Tết của dân tộc Thái ở Tây Bắc

VĂN THÀNH CHƯƠNG   –  
Thứ tư, 02/02/2022 07 : 00 ( GMT + 7 )

Nền văn hóa của người Thái được tính lịch theo mặt trăng (Âm lịch) nên từ nhiều đời nay người Thái ăn Tết trùng với Tết Nguyên đán của dân tộc Việt Nam. Tuy vậy, Tết của đồng bào Thái lại có những nét văn hóa đặc sắc riêng mang yếu tố tâm linh và thần thoại.

Một phụ nữ Thái tham gia trò chơi Tó má lẹ do cộng đồng tổ chức.

Tết của dân tộc Thái – rất chung và cũng rất riêng

Đồng bào Thái ở Tây Bắc thường chuẩn bị sẵn sàng đón Tết trước khoảng chừng 10 ngày, mọi việc làm ruộng nương đều nỗ lực hoàn thành xong trước Tết để đón một cái Tết vui tươi, tự do mà không phải vướng bận những lo toan .Từ ngày 25 Tết, mỗi mái ấm gia đình đều cử người tham gia quét dọn, vệ sinh đường làng ngõ xóm, phơi giặt chăn đệm và trang trí nhà cửa. Trong ngày 29 Tết, những người phụ nữ trong mái ấm gia đình sẽ quét dọn thật sạch trên nhà, dưới sàn và sân vườn. Theo nghệ nhân Tòng Văn Hân – tác giả bài thơ “ Mẹ tôi chửi kẻ trộm ”, người có nhiều năm nghiên cứu và điều tra về văn hóa dân tộc Thái và văn nghệ dân gian thì Tết của người Thái có một số ít yếu tố độc lạ mang tính bắt buộc như : Nhà nào cũng phải gói bánh chưng ( kiểu bánh chưng gù ). Khi luộc bánh thì phải luộc ngoài trời để cho những thần linh được hưởng cái hương thơm, cái tinh túy của bánh trước để phù hộ cho mái ấm gia đình, con cháu …

Mâm lễ cúng giao thừa của người Thái thường được bày rất nhiều món trong đó là các nông sản, sản vật ngon nhất mà gia đình trồng được như cơm nếp, các loại bánh làm từ ngô, khoai, sắn… Bên cạnh đó là các loại thực phẩm gia đình chăn nuôi, săn bắt được như thịt lợn, gà, cua, cá, sóc…

Đêm 30 Tết, phần đông mỗi mái ấm gia đình người Thái đều thức thâu đêm để đón Giao thừa, đèn luôn được thắp sáng, nhà bếp luôn đỏ lửa và hương trên bàn thờ cúng tổ tiên không được tàn. Trong đêm giao thừa, mọi người cũng chú ý quan tâm lắng nghe xem thấy tiếng kêu của con vật gì trước để phán đoán vận hạn cho năm mới .Đúng thời gian giao thừa cũng là lúc đặt mâm lễ lên bàn thờ cúng để cúng tổ tiên, cầu mong một năm mới an lành, gặp nhiều suôn sẻ. Khi cúng tổ tiên xong, họ dọn mâm để cả mái ấm gia đình ngồi quây quần cùng ăn bữa cơm đầu năm mới, mời nhau những chén rượu và nói những lời chúc tốt đẹp. Bữa ăn hoàn toàn có thể lê dài đến 2-3 giờ sáng, họ vừa ăn, uống rượu và kể cho nhau những câu truyện vui, những dự tính và tiềm năng trong năm mới …

Sáng mùng Một, mọi người dậy sớm đi lấy nước mới ở suối hoặc ở “mó nước” để lấy lộc đầu năm. Người đi múc nước sẽ rửa mặt bằng nước năm mới tại suối hay mó rồi gánh nước về để cả nhà rửa mặt. Họ quan niệm rằng, nước là điều may mắn, đem lại sự sống, sự đầy đủ, sạch sẽ, tốt tươi nên ống nước cúng tổ tiên cũng phải được thay nước mới.

Đậm nét văn hóa cộng đồng

Theo tục lệ của người Thái, trong mấy ngày Tết, mỗi mái ấm gia đình sẽ chọn một ngày nhất định để tổ chức triển khai ăn Tết hay còn gọi là ngày cúng tổ tiên ( sơ ). Vào ngày đó họ sẽ mời bạn bè họ hàng và và người dân trong bản .

Người Thái cúng tổ tiên theo lịch can chi (12 con giáp), có nơi 5 ngày cúng một lần, có nơi 10 ngày. Do vậy nếu ngày cúng trùng một trong các ngày tết thì họ sẽ chọn đúng ngày đó để mời anh em họ hàng. Nếu không trùng sẽ phải chọn một ngày khác nhưng phải là ngày ít kiêng kỵ đối với gia đình họ. Trong những ngày Tết, tiếng trống, tiếng chiêng rộn ràng khắp các bản, đặc biệt là buổi chiều và buổi tối sau khi mọi người đã đi chúc Tết xong. Già trẻ gái trai cùng nắm tay nhau trong điệu múa xòe tại những khoảng đất rộng, bằng phẳng hoặc ở khoảng sân rộng của một gia đình trong bản.

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn