên, không còn ngọn cây hoa nhô sau bức tường thấp và cũng không còn hình dáng ông cụ già cúi mình trên hoa lá cây cảnh nữa .
“Tất cả cuộc đời của những kẻ bên trong, cuộc đời xưa, những ý nghĩ cũ, những hy vọng và mong ước khác bây giờ.”
– Hà Nội băm sáu phố phường
Nghệ thuật biển hàng của Hà Nội cũng đã mất. Ngày xưa cái biển hàng được viết bằng son đỏ tươi, lối nửa chân nửa lệ, chữ bay bướm trông đến thích cả mắt vậy mà giờ đây người ta cũng xóa đi để thay bằng lối chữ “ vuông tân thời ” đã làm nên một Hà Nội với vẻ mới riêng, hơi lạ lùng và bất ngờ đột ngột .
Hà Nội băm sáu phố phường và sự gắn bó với siêu thị nhà hàng
Quà ở Hà Nội lâu nay vẫn có tiếng ngon lành và lịch sự và trang nhã. Trong một ngày khi nào cũng có Hàng Quà Rong, mỗi giờ là mỗi thứ khác nhau. Đối với Thạch Lam mà nói thì ăn quà là một thẩm mỹ và nghệ thuật, ăn đúng giờ và chọn đúng người bán thì mới là người sành ăn .
Đó là thứ bún chả “ ngàn năm bửu vật đất Thăng Long ” ngon và đậm mùi thơm, bánh cuốn ăn với chả lợn béo hay đậu rán nóng, cháo hoa quánh mùi gạo thơm và cả xôi nóng hãy còn hơi bốc lên như sương mù .
Phở như một thứ quà đặc biệt quan trọng, không phải chỉ Hà Nội mới có nhưng ăn ở Hà Nội mới ngon do đó đó là quà của toàn bộ hạng người, nhất là công chức và thợ thuyền. Bởi lẽ thế nên người ta không những ăn phở sáng mà còn cả phở trưa và phở tối .
Giống như trong bút ký Phở, Nguyễn Tuân cũng đã từng viết rằng .
“Mùa nắng, ăn một bát, ra mồ hôi, gặp cơn gió nhẹ chạy qua mặt qua lưng, thấy như giời quạt cho mình. Mùa đông lạnh, ăn bát phở nóng, đôi môi tái nhợt chợt thắm tươi lại.”
– Phở
Chỉ Hà Nội mới có những thứ đặc biệt quan trọng như vậy, bán hàng không cần gánh đi đâu và cũng không cần đến bát bởi ai muốn ăn thì đến hàng, ai muốn mua thì đem bát lại mua rồi mang về .
“Nếu chúng ta về ở tỉnh nhỏ ít lâu, hay ở Hải Phòng, Nam Định nữa, chúng ta mới biết quà ở Hà Nội là ngon chừng nào.”
– Hà Nội băm sáu phố phường
Bánh cuốn Thanh Trì chấm nước mắm Phú Quốc, chanh, ớt và cà cuống nguyên chất Hồ Tây kèm thêm đậu rán nóng. Một miếng ăn là một sự khoái lạc cho khứu giác và đầu lưỡi .
Hay những bát chè khoai với vài ba tiếng gọi nghe có vẻ như rất Tàu “ phán sì thoòng ” nằm trong con ngõ tối quanh co với tiếng reo của nhĩ tấu, với khối thơm của Phù Dung đã tạo nên một không khí rất riêng cho Hà Nội mà không ở đâu có được .
Rồi còn cả bún riêu, thang cuốn, nem chua, miến lươn và bún ốc, những thức quà tưởng chừng tầm thường ấy nhưng khi đi khắp sáu tỉnh đường trong, bốn tỉnh đường ngoài thì cũng chẳng có nơi nào ngon bằng kinh đô .
Thứ quà đặc biệt của Đất Nước
Người ta có đi ngược về xuôi hay ở Hà Nội thì vẫn không quên được cốm, một thứ quà của lúa non, của đất trời non nước. Đó là những cánh đồng lúa bát ngát mang trong mình mùi vị mộc mạc và thanh khiết của đồng quê nội cỏ Nước Ta .
Theo Thạch Lam, cốm không dành cho những người ăn vội, ăn cốm phải ăn từng chút ít, thư thả và ngẫm nghĩ mới thấy được trong mùi vị ấy có mùi thơm của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ .
Phải nên kính trọng cái lộc của Trời, cái khôn khéo của người và sự cố tiềm tàng nhẫn nại của thần lúa. Người ta thích ăn cốm xào thắng đường rất quánh, chả cốm thanh đạm, chè cốm vừa đường không đặc nhưng cốm để nguyên chất khi nào cũng ngon hơn cả .
“Cũng chẳng gì hơn là một lá cốm Vòng tươi sạch trong một lá sen hái mới về.”
– Hà Nội băm sáu phố phường
Cái của riêng Đất Nước ấy không chỉ là cốm mà còn là người. Từ quả ngọt như đường mía lẫn quả mặn như muối Trương Lẫm, tổng thể đều chứng tỏ được sự đổi khác trong cách chiêm ngưỡng và thưởng thức lắm màu của người Hà Nội, đa dạng chủng loại và tế nhị vô cùng .
Đó là những con người của Hà Nội ba sáu phố phường nhưng đã trở nên phức tạp và đáng yêu hơn. Bởi lẽ thế sau khi Thạch Lam qua đời, tập bút ký được Tự Lực Văn Đoàn cho xuất bản với một lời nhắn nhủ rằng hãy yêu quý Hà Nội với tâm hồn người Hà Nội .
Vào năm 1943 khi viết lời tựa cho Hà Nội băm sáu phố phường thì Khái Hưng là người tiên phong phát hiện ra được .
“Thạch Lam thực sự là một nghệ sĩ, một thi sĩ về khoa thẩm vị.”
Dưới ngòi bút tinh xảo, lời văn nhẹ nhàng như lời tâm tình thổ lộ của một trái tim nhạy cảm, Thạch Lam đã đưa tất cả chúng ta đến với cái hào hoa và lịch sự của con người cũng như món ăn ở Hà thành xô bồ, náo nhiệt .
Hà Nội băm sáu phố phường là những câu truyện về phố, về phường, về đời sống nhân sinh và những thức quà mà chỉ nơi đây mới có. Trong hai chữ thân thương ấy nghiễm nhiên vẫn còn chút lo ngại pha với hoài niệm để đi về tìm lại những thứ tưởng chừng đã cũ kỹ .
“Những cái tục lệ đẹp đẽ ấy nay mất dần đi. Sự sành ăn và cái thưởng thức của người nơi vật đã kém sắc sảo, ý nhị rồi chăng?”
– Hà Nội băm sáu phố phường
Trong đôi mắt nhẹ nhàng của con người cầm bút ấy, Hà Nội đã hiện lên với những gì giản dị và đơn giản mang cốt cách thanh cao. Ở đó có thức quà ngon chờ được chiêm ngưỡng và thưởng thức và mọi ngõ ngách chờ được mày mò .
Cái thanh nhã của Hà Nội được Thạch Lam nhìn ngắm một cách trân trọng và nâng niu, ông cảm thấy xót xa trước những vẻ đẹp Văn Hóa của mảnh đất cố đô đang một ngày bị mai một .
Những điều mà Thạch Lam nhắc đến là cái còn và cái mất, tất cả đều là dĩ vãng mà con người ở xứ Kinh Kỳ này đã trót yêu, nặng lòng. Hồ Dzếnh nói về Thạch Lam rằng:
“Tôi nhớ anh những hôm đi qua phố Hàng Đào, Hàng Ngang, tưởng chừng như phong vị một Hà Nội ba sáu phố phường vẫn còn phảng phất đâu đây. Trước Thạch Lam chưa mấy ai phát hiện đầy đủ cái thi vị, tinh hoa của những món quà thổ ngơi Hà Nội, khoan nói đến nghệ thuật thưởng thức như anh, với tấm lòng nâng niu trân trọng.”
Đúng như tên gọi Hà Nội băm sáu phố phường, Thạch Lam đã dẫn tất cả chúng ta đi khắp nẻo đường Hà Nội, không riêng gì ở phố xá sinh động mà còn ở trong những nẻo đường, ngõ nhỏ để tìm lại tầm vóc của Hà Nội xưa, tìm lại nhà hàng của Hà Nội và cũng để tìm lại những con người lâu nay tưởng chừng đã không còn nữa .
Minh Minh
Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Tin Tức
