văn khấn – Thờ Cúng | Tín ngưỡng thờ cúng - Kiến Thức Cho Người lao Động Việt Nam

Lễ cúng giao thừa là thời khắc mà Trời Đất giao hòa, Âm dương hòa quyện để vạn vật bừng lên sức sống mới. Đối với người Việt Nam phút giao thừa thật thiêng liêng và trang trọng. Và chiều 30 tết còn gọi là ngày trừ tịch. Lễ Trừ Tịch được cử hành đúng vào lúc giao thừa (hết giờ hợi ngày 30 sang giờ Tý mở đầu ngày mùng một tết).

cung giao thua 1

Sau khi quét dọn nhà cửa cổng ngõ, sửa sang ban thờ, bỏ hết chân nhang cũ, chỉ còn lại 1 hoặc 3 chân nhang cũ đẹp nhất, đốt thêm tro bỏ vào cho đầy, cắm chân nhang đứng thẳng rồi đặt lên ban thờ. Sau đó, đại diện trong nhà có người ra nghĩa địa thắp hương Tiên tổ và họ hàng thân thích, khấn mời tổ tiên về chứng giám ngày tết của con cháu (không thắp hương mả mới).

Dựng cây nêu phía trước nhà (lệ cũ), dán câu đối, treo tranh anh, trả nợ nần, sửa cổng ngõ… Sau đó làm cỗ cúng gia thần, Gia tiên, lập ban đặt lễ tiễn quan đương niên cũ và sắm lễ chuẩn bị đón quan đương niên mới.

Theo phong tục của người Việt nam từ cổ xưa, tại thời điểm giao thừa nhà nhà đều cúng lễ ngoài trời và cúng lễ trong nhà. Trước giờ Tý phải làm lễ tiễn quan đương năm cũ sau đó đón quan đương niên mới. Đến đầu giờ Tý mọi chuyện phải xong để chuẩn bị đón giao thừa.

Mỗi năm có một vị quan đương niên nên việc làm sớ tấu cũng như lễ vật cần phải cẩn thận chú ý. Vì có 12 vị Hành Khiển và 12 Phán Quan (Phán Quan là vị Thần giúp việc cho các vị Hành Khiển). Mỗi vị làm một năm ở dưới dương gian và cứ sau 12 năm thì lại có sự luân phiên trở lại.

Vương hiệu của 12 vị Hành Khiển và các phán quan như sau:

Năm Tý: Chu vương hành khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan.

Năm Sửu: Triệu Vương hành khiển, Tam thấp lục thương hành binh chi thần, Khúc tào phán quan.

Năm Dần: Ngụy Vương hành khiển, Mộc tinh hành binh chi thần, Tiêu tào phán quan.

Năm Mão: Trịnh Vương hành khiển, Thạch tinh hành binh chi thần, Liễu tào phán quan.

Năm Thìn: Sở Vương hành khiển, Hỏa tinh hành binh chi thần, Biểu tào phán quan.

Năm Tỵ: Ngô Vương hành khiển, Thiên hao hành binh chi thần, Hứa tào phán quan.

Năm Ngọ: Tuần Vương hành khiển, Thiên hao hành binh chi thần, Vương tào phán quan.

Năm Mùi: Tống Vương hành khiển, Ngũ đạo hành binh chi thần, Lâm tào phán quan.

Năm Thân: Tề Vương hành khiển, Ngũ miếu hành binh chi thần, Tống tào phán quan.

Năm Dậu: Lỗ Vương hành khiển, Ngũ nhạc hành binh chi thần, Cự tào phán quan.

Năm Tuất: Việt vương hành khiển, thiên bá hành binh chi thần, Thành tào phán quan.

Năm Hợi: Lưu Vương hành khiển, Ngũ ôn hành binh chi thần, Nguyễn tào phán quan.

Lễ cúng giao thừa trong nhà

Sắm lễ:

Lễ vật trong lễ cúng giao thừa gồm:

+ Hương hoa, vàng mã, đèn nến.

+Trầu cau, rượu, bánh kẹo

+ Mâm cỗ mặn ngày Tết đầy đặn, thơm ngon, tinh khiết (Tùy theo sự chuẩn bị của mỗi gia chủ)

Sau khi cung kính bày lễ lên bàn thờ thì đốt nến (đèn), thắp nén hương thơm và thành kính cầu khẩn.

Văn khấn giao thừa:

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài Kim Niên Đường cai Thái tuế Chí đức Tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
Con kính lạy các ngài Ngũ Phuong, Ngũ thổ Long Mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân cùng tất cả các vị Thần linh cai quản ở trong xứ này.
Con kính lạy Chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ . . . . . . . . . . . . .

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm . . . . . .

Tín chủ (chúng) con là . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ tại : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Trước án kính cẩn thưa trình:

Đông tàn sắp hết

Năm kiệt tháng cùng

Xuân tiết gần kề

Minh niên sắp tới.

Hôm nay là ngày 30 tết, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm Chư linh. Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị Tôn thần, liệt vị Gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị Hương linh giáng lâm án tọa, phù thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận.

Nam mô a di Đà Phật!

Văn khấn giao thừa:

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Long Mạch, Táo quân, Chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Các cụ tổ tiên nội, ngoại chư vị Tiên linh.

Nay phút giao thừa vừa tới, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên Đán, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, dâng lên trước án, cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, thành tâm kính lễ.

Chúng con xin kính mời Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài thần, các ngài Bản gia Táo quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này giáng lâm trước hương án thụ hưởng lễ vật.

Con lại kính mời các cụ Thiên linh Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tắng Tổ Tỷ, Bá Thúc Huynh Đệ, Cô Di, Tỷ Muội, nội ngoại Gia tộc, chư vi Hương linh, cúi xin giáng về linh sàng thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ chúng con lại kính mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ, y thảo phụ thuộc ngụ tại đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước hương án thụ hưởng lễ vật.

Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho toàn gia chủ chúng con năm mới tốt lành, sức khỏe dồi dào, tấn tài tấn lộc, vạn sự tốt lành, vạn điều như ý.

Chúng con lễ bạc tâm thành, nhất tâm kính lễ, cúi xin phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Một bài văn khấn khác:

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên hành binh, Công tào Phán quan.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương.
Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa Tôn thần.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ Long Mạch Tôn thần, các ngài Tiền Chu tước, Hậu Huyền vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ cùng liệt vị Tôn thần cai quản trong xứ này.

Con kính lạy Hương linh cụ : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp, năm cũ sắp qua, Năm mới sắp đến.

Tín chủ (chúng) con là: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Chúng con sắm sanh phẩm vật, hương hoa nước quả, kim ngân bạc vàng, trình cáo Tôn thần, kính rước vong linh bản gia tiên tổ chúng con là: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Có phần mộ táng tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Về với gia đình đón mừng năm mới, để cho con cháu được phụng sự trong tiết xuân thiên, báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính. Cúi xin Tôn thần, Phủ thùy doãn hứa. Âm dương cách trở.

Bát nước nén hương

Thành tâm kính lễ

Cúi xin chứng giám

Phù hộ độ trì

Nam mô a di Đà Phật!

Lễ cúng giao thừa ngoài trời:

Sắm lễ:

Lễ vật trong cúng giao thửa gồm:

+ Hương, hoa, đèn nến, trầu cau, quần áo, mũ Thần linh

+ Mâm lễ mặn với thủ lợn luộc, gà trống luộc, xôi, bánh chưng.

Tất cả được bày lên bàn trang trọng đặt ở trước cửa nhà.

Mâm lễ cúng giao thừa phải được chuẩn bị chu đáo, trang trọng với lòng thành kính.

Vào đúng thờ điểm giao thừa, người chủ gia đình phải thắp đèn, nến , rót rượu, rồi khấn trước án.

Văn khấn giao thừa ngoài trời:

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương lai hạ sinh Di lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy Ngài Đương niên Thiên quan (năm nào khấn danh vị của vị Hành khiển ấy) năm . . . . . các ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Long Mạch, Táo quân, chư vị Tôn thần.

Nay là phút giao thửa năm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tín chủ (chúng) con là : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ngụ tại: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Giao thừa chuyển năm

Năm cũ qua đi

Năm mới đã đến

Tam dương khai thái

Vạn tượng canh tân.

Ngài Thái Tuế Tôn thần trên vâng lệnh Thượng đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh, tảo trừ yêu nghiệt.

Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thế đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân ngày đầu xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sắm sửa hương hoa phẩm vật dâng lên trước án, cúng dâng Phật Thánh dâng hiến Tôn thần, đốt nén hương thơm, thành tâm bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài cựu niên đương cai, Ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần; ngài Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Phúc đức chính thần, các Ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long Mạch Tài thần, các bản gia Táo quân à chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin các vị giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho gia đình chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, làm ăn phát đạt.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám, phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Văn khấn có thể viết vào giấy để đọc, sau khi hết 3 tuần hương thì hóa tờ giấy viết văn khấn cùng vàng mã dâng cúng. Như vậy màu sắc cũng như những điều kiêng kỵ đã nhắc để chúng ta sắm, hoặc kiêng tránh khi sửa lễ. Ngoài các lễ vật hương hoa, trầu, rượu, bánh, xôi, ch, gà còn thêm áo giấy, tiền giấy, giấy vàng… để đưa tiễn hoặc đón tiếp các vị hành khiển hàng năm, cũng như các vị Phán quan của nhà Trời.

Lưu ý:

Sau khi khấn lễ tiễn quan đương niên cũ, sẽ tiến hành lễ đón quan đương niên mới (tống cựu nghinh tân). Lễ vật cũng được chuẩn bị trước và đúng giờ phút giao thừa sẽ tiến hành thắp nhanh, làm thủ tục lễ, đọc văn khấn xong thì hóa tờ văn. Như vậy, chiều 30 và đêm 30 sẽ phải tiến hành làm lễ tất niên (chiều 30 tết), lễ trước và trong lúc Giao thừa, vừa tống cựu nghinh tân, vừa cúng lễ Tiên tổ.

Phần văn khấn thì mỗi tuần tiết có nội dung khác nhau và xin được giới thiệu hai bài văn khấn dưới đây:

Văn khấn tiễn quan Đương niên cũ:

Quốc hiệu . . . tỉnh . . . huyện . . . xã . . . thôn . . .

Ngày . . . tháng . . . năm . . .

Tên họ tín chủ . . . tuổi . . . đồng gia kính cẩn, sắm lễ vật hương đăng . . . Thành tâm dâng lên . . . Hành khiển, cùng đức Phán quan.

Kính mong Đại vương soi xét

Lượng trời chẳng ghét khoan dung

Giúp vua giữ vững ngôi Hoàng cực

Âm thỏa dương vui mát mẻ tiết xuân phong

Ơn trời đã dựng xây giềng mối

Nhờ đất mà sinh sản hợp đạo tiết lòng.

Tiết thuộc Nguyên tiêu mừng năm mới

Lễ làm trừ tịch tiễn Đại vương.

Xét thấy năm tháng qua đội ơn rất lớn,

Xem ngày vừa hết nhờ đức quan trên

Năm khác cờ hoa đón ngài trở lại

Lại nhờ ban phúc được như lòng.

Muôn trông đức Đại Vương

Kính cẩn bày lời.

Văn khấn đón quan Đương niên mới:

… Kính trông Đại Vương

Thông minh tài trí.

Văn võ Thánh thần,

Ban ân ban đức.

Ngài tôn vâng đế mệnh phân công,

Để xử lý âm dương đều thỏa mãn.

Minh bạch nơi Vương tâm chính trực,

Cai quản cương vực nhờ anh quân

Trừ tịch đã làm lễ tống cựu

Nguyên tiêu nay dâng lễ nghinh tân

Năm trước trọng trách đảm đương, đội nhờ ơn đức chính trực

Ngày nay thúy hoa lại thấy, ngửa trông lượng cả bao dung

Cúi lạy nhờ xin đức Đại vương

Kính cẩn bày lời.

Lưu ý, nếu trời mưa gió thì có thể kê ban thờ giữa nhà, đặt lễ liễn Quan đương niên cũ cũng như đón Quan đương niên mới. Có nhiều gia chủ vị trí sân thấp trũng, hoặc chật chội thì nên lập ban giữa nhà để làm lễ “tống cựu nghinh tân”. Cũng có một số gia chủ còn viết bốn chữ đại tự “Thiên quan tích phúc” (Quan nhà trời cho phúc) và treo phía trên mâm lễ.

Thocung.net-theo Nghi lễ thờ cúng tại nhà (Nguyễn Quốc Thái biên soạn)