Mẹ bầu bị thiếu nước ối phải làm sao?
Nội Dung Chính
Nước ối giúp bảo vệ và duy trì sự phát triển của em bé khi còn trong bụng mẹ. Lượng nước ối quá ít hoặc quá nhiều có thể gây ảnh hưởng không nhỏ đến mẹ và thai nhi. Nguyên nhân và cách điều trị khi thiếu hoặc thừa nước ối sẽ được AVAKids cung cấp cho mẹ bầu thông qua chia sẻ của bác sĩ Lê Tiểu My.
1Xác định lượng nước ối
Đo chỉ số ối sẽ được thực hiện khi siêu âm. Ảnh: freepik
Chỉ số ối được ghi tắt là AFI (amniotic fluid index) sẽ được xác định khi siêu âm, đây là tiêu chí bắt buộc phải đo khi khám thai định kỳ.
Để đo chỉ số này, bác sĩ sẽ chia bụng của mẹ bầu ra làm bốn phần, sau đó đo khoang ối cộng lại, kỹ thuật này khá phức tạp. Thông thường, thai 16 tuần – 41 tuần có chỉ số AFI trung bình trong khoảng 12 – 16.
2Thiểu ối (nước ối giảm hoặc ít)
Khi thai được 36 tuần, thể tích nước ối xấp xỉ 1000ml, sau đó giảm khoảng 100ml – 200 ml trước khi sinh. Trong một vài trường hợp, thể tích nước ối sẽ giảm nhiều so với lượng trung bình, đôi khi mẹ bầu chỉ còn 5ml – 10ml, lúc này gọi là vô ối. Rất ít trường hợp thai kỳ bình thường bị giảm ối sớm, nếu giảm trước sinh 1 – 2 tuần thì mẹ bầu không cần lo lắng.
Nước ối giảm hoặc ít rất đáng lo ngại cho thai nhi, vì trong điều kiện đó chỉ có khoảng 50% bé là phát triển đầy đủ đến trưởng thành. Không gian quá chật hẹp đôi khi làm hệ xương của bé bị biến dạng, dị tật hệ tiết niệu, thận.
Nếu mẹ bầu thấy ra dịch âm đạo bất thường phải báo cho bác sĩ khám thai, vì có thể là do rỉ ối khiến lượng nước ối cứ giảm dần.
Mẹ bầu nếu gặp bất thường nên đến bác sĩ để thăm khám. Ảnh: freepik
Nguyên nhân thiểu ối
Bác sĩ Tiểu My cho biết một số nguyên nhân gây ra tình trạng thiểu ối, bao gồm:
- Do thai nhi: bất thường nhiễm sắc thể, thai chậm phát triển, dị tật bẩm sinh, rỉ ối…
- Bánh nhau: nhau bong, hội chứng truyền máu song thai.
- Nguyên nhân từ mẹ: cao huyết áp, tiểu đường, tiền sản giật.
- Do thuốc: ức chế men chuyển (trong điều trị cao huyết áp), ức chế tổng hợp prostaglandin.
- Và có thể không rõ nguyên nhân.
Biến chứng liên quan
- Hội chứng dải sợi ối
- Dị tật tim: thông liên thất, tứ chứng Fallot.
- Bất thường nhiễm sắc thể: hội chứng Turner, tam nhiễm 18.
- Loạn sản ổ nhớp
- Bệnh lý bẩm sinh hệ niệu: loạn sản thận, bất sản thận,…
- Nhược giáp
- Hội chứng truyền máu song thai
Nước ối giảm sau 34 tuần, nghĩa là AFI <5 mẹ bầu cần phải thường xuyên kiểm tra tim thai. Bên cạnh đó, mẹ bầu nên tham vấn ý kiến bác sĩ về khả năng mổ sớm hơn dự định để lấy thai.
Điều trị
Có một sự thật đáng buồn là không thể điều trị thiểu ối. Nếu đã tìm ra bất thường của thai nhi, tuỳ trường hợp cụ thể để có cách xử trí phù hợp.
Bác sĩ My cho biết: chỉ duy nhất một cách là truyền dịch trong lúc chuyển dạ nhằm tránh chèn ép dây rốn. Không áp dụng trong thai kỳ bởi vì nếu truyền dịch vào buồng ối có thể dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng, vỡ ối, sinh non.
Quan niệm uống nhiều nước để tăng lượng nước ối chỉ là liệu pháp tâm lý, không có hiệu quả vì nước sẽ thải ra sau vài giờ.
Bài viết liên quan: Thông tin về quy trình, chi phí khám thai tại bệnh viện Từ Dũ
3Nước ối nhiều
Nước ối được hình thành từ máu mẹ và thai nhi. Ảnh: freepik
Trong nửa đầu của thai kỳ, nước ối được tạo thành từ một phần máu của mẹ và da thai nhi. Sau tuần thứ 20 trở đi, nước ối tạo ra từ em bé là chủ yếu. Giai đoạn này bé đã biết nuốt và tiểu tiện, những hoạt động này của bé giúp điều hòa nước ối. Quy trình điều hòa này hoàn toàn vô trùng và đảm an toàn, bởi vì trong bụng mẹ, bé được bao bọc và bảo vệ bởi màng ối.
Trường hợp quy trình điều hòa có vấn đề, một ví dụ đơn giản chính là bé không nuốt mà tiểu nhiều sẽ khiến dư nước ối. Hoặc khi mẹ bị tiểu đường thai kỳ, làm lượng đường trong máu của bé cũng tăng khiến đi tiểu nhiều, từ đó làm cho lượng nước ối tăng lên. Trường hợp trên 3000ml nước ối là khá bất thường.
Theo thống kê, cứ 1000 mẹ bầu có 1% người dư ối (trong 1% đó có: 80% người chỉ tăng ối mức độ nhẹ, 15% tăng trung bình và 5% ở mức độ nặng).
Dấu hiệu nhận biết bị dư ối
Dễ thấy nhất là bụng của mẹ bầu quá to so với những mẹ có cùng tuổi thai. Hoặc nếu mẹ bầu không ăn nhiều, không bị tăng cân quá mức nhưng bụng lại to nhanh, khó thở… thì nên đến gặp bác sĩ để kiểm tra lượng nước ối. Một số trường hợp dư ối nặng có thể dẫn đến vỡ tử cung.
Nếu mẹ bầu có bất kỳ nguy cơ nào như: đa thai, từng mổ trên tử cung… nên trao đổi với bác sĩ về kế hoạch theo dõi thai định kỳ, cũng như dự phòng đến khả năng mổ sớm để lấy thai.
Biến chứng liên quan
- Về phía thai nhi: nguy cơ thai bất thường nhiễm sắc thể, tăng hồng cầu, nhau bong non…
- Về phía mẹ: băng huyết sau sinh, tiểu đường thai kỳ, tiểu nhiều lần (do tử cung to chèn ép bàng quang)…
Điều trị
Nếu bị dư ối, mẹ bầu nên đến các cơ sở y tế lớn để được điều trị kịp thời. Ảnh: freepik
Hầu hết những trường hợp dư nước ối ở mức độ nhẹ và trung bình thì không cần điều trị. Nếu ối vỡ, bác sĩ sẽ tuỳ tình trạng thai và tuổi thai để chọn mổ lấy thai hay tiếp tục theo dõi cho mẹ bầu sinh tự nhiên. Nếu đau bụng, khó thở nhiều, mẹ bầu nên đến bệnh viện ngay để được theo dõi.
Những phương pháp như: sử dụng thuốc lợi tiểu, nằm nghỉ tuyệt đối, giảm muối trong chế độ ăn… đều không có hiệu quả điều trị tin cậy.
Những trường hợp nặng có thể sẽ được điều trị bằng phương pháp chọc ối. Bác sĩ sẽ dùng kim chọc xuyên qua bụng mẹ để rút bớt ối. Kỹ thuật phức tạp này nên được thực hiện tại bệnh viện lớn.
Có thể điều trị bằng thuốc Indomethacin, mẹ bầu nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn cụ thể, rõ ràng và an toàn.
Trong thai kỳ, mẹ bầu cần quan sát những biểu hiện của cơ thể và có kế hoạch khám thai định kỳ. Nhờ đó có thể theo dõi được chỉ số nước ối cũng như tình trạng thai nhi, giúp kịp thời xử lý những nguy cơ nếu có. Tuy nhiên, AVAKids khuyên mẹ bầu không nên quá lo lắng, hãy ăn uống, nghỉ ngơi, giữ tinh thần thoải mái để mẹ và bé cùng nhau vượt qua được quãng thời gian ý nghĩa này.
Ngọc Hà tổng hợp từ facebook bác sĩ Lê Tiểu My
