Ninh Bình – Wikipedia tiếng Việt

Ninh Bình là một tỉnh thuộc nam Đồng bằng Sông Hồng và nằm ở cửa ngõ cực nam miền Bắc, Việt Nam.[3][4]

Năm 2021, Ninh Bình là đơn vị chức năng hành chính Nước Ta đông thứ 44 về số dân, xếp thứ 21 về Tổng sản phẩm trên địa phận ( GRDP ), xếp thứ 29 về GRDP trung bình đầu người. Với 973.300 người dân [ 5 ], GRDP đạt 72.035 tỉ Đồng ( tương ứng với 3,13 tỉ USD ), GRDP trung bình đầu người đạt 72,04 triệu đồng ( tương ứng với 3.118 USD ), vận tốc tăng trưởng GRDP đạt 5,71 %. [ 6 ]Ninh Bình thuộc khu vực đồng bằng sông Hồng dù chỉ có 2 huyện là Yên Khánh và Kim Sơn có địa hình bằng phẳng. Quy hoạch kiến thiết xây dựng tăng trưởng kinh tế tài chính xếp Ninh Bình vào vùng duyên hải Bắc Bộ. Vùng đất Ninh Bình xưa là kinh đô của Nước Ta quá trình 968 – 1010 với 3 triều đại Đinh, Tiền Lê, Tiền Lý và cũng là địa phận quan trọng về quân sự chiến lược qua những thời kỳ lịch sử dân tộc. Với vị trí đặc biệt quan trọng về giao thông vận tải, địa hình, lịch sử vẻ vang văn hóa truyền thống đồng thời chiếm hữu hai khu vực là di sản quốc tế và khu dự trữ sinh quyển quốc tế, Ninh Bình hiện là một TT du lịch [ 7 ] có tiềm năng nhiều mẫu mã và phong phú. Ninh Bình là tỉnh tiên phong của đồng bằng sông Hồng có 2 thành phố thường trực tỉnh ( Ninh Bình, Tam Điệp ) vào năm năm ngoái ). [ 8 ]

Vị trí địa lý[sửa|sửa mã nguồn]

Ninh Bình nằm ở vị trí ranh giới 3 khu vực địa lý: Tây Bắc, châu thổ sông Hồng và Bắc Trung Bộ. Tỉnh này cũng nằm giữa 3 vùng kinh tế: vùng Hà Nội, vùng duyên hải Bắc Bộ và vùng duyên hải miền Trung. Ninh Bình nằm ở trọng tâm của nửa phía Bắc Việt Nam, khu vực các tỉnh từ Thừa Thiên Huế trở ra, có vị trí địa lý:

Các điểm cực của tỉnh Ninh Bình :[sửa|sửa mã nguồn]

Trung tâm tỉnh là thành phố Ninh Bình cách thủ đô hà nội Thành Phố Hà Nội 93 km về phía Nam. Thành phố Tam Điệp cách Thủ đô TP.HN 105 km .

Điều kiện tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Ở vị trí điểm mút của cạnh đáy tam giác châu thổ sông Hồng, Ninh Bình gồm có cả ba loại địa hình. Vùng đồi núi và bán sơn địa ở phía Tây Bắc gồm có những huyện Nho Quan, Gia Viễn, Hoa Lư, Tam Điệp. Đỉnh Mây Bạc thuộc rừng Cúc Phương với độ cao 648 m là đỉnh núi cao nhất Ninh Bình. [ 9 ] Vùng đồng bằng ven biển ở phía Đông Nam thuộc 2 huyện Kim Sơn và Yên Khánh. Có nhiều hồ nước như tự nhiên như hồ Đông Chương, hồ Một đến Bốn Yên Quang, hồ Yên Thắng, hồ Mùa Thu, hồ Đá Lải, hồ Đồng Thái … Xen giữa 2 vùng lớn là vùng chiêm trũng chuyển tiếp. Rừng ở Ninh Bình có đủ cả rừng sản xuất và rừng đặc dụng những loại. Có 4 khu rừng đặc dụng gồm rừng Cúc Phương, rừng thiên nhiên và môi trường Vân Long, rừng văn hóa truyền thống lịch sử dân tộc môi trường tự nhiên Hoa Lư và rừng phòng hộ ven biển Kim Sơn. Khu rừng đặc dụng Hoa Lư – Tràng An đã được UNESCO công nhận là di sản quốc tế thuộc quần thể danh thắng Tràng An. Ninh Bình có bờ biển dài 18 km và là tỉnh có chiều dài bờ biển ngắn nhất Nước Ta. Bờ biển Ninh Bình hàng năm được phù sa bồi đắp lấn ra trên 100 m. Vùng ven biển và biển Ninh Bình đã được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển quốc tế. Hiện 2 hòn đảo thuộc Ninh Bình là hòn đảo Cồn Nổi và Cồn Mờ .Ninh Bình nằm trong vùng khí hậu cận nhiệt đới ẩm : mùa hè nóng ẩm, mùa mưa từ tháng 6 đến tháng 10 là tỉnh duy nhất ở Bắc Bộ mùa mưa kết thúc muộn hơn cả vào tháng 10 ( quy chuẩn tính tháng mùa mưa được tính bằng lượng mưa trung bình của những tháng có lượng mưa trung bình cao hơn tổng lượng mưa trung bình cả năm chia cho 12 ) ; mùa đông khô lạnh từ tháng 11 năm trước đến tháng 3 năm sau ; tháng 4, tháng 10 là mùa xuân và mùa thu, tuy không rõ ràng như những vùng nằm phía trên vành đai cận nhiệt đới. Lượng mưa trung bình hàng năm : 1.700 – 1.900 mm ; Nhiệt độ trung bình 23,5 °C ; Số giờ nắng trong năm : 1.600 – 1.700 giờ ; Độ ẩm tương đối trung bình : 80-85 % .
Tỉnh Ninh Bình có 8 đơn vị chức năng hành chính cấp huyện thường trực, gồm có 2 thành phố và 6 huyện với 143 đơn vị chức năng hành chính cấp xã, gồm có 119 xã, 17 phường và 7 thị xã. [ 11 ]

Ninh Bình xưa cùng với một phần Thanh Hóa thuộc bộ Quân Ninh, nước Văn Lang. Tới cuối thời Hùng Vương thì bộ Quân Ninh sáp nhập trọn vẹn vào bộ Cửu Chân .Thời kỳ Bắc thuộc lấn thứ nhất, địa phận bộ Quân Ninh cũ sau khi sáp nhập vào Cửu Chân được chia thành 2 huyện thuộc Q. Cửu Chân là Vô Biên và Vô Công. Huyện Vô Biên nay là những huyện Vĩnh Lộc, một phần huyện Cẩm Thủy, huyện Thạch Thành và thị xã Bỉm Sơn, huyện Hà Trung, trị sở nằm ở khu vực thành nhà Hồ. Huyện Vô Công hay Vô Thiết tương ứng với những huyện Gia Viễn, Nho Quan, Yên Khánh, Hoa Lư nói cách khác là gần như hàng loạt tỉnh Ninh Bình thời nay ( trừ huyện Kim Sơn mới được khai hoang thời Nguyễn ). Thời thuộc Hán, Ninh Bình thuộc Q. Giao Chỉ, thời thuộc Đông Ngô về sau thuộc Giao Châu, thuộc Lương là châu Trường Yên .Năm 968, vua Đinh Tiên Hoàng dẹp xong loạn 12 sứ quân lên ngôi nhà vua đóng đô tại Hoa Lư và đổi tên gọi Trường Châu thành Trường An .Năm Thuận Thiên thứ nhất ( 1010 ) Lý Thái Tổ dời kinh đô về Thăng Long, và Ninh Bình nằm trong phủ Trường An. Nhưng đến cuối đời Lý có lúc gọi là châu Đại Hoàng Giang [ 13 ] .Đầu đời Trần đổi là lộ Trường Yên. Đời Trần Thuận Tông, năm Quang Thắng 10 ( 1397 ) đổi trấn Trường Yên làm trấn Thiên Quan .Thời thuộc Minh lấy lại tên cũ là châu Trường Yên thuộc phủ Kiến Bình .Đời Lê Thái Tổ lại gọi là trấn. Năm Quang Thuận 10 ( 1469 ) đời Lê Thánh Tông định map toàn nước, chia trấn Trường Yên làm 2 phủ Trường Yên và Thiên Quan thường trực thừa tuyên Thanh Hóa. Đời Lê Trung hưng gọi là trấn Thanh Hoa ngoại .Đời Tây Sơn và đầu Nguyễn vẫn gọi là Thanh Hoa ngoại trấn, gồm 2 phủ : phủ Trường Yên ( sau đổi là Yên Khánh ) gồm 3 huyện : Yên Khang ( sau đổi là Yên Khánh ), Yên Mô, Gia Viễn, và phủ Thiên Quan ( sau đổi là Nho Quan ) gồm 3 huyện : Yên Hoá, Phụng Hoá, Lạc Thổ ( sau đổi là Lạc Yên ) .Năm Gia Long 5 ( 1806 ) đổi Thanh Hoa ngoại trấn làm đạo Thanh Bình .Năm Minh Mệnh 3 ( 1822 ) đổi làm đạo Ninh Bình .Năm Minh Mệnh 10 ( 1829 ) lại đổi làm trấn, lập thêm 1 huyện mới Kim Sơn ( cộng 7 huyện ) .
Bản đồ tỉnh Ninh Bình năm 1891Năm thứ 12 ( 1831 ) đổi làm tỉnh Ninh Bình [ 14 ], quan đầu tỉnh là tuần phủ, đặt dưới quyền của tổng đốc Hà Ninh ( quản hạt cả vùng Thành Phố Hà Nội đến tận Ninh Bình ). Cho đến đời Đồng Khánh không biến hóa. Đầu đời Thành Thái cắt huyện Lạc Yên về tỉnh Hoà Bình mới lập .Ngày 27 tháng 12 năm 1975, Ninh Bình hợp nhất với những tỉnh Tỉnh Nam Định và Hà Nam thành tỉnh Hà Nam Ninh rồi lại tái lập ngày 12 tháng 8 năm 1991 [ 15 ]. Khi tách ra, tỉnh Ninh Bình có diện tích quy hoạnh 1.386,77 km², dân số 787.877 người, gồm 2 thị xã Ninh Bình ( tỉnh lị ), Tam Điệp và 5 huyện : Gia Viễn, Hoa Lư, Hoàng Long, Kim Sơn, Tam Điệp .Ngày 23 tháng 11 năm 1993, huyện Hoàng Long đổi lại tên cũ là huyện Nho Quan .Ngày 4 tháng 7 năm 1994, huyện Tam Điệp đổi lại tên cũ là huyện Yên Mô và tái lập huyện Yên Khánh từ 10 xã của huyện Tam Điệp cũ và 9 xã của huyện Kim Sơn. [ 16 ]Ngày 7 tháng 2 năm 2007, chuyển thị xã Ninh Bình thành thành phố Ninh Bình. [ 17 ]Ngày 10 tháng 4 năm năm ngoái, chuyển thị xã Tam Điệp thành thành phố Tam Điệp. [ 18 ]Tỉnh Ninh Bình có 2 thành phố và 6 huyện như lúc bấy giờ .Về mặt quân sự chiến lược, Ninh Bình cũng giữ một vị trí then chốt vì đèo Ba Dội nằm trong dãy Tam Điệp là một cửa giao thông vận tải hiểm yếu giữa Ninh Bình và Thanh Hóa, dùng đường đi bộ từ Thăng Long vào Thanh Hóa hay từ Đàng Trong ra Đàng Ngoài, đều phải vượt đèo này. Hiện tại, nơi đây là trụ sở của Quân đoàn 1 – Binh đoàn Quyết Thắng, là một trong bốn quân đoàn nòng cốt của quân đội nhân dân Nước Ta. Các đơn vị chức năng quân đội khác đóng quân trên địa phận Ninh Bình gồm có : Lữ đoàn 279 ( P. Nam Sơn, thành phố Tam Điệp ) ; Lữ đoàn 241 ( Quỳnh Lưu, Nho Quan ) ; Trung đoàn 202 ( Phú Lộc, Nho Quan ) ; Kho J 102 ( Thạch Bình, Nho Quan ) ; Sư đoàn 350 ( Bích Đào, thành phố Ninh Bình ) ; Viện Quân y 5 ( Phúc Thành, TP Ninh Bình ) ; Đồn Biên phòng Kim Sơn và Đồn Biên phòng cửa khẩu cảng Ninh Bình ( Kim Đông, Kim Sơn ) .
Ninh Bình có vị trí quan trọng của vùng cửa ngõ miền Bắc và vùng kinh tế tài chính trọng điểm phía Bắc. Đây là nơi tiếp nối giao lưu kinh tế tài chính và văn hoá giữa khu vực châu thổ sông Hồng với Bắc Trung Bộ, giữa vùng đồng bằng Bắc Bộ với vùng rừng núi Tây Bắc. Thế mạnh kinh tế tài chính điển hình nổi bật của Ninh Bình là những ngành công nghiệp vật tư thiết kế xây dựng và du lịch .Năm năm ngoái, Ninh Bình là địa phương đứng thứ 6 ở Nước Ta chỉ sau Thành phố Hồ Chí Minh, Thành Phố Hà Nội, Tỉnh Bình Dương, Quảng Ninh, Đồng Nai về số doanh nghiệp tư nhân lớn trong tốp 500 doanh nghiệp lớn nhất Nước Ta với 11 doanh nghiệp là : Công ty Cổ phần Ô tô Hyundai Thành Công, Tập đoàn The Vissai, Công ty Cổ phần Xi măng Hướng Dương, Doanh Nghiệp TNXD Xuân Trường, Công ty TNHH ĐTXD và PT Xuân Thành, Công ty Cổ phần Xăng dầu-Dầu khí Ninh Bình, DNTN Nam Phương, Công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Hoàng Hà, Tập đoàn ThaiGroup, Tập đoàn Công nghiệp Quang Trung, Tập đoàn Cường Thịnh Thi .Cơ cấu kinh tế tài chính trong GDP năm 2019 : công nghiệp – thiết kế xây dựng đạt 46,7 % ; dịch vụ đạt 41,8 % ; nông, lâm, thủy hải sản đạt 11,5 %. Kinh tế Ninh Bình liên tục duy trì mức tăng trưởng cao, GRDP đạt 10,09 %. [ 19 ]Từ năm 2020, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa phận tỉnh Ninh Bình đạt trên 19.100 tỷ đồng, tăng 14,8 % so với năm 2019 .. [ 20 ]
Tổng giá trị sản xuất công nghiệp năm 2018 đạt hơn 49,2 nghìn tỷ đồng, tăng 20 % so với năm 2017, vượt gần 5,2 % kế hoạch. [ 21 ]Ninh Bình hiện tăng trưởng rất mạnh những dự án Bất Động Sản công nghiệp sản xuất xe hơi, sản xuất linh phụ kiện điện tử. Dự án nhà máy sản xuất sản xuất và lắp ráp xe hơi hiệu suất 40.000 xe / năm của Công ty Cổ phần Sản xuất Ô tô Hyundai Thành Công Nước Ta tại KCN Gián Khẩu sau thời hạn đi vào hoạt động giải trí không thay đổi, đã tăng cường hoạt động giải trí sản xuất, lắp ráp vượt hiệu suất đề ra làm tăng đột biến giá trị sản xuất công nghiệp và thu ngân sách của Ninh Bình .Ninh Bình có tiềm năng và thế mạnh tăng trưởng công nghiệp vật tư kiến thiết xây dựng với số lượng xí nghiệp sản xuất sản xuất xi-măng nhiều [ 22 ] trong đó điển hình nổi bật là những doanh nghiệp xi-măng The Vissai, xi-măng Hệ Dưỡng ( hiệu suất 3,6 triệu tấn / năm ), xi-măng Tam Điệp, xi-măng Phú Sơn, xi-măng Duyên Hà, xi-măng Hướng Dương … Sản phẩm nòng cốt của địa phương là xi-măng, đá, thép, vôi, gạch …Ninh Bình hiện có 7 khu công nghiệp sau :

Ninh Bình còn có 22 cụm công nghiệp với diện tích 880 ha.

Các dự án Bất Động Sản thuộc khu công nghiệp lớn như : Nhà máy sản xuất và lắp ráp Ô tô Thành Công, Công ty Phân lân Ninh Bình, Nhà máy Xi măng The Vissai, Nhà máy may xuất khẩu Nien Hsing, Nhà máy sản xuất gia công giày, dép xuất khẩu ADORA, Nhà máy Xi măng Tam Điệp ; Nhà máy đạm Ninh Bình, Nhà máy kính tiết kiệm ngân sách và chi phí nguồn năng lượng chất lượng cao CFG của Công ty TNHH Công nghiệp Hạ Long, …Nghề thủ công truyền thống địa phương có : thêu Văn Lâm, đá mỹ nghệ Ninh Vân ở Hoa Lư, dệt chiếu và làm hàng cói mỹ nghệ ở Kim Sơn, Yên Khánh …, đan lát mây tre ở Gia Viễn, Nho Quan, làng nghề mộc Phúc Lộc, Ninh Phong ( Tp Ninh Bình ), làng nghề trồng đào phai Tam Điệp .
Vùng ven biển Kim Sơn là khu dự trữ sinh quyển quốc tếNinh Bình có lợi thế tăng trưởng ngành nông nghiệp phong phú nhiều thành phần. Các vùng chuyên canh nông nghiệp chính của tỉnh : vùng nông trường Đồng Giao chuyên trồng cây công nghiệp như cây dứa thơm, vùng Kim Sơn trồng cây cói làm chiếu, hàng mỹ nghệ, nuôi tôm hùm, món ăn hải sản, khu vực làng hoa Ninh Phúc, Ninh Sơn trồng hoa và rau sạch. Lĩnh vực nuôi thuỷ sản tăng trưởng khá không thay đổi, nhất là ở khu vực nuôi thả thuỷ sản nước ngọt. Diện tích nuôi thuỷ sản năm 2007 đạt 9.021 ha, tăng 27,7 % so với năm 2004 ; trong đó diện tích quy hoạnh nuôi thả vùng nước ngọt đạt 6.910 ha, nuôi thuỷ sản nước lợ 2.074 ha. Sản lượng thuỷ sản năm 2007 đạt 18.771 tấn. Trong đó sản lượng tôm hùm đạt 1.050 tấn, cua biển đạt 1.280 tấn. Tổng giá trị thuỷ sản năm 2007 đạt 350 tỷ đồng, tăng 73,4 tỷ đồng so với năm 2004. Về hạ tầng, tỉnh đang góp vốn đầu tư, tăng cấp, xây mới nhiều trạm bơm nước, kênh mương. Các tuyến đê quan trọng như : đê biển Bình Minh II ; đê tả, hữu sông Hoàng Long ; đê Đầm Cút, đê Năm Căn, hồ Yên Quang, âu Cầu Hội … được tăng cấp theo hướng kiên cố hoá .

Thương mại – Thương Mại Dịch Vụ[sửa|sửa mã nguồn]

Bệnh viện đa khoa 700 giường

Ninh Bình có vị trí hội tụ giao thông liên vùng rất thuận lợi cho phát triển lưu thông hàng hóa với các địa phương khác trong cả nước. Về dịch vụ hạ tầng du lịch, Ninh Bình có điều kiện phát triển đa dạng các loại hình du lịch: sinh thái – nghỉ dưỡng, văn hóa – lịch sử – tâm linh, du lịch mạo hiểm, thể thao.

Ninh Bình đang có nhiều nỗ lực kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực du lịch, dịch vụ. Tỉnh coi đây là lĩnh vực kinh tế mũi nhọn. Tốc độ tăng giá trị sản xuất các ngành dịch vụ đạt 16%
Từ năm 2004, Sở Công thương Ninh Bình đã xây dựng quy hoạch mạng lưới chợ trên địa bàn tỉnh đến năm 2010 và định hướng đến năm 2015. Năm 2008, toàn tỉnh có 107 chợ, trong đó hiện có Chợ Rồng ở thành phố Ninh Bình là chợ loại 1 và 5 chợ loại 2. Các chợ Rồng, chợ Đồng Giao, chợ Nam Dân, chợ Ngò đều được Bộ Công thương quy hoạch thành chợ đầu mối tổng hợp, 3 chợ đầu mối nông sản được đầu tư xây mới là chợ thủy sản Kim Đông, chợ rau quả Tam Điệp và chợ nông sản Nho Quan.

Ngân hàng

• Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam- Chi nhánh Ninh Bình: MSB Ninh Bình
• Ngân hàng TMCP Quân đội- Chi nhánh Ninh Bình
• Vietcombank Ninh Bình
• Vietinbank Ninh Bình
• Agribank Ninh Bình
• Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt
• Ngân hàng TMCP Phương Đông.

Từ năm 2010, ngành Y tế Ninh Bình hiện có 2 bệnh viện quân đội là Bệnh viện Quân y 5 của Quân khu 3 và bệnh viện Quân y 145 của Quân đoàn 1 .7 bệnh viện tuyến tỉnh đó là :

• Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình
• Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Ninh Bình (100 giường)
• Bệnh viện Điều dưỡng – Phục hồi chức năng (100 giường)
• Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Ninh Bình (100 giường)
• Bệnh viện Tâm thần Ninh Bình (100 giường)
• Bệnh viện Sản – Nhi Ninh Bình (200 giường)
• Bệnh viện Mắt Ninh Bình (50 giường).

Giáo dục và Đào tạo[sửa|sửa mã nguồn]

Về giáo dục và đào tạo và giảng dạy tỉnh có Trường Đại học Hoa Lư và 5 trường cao đẳng : Trường Cao đẳng nghề Cơ giới Ninh Bình ; Trường Cao đẳng nghề LILAMA-1 ; Trường Cao đẳng Y tế Ninh Bình ; Trường Cao đẳng Nghề số 13 và Trường Cao đẳng nghề Cơ điện Xây dựng Tam Điệp. Nhiều năm liền, tác dụng thi tuyển sinh ĐH, cao đẳng của học viên Ninh Bình luôn thuộc tốp 10 tỉnh, thành phố đứng vị trí số 1 vể điểm trung bình những môn thi : xếp thứ 2/63 năm 2013 ; xếp thứ 4/63 năm năm trước ; xếp thứ 4/63 năm năm ngoái ; xếp thứ 4/63 năm năm nay ; [ 23 ] xếp thứ 3/63 năm 2017 ; [ 24 ] và xếp thứ 3/63 năm 2018 ; [ 25 ] xếp thứ 2/63 năm 2019 và xếp thứ 3/63 năm 2020 .

Tỉnh Ninh Bình có diện tích quy hoạnh : 1.400 km² [ 27 ], dân số là 982.487 người ( theo tìm hiểu dân số 1/4/2019 ), 21 % dân số sống ở đô thị và 79 % dân số sống ở nông thôn, tỷ lệ dân số đạt 642 người / km² .Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019, toàn tỉnh có 5 tôn giáo khác nhau đạt 71.031 người, nhiều nhất là Công giáo có 36.161 người, tiếp theo là Phật giáo có 35.968 người. Còn lại những tôn giáo khác như đạo Tin Lành có năm người, Hồi giáo có ba người và 2 người theo đạo Cao Đài .Tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2020, dân số toàn tỉnh Ninh Bình đạt 993.920 người. Trong đó, dân số nam là 495.995 người và dân số nữ là 497.925 người. [ 1 ]
Ninh Bình nằm ở vùng giao thoa giữa những khu vực : Tây Bắc, đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ. Đặc điểm đó đã tạo ra một nền văn hóa truyền thống Ninh Bình tương đối năng động, tăng trưởng trên nền tảng văn minh châu thổ sông Hồng. Đây là vùng đất phù sa cổ ven chân núi có con người cư trú từ rất sớm. Các nhà khảo cổ học đã phát hiện trầm tích có xương răng đười ươi và những động vật hoang dã trên cạn ở núi Ba ( Tam Điệp ) và 1 số ít hang động khác của kỳ đồ đá cũ thuộc nền Văn hóa Tràng An ; động Người Xưa ( Cúc Phương ) và một số ít hang động ở Tam Điệp, Nho Quan có di chỉ cư trú của con người thời văn hoá Hoà Bình. Sau thời kỳ văn hoá Hoà Bình, vùng đồng bằng ven biển Ninh Bình là nơi định cư của con người thời đại đồ đá mới Nước Ta. Di chỉ Đồng Vườn ( Yên Mô ) đã được định niên đại muộn hơn di chỉ Gò Trũng. Cư dân cổ di chỉ Đồng Vườn đã tăng trưởng lên dân cư cổ di chỉ Mán Bạc ( Yên Thành, Yên Mô ) ở quá trình văn hoá đồ đồng từ cuối Phùng Nguyên đến đầu Đồng Đậu. Ninh Bình là địa phận có nhiều di tích lịch sử khảo cổ học thuộc những thời kỳ văn hóa truyền thống Tràng An, Hòa Bình, Bắc Sơn, Đa Bút và Đông Sơn .Vùng đất Ninh Bình là kinh đô của Nước Ta thế kỷ X, mảnh đất gắn với sự nghiệp của 6 vị vua thuộc ba triều đại Đinh – Lê – Lý với những dấu ấn lịch sử dân tộc : Thống nhất giang sơn, đánh Tống – dẹp Chiêm và phát tích quy trình định đô TP.HN. Do ở vào vị trí kế hoạch ra Bắc vào Nam, vùng đất này đã tận mắt chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử vẻ vang oai hùng của dân tộc bản địa mà dấu tích lịch sử dân tộc còn để lại trong những đình, chùa, đền, miếu, từng ngọn núi, con sông. Đây còn là vùng đất kế hoạch để bảo vệ Thăng Long của triều đại Tây Sơn với phòng tuyến Tam Điệp, là địa thế căn cứ để nhà Trần 2 lần thắng lợi giặc Nguyên – Mông với hành cung Vũ Lâm, đất dựng nghiệp của nhà Hậu Trần với đế đô ở Yên Mô, những địa thế căn cứ quân sự chiến lược khác như thành nhà Mạc, thành nhà Hồ hiện vẫn còn dấu tích ở Yên Mô …Thế kỷ XVI – XVII, đạo Công giáo được truyền vào Ninh Bình, từ từ hình thành TT Công giáo Phát Diệm, nay là giáo phận Phát Diệm đặt tại Kim Sơn với 60 % tổng số giáo dân toàn tỉnh. [ 28 ] Bên cạnh văn hoá của dân cư Việt cổ, Ninh Bình còn có ” văn hoá mới ” của dân cư ven biển. Dấu ấn về biển tiến còn in đậm trên đất Ninh Bình. Những địa điểm cửa biển như : Phúc Thành, Đại An, Con Mèo Yên Mô, cửa Càn, cửa biển Thần Phù cùng với những con đê lịch sử vẻ vang như đê Hồng Đức, đê Hồng Lĩnh, đê Đường Quan, đê Hồng Ân, đê Hoành Trực, đê Văn Hải, đê Bình Minh I, II, III, IV. .. Cho đến nay vùng đất Ninh Bình vẫn tiến ra biển mỗi năm gần 100 m. Ninh Bình là một tỉnh lan rộng ra khoảng trống văn hoá Việt xuống biển Đông, tiếp đón những luồng dân cư, những yếu tố văn hoá từ Bắc vào Nam, từ biển vào. Kinh tế biển đóng vai trò quan trọng điển hình nổi bật như nghề đánh bắt cá cá biển, nuôi tôm hùm, tôm rảo, nuôi cua … Nếp sống của dân cư lấn biển mang đặc thù động trong vùng văn hoá thiên nhiên và môi trường đất mở .Dãy núi đá vôi ngập nước tạo ra nhiều hang động kỳ thú như : Tam Cốc – Bích Động, động Vân Trình, động Tiên, động Thiên Hà, Tràng An, động Mã Tiên, động Hoa Sơn … Bích Động được ca tụng là ” Nam thiên đệ nhị động “, Địch Lộng là ” Nam thiên đệ tam động “. Ở phía nam thành phố Ninh Bình có một quả núi giống hình một người thiếu nữ nằm ngửa nhìn trời gọi là núi Ngọc Mỹ Nhân. Một yếu tố khác vô cùng quan trọng, góp thêm phần không nhỏ làm ra diện mạo phong phú, đa dạng và phong phú của văn hoá Ninh Bình, đó là sự lưu lại dấu ấn văn hoá của những tao nhân mặc khách khi qua vùng sơn thanh thuỷ tú này. Các đế vương, công hầu, khanh tướng, danh nhân văn hoá lớn như Trương Hán Siêu, Trần Thái Tông, Lê Thánh Tông, Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương, Tản Đà, Xuân Quỳnh về đây, xếp gương, đề bút, sông núi hoá thành thi ca. Nhân cách bác học và phẩm cách văn hoá lớn của những danh nhân đó đã thấm đẫm vào tầng văn hoá địa phương, được nhân dân tiếp thụ, phát minh sáng tạo, làm giàu thêm sắc thái văn hoá Ninh Bình .Hệ thống những di tích lịch sử lịch sử vẻ vang – văn hóa truyền thống ở Ninh Bình gắn liền với tín ngưỡng của vùng đất sinh Vua, sinh Thánh, sinh Thần thông qua những đền thờ Vua ( đặc biệt quan trọng là những Vua Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, Trần Thái Tông, Quang Trung và Triệu Quang Phục với số lượng vài chục đền thờ mỗi vị ) ; thờ Thánh ( Nguyễn Minh Không và những tổ nghề, đặc biệt quan trọng là tín ngưỡng thờ mẫu với nhân vật Cô Đôi Thượng Ngàn sinh ra ở Ninh Bình ) ; thờ Thần ( thông dụng là những vị thần Thiên Tôn, thần Cao Sơn và thần Quý Minh trong khoảng trống văn hóa truyền thống Hoa Lư tứ trấn ). Ninh Bình là vùng đất nhiều mẫu mã những liên hoan văn hóa truyền thống rực rỡ như Lễ hội Hoa Lư, lễ hội chùa Bái Đính, tiệc tùng đền Thái Vi, liên hoan Tràng An … Các liên hoan khác : Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê, tiệc tùng Yên Cư, hội thôn Tập Minh, liên hoan động Hoa Lư, đền Thánh Nguyễn, đền Dâu, hội vật Yên Vệ, tiệc tùng đền Nguyễn Công Trứ … những khu công trình kiến trúc văn hóa truyền thống như đền Vua Đinh Tiên Hoàng, đền vua Lê Đại Hành, nhà thời thánh Phát Diệm, chùa Bái Đính, đền Thánh Nguyễn, làng chèo Phúc Trì, Nam Dân, Thượng Kiệm, những TT hát chầu văn, xẩm, ca trù ở đền Dâu, phủ Đồi Ngang … Ninh Bình là đất tổ của thẩm mỹ và nghệ thuật hát Chèo, là quê nhà những làn điệu hát xẩm, ca trù và của nhiều làng nghề truyền thống lịch sử như nghề điêu khắc đá Ninh Vân, nghề mộc Phúc Lộc, nghề thêu ren Văn Lâm, nghề nấu rượu và chiếu cói ở Kim Sơn …

Thơ ca, văn học[sửa|sửa mã nguồn]

Trương Hán Siêu có thể coi là người có công đầu phát hiện và khai thác vẻ đẹp Ninh Bình qua hình ảnh di tích quốc gia đặc biệt núi Non Nước. Ông đặt tên núi là Dục Thúy Sơn và là người đầu tiên lưu bút tích một bài thơ cho các thi sĩ đến thưởng ngoạn, ngắm cảnh làm những bài thơ khắc vào hệ thống đá núi, hang động ở Ninh Bình. Các vua nhà Hậu Lê cũng đặt hành cung ở trên núi Dục Thúy Sơn để đến chơi thăm và vịnh thơ. Hiếm có ngọn núi nào có trên 30 bài thơ văn khắc vào núi như núi Thuý và còn đến hàng trăm bài thơ vịnh cảnh của các nhà thơ qua các triều đại: Trần Anh Tông, Phạm Sư Mạnh, Trương Hán Siêu, Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Phan Huy Ích, Ngô Thì Nhậm, Ninh Tốn, Cao Bá Quát, Nguyễn Khuyến, Phạm Văn Nghị… Bài thơ “Dục Thúy Sơn khắc thạch” của Trương Hán Siêu nói về vẻ đẹp núi Dục Thúy ở thành phố Ninh Bình được khắc bên sườn núi, hãy còn bút tích. Các thắng cảnh nằm ở cửa ngõ Ninh Bình như Kẽm Trống và Đèo Ba Dội trên quốc lộ 1A; núi Non Nước, núi Ngọc Mỹ Nhân gần quốc lộ 10 đều rất nổi tiếng từ xa xưa trong thơ ca.

Bài thơ ” Dục Thuý sơn ” của Nguyễn Trãi vừa lột tả vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên Ninh Bình vừa bộc lộ một tâm hồn đẹp và tinh xảo về con người và quốc gia của Nguyễn Trãi, đó là thái độ trân trọng tha thiết so với những giá trị văn hóa truyền thống dân tộc bản địa qua tình cảm mà ông dành cho Trương Hán Siêu và vùng đất cố đô :

Cửa biển có non tiên

Từng qua lại mấy phen

Cảnh tiên rơi cõi tục

Mặt nước nổi hoa sen…

Lê Quý Đôn đã cho khắc một bài thơ ở phía tây núi Ngọc Mỹ Nhân khi ông đến thăm nơi đây:

Ruộng phẳng nhô đá biếc

Thế núi tựa diều bay

Chùa ẩn ba đỉnh núi

Sông có cầu qua ngay…

Cao Bá Quát cũng có bài thơ Trên đường đi Ninh Bình ( Ninh Bình đạo trung ) khi chiêm ngưỡng và thưởng thức cảnh đẹp non nước hữu tình :

Sông tựa dải là cô gái đẹp,

Núi như chén ốc khách làng say

Trăng non gió mát kho vô tận,

Chỉ sợ nhà thơ mãi ở đây.

Nữ sĩ Xuân Quỳnh cũng có cái nhìn rất mới về Ninh Bình:

…Nghĩ đến anh em nhớ về hướng núi

Ngọn núi Cánh Diều ngọn núi mây bay

Trời Ninh Bình chiều nay hẳn nhiều mây

Mưa to thế chắc sông tràn bờ cỏ?…

Nữ sĩ Xuân Hương có 2 bài thơ là Kẽm Trống và Đèo Ba Dội nổi tiếng khi đến và chia tay Ninh Bình. Bài thơ Kẽm Trống khởi đầu bằng cái nhìn rất đậm cá tính của bà :

Hai bên thì núi, giữa thì sông

Có phải đây là Kẽm Trống không?

Bài Đèo Ba Dội vừa miêu tả cảnh đẹp vừa hàm chứa những ẩn ý :

Một đèo, một đèo, lại một đèo,

Khen ai khéo tạc cảnh cheo leo

Cửa son đỏ loét tùm hum nóc,

Hòn đá xanh rì lún phún rêu

Lắt lẻo cành thông cơn gió thốc,

Đầm đìa lá liễu giọt sương gieo.

Hiền nhân, quân tử ai là chẳng…

Mỏi gối, chồn chân vẫn muốn trèo.

Từ năm 2005 tỉnh có một đội bóng chuyền hạng mạnh là Tràng An Ninh Bình, một đội bóng mạnh trong mạng lưới hệ thống tranh tài bóng chuyền Nước Ta, đoạt thương hiệu vô địch vương quốc những năm 2006, 2010, 2012 và đang là đương kim vô địch năm 2021. Cũng năm 2021, Ninh Bình có thêm Câu lạc bộ bóng chuyền Ninh Bình Doveco là đội bóng chuyền nữ tranh tài ở Giải vô địch bóng chuyền vương quốc Nước Ta 2021 giành hạng 4 .Các môn thể thao thế mạnh khác của Ninh Bình là vật, cầu lông và bóng bàn. Một số vận động viên thể thao Ninh Bình tiêu biểu vượt trội như Giang Việt Anh, Hà Văn Hiếu, Bùi Thị Ngà, …Trước năm năm trước, Ninh Bình cùng với TP.HN, Hải Phòng Đất Cảng là 3 địa phương ở phía bắc Nước Ta có đội bóng chuyên nghiệp tham gia giải bóng đá vô địch vương quốc. Câu lạc bộ bóng đá Xi măng The Vissai Ninh Bình lấy sân vận động Tràng An làm sân nhà. sân hoạt động Ninh Bình là sân vận động cấp 1. Tuy nhiên, từ sau vụ bán độ năm năm trước, Câu lạc bộ này đã giải thể. Sân hoạt động Ninh Bình hiện là sân nhà của Câu lạc bộ bóng đá Công an Nhân dân .

Quy hoạch du lịch Việt Nam đến năm 2030 xác định Ninh Bình là một trung tâm du lịch (Ninh Bình và phụ cận) với khu du lịch quốc gia là quần thể di sản thế giới Tràng An và 2 trọng điểm du lịch vườn quốc gia Cúc Phương và khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long. Ninh Bình cũng là nơi được đăng cai năm năm Du lịch quốc gia 2020 với chủ đề Hoa Lư – cố đô ngàn năm.

Ninh Bình có tiềm năng du lịch rất lớn, là nơi có tới 4 thương hiệu UNESCO với quần thể di sản quốc tế Tràng An, ca trù, tín ngưỡng thờ Mẫu và khu dự trữ sinh quyển quốc tế Bãi ngang – Cồn Nổi. Nơi đây chiếm hữu nhiều danh lam, thắng cảnh và di tích lịch sử lịch sử dân tộc văn hoá nổi tiếng như :
Hiện nay, ngoài quần thể di sản quốc tế Tràng An, Ninh Bình có những khu di sản đã và đang triển khai xong hồ sơ đề xuất UNESCO công nhận là di sản quốc tế :

• Quần thể kiến trúc nhà thờ Phát Diệm: là di sản văn hóa thế giới.[29]
• Vườn quốc gia Cúc Phương (huyện Nho Quan) là di sản thiên nhiên thế giới.
• Khu Ramsar Vân Long trong hồ sơ di sản liên tỉnh Hương Sơn – Tam Chúc – Đồng Tâm – Vân Long là di sản thế giới.[30]

Ngoài ra, Vườn vương quốc Cúc Phương, mạng lưới hệ thống núi rừng Cố đô Hoa Lư, khu sinh thái xanh Tràng An là những khu vực của Nước Ta hoàn toàn có thể được UNESCO công nhận khu vui chơi giải trí công viên địa chất toàn thế giới [ 31 ] [ 32 ] [ 33 ]
Năm 2017, ngành du lịch Ninh Bình đón 7 triệu lượt khách, tăng 9 % ; lệch giá ước đạt 2.450 tỷ đồng, tăng 41 % so với năm năm nay. [ 34 ]Theo Quy hoạch tổng thể và toàn diện tăng trưởng du lịch Nước Ta đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Ninh Bình cùng với TP.HN và Quảng Ninh được xác lập là những TT du lịch của khu vực đồng bằng sông Hồng và duyên hải Đông Bắc .Theo Quy hoạch tổng thể và toàn diện tăng trưởng mạng lưới hệ thống đô thị Ninh Bình đến năm 2030, thành phố Ninh Bình sẽ trở thành một thành phố du lịch ; khu vực Khu bảo tồn vạn vật thiên nhiên đất ngập nước Vân Long sẽ trở thành thị xã Vân Long với vai trò là một đô thị du lịch ở phía bắc Ninh Bình khu vực Cồn Nổi sẽ trở thành thị xã Cồn Nổi với vai trò là một đô thị du lịch phía nam Ninh Bình. [ 35 ]Được tỉnh xác lập là nghành kinh tế tài chính mũi nhọn ( Định hướng thu nhập du lịch thuần tuý > 10 % ). Trong những năm gần đây, ngành Du lịch Ninh Bình đang khai thác hiệu suất cao những tiềm năng, thế mạnh góp thêm phần vào việc chuyển dời cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính của toàn tỉnh. [ 36 ]Ninh Bình được xác lập là một TT du lịch của vùng duyên hải Bắc Bộ [ 37 ], sẽ trở thành thành phố du lịch trong tương lai. [ 38 ]

Đặc sản nhà hàng siêu thị[sửa|sửa mã nguồn]

Đặc sản Ninh Bình [ 39 ] nổi tiếng gồm có những món ăn chế biến từ thịt dê núi Ninh Bình, Rượu Kim Sơn, nem chua ( Yên Mạc – Yên Mô ), miến lươn, cá rô Tổng Trường, dứa Đồng Giao và cơm cháy Ninh Bình, mứt khoai làng Phượng, bánh dày bản Mường ( xã Kỳ Phú, Nho Quan ). Đặc biệt tăng trưởng mạnh ở những khu du lịch và dọc theo tuyến quốc lộ 1A .Trong những đặc sản nổi tiếng Ninh Bình thì thịt dê núi Ninh Bình là nổi tiếng và độc lạ nhất. Thịt dê Ninh Bình ngon hơn những vùng khác vì : Dê ở đây nuôi trên núi đá vôi, ăn phong phú những loại lá cây nên thịt săn chắc hơn so với dê thả đồi ; Món ăn từ thịt dê được đi kèm với những loại rau thơm địa phương như lá đinh lăng, lá mơ, lá sung và thịt dê được địa phương kiến thiết xây dựng thành món nhà hàng đặc trưng, đậm đà mùi vị sông núi quê nhà, được thừa kế truyền thống cuội nguồn với những tuyệt kỹ riêng, biến thịt dê thành món đặc sản nổi tiếng nổi tiếng .
Quốc lộ 10 vào thành phố Ninh Bình năm 2011Ninh Bình là một điểm nút giao thông vận tải quan trọng, có 11 quốc lộ ( trong đó có 7 quốc lộ khởi đầu và 4 quốc lộ đi qua ) dàn đều trên tổng thể những huyện, thành phố, thị xã trong tỉnh :

Đường cao tốc[sửa|sửa mã nguồn]

Ninh Bình cũng là điểm đầu của 3 dự án Bất Động Sản đường cao tốc là : đường cao tốc Ninh Bình – Cầu Giẽ ; Đường cao tốc Ninh Bình – Thanh Hóa và đường cao tốc Ninh Bình – Hải Phòng Đất Cảng. Bến xe Ninh Bình nằm gần nút giao thông vận tải giữa quốc lộ 1A và quốc lộ 10 ở thành phố Ninh Bình. Mạng lưới giao thông vận tải tỉnh lộ khá thuận tiện với những tuyến xe buýt nội tỉnh .
Về giao thông vận tải đường tàu Ninh Bình có trục đô thị Tam Điệp – Ninh Bình nằm trên tuyến đường tàu Bắc-Nam. Trên địa phận tỉnh có những ga Ninh Bình, ga Cầu Yên, ga Ghềnh và ga Đồng Giao .
Về giao thông vận tải đường thủy Ninh Bình có mạng lưới hệ thống sông hồ chi chít : sông Đáy là sông lớn nhất chảy vào giữa ranh giới Ninh Bình với Hà Nam, Tỉnh Nam Định. Hệ thống sông Hoàng Long chảy nội tỉnh cung ứng tưới tiêu cho những huyện phía Bắc. sông Vạc, Sông Càn với nhiều nhánh nhỏ ở những huyện phía Nam. Các sông nội tỉnh khác : sông Vân, sông Bôi, sông Lạng, sông Bến Đang và những hồ lớn như hồ Đồng Thái, hồ Yên Quang, hồ Yên Thắng, hồ Thường Xung đem lại nguồn lợi đáng kể về tưới tiêu, giao thông vận tải và khai thác thuỷ sản .Ninh Bình có cảng Ninh Phúc là cửa Khẩu quốc tế đường thủy. 4 cảng chính do TW quản trị là cảng Ninh Bình, cảng Ninh Phúc, cảng ICD Phúc Lộc và cảng Cầu Yên. Cảng K3 ( nhà máy sản xuất nhiệt điện Ninh Bình ) cũng đã được tăng cấp là cảng chuyên được dùng. Các bến xếp dỡ hàng hoá, khu neo tránh tàu thuyền nằm trên những bờ sông và cửa sông. Cảng sông Ninh Bình hoàn toàn có thể đạt hiệu suất 9 triệu tấn / năm, chỉ đứng sau TP.HN ở miền Bắc. Cảng Ninh Phúc là cảng sông đầu mối vương quốc. Ngoài ra có cảng Ninh Bình, Cảng xăng dầu dầu khí Ninh Bình, cảng Long Sơn, Cảng đạm Ninh Bình, Cảng Vissai, cảng Phúc Lộc, cảng tổng hợp Kim Sơn là những cảng đảm nhiệm tàu biển và phương tiện đi lại thủy quốc tế [ 40 ] … Hệ thống đường thuỷ gồm 22 tuyến sông trong đó Trung ương quản trị 4 tuyến ( sông Đáy, sông Hoàng Long, sông Vạc và kênh nhà Lê ) với tổng chiều dài gần 364,3 km .

Một số cầu có quy mô lớn như: cầu Ninh Bình, cầu Non Nước, cầu Gián Khẩu, cầu Nam Bình, cầu Trường Yên, cầu Kim Chính, cầu vượt biển ra Cồn Nổi.

Theo Quy hoạch tổng thể và toàn diện tăng trưởng mạng lưới hệ thống đô thị Ninh Bình đến năm 2030, tầm nhìn 2050, tỉnh Ninh Bình sẽ có 1 đô thị TT loại I là thành phố Ninh Bình lan rộng ra khoảng chừng 21.124 hecta, 1 đô thị loại II là Tam Điệp, 2 đô thị loại III là Nho Quan, Phát Diệm và 15 đô thị khác là : Me, Yên Ninh, Yên Thịnh, Gián Khẩu, Rịa, Ngã ba Anh Trỗi, Gia Lâm, Khánh Thành, Khánh Thiện, Vân Long, Bút, Lồng, Bình Minh, Kim Đông, Cồn Nổi. Quy mô với tổng diện tích quy hoạnh quy hoạch được xác lập là gần 1.390 hecta. [ 35 ] Quy hoạch cũng xác lập thành phố Ninh Bình sẽ trở thành thành phố thường trực Trung ương đến năm 2030 với dân số 1 triệu người. [ 41 ]

Tỉnh kết nghĩa[sửa|sửa mã nguồn]

Vùng đất Ninh Bình là quê nhà của nhiều danh nhân đất Việt tiêu biểu vượt trội như : Anh hùng dân tộc bản địa Đinh Bộ Lĩnh, Vua Lê Đại Hành, Danh nhân văn hóa Trương Hán Siêu, Quốc sư Nguyễn Minh Không, Trạng Bồng Vũ Duy Thanh, Anh hùng Lương Văn Tụy, Sử gia Ninh Tốn, Tể tướng Nguyễn Bặc, Ngoại giáp Đinh Điền, Thượng thư Trịnh Tú, Thái sư Lưu Cơ, … Ninh Bình là nơi gắn với đỉnh điểm sự nghiệp của những danh nhân như Doanh điền Nguyễn Công Trứ, Bà tổ hát chèo Phạm Thị Trân, Vua Lý Thái Tông, nhà Hậu Trần, Vua Quang Trung … Ninh Bình cũng là nơi sinh ra những nhà cách mạng tiêu biểu vượt trội như Thượng tướng Nguyễn Hữu An nguyên Tư lệnh Quân đoàn 2, nguyên Viện trưởng Học viện quân sự chiến lược cấp cao, quê Trường Yên ( Hoa Lư ), Bí thư xứ ủy Nam Kỳ Tạ Uyên, cố quản trị nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam Trần Đại Quang, Đô đốc thủy quân Thượng tướng Nguyễn Văn Hiến, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nước Ta, … Hiện nay, Ninh Bình là quê nhà của nhiều nhân vật tiêu biểu vượt trội đang tại chức như :

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Điểm Đến