Tự hát của Xuân Quỳnh
Tự hát của Xuân Quỳnh
Chẳng dại gì em ước nó bằng vàng
Trái tim em anh đã từng biết đó
Anh là người coi thường của cải
Nên nếu cần anh bán nó đi ngay.Em cũng không mong nó giống mặt
trời
Vì sẽ tắt khi bóng chiều đổ xuống
Lại mình anh với đêm dài câm lặng
Mà lòng anh xa cách với lòng emEm trở về đúng nghĩa trái tim
Biết làm sống những hồng cầu đã chết
Biết lấy lại những gì đã mất
Biết rút gần khoảng cách của yêu tinEm trở về đúng nghĩa trái tim em
Biết khao khát những điều anh mơ ước
Biết xúc động qua nhiều nhận thức
Biết yêu anh và biết được anh yêuMùa thu năm nay sao bão mưa nhiều
Những cửa sổ con tàu chẳng đóng
Dải đồng hoang và đại ngàn tối sẫm
Em lạc loài giữa sâu thẳm rừng anhEm lo âu trước xa tắp đường tình
Trái tim đập những điều không thể nói
Trái tim đập cồn cào cơn đói
Ngọn lửa nào le lói giữa cô đơnEm trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt, đời thường ai cũng có
Cũng ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi.
Tôi nhớ, có lần Viên Mai nói: “Nhà thơ có thân phận của mình”. Và
điều ấy thật đúng với Xuân Quỳnh.
Tâm hồn “đời thường” của Xuân Quỳnh quấn quyện vào tâm hồn thơ
làm một, như được in ấn rành rẽ trên trang sách. Chẳng có gì của đời
mình mà không được Xuân Quỳnh đưa vào thơ với lòng yêu thương tha thiết:
hát ru cho con ngủ, hát về tình yêu, về nỗi nhớ, rồi về cả bàn tay thô ráp
của mình. Ðã có lúc tôi gọi chị là “Người đàn bà hát” bởi đơn
giản một điều, thơ chị, dù đời thường đến “cái xô nhựa chậu
men” cũng được ấp ủ thành vần, thành điệu, mà lạ kỳ thay, vẫn cứ réo
rắt, ngân vang, chứa chan cảm xúc. Xuân Quỳnh yêu đời, trọn vẹn với đời.
Thế nhưng, Xuân Quỳnh lại đầy bất ổn, chị đã từng đi với người yêu
“Qua nắng sớm mưa chiều
Qua chặng đường tàn phá
Qua rất nhiều nỗi khổ
Qua rất nhiều niềm vui”
mà bất chợt dừng lại, đầy băn khoăn, day
dứt:
“Ðốt lòng em câu hỏi
Yêu em nhiều không anh”
(Mùa hoa doi)
“Tự hát” dường như là một bài thơ
“điển hình” cho chất phụ nữ trong thơ Xuân Quỳnh: “Dữ
dội mà dịu êm- ồn ào mà lặng lẽ”– một Xuân Quỳnh sôi nổi,
hổn hển nhựa sống, cũng là một Xuân Quỳnh âu lo, bất thường. Chỉ có điều
chị bao giờ cũng hát, như tiếng của đại dương.
Nổi bật lên trong bài thơ là một Xuân Quỳnh đầy thách thức, đầy tự tin:
Chẳng dại gì em ước nó bằng vàng
Em cũng không mong nó giống mặt trời
Em phủ định cả giá trị bạc vàng, cả cái
vĩnh cửu của mặt trời, để cuối cùng trở về với cái riêng Em:
Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt, đời thường ai cũng có
Cũng ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi
Ðọc bài thơ, người ta bắt gặp ở đó
một sự đánh đổi, phủ nhận cái vĩnh cửu của vũ trụ để khẳng định cái
Vĩnh cửu của tình yêu. Tình yêu chân chính là mãi mãi. Ðó là cái Xuân
Quỳnh khác với truyền thống. Xuân Quỳnh không vươn lên tới vũ trụ để chế
ngự tình yêu, Xuân Quỳnh “chế ngự” tình yêu bằng chính sự tận tuỵ
của mình. Bởi với chị, tình yêu phải là sự thấu hiểu:
Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Biết làm sống những hồng cầu đã chết
Biết xúc động qua nhiều nhận thức
Biết yêu anh và biết được anh yêu
Bao giờ em cũng lặng lẽ đi sâu vào tâm
hồn anh để nhận thức, để “biết làm sống”, “biết xúc
động”, “biết yêu anh”. Ðó là một người thơ luôn vận động,
luôn đắm say; đó là một trái tim không ngừng nghỉ với tình yêu để mãi
được hoà nhập trong anh. Xuân Quỳnh chính là như thế, lúc nào cũng dịu
dàng, lặng lẽ mà không hề bé nhỏ, mà tự tin vfi đã dâng trọn tình yêu và
biết “được anh yêu”. Một sự hy sinh không bao giờ oán trách và
tuyệt vọng.
Không phải không có lúc Xuân Quỳnh rơi vào hoảng loạn:
Em lạc giữa sâu thẳm rừng anh…
Em lo âu trước xa tắp đường anh…
bởi vì tâm hồn con người là một bí ẩn,
nhưng chị vẫn hát. Tôi cho rằng, bài thơ chính là cuộc tìm đường đi đến
tình yêu đích thực. Xuân Quỳnh so sánh với vũ trụ, rồi Xuân Quỳnh lại rơi
trong những bất ổn của tâm hồn, để trở về với mình trong nóng hổi một niềm
tin, một sự sống, một tin tưởng, ý thức vào sự bất diệt của tình yêu.
“Tự hát” là hát về mình nhưng thực chất là
hát về tìnhyêu của muôn người trong cuộc đời. ấy là lời của trái tim, lời
của nồng say. Ðọc một bài thơ, ta gặp một con người. Ðó là một Xuân Quỳnh
suốt đời tìm kiếm, nó thể hiện trong sự vận động của từ ngữ, của cấu tứ.
Bài thơ sử dụng rất nhiều động từ chỉ sự nhận thức, cấu tứ vận động theo
bước chân kiếm tìm chân lý của người thơ, đi từ mênh mông cuộc đời, từ
giá trị của vũ trụ, đến cái tôi- giá trị của chính mình.
Bài thơ triết lý mà không khô khan, mạnh mẽ mà không xơ cứng bởi vì trong
đó còn chứa rất nhiều tình, rất nhiều chất nữ tính. Bằng nét riêng của
mình, Xuân Quỳnh đã lặng lẽ làm một cuộc biến đổi cuộc sống, biến đổi
nhận thức trong tình yêu. Thơ ấy làm cho người ta tin hơn cuộc sống.
(Bài bình của Trịnh Cẩm
Hằng, tạp chí Hạnh phúc Gia đình)
[Kỳ trước][Trang chủ][Kỳ sau]
Chuyên mục này được cập
nhật vào thứ Tư hàng tuần
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 – Email Intranet: [email protected]
Email Internet: [email protected]
