Nồng độ bụi mịn ở các tỉnh, thành đều vượt nhiều lần mức khuyến nghị

Hà Nội nằm trong số tỉnh, thành có nồng độ bụi PM2.5 cao nhất

Lần tiên phong, Nước Ta có bức tranh nghiên cứu và điều tra rất đầy đủ thực trạng bụi PM2. 5 của 63 tỉnh, thành phố trên cả nước, trải qua báo cáo giải trình “ Hiện trạng bụi PM2. 5 ở Nước Ta quá trình 2019 – 2020 sử dụng tài liệu đa nguồn ”. Theo đó, chất lượng không khí toàn nước năm 2020 có phần cải tổ hơn so với năm 2019, tuy nhiên nhiều vùng, địa phương vẫn chịu ô nhiễm bụi PM2. 5 ( nghĩa là có nồng độ PM2. 5 trung bình năm cao hơn QCVN 05 : 2013 / BTNMT ).

Nồng độ bụi mịn ở các tỉnh, thành đều vượt nhiều lần mức khuyến nghị
Nồng độ bụi PM2.5 trung bình của Hà Nội rất cao

PGS TS. Nguyễn Thị Nhật Thanh – Trường ĐH Công nghệ, Đại học Quốc gia TP.HN – thông tin : Trên khoanh vùng phạm vi toàn nước, nồng độ PM2. 5 trung bình năm 2020 ( 8 – 35,8 µg / m3 ) có xu thế giảm so với năm 2019 ( 9 – 41 µg / m3 ). Các vùng có nồng độ bụi PM2. 5 cao là Đồng bằng sông Hồng ( TP. Hà Nội và những tỉnh lân cận ), Thanh Hóa, Nghệ An, thành phố Hà Tĩnh ( những khu vực ven biển ), TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Tỉnh Bình Dương.

Riêng trong năm 2020, toàn quốc có 10/63 tỉnh thành có nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm vượt quy chuẩn, trong đó tất cả các tỉnh thành này đều nằm ở miền Bắc. Năm 2019, toàn quốc có 13/63 tỉnh thành có nồng độ PM2.5 trung bình năm vượt quy chuẩn QCVN 05:2013/BTNMT (gồm 11 tỉnh thành tại miền Bắc, và 2 tỉnh thành tại miền Nam).

Cụ thể, 10 tỉnh thành ở miền Bắc có nồng độ bụi PM2. 5 trung bình năm toàn tỉnh vượt quy chuẩn vương quốc QCVN 05 : 2013 / BTNMT, gồm có : Thành Phố Bắc Ninh, Hưng Yên, Thành Phố Hải Dương, TP.HN, Tỉnh Thái Bình, Tỉnh Nam Định, Hải Phòng Đất Cảng, Hà Nam, Tỉnh Ninh Bình, Vĩnh Phúc. Miền Trung và miền Nam không có tỉnh, thành phố nào có nồng độ bụi PM2. 5 trung bình năm 2020 toàn tỉnh vượt quy chuẩn vương quốc. “ Tuy nhiên, nếu so sánh với nồng độ bụi PM2. 5 theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế quốc tế năm 2021 ( 5 µg / m3 ) và năm 2005 ( 10 µg / m3 ), nồng độ bụi PM2. 5 của toàn bộ những tỉnh, thành phố nước ta trong quy trình tiến độ 2019 – 2020 đều vượt nhiều lần mức khuyến nghị ”, bà Thanh lưu ý. Tính riêng nồng độ bụi chi tiết cụ thể tới cấp Q. / huyện / thị xã : Thành Phố Hà Nội đứng thứ 6 trong xếp hạng những tỉnh, thành phố có nồng độ bụi PM2. 5 trung bình năm 2020 cao nhất. Nồng độ bụi trung bình cả hai năm 2019 – 2020 đều vượt quy chuẩn vương quốc QCVN 05 : 2013 / BTNMT, mặc dầu ô nhiễm bụi PM2. 5 năm 2020 giảm 16 % so với năm 2019. Tại TP. Hồ Chí Minh, nồng độ bụi PM2. 5 trung bình năm đứng thứ 11 trong xếp hạng toàn nước. Nồng độ trung bình năm 2020 của thành phố thấp hơn số lượng giới hạn được cho phép của QCVN 05 : 2013 / BTNMT, và giảm 13 % so với nồng độ trung bình năm 2019.

Các nghiên cứu kiểm kê phát thải gần đây cho thấy, có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự ô nhiễm. Tính riêng tại Hà Nội, khoảng 48,3% lượng PM2.5 đến từ các hoạt động công nghiệp và làng nghề, 21,3% từ giao thông, 20,2% do đốt phụ phẩm nông nghiệp, 6,6% do đun nấu dân dụng và thương mại, khoảng 3,6% tổng lượng phát thải PM2.5 đến từ các lĩnh vực còn lại (chưa tính đến bụi đường, bụi PM2.5 thứ cấp và một số nguồn khác gồm xây dựng, lò đốt rác, vận tải đường biển quốc tế, hỏa hoạn, đốt hương, nến và vàng mã…). Tại TP. Hồ Chí Minh, các nguồn thải bụi PM2.5 chiếm tỷ lệ cao là giao thông, hoạt động công nghiệp, đun nấu dân sinh và đun nấu thương mại (tỷ lệ tương ứng là 58,2%, 22,8%, 12,8%).

Khuyến nghị cụ thể

Dựa trên hiệu quả của báo cáo giải trình và tìm hiểu thêm kinh nghiệm tay nghề quốc tế, tại hội thảo chiến lược, chuyên viên đã đưa ra những khuyến nghị đơn cử, đó là : Ứng dụng tiếp cận đa nguồn và tài liệu quy mô giám sát từ ảnh vệ tinh trong giám sát chất lượng không khí, nhằm mục đích đưa ra bức tranh về thực trạng thiên nhiên và môi trường không khí ở cấp vương quốc, vùng miền và tỉnh, thành. Bởi map phân bổ giám sát từ ảnh vệ tinh cũng chỉ ra rõ ràng hơn những vùng, tỉnh, thành phố đang gặp yếu tố về chất lượng không khí, từ đó đặt ưu tiên thực thi những giải pháp quan trắc và trấn áp nồng độ bụi PM2. 5.

Bên cạnh đó, cần xây dựng bản đồ phân bố bụi PM2.5 chi tiết tới từng quận/huyện/thị xã tại các tỉnh, thành phố có ô nhiễm bụi PM2.5. Thực tế, bản đồ phân bố nồng độ bụi PM2.5 tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh trong báo cáo này cho thấy sự khác biệt khá lớn về tình trạng ô nhiễm bụi PM2.5 giữa các khu vực hay quận/huyện/thị xã ngay trong một thành phố. Một số tỉnh, thành phố mặc dù có nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm toàn tỉnh thấp hơn QCVN 05:2013/BTNMT nhưng vẫn có một số khu vực trong các tỉnh, thành phố này có mức ô nhiễm bụi PM2.5 cao như tại TP. Hồ Chí Minh hay Quảng Ninh.

“ Điều này đặt ra nhu yếu thiết yếu cho việc thiết kế xây dựng map phân bổ khoảng trống nồng độ bụi PM2. 5 tới cấp Q. / huyện / thị xã cho những tỉnh / thành phố có ô nhiễm bụi mịn. Các map cụ thể này sẽ tương hỗ cơ quan quản trị nhà nước về thiên nhiên và môi trường và ban / ngành tương quan đưa ra những ưu tiên, tiềm năng đơn cử và giải pháp quản trị chất lượng không khí tương thích với tình hình thực tiễn của địa phương ”, đại diện thay mặt tổ chức triển khai Live và Learn nêu quan điểm. Ngoài ra, cần tăng nhanh nghiên cứu và điều tra để xác lập góp phần nguồn thải bụi PM2. 5 và cho những chất ô nhiễm không khí khác, đặc biệt quan trọng ở những tỉnh, thành phố đang bị ô nhiễm bụi như tác dụng báo cáo giải trình nêu ra, từ đó có chủ trương tương thích và hiệu suất cao trong trấn áp những nguồn thải chính. Cần tích hợp những công cụ kiểm kê phát thải và những quy mô Viral hóa học để xác lập được cả lượng phát thải bụi PM2. 5 sơ cấp, những tiền chất như NOx, SOx và VOC, và bụi PM2. 5 thứ cấp. Phát thải bụi có sự Viral trong không khí, lượng phát thải ở một địa phương không chỉ tác động ảnh hưởng đến chất lượng không khí của địa phương đó mà còn tác động ảnh hưởng đến những địa phương xung quanh. Do đó, cần giám sát cả sự ảnh hưởng tác động qua lại của phát thải những địa phương trong một khu vực cũng như lượng PM2. 5 thứ cấp hình thành trong từng khu vực để đưa ra giải pháp trấn áp ô nhiễm tương thích. Đồng thời, thôi thúc ứng dụng công nghệ tiên tiến trong quan trắc bụi PM2. 5 và những chất ô nhiễm không khí khác. Các ứng dụng công nghệ tiên tiến ( thiết bị cảm ứng, kỹ thuật viễn thám ) trong quan trắc chất lượng không khí đã được sử dụng ở nhiều vương quốc cho nhiều mục tiêu, từ nghiên cứu và điều tra, giáo dục – tiếp thị quảng cáo, phát hiện điểm trung tâm ô nhiễm không khí, theo dõi phơi nhiễm cá thể hay bổ trợ thông tin quan trắc. Do đó, Nước Ta cần tìm hiểu thêm kinh nghiệm tay nghề và xu thế quốc tế để thôi thúc thay đổi phát minh sáng tạo và sự tham gia của dân cư, những cơ quan điều tra và nghiên cứu khoa học trong giám sát chất lượng không khí.

Báo cáo “Hiện trạng bụi PM2.5 ở Việt Nam giai đoạn 2019-2020 sử dụng dữ liệu đa nguồn” được tổng hợp trong nỗ lực “Chung tay vì không khí sạch”, được thực hiện bởi Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng (Live & Learn) dưới sự hỗ trợ của Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID). Nội dung của tài liệu này không nhất thiết phản ánh lập trường hay quan điểm của USAID hay Chính phủ Hoa Kỳ. Dự án hướng tới nâng cao nhận thức, thúc đẩy giải pháp về cải thiện chất lượng không khí và bảo vệ sức khỏe trẻ em, cộng đồng tại Việt Nam.