Xây dựng đề cương nghiên cứu để làm gì?

Việc có một đề cương nghiên cứu hay và chất lượng là điều mà mỗi người nghiên cứu đều mong muốn, đặc biệt với những đề cương được thực hiện để xin tài trợ nghiên cứu hoặc ứng tuyển học bổng của các trường đại học. Vậy đề cương nghiên cứu là gì và tại sao phải xây dựng đề cương? Sinh viên nghiên cứu khoa học thường phải thực hiện những loại đề cương nghiên cứu nào? Chúng ta sẽ cùng đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi trên nhé.

1.Đề cương nghiên cứu là gì?

– Có thể hiểu đơn giản, đề cương nghiên cứu là một văn bản mô tả những thông tin quan trọng của một nghiên cứu như mục đích nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, … và kế hoạch thực hiện nghiên cứu đó. Thông qua bản đề cương nghiên cứu, có thể đánh giá được về tính khả thi của đề tài và năng lực của người nghiên cứu.

– Sau khi đề cương nghiên cứu được thông qua bởi người hướng dẫn/giám sát/đơn vị tài trợ, xét duyệt thì người nghiên cứu mới tiến hành triển khai thực hiện nghiên cứu.

2. Đề cương nghiên cứu được viết bởi ai?

– Các nhà nghiên cứu: Để có kinh phí thực hiện các dự án nghiên cứu, các nhà nghiên cứu cần trình đề cương nghiên cứu tới các đơn vị xét duyệt (trường đại học, quỹ, đơn vị tài trợ, …) để được tài trợ nghiên cứu.

– Các học viên muốn ứng tuyển theo đường học bổng của các trường đại học: Một trong những loại học bổng thạc sĩ, tiến sĩ của nhiều trường đại học trên thế giới là học bổng của các giáo sư. Theo đó, học viên nhận được học bổng này sẽ được tài trợ học phí bởi giáo sư và có trách nhiệm hỗ trợ giáo sư trong hoạt động nghiên cứu trong thời gian theo học. Để ứng tuyển các học bổng này, học viên cần đệ trình đề cương nghiên cứu (thông thường chính là đề tài dự kiến thực hiện cho luận văn thạc sĩ hoặc luận án tiến sĩ có cùng hướng nghiên cứu với giáo sư trao học bổng).

– Học viên thực hiện công trình nghiên cứu (niên luận, đồ án, luận án, luận văn): Trước khi triển khai các đề tài, học viên cần được giảng viên hướng dẫn thông qua đề cương nghiên cứu của mình. Trong hoạt động nghiên cứu khoa học sinh viên, học viên cũng cần được sự hỗ trợ và đồng ý của giảng viên hướng dẫn trước khi đi vào triển khai chi tiết.

– Trong nội dung bài viết này, đề cương nghiên cứu được hiểu với trường hợp cụ thể dành cho sinh viên thực hiện công trình nghiên cứu khoa học/khóa luận/luận văn tốt nghiệp.

3.Tại sao phải xây dựng đề cương nghiên cứu?

– Tham khảo ý kiến của giảng viên hướng dẫn hoặc chuyên gia.

Thông thường, khi nghiên cứu khoa học, sinh viên sẽ thực hiện dưới sự hướng dẫn của giảng viên hướng dẫn. Bản đề cương nghiên cứu được xem như sự chuẩn bị trước khi sinh viên đi vào nghiên cứu chi tiết để tìm ra kết quả nghiên cứu, do đó việc tham khảo ý kiến từ giảng viên hướng dẫn hoặc chuyên gia là rất cần thiết để đảm bảo tính khả thi của nghiên cứu và đáp ứng được các yêu cầu của một nghiên cứu khoa học.

– Để trình bày tư duy của người nghiên cứu một cách logic, khoa học, dễ thuyết phục và được cấp phép thực hiện.

Với đặc điểm là bản mô tả những thông tin quan trọng và kế hoạch thực hiện của nghiên cứu, đề cương nghiên cứu chính là văn bản thể hiện tư duy nghiên cứu của người thực hiện trong giai đoạn định hướng nghiên cứu (dự kiến thực hiện). Do đó, thông qua bản đề cương nghiên cứu, giảng viên hướng dẫn sẽ đánh giá được năng lực của sinh viên. Một đề cương nghiên cứu logic, khoa học sẽ dễ thuyết phục giảng viên và sẽ được giảng viên hướng dẫn thông qua để đi vào giai đoạn triển khai nghiên cứu chính thức.

– Có kế hoạch triển khai thực hiện và đảm bảo tính khả thi của nghiên cứu.

Một trong những nội dung của bản đề cương nghiên cứu chính là kế hoạch triển khai thực hiện theo tiến trình. Vì vậy, việc xây dựng đề cương nghiên cứu giúp người nghiên cứu thực hiện có kế hoạch, do đó đảm bảo được tính khả thi của nghiên cứu phù hợp với các điều kiện như năng lực, kinh phí thực hiện hay thời gian phải hoàn thành. Trong suốt quá trình hoàn thiện đề cương, giảng viên hướng dẫn sẽ hỗ trợ để sinh viên xây dựng được kế hoạch nghiên cứu tốt nhất.

4.Có những loại đề cương nghiên cứu nào?

– Thông thường khi sinh viên thực hiện nghiên cứu khoa học thường có 2 loại đề cương nghiên cứu là đề cương nghiên cứu sơ bộ và đề cương nghiên cứu chi tiết. Đề cương nghiên cứu sơ bộ là bản chưa hoàn thiện, cung cấp những thông tin cơ bản về nghiên cứu dự định thực hiện với mục đích nhận được sự góp ý từ giảng viên hướng dẫn, từ đó để có quyết định phát triển nghiên cứu với đề tài đó hay đổi đề tài.

– Đề cương nghiên cứu sơ bộ chưa đảm bảo chắc chắn một nghiên cứu có được thực hiện hay không. Trong khi đó, bản đề cương nghiên cứu chi tiết được coi là “sự chuẩn bị hoàn chỉnh” khi sinh viên đã hiểu rất rõ về nghiên cứu của mình và có kế hoạch thực hiện chi tiết để trả lời câu hỏi nghiên cứu. Đề cương nghiên cứu chi tiết được xây dựng dựa trên sự hoàn chỉnh của đề cương nghiên cứu sơ bộ với sự hỗ trợ từ giảng viên hướng dẫn. Có thể nói, khi xây dựng được đề cương nghiên cứu chi tiết thì sinh viên chỉ cần thực hiện theo kế hoạch đã xây dựng là có thể hoàn thành nghiên cứu với mục tiêu nghiên cứu đã đề ra.

ThS. Nguyễn Ngọc Thanh

Giảng viên khoa Xuất bản, Phát hành