Thử bàn về đối tượng nghiên cứu của xã hội học :: Suy ngẫm & Tự vấn :: https://laodongdongnai.vn
Khái niệm xã hội học
Bạn đang đọc: Thử bàn về đối tượng nghiên cứu của xã hội học :: Suy ngẫm & Tự vấn :: https://laodongdongnai.vn
Về mặt chữ nghĩa, ” xã hội học ” ( Sociology ) bắt nguồn từ chữ ghép : ” Socius ” hay ” Societas ” ( xã hội ) với ” Ology ” hay ” Logus ” ( học thuyết, nghiên cứu ). Xã hội học là học thuyết về xã hội, nghiên cứu về xã hội loài người. Vê mặt thuật ngữ khoa học, Auguste Comte ( 1798 – 1857 ), nhà xã hội học nồi tiếng người Pháp, được ghi nhận là cha đẻ của xã hội học vì đã có công khai sinh ra nó vào nửa đầu thế kỷ 19 ( đúng mực là năm 1839 ). Để nghiên cứu những quy luật tổ chức triển khai của xã hội và sự đổi khác xã hội, Comte chủ trương xã hội học vận dụng phương pháp luận của khoa học tự nhiên và chủ nghĩa thực chứng, đơn cử là những giải pháp quan sát, thực nghiệm, so sánh và nghiên cứu và phân tích lịch sử dân tộc .Đây là tiếp cận ” vĩ mô ” để xác lập đối tượng nghiên cứu của xã hội học. Ngoài ra, trong xã hội học còn có tối thiểu hai cách xác lập khác là tiếp cận ‘ tvi mô ” ( đối tượng nghiên cứu của xã hội học là hành vi, hành vi và tương tác xã hội ) và tiếp cận ” tổng hợp ” xã hội loài người và hành vi xã hội của cá thể .Có thể quy hàng trăm định nghĩa, ý niệm về đối tượng nghiên cứu của xã hội học trong những sách giáo khoa về một trong ba cách tiếp cận trên. Các định nghĩa đó thường cho rằng xã hội học nghiên cứu những yếu tố hoặc thiên về xã hội, hoặc thiên về con người và “ tổng hợp ” cả xã hội và con người .Có thể hình dunglà từ thế kỷ XIX đến nay, xã hội học luôn ở trong tình cảnh “ thân này ví xẻ làm đôi được ”. Xã hội học muốn tập trung chuyên sâu nghiên cứu cả con người ( hành vi xã hội ) và xã hội ( mạng lưới hệ thống xã hội ). Những xã hội học tỏ ra rất khó đứng trung lập giữa hai thái cực của những yếu tố đầy mê hoặc và thiết yếu như vậy. Khi lệch về con người, tức là tập trung chuyên sâu nghiên cứu hành vi xã hội, nó bị những ngành khoa học nhân văn, đặc biệt quan trọng là tâm lý học ép chế. Khi nghiêng về xã hội, đơn cử là chú trọng xem xét cơ cấu tổ chức xã hội và mạng lưới hệ thống xã hội, nó bị triết học, đặc biệt quan trọng là chủ nghĩa duy vật lịch sử vẻ vang, và những ngành khoa học xã hội như sử học, kinh tế tài chính học trùm lên. Trong khi đó, xã hội học khó hoàn toàn có thể một mình tóm gọn cả hai, tức là vừa nghiên cứu hành vi con người và mạng lưới hệ thống xã hội, vì làm như vậy nó bị phê phán là không có đối tượng nghiên cứu rõ ràng. Hơn nữa, con người, xã hội và hiện thực xã hội nói chung là khách thể nghiên cứu của nhiều khoa học khác nhau, không phải của riêng xã hội học .Để xử lý yếu tố này, 1 số ít tác giả cho rằng : “ … cần phải chỉ ra được quan điểm ( perspective ) xã hội học, cách nhìn nhận độc lạ của khoa học này so với cá thể và xã hội “. Nghĩa là, ta cần nhấn mạnh vấn đề góc nhìn phương pháp luận để vấn đáp thắc mắc xã hội học nghiên cứu như thế nào chứ không phải là nó nghiên cứu cái gỉ. Nhưng, ” nhãn quan ” xã hội học là gì ? Phải chăng đó là chủ nghĩa thực chứng, tiếp cận mạng lưới hệ thống, quan điểm duy vật lịch sử dân tộc hay triết lý xã hội học riêng không liên quan gì đến nhau ? : .. Chưa có câu vấn đáp thống nhất cho yếu tố này, ngoài sự nhất trí rằng đó phải là nhãn quan khoa học để ” phát hiệnra những tác nhân mới của sự tăng trưởng ” .
Một số tác giả khác đề ra cách giải quyết “tổng hợp” (có thể gọi là “tổng – tích hợp” cá nhân và xã hội, nội dung và phương pháp. Thành công hơn cả theo hướng này là quan điểm của V.Jadop và G.Osipov nhấn mạnh yếu tố vĩ mô (tính toàn vẹn của xã hội) và yếu tố vi mô (hành vi và hoạt động xã hội của con người).Ví dụ, Osipov định nghĩa xã hội học là khoa học về các quy luật và tính quy luật xã hội chung và đặc thù của sự phát triển và vận hành của các hệ thống xã hội xác định về mặt lịch sử, là khoa học về các cơ chế tác động và các hình thức biểu hiện của các quy luật đó trong hoạt động của các cá nhân, các nhóm xã hội, các giai cấp và các dân tộc”. Thực chất đây là tiếp cận vĩ mô để xác định đối tượng nghiên cứu của xã hội học.
Thử bànvề đối tượng nghiên cứu của xã hội học
Đối tượng nghiên cứu và những cuộc tranh luận xã hội học
Như chúng tôi đã định nghĩa, xã hội học là khoa học nghiên cứu những quy luật hình thành, hoạt động và tăng trưởng mối quan hệ giữa con người và xã hội. Định nghĩa này hoàn toàn có thể sẽ gây ra cuộc tranh luận có ích và lý thú. Các quan điểm tranh luận ( nếu có ) sẽ hầu hết xoay quanh những chủ đề bắt nguồn từ yếu tố cơ bản của xã hội học. Đề là yếu tố con người bị xã hội tác động ảnh hưởng vả tác động ảnh hưởng tới xã hội như thế nào .Tranh luận khoa học là điều thiết yếu để làm sáng tỏ những góc nhìn của đối tượng nghiên cứu của xã hội học. Các nhà xã hội học khác nhau luôn lý giải khác nhau về một yếu tố quan hệ qua lại giữa con người và xã hội và về phương pháp luận nghiên cứu xã hội học .Nhưng điều kinh ngạc ở chỗ, rất ít, nếu không muốn nói là chưa có, cách định nghĩa nào giải đáp ổn thỏa những chủ đề bắt nguồn từ tính ” nước đôi ” của đối tượng nghiên cứu xã hội học, mối quan hệ qua lại giữa một bên là con người và một bên là xã hội. Tính ” nước đôi “, “ lưỡng tính ” hay nói theo triết học là tỉnh ” nhị nguyên luận ” của đối tượng xã hội học, đẻ ra hàng loạt những chủ đề lý luận cơ bản của xã hội học như ” con người – xã hội “, ” hành vi xã hội – cơ cấu tổ chức xã hội “, ” cá thể – văn hóa truyền thống ‘, ” chủ quan – khách quan “, ” chủ thể – khách thể “, ” vĩ mô – vi mô “, ” tự nhiên – xã hội ” …Các ý niệm về đối tượng nghiên cứu của xã hội học không riêng gì khác nhau, thậm chí còn còn trái ngược nhau. Từ đó phát sinh những cuộc tranh luận triền miên dẫn tới hiện tượng kỳ lạ gọi là sự khủng hoảng cục bộ về lý luận trong xã hội học. Có thể nói, xã hội học không chỉ sinh ra trong toàn cảnh dịch chuyển xã hội thế kỷ XIX để trở thành khoa học về trật tự và biến hóa xã hội mà bản thân nó cúng luôn ở trong thực trạng khủng hoảng cục bộ về lý luận. Gần đây, tình hình đã dịu đi do những nhà nghiên cứu có khuynh hướng gật đầu cách xử lý gián tiếp ( vấn đáp thắc mắc như thế nào ) hoặc cách tiếp cận ” tổng hợp ” nói trên. Nhưng ta thấy, cách tiếp cận ” tổng hợp ” ( tổng – tích hợp ) không lảng tránh được việc phải xác lập rõ đối tượng nghiên cứu của xã hội học .Định nghĩa của chúng tôi hoàn toàn có thể gợi mở hướng thoát ra khỏi sự khủng hoảng cục bộ, rủi ro tiềm ẩn đối tượng nghiên cứu ” bị biến mất “. Vấn đề không phải là sự lựa chọn hoặc là nghiên cứu về ” con người ” hoặc là nghiên cứu về ” xã hội ” hay nghiên cứu ” cả hai : con người và xã hội “. Vấn đề cơ bản của xã hội học là mối quan hệ hữu cơ, sự tác động ảnh hưởng lẫn nhau, quan hệ biện chứng giữa một bên là con người ( với tư cách là cá thể, nhóm … ) và một bên là xã hội ( với tư cách là mạng lưới hệ thống xã hội, cơ cấu tổ chức xã hội … ) .Nói một cách hình ảnh, yếu tố không phải là ở chỗ làm cho con người và xã hội ngày càng xa nhau hay nhập lại làm một. Nhiệm vụ lý luận và phương pháp luận xã hội học là thiết lập “ chiếc cầu ”, tức là chỉ ra quy luật, tính quy luật, thuộc tỉnh, đặc thù cũng như chính sách, hình thức, điều kiện kèm theo của sự hình thành hoạt động và tăng trưởng mối quan hệ tác động ảnh hưởng qua lại giữa con người và xã hội .
“Con người – Xã hội”
Các nhà nghiên cứu cho rằng xã hội không phải là tổng số những cá thể. Nhưng thật không bình thường khi kim chỉ nan xã hội họe bàn về xã hội không có cá thể. Ngược lại, bản thân những cá thể đơn độc, riêng lé không tạo thành xã hội. Khó hoàn toàn có thể lý giải hành vi của cá thể nếu không thấy rằng con người luôn chịu tác động ảnh hưởng hay ảnh hưởng tác động từ phía xã hội. Để nghiên cứu quy luật hình thành, hoạt động và tăng trưởng mối quan hệ giữa con người và xã hội, xã hội học trước hết cần chăm sóc tới yếu tố ” con người – xã hội ” .Khi nghiên cứu xã hội hay bàn về khái niệm xã hội, 1 số ít tác giả tập trung chuyên sâu tìm kiếm những định hình, những khuôn mẫu của hiện tượng kỳ lạ, quy trình xã hội, cơ cấu tổ chức xã hội của xã hội. Một số tác giả nghiên cứu toàn cảnh, trường hợp và mạng lưới hệ thống giá trị phát sinh, biến hóa, tăng trưởng cùng với thực trạng, điều kiện kèm theo xã hội. Một số tác giả khác nghiên cứu để vạch ra xích míc giữa những lực lượng xã hội, những bất bình đẳng giữa những nhóm và cả những cái ” không thông thường ” trong quy trình tiến triển xã hội. Các tác giả khác nhau đều công khai minh bạch thừa nhận hay ngầm hiểu rằng chủ thể chớp lấy thực chất của xã hội. “ Cái xã hội ” một cách khá đầy đủ, tổng lực, mạng lưới hệ thống trải qua nghiên cứu mối quan hệ giữa con người và xã hội .Gắn liền với khái niệm xã hội nêu trên là khái niệm về thực chất con người. Các triết lý xã hội học không chăm sóc nhiều tới việc con người vốn là thiện hay ác. Điều hầu hết là luận giải xem hành vi con người có lý trí hay không lý trí, có phát minh sáng tạo hay không phát minh sáng tạo, Con người có vị trì, vai trò như thể nào trong xã hội, Cá nhân có điều kiện kèm theo để thể hiện và tăng trưởng. năng lượng người tới đâu, Con người hoàn toàn có thể thích nghi và ảnh hưởng tác động tới môi trường tự nhiên sống và thực trạng lịch sử vẻ vang ra làm sao …Lý thuyết xã hội học của C.Mác ( 1818 – 1883 ) đa phần bàn về sự hoạt động, tăng trưởng của xã hội nhưng đã chi ra phương hướng tiếp cận đúng đắn, mối quan hệ ” cá thể – xã hội “, ” hành vi xã hội – cơ cấu tổ chức xã hội “. Quan điểm duy vật biện chứng, CNDV lịch sử dân tộc của Mác tỏ ra đặc biệt quan trọng ưu việt trong việc xử lý yếu tố cơ bản của xã hội học. Ví dụ, Mác định nghĩa rằng thực chất con người trong trong thực tiễn là tổng hòa những quan hệ xã hội … Mác luôn nhấn mạnh vấn đề quan hệ biện chứng giữa con người và xã hội, và chỉ ta rằng thực trạng xã hội ảnh hưởng tác động tới con người trong chừng mực con người tác động ảnh hưởng tới thực trạng. Về mối quan hệ con người – xã hội, Mác đã từng viết, ” xã hội tạo ra con người, nhưcon người, hệt như con người tạo ra xãhội ” .Quan điểm của Mác mở ra năng lực hiện thực trong việc xử lý hàng loạt yếu tố lý luận và thực tiễn so với xã hội học ngày này. Xã hội học trọn vẹn hoàn toàn có thể vận dụng những quan điểm của Mác vào việc nghiên cứu vấn đáp thắc mắc như làm thế nào hoàn toàn có thể phối hợp hài hòa quyền lợi của cá thể với quyền lợi tập thể, của hội đồng, của xã hội ? … Nhưng, ở một số ít nước, phải mãi tới những năm 70 – 80, xã hội học Mácxít mới thực sự thoát thai từ triết học Mácxít, từ CNDV lịch sử dân tộc để trở thành khoa học cụ thể, riêng không liên quan gì đến nhau, độc lập, có vị trí xứng danh trong hệ thông những khoa học xã hội và nhân văn góp thêm phần vào công cuộc thay đổi kinh tế tài chính xã hội .
“Hành động xã hội -cơ cấu xá hội”
Nói đến hành vi xã hội của con người là nói đến động cơ, mục tiêu, điều kiện kèm theo, phương tiện đi lại thực thi mục tiêu đã định. Có thể xem xét hành vi xã hội với tư cách là tập hợp những lực lượng chả quan. bện trong ( nhu yếu, tình cảm, ý thức … ) và lực lượng bên ngoài ( đối tượng, công cụ, ‘ điều kiện kèm theo, hoàn cành … ). Các nhà xã hội học dùng khái niệm hành vi xã hộiđể chỉ tổng thể những hành vi và hoạt động giải trí của con người diễn ra trong khung cảnh lịch sử dân tộc xã hội nhất định. Đó là hành vi có mục tiêu, có đối tượng, là hành vi hướng tới người khác hay chịu ảnh hưởng tác động của người khác. Khái niệm hành vi cho rằng xã hội học lả khoa học lý giải hành vi xã hội ” .Nói đến cơ cấu tổ chức là nói đến mạng lưới hệ thống chính thể và mối liên hệ của những bộ phận cấu thành của nó. Cơ cấu xã hội còn gọi là cấu trúc xã hội là khuôn mẫu, hình dáng, thuộc tính của những quan hệ xã hội, những thiết chế xã hội, những điều kiện kèm theo, những thực trạng và những mẫu sản phẩm xã hội mà con người đã tạo ra. Cũng tương tự như như so với hành vi xã hội, cơ cấu tổ chức xã hội là tập hợp những lực lượng vật chất hoàn toàn có thể nhìn thấy được như nhóm, tổ chức triển khai xã hội … và những lực lượng ý thức khó nhìn thấy như mạng lưới hệ thống những chuẩn mực, những giá trị, quyền lực tối cao xã hội …Đối tượng nghiên cứu của xã hội học – mối quan hệ giữa con người và xã hộithể hiện rõ trong việc xem xét yếu tố ” hành vi xã hội – cơ cấu tổ chức xã hội ” .Khi mới sinh ra ở Pháp, xã hội học được xác lập là ” khoa học về xã hội “, tức là khoa học nghiên cứu sự hình thành, biến hóa và công dụng của mạng lưới hệ thống xã hội, cơ cấu tổ chức xã hội. Chẳng hạn, Comte cho rằng xã hội học là môn khoa học về tiến trình biến hóa của những xã hội. Theo Emile Durkheim ( 1858 – 1917 ), xã hội học nghiên cứu những ” sự kiện xã hội ” ( Socialfacts ” ). Các sự kiện xã hội pháp luật hành vi xã hội và đoàn kết những cá thể để tạo ra trật tự xã hội. Khi nghiên cứu xã hội, Durkheim muốn biện minh cho sự thiết yếu của “ trật tự xã hội “. Nhưng, có vẻ như xã hội học của Durkheim đã đặt xã hội nói chung, cơ cấu tổ chức xã hội nói riêng trái chiều với con người .
Khi “du nhập” vào một số nước khác, đặc biệt là vào Mỹ, xã hội học chuyển trọng tâm chú ý sang các vấn đề của cá nhân theo quan điểm “hãy trả lại con người cho xã hội học”. Homans cho rằng cần sử đụng triệt để các quy luật và nguyên lý tâm lý học để giải thích hành vi xã hội của con người. Bị ảnh hưởng của chủ nghĩa hành vi và tâm lý học xã hội, một số tác giả Mỹ xác định đối tượng nghiên cứu của xã hội học là hành vi xã hội của con người và định nghĩa xã hội học là “khoa học về các cá nhân” và “khoa học về hành vi”.
Các nhà xã hội học Châu Âu lý giải những hiện tượng kỳ lạ xã hội từ góc nhìn mạng lưới hệ thống xã hội. Họ đặt ra trách nhiệm nhận thức quy luật tồ chức và quản lý và vận hành xã hội. Trong khi đó, xã hội học Mỹ lý giải những yếu tố xã hội từ vị thế xã hội của cá thể. Đối với họ, yếu tố là lý giải tại sao, trong khi theo đuổi những quyền lợi cá thể ích kỷ khác nhau, những cá thể vẫn cùng nhau tạo ra được cơ cấu tổ chức xã hội không thay đổi. Để minh họa ta hoàn toàn có thể nhắc tới nghiên cứu của Talcof parsons và Robert Merton .Lý thuyết của Parsons không những là một trong những kim chỉ nan tiêu biểu vượt trội của phe phái xã hội học ” cơ cấu tổ chức – công dụng ” mà còn là một trong những cách tiếp cận có hiệu suất cao để xử lý mối quan hệ giữa hành vi xã hội và cơ cấu tổ chức xã hội. Luận điểm cơ bản của Parsons là sự sống sót của mỗi mạng lưới hệ thống do tính năng của mạng lưới hệ thống đó pháp luật. Theo ông, mạng lưới hệ thống nhân cách là một trong bốn tiểu mạng lưới hệ thống ( văn hóa truyền thống, kinh tế tài chính, xã hội, nhân cách ) tạo thành mạng lưới hệ thống toàn diện và tổng thể xã hội. Ngoài khái niệm ” nhằn cách “, Parsons sử dụng nhiều thuật ngữ “ rất tâm lý học ” như thích ứng, nhu yếu, mục tiêu … để nói về hành vi xã hội và những công dụng của mạng lưới hệ thống xã hội .Khi nghiên cứu yếu tố ” kép ” nêu trên, Robert Merton chăm sóc tôi việc con người lựa chọn mục tiêu và phương tiện đi lại như thế nào để đạt được mục tiêu trong xã hội. Ông cho rằng, hành vi người chỉ được coi là ” mẫu mực “, ” thông thường ” khi mục tiêu và phương tiện đi lại triển khai nó được xã hội đồng ý, được xã hội coi là tương thích. Điều đó cho thấy, hành vi xã hội của cá thể luôn gắn liền với cơ cấu tổ chức xã hội, mạng lưới hệ thống xã hội .Từ những năm 1980 trở lại đây, xã hội học có khuynh hướng trở thành khoa học tổng hợp hầu hết với tư cách là một khoa học sử dụng những thuật ngữ, khái niệm và chiêu thức nghiên cứu của nhiều ngành khoa học khác nhau để nghiên cứu mối quan hệ giữa con người và xã hội .█
“Vĩ mô – vi mô” và phương pháp luận xã hội học
Khi đối tượng nghiên cứu được xác lập là những quy luật của những ( mạng lưới hệ thống ) xã hội thì xã hội học được gọi là xã hội học vĩ mô. Các triết lý của H. Spencer, K. Marx, M. Weber, G.Simmel, T.Parsons và 1 số ít người khác đa phần dựa vào nghiên cứu và phân tích xã hội học ở cấp cấu trúc chỉnh thể của xã hội thế cho nên thuộc về xã hội học vĩ mô. Chẳng hạn, Spencer coi mạng lưới hệ thống xã hội như thể một khung hình ” siêu hữu cơ ” gồm những cơ quan, bộ phận thực thi những công dụng khác nhau nhằm mục đích bảo vệ duy trì, ” nuôi sống ” khung hình xã hội. Các triết lý xã hội học công dụng – cơ cấu tổ chức sau này cũng dựa vào những vấn đề như vậy. Xã hội là một mạng lưới hệ thống gồm những bộ phận công dụng hoạt động giải trí và đổi khác đa phần theo quy luật thích nghi và bằng con đường tiến hóa nhiều hơn là bằng con đường cách mạng .Khi coi những hiện tượng kỳ lạ của những cá thể, những nhóm nhỏ ( ví dụ, hành vi xã hội và tương tác xã hội ) là đối tượng nghiên cứu, thì xã hội học được gọi là xã hội học vi mô. Trong sồ những kim chỉ nan xã hội học vi mô, hoàn toàn có thể kể tới triết lý về hành vi xã hội, lựa chọn duy lý, trao đổi xã hội và thuyết tương tác tượng trưng … với những tác giả tiêu biểu vượt trội như G.Mead, C.Cooley, H. Blumer E. Goffman, G.Homans, Habermas và những người khác. Ví dụ, Homans cho rằng hoàn toàn có thể dùng quy luật hiệu suất cao, quy luật ” thưởng – phạt ” để lý giải tương tác người và hành vi xã hội của những cá thể. Con người có khuynh hướng lập lại những hành vi, hoạt động giải trí mà nhờ chúng họ được thưởng dưới những hình thức khác nhau. Goffnan, tác giả của triết lý kịch trong xã hội học, cho rằng những cá thể hành vi giống như những diễn viên trên sản khấu. Họ đóng những vai khác nhau nhằm mục đích tạo ra ấn tượng và hình ảnh tốt đẹp về mình ở trong con mắt người khác .Tương tự như “ cá thể – xã hội ” và ” hành vi xã hội – cấu trúc xã hội “, chủ đề ” vĩ mô – vi mô ” tương quan mật thiết tới yếu tố lý luận và đặc biệt quan trọng là phương pháp luận. Các nhà nghiên cứu phải đương đầu với câu hỏi : xã hội học đa phần là nghiên cứu và phân tích ” vi mô “, ” vĩ mô ” hay là cả hai ? Những lập luận ở mục trên giúp ta tỉnh táo để không vội vấn đáp thẳng câu hỏi này. Trên thực tiễn, ta rất khó lựa chọn một trong ba giải pháp vấn đáp đã có sẵn. Thực chất việc phân loại xã hội học thành vĩ mô và vi mô chỉ mang đặc thù tương đối, ước lệ, nhưng lại đẻ ra những khó khăn vất vả cần khắc phục .Vấn đề nan giải của những nhà xã hội học vĩ mô là những đổi khác ở cấp xã hội, dân tộc bản địa, tổ chức triển khai thường trải dài theo thời hạn và khoảng trống, thường diễn ra rất chậm rãi, khó quan sát, khó chớp lấy. Do đó ta rất khó áp – dụng những chiêu thức trắc nghiệm so với những giả thuyết khoa học rút ra từ những khái niệm, những triết lý của xã hội học vĩ mô .
Các nhà xã hội học vi mô nghiên cứu những hiện tượng, quá trình xảy ra trong đời sống thường ngày của các cá nhân. Vấn đề hóc búa của xã hội học thuần túy vi mô không chỉ ở chỗ các hiện tượng cá nhân diễn ra rất năng động tinh vi, phức tạp, cũng không phải chỉ ở chỗ các cá nhân cụ thể hành động rất khác nhau mà là hành vi của cá nhân dường như bị “bàn tay vô hình” xếp đặt. Chẳng hạn, các nhà kinh tế học cho rằng “bàn tay vô hình” là cơ chế thị trường có khả năng chi phối hành vi của khách hàng và các quyết định quản lý sản xuất của các doanh nghiệp. Các nhà xã hội học cho đó là “bàn tay vô hình” của cơ cấu xã hội, thực chất là của hệ thống chuẩn mực, hệ thống giá trị…
Một mặt, xã hội học vi mô rất khó lý giải hành vi xã hội của hàng nghìn hay hàng triệu cá thể nếu không sử dụng cách tiếp cận vĩ mô. Khi nghiên cứu về dư luận xã hội, về tác động ảnh hưởng của thay đổi kinh tế tài chính tới thu nhập và việc làm của dân cư thành thị, những chuyên viên phải dựa vào tập hợp mẫu và cách tính ” trung bình “. Mặt khác, nhiều hành vi diễn ra ở cấp cá thể nhưng lại có tầm tác động ảnh hưởng ở cấp vĩ mô. Ví dụ, quyết định hành động của những vị anh hùng, những vĩ nhân, những nhà chỉ huy có tác động ảnh hưởng sâu, rộng tới toàn xã hội. Rõ ràng, hành vi của họ có ảnh hưởng tác động vượt ra ngoài khoanh vùng phạm vi cá thể, ” vi mô ” để lại hệ quả nhiều mặt và lâu dài hơn so với hàng triệu cá thể và nhiều thế hệ, tức là khoanh vùng phạm vi ” vĩ mô ” .Cần thấy rằng, không riêng gì có tương tác cá thể mới diễn ra ở cấp vi mô mà ngay cả những quy trình của cơ cấu tổ chức xã hội và thiết chế xã hội cũng diễn ra ở cấp vi mô. Ví dụ, những đổi khác trong chủ trương kinh tế tài chính, xã hội của nhà nước hoàn toàn có thể quan sát thấy ở hoạt động giải trí kinh tế tài chính của những nhà doanh nghiệp. Bản thân những tổ chức triển khai xã hội cũng hoàn toàn có thể được nghiên cứu và phân tích với tư cách là chủ thể xã hội có nhu yếu, mục tiêu và những nguồn để hành vi theo kế hoạch đã xác lập .Các nhà nghiên cứu có xu thế phối hợp cả hai cấp nghiên cứu và phân tích vĩ mô và vi mô. Việc đặt xã hội học vĩ mô trái chiều xã hội học vi mô đang lùi vào dĩ vãng. Trong những thập kỷ gần đây, một số ít nhà nghiên cứu như Pierre Bourdieu, James Colèman, Jon Elster … đã nỗ lực đưa ra những giải pháp theo hướng ” tổng – tích hợp ” xã hội học vĩ mô và xã hội học vi mô. Chẳng hạn, một số ít nhà nghiên cứu nói tới cấp nghiên cứu và phân tích ” trung gian ” giữa vĩ mô và vi mô như nhóm, tập hợp mẫu và nghiên cứu trường hợp …Nhưng ngay cả khi sử dụng cấp nghiên cứu và phân tích trung gian như nhóm thì vẫn còn khó khăn vất vả phải xử lý. Thứ nhất, những hiện tượng kỳ lạ, quy trình của nhóm không đơn thuần do hành vi của mỗi cá thể gộp lại. Thứ hai, so với cá thể thì nhóm vẫn là vĩ mô. Các nhà xã hội học cần đặt trọng tâm nghiên cứu vào mối quan hệ giữa con người và xã hội để và tìm ra chính sách quy đổi, ” quá độ ” cấp nghiên cứu và phân tích từ ” vĩ mô ” sang ” vi mô “, từ nhóm sang cá thể .
Tóm lại, cách giải quyết các chủ đề cơ bản như “con người – xã hội”’, “hành động xã hội – cơ cấu xã hội” và “vĩ mô – vi mô”… phụ thuộc vào quan niệm về đối tượng nghiên cứu của xã hội. Chẳng hạn, theo chúng tôi, câu hỏi nghiên cứu lý luận và thực nghiệm xã hội học là hành động có mục đích, có ý thức, có đối tượng của con người tác động như thế nào tới xã hội nói chung và cơ cấu xã hội nói riêng. Hoàn cảnh, điều kiện xã hội có ảnh hưởng như thế nào tới hoạt động thực tiễn và hành động của con người. Xã hội học có nhiệm vụ không ngừng vận đụng, phát triển các thuật ngữ, khái niệm, lý thuyết, phạm trù và phương pháp nghiên cứu, cũng như thu thập các bằng chứng xã hội học về mối quan hệ giữa con người và xã hội.
Việc xác lập đối tượng nghiên cứu của xã hội học là quy luật phát sinh, tăng trưởng mối quan hệ giữa xã hội và con người có ý nghĩa to lớn không riêng gì trong việc xử lý những yếu tố lý luận và phương pháp luận mà còn trong việc thiết lập mối quan hệ của nó với những khoa học khác .
Quan hệ giữa xã hội học và triết học
Triết học là khoa học nghiên cứu quy luật chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy. Quan hệ giữa xã hội học với triết học là quan hệ giữa khoa học cụ thể với thế giới quan khoa học. Triết học Mác – Lênin là nền tảng thế giới quan, là cơ sở phương pháp luận nghiên cứu của xã hội học Mácxít. Các nhà xã hội học Mácxít vận dụng CNDV lịch sử dân tộc và phép biện chứng duy vật làm công cụ lý luận sắc bén để nghiên cứu và cải tổ mối quan hệ giữa con người và xã hội .Trong quan hệ với triết học, những nhà xã hội học tránh hai ý niệm cản trở sự tăng trưởng xã hội học. Quan niệm thứ nhất cho rằng xã hội học thời nay ” không phải như là một khoa học riêng không liên quan gì đến nhau đã hình thành ” mà như thể một bộ phận của triết học. Quan niệm này đã như nhau nghiên cứu lý luận xã hội học đại cương với chủ nghĩa duy vật lịch sử dân tộc trong việc lý giải đời sống xã hội. Một số tác giả trước đây đã coi những nghiên cứu xã hội học cụ thể là mẫu sản phẩm của ” chủ nghĩa thực chứng sơ khai “, là biểu lộ của môn khoa học xã hội tư sản. Trên trong thực tiễn, ý niệm như vậy đã làm ngưng trệ quy trình hình thành xã hội học như một ngành khoa học độc lập vào những năm 1930 – 1960 ở 1 số ít nước. Quan niệm đó đã để lại hậu quả lâu dài hơn làm gián đoạn việc thừa kế, vận dụng và tăng trưởng một cách phát minh sáng tạo và tư tưởng, khái niệm và phương pháp luận xã hội học do Marx, Engels, Lênin và những người cùng chí hướng đã nêu ra từ thế kỷ XIX đến nay .Quan niệm thứ hai đặt xã hội học khác biệt hay trái chiều với triết học. Những người theo ý niệm này lập luận rằng, xã hội học đã sinh ra với tư cách là một khoa học cụ thể, đốilập với triết học tư biện, kinh viện, giáo điều, bất lực trướcnhững yếu tố mới mê phát sinh từ đời sống kinh tế tài chính, chính trị xã hội ở Châu Âu thế kỷ XIX. Theo truyền thống lịch sử đó, xã hội học không ngừng sử dụng những giải pháp nghiên cứu khoa học cụ thể, ” thực chứng ” để giải đáp những yếu tố của thực tiễn đời sống xã hội. Nói cách khác, xã hội học không có mối liên hệ gì đáng kể với triết học. Thực chất ý niệm này cố ý làm ngơ trước một trong thực tiễn là xã hội học khi nào cũng có tính triết học và tính tư tưởng. Tính triết học của xã hội học biểu lộ ở chỗ nó khám phá thực chất của những sự vật hiện tượng kỳ lạ trong tự nhiên và xã hội và nhận thức quy luật chung của hoạt động tăng trưởng con người và xã hội. Lý thuyết xã hội học của Marx là một ví dụ .Tính triết học trong xã hội học gắn liền với thế giới quan, hệ tư tưởng và tính giai cấp Các nhà xã hội học Mác-xít thiết kế xây dựng học thuyết xã hội học trên lập trường CNDV biện chứng về lịch sử dân tộc, xã hội và con người, và luôn coi triết học Mác – Lênin là thế giới quan, phương pháp luận vả vũ khí tư tướng trong công cuộc kiến thiết xây dựng xã hội công minh, văn minh .Mối quan hệ giữa xã hội học và triết học có tính biện chứng. Các nghiên cứu xã hội học cung ứng những thông tin và phát hiện những yếu tố, vật chứng mới làm nhiều mẫu mã kho tàng tri thức và phương pháp luận triết học. Nắm vững tri thức xã hội học Mác-Lênin giúp ta vận dụng một cách phát minh sáng tạo tri thức triết học Mác-Lênin vào hoạt động giải trí thực tiễn cách mạng .
Quan hệ giữa xã hội học với tâm lý học và sử học
Nội dung và đặc thù của mối quan hệ này nhờ vào vào cách giải quyếtvấn đề đối tượng nghiên cứu của xã hội học. Trên trong thực tiễn, dựa vào tiếp cận vĩ mô, 1 số ít tác giả phủ nhận vai trò của tâm lý học trong xử lý những yếu tố của xã hội học. Chẳng hạn, với quan điểm hiện tượng kỳ lạ xã hội phải được lý giải bằng hiện tượng kỳ lạ xã hội, Durkheim đã lần lượt bác bỏ tổng thể những học thuyết tâm lý học khi ông lý giải nguyên do của nạn tự tử. Weber cho rằng xã hội học có trách nhiệm nghiên cứu hành vi xã hội của những cá thể. Nhưng theo ông, chỉ hoàn toàn có thể hiểu hành vi xã hội qua việc giải nghĩa của thực trạng xã hội gồm những yếu tố lịch sử vẻ vang, văn hóa truyền thống, hệ giá trị chuẩn mực …
Nói cách khác, sử học, chứ không phải tầm lý học, có vai trò đặc biệt quan trọng đối với nghiên cứu xã hội học.Dựa vào tiếp cận vi mô, một số tác giả như Homans, Mead cho rằng cần sử dụng triệt để tâm lý học để giải thích các hiện tượng, quá trình xã hội. Họ lập luận rằng, vì hành động của con người, tương tác giữa các cá nhân là nền tảng “vi mô” của các quá trình xã hội và cơ cấu xã hội nên các quy luật tâm lý cá nhân phải là những nguyên lý nghiên cứu cơ bản của xã hội học.
Kết quả của tình thế giằng co, ” tiến thoái lưỡng nan ” này là một mặt, tâm lý học xã hội trở thành một chuyên ngành, một nghành nghiên cứu quan trọng của cả tâm lý học và xã hội học. Mặt khác, nghiên cứu so sánh lịch sử vẻ vang xã hội trở thành một trong những chuyên ngành lôi cuốn sự quan tâm của nhiều nhà xã hội học. Cách tiếp cận lịch sử vẻ vang – văn hóa truyền thống, những giải pháp, khái niệm và dẫn chứng sử học ngày càng Open nhiều trong nghiên cứu xã hội học .Có quan điểm cho rằng, tuy cùng nghiên cứu xã hội, xã hội học khác với sử học ở chỗ sử học nghiên cứu nó trong quá khứ, còn xã hội học nghiên cứu nó trong hiện tại. Điều đó không thật đúng. Các khoa học xã hội, gồm cả sử học và xã hội học, hầu hết nghiên cứu những gì đã xảy ra ( vừa xảy ra hay đã xảy ra từ lâu ) để nhận thức cái hiện tại và dự báo cái sắp xảy ra, sẽ xảy ra .Có thể dựa vào định nghĩa của chúng tôi để xác lập vị trí của xã hội học trong quan hệ với những khoa học khác, đơn cử là với tâm lý học và sử học. Xã hội học không bị tâm lý học áp đảo vì nó không tập trung chuyên sâu nghiên cứu về cá thể ( hành vi, hoạt động giải trí xã hội của cá thể ). Xã hội học không bị sử học ép chế vì nó không tập. trung nghiên cứu về những sự kiện lịch sử vẻ vang xã hội đơn cử, đặc trưng trong quy trình hoạt động, phá triển theo thời hạn. Xã hội học cũng không phải là ” khoa học nửa nọ, nửa kia ” nó không nghiên cứu theo kiểu ” mỗi thứ một tý “, tức là vừa nghiên cứu con người vừa nghiên cứu xã hội, một cách khác biệt nhau. Xã hội học là khoa học tương đối độc lặp nghiên cứu những quy luật phát sinh, hoạt động và tăng trưởng mối quan hệ giữa con người và xã hội .
Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nghiên Cứu
