Gia đình là gì? Đặc trưng, chức năng và mối quan hệ với xã hội – https://laodongdongnai.vn

Khái niệm gia đình

Gia đình là một hình thức tổ chức đời sống hội đồng của con người, một thiết chế văn hóa – xã hội đặc trưng, được hình thành, sống sót và tăng trưởng trên cơ sở của quan hệ hôn nhân gia đình, quan hệ huyết thống, quan hệ nuôi dưỡng và giáo dục … giữa những thành viên .

Gia đình là một thiết xã hội đặc thù, một hình ảnh “xã hội thu nhỏ”, cơ bản nhất của xã hội.

Gia đình hình thành từ rất sớm và trải qua một quy trình tăng trưởng vĩnh viễn. Lịch sử trái đất có những hình thức hôn nhân gia đình : tạp hôn, đối ngẫu, một vợ một chồng, thì cũng có những hình thức gia đình : tập thể, cặp đôi, thành viên và cũng có những loại gia đình : một thế hệ, hai thế hệ và nhiều thế hệ .
Gia đình là tế bào của xã hội, gồm tập hợp người cùng chung sống, được hình thành bởi quan hệ hôn nhân gia đình và huyết thống. Các thành viên trong gia đình quan hệ với nhau bởi quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm về gia tài, nhân thân, và sự hội đồng về đạo đức .

Đặc trưng của gia đình

Theo tâm lý học xã hội, Gia đình là một nhóm xã hội nhỏ nhất có từ hai người trở lên .
Nhóm gia đình gồm có nam nữ, có quan hệ giới tính. Các thành viên trong gia đình có quan hệ huyết thống, ruột thịt với nhau. Các thành viên trong gia đình có quan hệ kinh tế tài chính với nhau : Cha mẹ nuôi dạy con cháu, con cháu có nghĩa vụ và trách nhiệm phụng dưỡng cha mẹ khi về già và con cháu được thừa kế gia tài của cha mẹ để lại .
Gia đình là một nhóm nhỏ hoạt động liên tục, có sự ảnh hưởng tác động lẫn nhau giữa những thành viên tạo ra mối quan hệ liên nhân cách trên cơ sở yêu dấu lẫn nhau. Gia đình là ngôi nhà chung cho những thành viên có quan hệ ruột thịt tiềm ẩn những niềm vui và nỗi buồn, những thất bại và thành công xuất sắc, những lo âu và sung sướng, những việc làm và nghỉ ngơi, những bực dọc và thư thái … Gia đình là một xã hội thu nhỏ. Gia đình là nơi giao thoa giữa xã hội và cá thể. Cá nhân tiếp thu nền văn hóa truyền thống xã hội trải qua giáo dục gia đình, đồng thời lại đưa truyền thống lịch sử gia đ ình vào xã hội. Trong những gia đình sống không có niềm hạnh phúc thì thường xảy ra xung đột gia đình, xung đột giữa những thế hệ sống chung ở trong gia đình .

Vai trò

Không có gia đình, không có xã hội. Bởi vậy, gia đình có vai trò đặc biệt quan trọng quan trọng trong xã hội :

• Gia đình là: Tổ chức xã hội đầu tiên của con người, mà ở đó con người sinh ra và lớn lên, đồng thời là môi trường giao tiếp đầu tiên của quá trình hình thành nhân cách đối với mỗi người.
• Nơi bảo tồn, chuyển giao các giá trị văn hóa truyền thống, là thành trì chống lại các tệ nạn xã hội.
• Trường học đầu tiên và suốt đời của con người. “Ý nghĩa cơ bản và mục đích của cuộc sống gia đình – đó là giáo dục con cái”. “Gia đình cùng với những mối quan hệ giữa con cái và bố mẹ là trường học đầu tiên giáo dục đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ và thể chất. Bố và mẹ, các anh chị, ông và bà là những người giáo dục đầu tiên của trẻ ở lứa tuổi trước khi đến trường và họ vẫn là những người tiếp tục giáo dục khi con cháu họ đã đi học” (V.A.Xu-khôm-lin-xki).
• Nơi gắn bó, liên kết các thành viên thường xuyên, lâu dài và bền vững ; là tổ ấm đem lại hạnh phúc cho cá nhân. Chính bởi vậy, “tình yêu gia đình – đó là tình cảm phổ biến nhất và bền vững nhất,… với ý nghĩa là nhân tố có ảnh hưởng tới cuộc sống của con người, nó là tình cảm quan trọng nhất và tốt đẹp nhất trong tất cả tình cảm tốt đẹp của con người”. (H.G.Tréc-nư-sép-xki).

Với vai trò xã hội trên, gia đình có những chức năng cơ bản sau :

• Tái sản xuất con người, duy trì sự trường tồn của dòng họ và tái sản xuất sức lao động cho xã hội.
• Làm kinh tế và tổ chức tốt cuộc sống gia đình về mọi mặt.
• Giáo dục, nuôi dưỡng con người cho xã hội.

Như vậy, “ gia đình là một sự nghiệp to lớn và đầy nghĩa vụ và trách nhiệm, cha mẹ chỉ huy sự nghiệp đó và chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về nó trước xã hội, trước niềm hạnh phúc của mình và đời sống của con cháu ”. Gia đình là nền tảng của xã hội, muốn có một xã hội văn minh, niềm hạnh phúc, trước hết phải làm cho mỗi gia đình niềm hạnh phúc, văn minh .

Mối quan hệ giữa gia đình và xã hội

– Sự ảnh hưởng tác động của gia đình so với sự tăng trưởng của xã hội
+ Trước hết, gia đình là tế bào của xã hội :
Gia đình có vai trò rất quan trọng so với sự sống sót và tăng trưởng của xã hội, là tác nhân cho sự sống sót và tăng trưởng của xã hội. Gia đình như một tế bào tự nhiên, là đơn vị chức năng nhỏ nhất để tạo nên xã hội. Không có gia đình để tái tạo ra con người thì xã hội không sống sót và tăng trưởng được. Chính thế cho nên, muốn xã hội tốt thì phải thiết kế xây dựng gia đình tốt .
Tuy nhiên, mức độ tác động ảnh hưởng của gia đình so với xã hội còn phụ thuộc vào vào thực chất của từng chính sách xã hội. Trong những xã hội dựa trên chính sách tư hữu về tư liệu sản xuất, sự bất bình đẳng trong quan hệ gia đình, quan hệ xã hội đã hạn chế rất lớn đến sự tác động ảnh hưởng của gia đình so với xã hội .
+ Thứ hai, gia đình là cầu nối giữa cá thể và xã hội
Mỗi cá thể chỉ hoàn toàn có thể sinh ra trong gia đình. Không thể có con người sinh ra từ bên ngoài gia đình. Gia đình là môi trường tự nhiên tiên phong có ảnh hưởng tác động rất quan trọng đến sự hình thành và tăng trưởng tính cách của mỗi cá thể. Và cũng chính trong gia đình, mỗi cá thể sẽ học được cách cư xử với người xung quanh và xã hội .
+ Thứ ba, gia đình là tổ ấm mang lại những giá trị niềm hạnh phúc
Gia đình là tổ ấm, mang lại những giá trị niềm hạnh phúc, sự hòa giải trong đời sống của mỗi thành viên, mỗi công dân của xã hội. Chỉ trong gia đình, mới biểu lộ được mối quan hệ tình cảm thiêng liêng giữa vợ và chồng, cha mẹ và con cháu .
Gia đình là nơi nuôi dưỡng, chăm nom những công dân tốt cho xã hội. Sự niềm hạnh phúc của gia đình là tiền đề để hình thành nên nhân cách tốt cho những công dân của xã hội. Vì vậy, muốn kiến thiết xây dựng xã hội thì phải chú trọng kiến thiết xây dựng gia đình. Hồ Chủ Tịch nói : “ Gia đình tốt thì xã hội tốt, nhiều gia đình tốt cộng lại thì làm cho xã hội tốt hơn ” .
Xây dựng gia đình là một nghĩa vụ và trách nhiệm, là bộ phận cấu thành trong chỉnh thể những tiềm năng phấn đấu của xã hội, vì sự không thay đổi và tăng trưởng của xã hội .
Thế nhưng, những cá thể không chỉ sống trong quan hệ gia đình mà còn có những quan hệ xã hội. Mỗi cá thể không chỉ là thành viên của gia đình mà còn là thành viên của xã hội. Không thể có con người bên ngoài xã hội. Gia đình đóng vai trò quan trọng để cung ứng nhu yếu về quan hệ xã hội của mỗi cá thể .
trái lại, bất kỳ xã hội nào cũng trải qua gia đình để tác động ảnh hưởng đến mỗi cá thể. Mặt khác, nhiều hiện tượng kỳ lạ của xã hội cũng trải qua gia đình mà có tác động ảnh hưởng tích cực hoặc xấu đi so với sự tăng trưởng của mỗi cá thể về tư tưởng, đạo đức, lối sống .
– Trình độ tăng trưởng của xã hội pháp luật hình thức tổ chức, quy mô và cấu trúc gia đình
Quan điểm duy vật lịch sử vẻ vang đã chỉ ra rằng, gia đình là những hình thức phản ánh đặc trưng của trình độ tăng trưởng kinh tế tài chính. Trong tiến trình lịch sử dân tộc trái đất, những phương pháp sản xuất lần lượt thay thế sửa chữa nhau, dẫn đến sự biến hóa về hình thức tổ chức, quy mô và cấu trúc gia đình. Từ gia đình tập thể – với hình thức quần hôn, huyết thống ; gia đình hai bạn trẻ với hình thức hôn nhân gia đình đối ngẫu ; đến gia đình thành viên với hình thức hôn nhân gia đình một vợ một chồng. Từ gia đình một vợ một chồng bất bình đẳng sang gia đình một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng. Tất cả những bước tiến trong gia đình đều nhờ vào vào những bước tiến trong sản xuất, trong trình độ tăng trưởng kinh tế tài chính, chính trị, văn hóa truyền thống, xã hội của mỗi thời đại lịch sử vẻ vang .
Đặc điểm, đạo đức, lối sống trong gia đình cũng bị chi phối bởi những quan hệ xã hội. Vì vậy, trong mỗi chính sách xã hội khác nhau, có quan điểm khác nhau về tiêu chuẩn đạo đức, lối sống …
– Tính độc lập tương đối của gia đình
Mặc dù, gia đình và xã hội có mối quan hệ biện chứng với nhau, nhưng gia đình vẫn có tính độc lập tương đối của nó. Bởi vì, gia đình và quan hệ gia đình còn bị chi phối bởi những yếu tố khác như tôn giáo, truyền thống cuội nguồn, pháp lý .. Vì vậy, mặc dầu xã hội có những sự biến hóa nhưng 1 số ít gia đình vẫn lưu giữ những truyền thống lịch sử của gia đình .

Các chức năng xã hội cơ bản của gia đình

a. Chức năng tái sản xuất ra con người

Đây là chức năng riêng có của gia đình, nhằm mục đích duy trì nòi giống, cung ứng sức lao động cho xã hội ; cung ứng công dân mới, người lao động mới, thế hệ mới bảo vệ sự tăng trưởng liên tục và vĩnh cửu của xã hội loài người .
Chức năng này cung ứng nhu yếu của xã hội và nhu yếu tự nhiên của con người. Nhưng khi thực thi chức năng này cần dựa vào trình độ tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của mỗi vương quốc và sự ngày càng tăng dân số để có chủ trương tăng trưởng nhân lực cho tương thích. Đối với nước ta, chức năng sinh đẻ của gia đình đang được thực thi theo xu thế hạn chế, vì trình độ tăng trưởng kinh tế tài chính nước ta còn thấp, dân số đông .

b. Chức năng kinh tế tài chính và tổ chức đời sống gia đình

Đây là chức năng cơ bản của gia đình, gồm có hoạt động giải trí sản xuất kinh doanh thương mại và hoạt động giải trí tiêu dùng để thỏa mãn nhu cầu những nhu yếu của mỗi thành viên và của gia đình. Sự sống sót của kinh tế tài chính gia đình còn phát huy một cách có hiệu suất cao mọi tiềm năng về vốn, sức lao động của từng gia đình, tăng thêm của cải cho gia đình và cho xã hội .

Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, với sự tồn tại của nền kinh tế nhiều thành phần, các gia đình đã trở thành một đơn vị kinh tế tự chủ. Đảng và Nhà nước đã đề ra các chính sách kinh tế – xã hội tạo mọi điều kiện cho các gia đình làm giàu chính đáng từ lao động của mình (Tùy vào hoàn cảnh của từng gia đình trí thức hay công nhân, các nhà khoa học v.v… mà thực hiện chức năng này cho phù hợp). Ở nước ta hiện nay, kinh tế gia đình được đánh giá đúng với vai trò của nó. Đảng và Nhà nước có những chính sách khuyến khích và bảo vệ kinh tế gia đình, vì vậy mà đời sống của gia đình và của xã hội đã được cải thiện đáng kể.

Thực hiện chức năng kinh tế tài chính tốt sẽ tạo ra tiền đề và cơ sở vật chất cho tổ chức đời sống gia đình .
Việc tổ chức đời sống gia đình chính là việc sử dụng hài hòa và hợp lý những khoản thu nhập của những thành viên và thời hạn rảnh rỗi để tạo ra môi trường tự nhiên văn hóa truyền thống lành mạnh trong gia đình ; đời sống vật chất của mỗi thành viên được bảo vệ sẽ nâng cao sức khỏe thể chất của những thành viên đồng thời cũng duy trì sắc thái, sở trường thích nghi riêng của mỗi người .
Thực hiện tốt tổ chức đời sống gia đình không những bảo vệ niềm hạnh phúc gia đình, niềm hạnh phúc của từng cá thể mà còn góp thêm phần vào sự tân tiến của xã hội .

c. Chức năng giáo dục

Nội dung giáo dục gia đình gồm có cả tri thức, kinh nghiệm tay nghề, đạo đức, lối sống, nhân cách, nghệ thuật và thẩm mỹ v.v … Phương pháp giáo dục của gia đình cũng phong phú, tuy nhiên đa phần là bằng chiêu thức nêu gương, thuyết phục về lối sống, gia phong của gia đình truyền thống cuội nguồn .
Chủ thể giáo dục gia đình hầu hết là cha mẹ, ông bà so với con cháu, cho nên vì thế giáo dục gia đình còn bao hàm cả tự giáo dục .
Giáo dục đào tạo gia đình là một bộ phận và có sự quan hệ tương hỗ, bổ trợ cho giáo dục nhà trường và xã hội, trong đó giáo dục gia đình có vai trò quan trọng được coi là thành tố của nền giáo dục xã hội nói chung. Dù giáo dục xã hội đóng vai trò ngày càng quan trọng, nhưng có những nội dung và giải pháp giáo dục gia đình mang lại hiệu suất cao lớn không hề thay thế sửa chữa được .

d. Chức năng thỏa mãn nhu cầu những nhu yếu tâm – sinh lý, tình cảm

Đây là một chức năng có tính văn hóa – xã hội của gia đình. Chức năng này tích hợp với những chức năng khác tạo ra năng lực trong thực tiễn cho việc kiến thiết xây dựng gia đình niềm hạnh phúc .
Nhiều yếu tố phức tạp tương quan đến giới tính, tuổi tác, sự căng thẳng mệt mỏi căng thẳng mệt mỏi về thể xác và tâm hồn trong lao động và công tác làm việc … thì thiên nhiên và môi trường gia đình là nơi xử lý có hiệu suất cao nhất .
Trong gia đình, mọi thành viên đều có quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm triển khai những chức năng trên, trong đó người phụ nữ có vai trò đặc biệt quan trọng quan trọng, bởi họ tiếp đón một số ít thiên chức không hề thay thế sửa chữa được. Vì vậy, việc giải phóng phụ nữ được coi là tiềm năng quan trọng của cách mạng xã hội chủ nghĩa, cần phải được khởi đầu từ gia đình .
Tóm lại : Gia đình, trải qua việc thực thi những chức năng vốn có của mình, có vai trò rất quan trọng so với sự tăng trưởng xã hội. Các chức năng này có quan hệ mật thiết với nhau, tác động ảnh hưởng lẫn nhau. Việc phân loại chúng là tương đối. Cần tránh tư tưởng coi trọng chức năng này coi nhẹ chức năng kia, hoặc tư tưởng hạ thấp chức năng gia đình. Mọi quan điểm tuyệt đối hóa, tôn vinh quá mức hay phủ nhận, hạ thấp vai trò của gia đình đều là sai lầm đáng tiếc .

Các mối quan hệ cơ bản trong gia đình

Đó là :

• Quan hệ vợ – chồng
• Quan hệ cha mẹ và con cái
• Quan hệ anh chị em
• Quan hệ dòng họ

Cách cư xử giữa những thành viên trong quan hệ gia đình cho hợp đạo lí làm người chính là nhu yếu đạo đức quan trọng, vì đó là tiền đề để duy trì sự sống sót của gia đình ; giáo dục và hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ ; góp thêm phần giáo dục, tăng trưởng nhân cách tổng lực cho con người .

– Trong quan hệ vợ chồng: Trên cơ sở hôn nhân tiến bộ, quan hệ vợ chồng là nền tảng quyết định các quan hệ khác trong đời sống gia đình. Do đó, trong quan hệ vợ chồng cần bảo đảm các yêu cầu sau :

+ Phải được thiết kế xây dựng trên cơ sở tình yêu chân chính, niềm tin và sự thuỷ chung từ cả hai phía. Sự thuỷ chung là điều kiện kèm theo tiên quyết để làm cho gia đình trở thành thành trì chống lại sự xâm nhập của những tệ nạn xã hội, của đại dịch HIV / AIDS .
+ Có quan hệ bình đẳng – hợp tác, tôn trọng giúp sức nhau cùng văn minh, cùng lưu giữ, tăng trưởng và chuyển giao truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống của gia đình cho thế hệ sau .
+ Hoà thuận, chăm sóc, chăm nom lẫn nhau. “ Thuận vợ thuận chồng, tát biển đông cũng cạn ” ( Tục ngữ ), làm cho gia đình thực sự là nơi gắn bó, link những thành viên liên tục, lâu bền hơn và vững chắc, thực sự là tổ ấm đem lại niềm hạnh phúc cho những thành viên .
+ Biết nhường nhịn nhau, tế nhị trong cư xử :
“ Chồng giận thì vợ bớt lời
Cơm sôi bớt lửa có đời nào khê ” ( Ca dao )
+ Thống nhất trong tổ chức, quản lí triển khai những chức năng của gia đình và tiêu tốn, sử dụng gia tài .
+ Thống nhất trong sự chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ và chăm nom, giáo dục con cháu .

– Quan hệ cha mẹ và con cái:

+ Cha mẹ phải rất mực yêu quý, chăm sóc giáo dục những con trở thành công dân tốt cho xã hội. Yêu cầu này yên cầu những bậc cha mẹ :

• Phải là tấm gương đạo đức trước con cái.
• Biết giáo dục con theo khoa học và nghiêm khắc

“ Uốn cây từ thuở còn non
Dạy con từ thuở con còn bé thơ ”. ( Ca dao )

• Biết tôn trọng quyền và bổn phận của con cái.
• Đối xử công bằng giữa các con, giữa con trai và con gái.
• Nhân từ, độ lượng đối với con.

+ trái lại, con cháu phải làm tròn bổn phận với cha mẹ

• Kính trọng, hiếu thảo với cha mẹ.
• Vâng lời cha mẹ.
• Ân cần quan tâm, chăm sóc cha mẹ.
• Biết giữ gìn nền nếp, gia phong.
• Không làm những điều trái đạo lí, pháp luật để cha mẹ đau lòng, phấn đấu trở thành niềm tự hào của ông bà, cha mẹ.

– Quan hệ anh chị em: Anh chị em “máu chảy ruột mềm”, phải biết thương yêu, đùm bọc lẫn nhau. Anh chị phải biết nhường nhịn, nêu gương tốt cho em. Làm em phải biết tôn trọng và vâng lời anh chị.

– Quan hệ dòng họ: Đoàn kết, quan tâm, chăm sóc lẫn nhau. Bảo ban nhau giữ gìn truyền thống của dòng họ. Không làm điều phi luân thường đạo lí, trái pháp luật để ảnh hưởng đến danh gia. Đoàn kết và hòa nhập cộng đồng – đó là truyền thống đạo đức quý báu của dân tộc ta đã bao đời nay.

Danh ngôn:

• Chị ngã em nâng.
• Giọt máu đào hơn ao nước lã.
• Chồng em áo rách em thương / Chồng người áo gấm xông hương mặc người.
• Một lòng thờ mẹ kính cha / Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
• “Không gì có thể tác động lên tâm hồn non nớt của trẻ mạnh hơn quyền lực của sự làm gương, còn giữa muôn vàn tấm gương thì không có gì sâu sắc và bền chặt bằng sự mẫu mực của bố mẹ”.

(Tổng hợp nhiều nguồn)

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Đời Sống