Tại sao Công ty Diamond đuổi công nhân Việt Nam?

Hàng trăm công nhân hảng giầy thể thao Diamond tại khu công nghiệp Tỉnh Bình Dương đang bức xúc về việc công ty bắt công nhân ký giấy cắt hợp đồng với nguyên do mà theo họ không chính đáng. Ngoài ra họ cũng không đồng ý chấp thuận với số tiền bồi thường của công ty .
Công ty Diamond việt nam, thuộc tập đoàn lớn Diamond của Đài Loan, toạ lạc tại khu công nghiệp Mỹ Phước 1, Bến Cát, Tỉnh Bình Dương. Bắt đầu hoạt động giải trí từ tháng 6 năm 2003, sản xuất đa phần là những loại giày thể thao mang nhản hiệu PUMA, MIZUNO, NB, ASICS .

Không đuổi nhưng cắt hợp đồng

13 và 14 tháng 5 phản đối Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép trong vùng lãnh hải thuôc thềm lục địa Việt nam, đã có tối thiểu 460 công ty, hầu hết của Đài Loan bị đập phá và 15 công ty bị đốt cháy. Công ty giầy Diamond cũng bị đốt cháy một phần. Hiện phần bị cháy đó đang được sửa chửa và xây đắp lại. Tuy nhiên, vừa mới qua, công ty đã đưa ra thông tin ký ngày 18/7 gọi 139 công nhân lên để thông tin cắt hợp đồng với nguyên do là vì công ty không còn đơn đặt hàng nhiều nữa .
Vào ngày 19 tháng 7, tại nhà ăn của công ty, gần 150 công nhân đã xuất hiện để nghe quyết định hành động cắt hợp đồng của công ty. Công ty chỉ bồi thường từ 1 tháng đến 45 ngày công kể từ ngày 19/7, chị Nga một công nhân đã có 5 năm thâm niên nói :
« Nói chung, từ ngày 19 nó cho nghĩ, ai đi làm thì nó không có chấm công vô nữa. Mình được hưởng 45 ngày sau. Ý là nó bồi thường cho mình 1 tháng rưỡi đó »

Họ làm sách vở sẵn hết họ bắt mình ký vô. Họ làm sách vở sẵn, ngày hôm nay vô là họ ép buộc công nhân … Tại vì nó cho công an vô quá nhiều mà và bên sở lao động vô nữa. Họ ép buộc công nhân phải ký vô cái giấy cắt hợp đồng. Họ nói là nếu như không hợp tác với công ty là họ sẽ bồi thường gì hết
Chị Xuân

Điều 38 của Bộ luật Lao Động về việc đơn phương chấm hết hợp đồng lao động pháp luật chủ sử dụng lao động phải báo trước :
a ) Ít nhất 45 ngày so với hợp đồng lao động không xác lập thời hạn ;
b ) Ít nhất 30 ngày so với hợp đồng lao động xác lập thời hạn .
Điều chưa ổn ở đây là công ty đã không vận dụng thời hạn báo trước như điều 38 lao lý, họ họp công nhân ngày 19/7 và công ty đã có sẵn giấy cho thôi việc mở màn ngay hôm đó, tức ngày 19/7 và ép công nhân ký vào đó. Trước sự hiện hữu phần đông của công an cơ động nhăm nhe dùi cui, hầu hết công nhân là nữ đã phải ký vào những giấy cắt hợp đồng và hẹn ngày 4/8 đến lấy tiền bồi thường. Chị Xuân thao tác tại đây gần 9 năm cho biết :
« Họ làm sách vở sẵn hết họ bắt mình ký vô. Họ làm sách vở sẵn, ngày hôm nay vô là họ ép buộc công nhân … Tại vì nó cho công an vô quá nhiều mà và bên sở lao động vô nữa .. Họ ép buộc công nhân phải ký vô cái giấy cắt hợp đồng. Họ nói là nếu như không hợp tác với công ty là họ sẽ bồi thường gì hết, chỉ bồi thường có 1 tháng rưỡi lương thôi. Công nhân thì nó nghèo, nó cũng cần tiền để mà sinh sống, tiền nhà trọ, ăn, hoạt động và sinh hoạt hàng ngày. Mấy đứa đó nó thấy công an nhiều quá nó sợ, rồi nó ký hết ! Họ cho công an vô quá trời luôn mà ! Họ cho mấy thằng cơ động cầm mấy cây côn, công nhân sợ muốn chết luôn, công nhân phải ký vô giấy cắt hợp đồng »
Công nhân cũng không được quyền phát biểu quan điểm của mình. Chị Nga nói :
« Nó nói nếu không ký đơn, anh nào ngoan cố đứng lên phát biểu …. người ta không cho phát biểu quan điểm luôn, người ta không lý giải những vướng mắc của mình luôn. Ai ngoan cố thì người ta đuổi ra khỏi nơi thao tác »
Theo sự lý giải của công ty thì do xí nghiệp sản xuất bị phá huỷ, phải xây lại nên không có đơn đặt hàng, vì thế họ phải đuổi bớt nhân viên cấp dưới. Tuy nhiên, công nhân hoài nghi lập luận này, vì trên trang nhà của công ty Diamond, người ta vẫn thấy quảng cáo tuyển dụng nhân viên cấp dưới, vã lại, khu Puma không bị cháy, tại sao lại đuổi công nhân, trong khi khu bị cháy đang xây lại lan rộng ra thêm 4-5 tầng và công nhân bên đó lại được tăng ca. Ngoài ra, Theo chủ trương đền bù của Uỷ ban Nhân Dân tỉnh Tỉnh Bình Dương, công ty Diamond cũng được miễn, giảm tiền thuê đất, thuê hạ tầng hơn 1 tỉ đồng, ước miễn 1 số ít loại thuế lên tới 23 tỉ đồng. Chị Xuân bức xúc nói :

Nếu mà không có đơn đặt hàng thì xây xưởng mới làm gì ? Bây giờ nó giảm quy định của công nhân, họ giảm công nhân, họ không nói đuổi mà họ cắt đứt hợp đồng
Chị Xuân

« Tại sao xưởng bị cháy thì công nhân không bị thiệt thòi, thiệt hại gì hết. Mà hãng Puma không bị cháy mà họ cắt hợp đồng của công nhân. Họ nói là công ty mình phải trả giá nặng nề do đó là đơn đặt hàng giảm, họ nói nguyên do là họ không có hàng cho công nhân làm. Nếu không có hàng sao xưởng bị cháy không thiệt thòi ? mà công nhân không bị cháy tại sao thiệt thòi ? Nếu mà không có đơn đặt hàng thì xây xưởng mới làm gì ? Bây giờ nó giảm quy định của công nhân, họ giảm công nhân, họ không nói đuổi mà họ cắt đứt hợp đồng »

Sa thải các công nhân thâm niên, lương cao

Theo công nhân nguyên do sâu xa không được nói ra là vì công ty muốn đuổi những công nhân thâm niên, lương cao để mướn người trẻ vào, lương thấp hơn. Chị Nga nói :

« Nói chung làm lâu năm thì bây giờ lương cũng cao rồi. Một người lâu năm bằng hai người mới nên nó khôn lắm, nó đuổi người cũ. Nói chung người nào làm lâu năm thì nó cố tình đuổi, nó chấm dứt hợp đồng. Công nhân thì toàn phụ nữ không, họ ký đơn hết. Chỉ còn khoảng mười mấy người không ký đơn thôi »

Nói chung, để tránh phải trả lương cao, nhất là vào dịp cuối năm, để khỏi phải trả phụ cấp Tết, thì những công ty tìm cách đuổi công nhân bằng nhiều cách, một trong những cách đó là cho công nhân thử lại kinh nghiệm tay nghề. Thử kinh nghiệm tay nghề để định lại mức lương chỉ là một cách gạt công nhân. Thực tế, dù kinh nghiệm tay nghề giỏi hay dỡ thì công nhân đều bị sa thải. Chị Nga nói :
« Trước khi thử kinh nghiệm tay nghề, người ta không nói thử kinh nghiệm tay nghề để loại, người ta nói thử kinh nghiệm tay nghề, nếu ai trượt thì người ta hạ thấp tiền kỹ thuật xuống thôi chứ người ta không nói thử kinh nghiệm tay nghề để mà loại trừ. Bên phòng dân sự người ta vẫn phát biểu những công nhân lâu năm, không có làm việc làm cố định và thắt chặt, chỉ có làm thủ công bằng tay, thi kinh nghiệm tay nghề không đậu thì người ta cắt hợp đồng luôn. Trong khi đó có người gò mũi đã mấy năm, đi thi họ vẫn đậu mà vẫn có list cho nghĩ luôn đó …. »

Nói chung làm lâu năm thì giờ đây lương cũng cao rồi. Một người lâu năm bằng hai người mới nên nó khôn lắm, nó đuổi người cũ. Nói chung người nào làm lâu năm thì nó cố ý đuổi, nó chấm hết hợp đồng
Chị Nga

Công nhân cho biết đợt đầu sẽ sa thải 460 công nhân và đợt sau 1400 công nhân. Chị Xuân cho biết quan điểm :
« Chị làm tốt, không bị phạt, giờ đây nó đòi cắt hợp đồng của chị, chị không chấp thuận đồng ý, chị không gật đầu, chị nói muốn cắt hợp đồng phải có nguyên do. Nó không nói ra nhưng mình biết là công nhân làm lâu năm lương cao quá, còn công nhân mới lương thấp. Như lương của chị là bằng hai lương công nhân mới rồi. Nó không nói ra, nhưng mình biết, nó cắt một tốp vài trăm người, vài trăm người, nó cắt từ từ rồi nó sẽ tuyển công nhân mới vô »
Chị Bích thao tác tại đây đã ba năm, khi thi lại kinh nghiệm tay nghề, chị không làm sai, nhưng vẫn bị sa thải. Chị nói :
« Cái này không có nói em thi chuyên nghề, em hợp tác với cán bộ em làm đủ thứ việc làm hết, rồi tự nhiên ghi … ghi vô rồi có list sa thải em ! »
Công đoàn nhà nước cũng xuất hiện trong buổi họp ngày 19/7, công đoàn nói gì hôm đó ? Chị Nga cho biết :
« Công đoàn cũng nói công ty không làm sai, nó đọc luật lao động điều 48, công nhân im phăng phắc, chỉ có 1-2 người phản đối mà người ta đâu có cho nói »
Theo Bộ luật lao động có hiệu lực thực thi hiện hành từ ngày 1/5 năm 2013. Điều 48 ghi những pháp luật về trợ cấp thôi việc ( tức hết hợp đồng ), theo đó công nhân thao tác từ 12 năm trở lên, mỗi năm thao tác được trợ cấp nửa tháng lương .
Điều 49 thì lao lý công nhân đã làm trên 12 tháng bị mất việc ( tức bị đuổi việc ) mỗi năm thao tác phải được đền bù 1 tháng tiền lương .
Rõ ràng công nhân Diamond trong trường hợp này phải được đền bù theo điều 49 chứ không phải 48 và phải được trợ cấp 1 tháng lương theo mỗi năm thâm niên chứ không phải đổ đồng ai cũng được 1 tháng đến 45 ngày tiền lương .
Dĩ nhiên là công nhân không hài lòng với quyết định hành động này !
« … Thì đâu có hài lòng, nghe nói công nhân ở dưới thành phố họ đền 3 tháng lương. Lương của em 4 triệu, họ đền cho 1 tháng rưỡi. Nói chung là công nhân từ 3-6 năm là họ đền bù cho 1 tháng rưỡi »
Và họ cũng không có niềm tin vào công đoàn nhà nước
« Tháng nào mình cũng đóng tiền công đoàn, mỗi tháng mình đóng 20.000 mà giờ đây công đoàn không bênh công nhân, bênh công ty không hà ! Chị nói tại sao không bênh công nhân ? Họ nói công ty xử lý như vậy là hợp tình hài hòa và hợp lý ! Em nghe công ty xử lý như vậy có hợp tình hài hòa và hợp lý không ? Công đoàn ở đây là nó không có bênh công nhân đâu em ơi ! Cái thằng giám đốc sở lao động ở đây nó cũng không bênh công nhân đâu, nó bênh công ty luôn ! »
Chị Nga nghĩ rằng có một sự thông đồng từ trên xuống dưới để ép họ vào đường cùng, chị nói :

« Nhiều người rủ nhau lên phòng lao động trên Bến Cát, nhưng mà nói chung là công ty này đã ăn khớp với nhau từ trên xuống dưới rồi hay sao nên hôm đó có người trên sở lao động về họ đọc điều 48 tự nhiên thấy công nhân im phăng phắc hết, nhốn nháo lên 1 chút rồi ký đơn »

Chị Bích có hai con đang đi học, chị còn chỉ còn biết khóc trước tương lai đen tối trước mắt :
« Em làm em không muốn nghĩ, mái ấm gia đình cũng khổ nên em muốn làm lâu dài hơn ở công ty, ngày nào em cũng lại công ty khóc. Tuy nhiên sa tháy em ra, em khóc lần nầy không biết mấy lần. Bữa nào em cũng lại công ty nước mắt em tuôn trào mà em cứ xin hoài. Em không muốn bồi thường em như vậy, em muốn ở lại làm với công ty. Nếu công ty cho lương em rẻ lại một chút ít em ở lại làm với công ty cũng được nữa chị, tại vì thực trạng em khó khăn vất vả lắm. »
Chúng tôi sẽ theo dõi vấn đề và gửi đến quý thính giả những diễn biến về công ty giầy Diamond tại Tỉnh Bình Dương .