Trang trí đường phố Hà Nội: Đi tìm sự đồng thuận

Việc trang trí không gian công cộng tại Hà Nội vào mỗi dịp lễ Tết chưa nhận được sự đồng thuận.

Khó chiều lòng người

Nằm trong kế hoạch chào mừng các ngày lễ lớn của đất nước và Thủ đô đầu năm 2019, UBND TP Hà Nội đã tiến hành thực hiện trang trí chiếu sáng tại 10 tuyến đường trung tâm thành phố gồm Tràng Tiền, Tràng Thi, Hàng Bài, Bà Triệu, Hai Bà Trưng, Phan Chu Trinh, Ngô Quyền, Thanh Niên, Điện Biên Phủ, Nguyễn Thái Học.

Theo đó, thành phố cũng sẽ tổ chức tuyên truyền cổ động trực quan trên một số trục đường, tuyến phố chính và các khu vực trung tâm thành phố. Thực tế cho thấy đây không phải lần đầu tiên Hà Nội phải làm “kỹ” trong việc treo cái gì? đặt cái gì? để làm hài lòng đại bộ phận người dân. 

Trong đó, ông Tô Văn Động- Giám đốc Sở VHTT Hà Nội cũng phải thừa nhận: “Nhiều năm trước, việc trang trí đường phố nhận được nhiều ý kiến trái chiều, có người khen đẹp nhưng cũng có ý kiến bày tỏ sự không hài lòng. Để đáp ứng nhu cầu của người dân, Sở đã tổ chức nhiều cuộc thi thiết kế đường phố, chọn những mẫu thiết kế được giải, đáp ứng nhu cầu đẹp, trang nhã, đơn giản và tiết kiệm để thực hiện trang trí ở nhiều khu vực của Hà Nội, góp phần tạo diện mạo Thủ đô trong những ngày lễ, Tết thêm đẹp”. 

Cũng theo ông Động, điểm nhấn trong dịp Tết năm nay Hà Nội sẽ tiến hành trang trí đường phố bằng hoa thật ở những khu vực trung tâm như khu vực phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm và những tuyến phố chính. Chúng tôi tiếp tục trang trí theo những mẫu đã được giới chuyên môn gồm các họa sĩ có tiếng tuyển chọn. Trang trí đường phố có những cái khó riêng, vì sự đẹp xấu còn tùy thuộc vào cảm quan của từng người. Nếu công chúng không chê đã là thành công lớn cho những người thực hiện.

Các mẫu trang trí dựa trên 5 tiêu chí chuyển tải được ý nghĩa chính trị, lịch sử, văn hóa của Thủ đô Hà Nội vào thời điểm diễn ra các ngày lễ, kỷ niệm; Có tính thẩm mỹ cao, phù hợp với môi trường cảnh quan, hệ thống chiếu sáng và kiến trúc đô thị; Tạo được điểm nhấn, thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân; Chứa đựng ý tưởng sáng tạo và phù hợp với xu hướng trang trí hiện đại; Ưu tiên những phương án ứng dụng công nghệ mới, sử dụng vật liệu phù hợp, màu sắc trang nhã, đảm bảo yêu cầu về kỹ thuật, an toàn trong quá trình thi công và sử dụng, thân thiện với môi trường.

“Chúng tôi khuyến khích doanh nghiệp và người dân cùng trang trí con đường, khu phố nơi sinh sống cũng như kêu gọi việc giữ gìn cảnh quan môi trường chào đón năm mới, để thành phố Hà Nội luôn Sáng – Xanh – Sạch – Đẹp”- ông Tô Văn Động nói.

Cần sự cẩn trọng

Có thể thấy, với tầm vóc của một Thủ đô, câu chuyện trang trí đô thị trong mỗi dịp lễ Tết của Hà Nội chưa bao giờ hết nóng, bởi quá nhiều quan điểm trái chiều. Bởi thực tế cho thấy câu chuyện “đẹp hay không đẹp” luôn là đề tài khó tìm ra sự đồng thuận cuối cùng. Thực tế, không chỉ Hà Nội hiện nay nhiều thành phố trên các nước đang có một mô típ chung.  

Đó là hình ảnh  đèn led trang trí từ các dải hoa trang trí ngang đường, hoa văn trang trí cột điện, hệ thống đèn cảnh quan, trang trí bùng binh, đèn trang trí dải phân cách, cây hoa đèn led, đài phun nước nghệ thuật không còn là một công trình nghệ thuật đặc sắc mang ý tưởng trang trí độc đáo và ý nghĩa biểu tượng như trước đây mà đang bị lạm dụng quá mức gây lãng phí và phản cảm cho người tham gia giao thông.

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên là những công trình của đường phố không được sắp đặt một cách tổng thể, việc trang trí đèn tại các con đường không hề có sự thống nhất hay được quy hoạch cẩn thận từ ý nghĩa biểu trưng, mục đích trang trí tới sự hòa hợp với các công trình kiến trúc đô thị khác.

Trong đó, ông Vi Kiến Thành – Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm cho rằng, cách trang trí không gian công cộng hiện tại phi khoa học về ánh sáng. Hiện tại có những màu quá kích động, hoặc có tầm thấp quá rất dễ gây nhiễu cho người đi đường. Đó là một khoa học chứ hoàn toàn không phải treo lên để chơi. Trong khi chúng ta lại chưa tính toán đầy đủ được cần phải làm ra sao.

Bản thân, “tư lệnh ngành” mỹ thuật cũng chia sẻ hiện nay rất nhiều họa sĩ sẵn sàng làm giúp, không lấy tiền, để có thể làm đẹp thành phố. Vấn đề là tại sao không ai kết nối với họ. Hoàn toàn có thể kết nối qua các chi hội mỹ thuật ở địa phương. “Chúng tôi rất mong muốn, việc trang trí thành phố có một nguồn quỹ ổn định. Từ đó, có thể “đặt hàng” các nghệ sĩ để làm các tác phẩm ra tấm ra món”- ông Vi Kiến Thành bày tỏ. 

Đồng quan điểm, KTS Phạm Thanh Tùng- Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam nhìn nhận, việc trang trí  thời gian qua cho thấy có sự lặp lại, hình thức đơn điệu, chủ đề kém phong phú, thậm chí dư luận phê phán việc trang trí chiếu sáng đường phố quá lòe lẹt, màu mè gây tốn kém. Ở đó, trang trí bằng ánh sáng có thể được thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau.

Thay vì tổ chức theo tuyến đường thì có thể tạo thành cụm, gắn liền với bối cảnh đô thị xung quanh. Việc thiết kế cũng nên mở rộng cho nhiều đối tượng tham gia, các nhà thiết kế, nghệ sĩ, trong đó có các bạn trẻ để có nhiều ý tưởng sáng tạo, mới. Một vấn đề quan trọng nữa là lưu ý về an toàn trong công tác thi công và vận hành các công trình chiếu sáng đường phố. “Vừa qua, báo chí nêu việc chập cháy trong trang trí chiếu sáng nên ngoài việc thiết kế đẹp cũng phải tính đến yếu tố an toàn”-  ông Tùng nói. 

Tựu trung lại, trang trí phố phường là việc cần thiết trong các dịp lễ Tết, nhưng cách làm cũng như mức độ bài trí và nhất là lựa chọn hình thức mang tính thẩm mỹ cần được cân nhắc, được nghiên cứu thật kỹ lưỡng. Ngoài ra, việc treo lắp đèn led trang trí liên quan rất nhiều đến vấn đề vị trí. Vị trí trang trí phải đảm bảo không ảnh hưởng tới người tham gia giao thông như những khu phố đi bộ hoặc những khu vực có mật độ giao thông ít, chủng loại đèn sử dụng phải có chất tính không chiếu trực tiếp vào mắt gây khó khăn cho người tham gia giao thông trên đường phố.