tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn trong Hai đứa trẻ hay nhất (18 Mẫu) – Trường Tiểu Học Đằng Lâm
tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn trong Hai đứa trẻ bao gồm dàn ý, sơ đồ tư duy cùng 18 bài văn mẫu hay nhất được thầy cô trường Cmm.edu.vn tổng hợp sẽ giúp những em củng cố tri thức, trau dồi vốn từ, hoàn thiện bài văn khi ôn tập, rèn luyện và làm những bài rà soát sắp tới đạt kết quả tốt.
Đề bài: tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn trong Hai đứa trẻ
tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn trong Hai đứa trẻ
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn đã thể hiện rõ nét bức tranh thiên nhiên nơi phố huyện nghèo buồn mà đẹp và hiện thực của con người tuy đói khổ nhưng luôn chứa ẩn chứa tâm hồn lạc quan, khát khao hạnh phúc. Nào mới những em cùng theo dõi những bài văn mẫu tìm hiểu cảnh chiều tàn trong Hai đứa trẻ hay nhất dưới đây.
Xem thêm:
Nội Dung Chính
Dàn ý tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn trong Hai đứa trẻ
1. Mở bài
Giới thiệu tác giả Thạch Lam và tác phẩm “Hai đứa trẻ”:
– Thạch Lam là một trong những cây bút xuất sắc của nhóm “Tự lực văn đoàn”.
– “Hai đứa trẻ” đã khắc họa một cách trung thực, rõ nét nhưng cũng không kém phần lãng mạn quang cảnh buổi chiều tàn bên con phố huyện vắng vẻ.
2. Thân bài
– Khái quát trị giá nội dung và hiện thực của tác phẩm, quang cảnh làng quê buổi chiều tàn buồn thương, những kiếp người bé mọn và dòng xúc cảm của nhân vật Liên.
– Âm thanh, hình ảnh, màu sắc mang đậm nét đồng quê như tiếng trống thu không, tiếng ếch nhái, tiếng muỗi, những đám mây ánh hồng, mặt trời từ từ lặn khuất.
→ quang cảnh đẹp mà buồn, lộng lẫy mà tang thương
– Phiên chợ tàn và những con người nơi phố huyện nghèo túng:
- Cảnh chợ và con người đều mang nét tàn tạ, hiu hắt: chợ đã vãn, rác rưởi, mấy đứa trẻ con nhà nghèo, mẹ con chị Tí, bà cụ Thi, bác bỏ Siêu, gia đình bác bỏ xẩm, hình ảnh ngọn đèn le lói
- Con người và cảnh vật cùng mang một nỗi tóc tang, nghèo đói
– Diễn biến tâm trạng cô bé Liên:
- Là nhân vật trung tâm, điểm nhìn của tác giả cũng bắt nguồn từ nhân vật Liên. Cô bé cảm nhận được sự tiêu điều nơi phố huyện tạm bợ, xót thương cho những số phận long đong long đong nhà mẹ con chị Tí, cho bà cụ Thi
- Bức tranh phố huyện đã buồn nay càng buồn hơn qua con mắt quan sát của một đứa trẻ
3. Kết bài
Đặc sắc nghệ thuật và nội dung của tác phẩm: Bức tranh phố huyện buổi chiều tàn làm người đọc cảm thấy khắc khoải, khiếp sợ những chi tiết nghệ thuật bao quát và giàu sức biểu cảm.
Dàn ý tìm hiểu hình ảnh phố huyện lúc chiều tàn trong Hai đứa trẻ của Thạch Lam
I. Mở bài
– Giới thiệu tác giả và tác phẩm:
- Thạch Lam là một cây bút viết truyện ngắn tài hoa xuất sắc.
- Hai đứa trẻ là một trong những truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách truyện trữ tình lãng mạn, không có cốt truyện của Thạch Lam.
– Cảm nhận chung về bức tranh phố huyện lúc chiều tàn: Đây là bức tranh giàu ý nghĩa
II. Thân bài
* quang cảnh ngày tàn
– Âm thanh:
- Tiếng trống thu không: Tiếng trống khép lại một buổi chiều quê lặng lẽ
- Tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng.
- Tiếng muỗi vo ve.
=> Âm thanh xuất hiện nhịn nhường như lại càng nhấn mạnh cho sự tĩnh lặng của buổi chiều tàn
– Hình ảnh, màu sắc:
- “Phương tây đỏ rực như lửa cháy”,
- “Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”.
=> Màu sắc đẹp nhưng gợi lên một buổi chiều tàn lặng lẽ, ước chừng.
– Đường nét: dãy tre làng cắt hình rõ rệt trên nền trời.
=> Bức hoạ đồng quê thân thuộc, bình dị, thơ mộng, gợi cảm, mang cốt cách Việt Nam.
– nhịp độ chậm, giàu hình ảnh và nhạc điệu
=> quang cảnh thiên nhiên đượm buồn, đồng thời thấy được sự cảm nhận tinh tế.
* Cảnh chợ tàn và những kiếp người nơi phố huyện
– Cảnh chợ tàn cộng hưởng với quang cảnh thiên nhiên ngày tàn:
- Chợ đã vãn từ lâu, người về hết và tiếng ồn ào cũng mất
- Chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía.
=> quang cảnh buồn, tàn tạ, trống vắng, quạnh hiu.
– Con người:
- Mấy đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi, nhặt nhạnh những thứ còn sót lại ở chợ: nhịn nhường như gánh nặng thế cuộc cũng đè lên đôi vai chúng.
- Mẹ con chị Tí: với cái hàng nước đơn sơ, vắng khách.
- Bà cụ Thi: khá điên tới mua rượu lúc đêm tối rồi đi lần vào bóng tối.
- bác bỏ Siêu với gánh hàng phở – một thứ quà xa xỉ.
- Gia đình bác bỏ xẩm mù sống bằng lời ca tiếng đàn và lòng hảo tâm của khách qua đường.
=> Cảnh chợ tàn và những kiếp người tàn tạ: sự tàn lụi, sự nghèo đói, tiêu điều của phố huyện nghèo.
* Tâm trạng của Liên trước thời khắc ngày tàn
– Cảm nhận rất rõ: “mùi riêng của đất, của quê hương này” từ tâm hồn nhạy cảm
– Cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn tạ: gợi cho Liên nỗi buồn thấm thía
– Động lòng thương những đứa trẻ nhà nghèo nhưng chính chị cũng không có tiền mà cho chúng.
– Xót thương mẹ con chị Tí: ngày mò cua bắt tép, tối dọn cái hàng nước chè tươi chả kiếm được bao nhiêu.
-> Liên là một cô bé có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, có lòng trắc ẩn, yêu thương con người. Đây cũng là nhân vật mà Thạch Lam gửi gắm tâm tư của mình.
=> Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn mang vẻ trầm buồn hiu hắt của một vùng quê nghèo mà con người luôn quẩn quanh, tẻ nhạt nhưng đồng thời gửi gắm bao suy tư của tác giả về quê hương xứ sở.
* Đặc sắc nghệ thuật
– Nghệ thuật mô tả đặc sắc, thấm đượm chất trữ tình
– tiếng nói mô tả đầy chất thơ
– văn pháp trữ tình đan xen chất hiện thực
– Giọng điệu chậm rãi, nhẹ nhõm mà thấm đẫm nỗi buồn.
III. Kết bài
– Đánh giá khái quát bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
– Trình bày cảm nhận của em về bức tranh ấy.
Sơ đồ tư duy tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
Sơ đồ tư duy tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn trong Hai đứa trẻ hay nhất
Trong thời kì văn học lãng mạn 1930 – 1945, “Tự lực văn đoàn” là nhóm bút phát triển với nguồn lực mạnh mẽ gồm những cây viết độc đáo, sáng tạo và có tầm tác động tới phần lớn nam thanh nữ tú thời bấy giờ. kế bên những bài thơ được ví như “ngôn tình thời xưa” viết bởi Xuân Diệu, Chế Lan Viên,… Thạch Lam, một cái tên vượt trội trong làng truyện ngắn cũng xuất thân từ nhóm bút này. Với “Gió đầu mùa”, “Nhà mẹ Lê”, truyện ngắn “Hai đứa trẻ” đã khẳng định chỗ đứng vững chãi của Thạch Lam trong sự nghiệp văn học nước nhà. Tác phẩm đã khắc họa một cách trung thực, rõ nét nhưng cũng không kém phần lãng mạn quang cảnh buổi chiều tàn bên con phố huyện vắng vẻ, điểm xuyết trong đó là hình ảnh cô bé Liên với những dòng xúc cảm, hồi ức xốn xang, nao lòng.
Gọi là truyện, nhưng truyện ngắn của Thạch Lam thường không mang tính kể hay có diễn biến phức tạp, rõ ràng. “Hai đứa trẻ” được viết giống như một chuyến du hành thời gian, có hiện tại, có quá khứ, không có mở đầu hay tình huống thắt nút, tác giả muốn đặc tả không gian phố huyện nghèo ven đường tàu, nơi niềm vui của những đứa trẻ con gói gọn vào việc ngắm nhìn đoàn tàu đêm. Sử dụng chất liệu đời thường bình dị, bức tranh phố huyện trong tác phẩm hiện lên với vẻ ủ dột, buồn bã từ con người tới cảnh vật, điểm xuyết vào đó là diễn biến tâm trạng cô bé Liên khi chứng kiến khoảnh khắc tàn lụi của một ngày dài, mang tới cho người đọc những dòng xúc cảm xót xa và đồng cảm với những mảnh đời mồ côi mồ cút nơi đây.
Bức tranh phố huyện được đặt vào quang cảnh hoàng hôn, trải qua một ngày dài, vạn vật đều mang màu sắc ước chừng thiếu sức sống. Bức tranh thiên nhiên buồn bã, não nuột từ con người tới cảnh vật. Ngày tàn, chợ vãn, những kiếp người bám trụ vào mảnh đất nghèo ven tàu,… tất cả tạo nên một không khí phố huyện nghèo khổ, hẻo lánh. quang cảnh ngày tàn với âm thanh gợi từ “tiếng trống thu không”, tiếng trống báo hiệu kết thúc một ngày lao động từ “trên cái chòi huyện nhỏ, từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều”, “tiếng ếch nhái kêu ran” ngoài đồng ruộng, “tiếng muỗi vo ve”. Chiều hoàng hôn buông làm phai mờ cảnh vật, màu chiều buồn báo hiệu một ngày đã hết. Rõ là tả âm thanh, những âm thanh dằng dai, réo rắt, nhưng người ta lại không cảm thấy sự vui tươi, tấp nập của con người sau một ngày làm việc hăng say nay được trở về nhà mà thay vào đó là sự não nuột. Tiếng động vật, tiếng trống vẳng lại từ xa, vậy vốn bản thân khu phố huyện ấy phải yên ắng thế nào, cô liêu thế nào thì những âm thanh nhỏ bé ấy mới có thể khuấy động được cả không gian. Trên nền âm thanh ấy là những hình ảnh, màu sắc đượm buồn, “Phương Tây đỏ rực như lửa cháy”, những đám mây “ánh hồng như hòn than sắp tàn”. Màu của ráng chiều, màu cam, màu đỏ ối hòa quyện vào nhau, sắc hoàng hôn chỉ có thể nhìn ngắm khi sống ở vùng nông thôn. Chỉ một lát nữa thôi, những sắc màu ấy sẽ bị thay thế bởi màn đêm, bởi bóng tối bủa vây, bao trùm lên tất cả. nhịn nhường như, có một sự níu giữ, một sự tiếc nuối trong câu văn của tác giả. Những con người ở phố huyện ấy phải chăng đang nỗ lực cảm nhận, lắng tai và ghi nhớ những khoảnh khắc cuối cùng của ngày tàn. Một bức tranh phong cảnh thiên nhiên thân thuộc mà sao buồn thương, cảm tưởng như có thể nghe thấy cả tiếng ếch kêu dằng dai ngoài vườn. Hoàng hôn đẹp đẽ, tráng lệ mà ước chừng, não nuột.
“Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”, trên cái nền không gian ấy, con người không dung cũng mang nét đượm buồn, ủ dột. Cảnh phiên chợ tàn cùng sự xuất hiện của con người càng làm tăng thêm sự xơ xác, tiêu điều của xóm huyện nghèo khổ. “Chợ đã vãn từ lâu”, “chỉ còn một vài người bán hàng về muộn ở lại dọn hàng, họ trò chuyện vội vã với nhau vài câu”, “trên nền chợ chỉ còn lại rác rưởi, vỏ thị, vỏ bưởi,…”. Con người xuất hiện tuy không lẻ loi, cô độc, nhưng cái nghèo nhịn nhường như đã ăn vào máu xương, vào cuộc sống của họ”, “những đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ cúi lòm khòm trên mặt đất, đi tìm tòi, nhặt nhạnh những thanh nứa, thanh tre hay bất kì thứ gì còn sót lại”. Những đứa trẻ nhà nghèo chỉ biết tìm những thứ người ta bỏ đi sau phiên chợ để có cái ăn, có đồ chơi. những người dân ỏ phố huyện này tuần tự được xây dựng với những tính cách đối lập, những hoàn cảnh khác nhau, nhưng chung quy lại, họ chung nhau một chữ “nghèo”. “Mẹ con chị Tí ngày mò cua bắt ốc, đêm lại dọn hàng nước bán, dù siêng năng làm lụng nhưng vẫn không đủ sống”, bà cụ Thi lúc nào cũng say xỉn, nghiện rượu cùng tiếng cười khanh khách đầy khiếp sợ, hai chị em Liên và An, những đứa trẻ tuổi đời còn rất nhỏ nhưng đã tự coi giữ một cửa hàng tạp hóa giúp mẹ. Rồi gánh phở nhà bác bỏ Siêu, một thức quà được coi là xa xỉ ở cái phố huyện quanh năm nghèo đói này, rồi gia đình bác bỏ xẩm mù sống bằng nghề hát dạo qua ngày mong mỏi một tí hảo tâm của khách qua đường,… Những số phận ấy, những con người tưởng tuồng như đang ngày một lụi tàn, héo mòn vẫn ngày ngày bám víu, nương tựa vào mảnh đất này, cùng nhau tồn tại. Cuộc sống mòn mỏi, sống chỉ để cho qua ngày. Phải chăng, cái nghèo, cái buồn chán đã bòn rút hết sức sống của họ, hay chính hoàn cảnh ngang trái đã đưa đẩy họ về với vùng đất này, thông cảm và chia sẻ để cùng nhau kiếm sống…
Bức tranh phố huyện tạm bợ, nghèo đói nay lại càng trở nên ủ dột dưới con mắt quan sát của cô bé Liên. Là nhân vật trung tâm, điểm nhìn của tác giả cũng bắt nguồn từ nhân vật này. Cô bé cảm nhận được sự tiêu điều nơi phố huyện, xót thương cho những số phận long đong long đong nhà mẹ con chị Tí, cho bà cụ Thi, tiếc nuối quãng thời gian gia đình khá giả còn được sống trên thành phố sung túc, đủ đầy. Tâm hồn nhạy cảm, từng trải và lối suy nghĩ già trước tuổi, đứng trước quang cảnh ngày tàn, em cảm nhận được “mùi âm ẩm bốc lên trộn lẫn với mùi cát bụi thân thuộc”, sự ẩm mốc lại trở thành một thứ gì đó thân thuộc, ăn mòn vào cuộc sống. đúng ra, trẻ con phải có một cái nhìn thơ ngây, non nớt, lạc quan yêu đời, nhưng với Liên, cô như cảm nhận cùng cảnh vật, có yên tĩnh, có buồn thương, có tiếc nuối, có buông bỏ. Dù trong hoàn cảnh cùng cực, em vẫn thấy được sự siêng năng, cần mẫn nỗ lực, yêu thương đùm bọc lẫn nhau của tình mẫu tử nhà mẹ con chị Tí, vẫn “rót đầy một cút rượu ty” cho bà cụ Thi điên dở, động lòng thương những đứa trẻ nhặt rác nhưng đành ngậm ngùi quay đi vì không có tiền cho chúng, và không quên dành tình cảm của một người chị cả trong nhà cho cậu bé An. Liên là nhân vật duy nhất được mô tả có diễn biến xúc cảm trong tác phẩm, đồng thời, Thạch Lam cũng lấy điểm nhìn của Liên để mô tả cảnh sắc buổi chiều của phố huyện nghèo ven đường tàu, từ đó vừa đảm bảo tính cụ thể, trung thực trong mô tả, vừa có tính trữ tình, lãng mạn theo cảm nhận của một cô bé đang lớn.
Bức tranh phố huyện hiu hắt, buồn thương được Thạch Lam khắc họa bằng cả tài và tình, người đọc vừa có dịp được sống trong không khí của một xóm quê nghèo, vừa đau xót, cám cảnh cho những số phận xấu số, tẻ nhạt nơi đây. Nhưng ẩn sâu trong họ vẫn là niềm tin, là sự nỗ lực, tin vào thực chất tốt đẹp của con người và cùng mong chờ ánh sáng thế cuộc sẽ soi chiếu tới họ. Thiên nhiên đẹp và buồn, sự quẩn quanh bế tắc của con người cũng đã đặt ra một nỗi băn khoăn cho người đọc về kiếp đời sống mòn, đồng thời thể hiện sự tôn trọng, cảm mến với những con người luôn có ước mơ, nghị lực. Giọng văn mô tả độc đáo mà sắp gũi đã làm nên cái chất Thạch Lam, làm nên tên tuổi để đời của một thời kì văn học đỉnh cao của nước nhà.
tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 1
Khác với những nhà văn đương thời cố đi tìm những điều mới mẻ hoặc lớn lao, khác thường, Thạch Lam một mình lặng lẽ tìm về với những trị giá sơ khai vốn bị chìm khuất trong thế cuộc tàn lụi. Ông cũng không cố công kết cấu những câu chuyện hoàn chỉnh, bởi với Thạch Lam, thế cuộc chưa bao giờ là hoàn chỉnh. Truyện của ông thường không có cốt truyện đặc biệt. Mỗi truyện là một bài thơ trữ tình đượm buồn. Phong cách ấy thể hiện rõ nét trong tác phẩm Hai đứa trẻ. Bức tranh phố huyện và hình ảnh những số phận con người lầm lũi trong hiu hắt ngày tàn được gợi lên thật cảm động.
Thạch Lam thường đi sâu khai thác đời sống nội tâm nhân vật với những xúc cảm, cảm giác mơ hồ, mỏng mảnh nhưng rất tinh tế. Ông rất chậm rãi và nhẹ nhõm đi vào toàn cầu nội tâm sâu thẳm của nhân vật như sợ gây ra tiếng động làm vỡ vạc toàn cầu ấy. Ông chắt chiu từng chút một, đúng ngắm nhìn thật lâu một trạng thái, một chuyển biens cho tới khi nó dứt hẳn mới thôi. bởi vậy, đọc truyện Thạch Lam, người ta chỉ cảm nhận bằng tâm hồn, bằng tất cả những giác quan, chứ ít khi có thể tóm tắt mạch lạc toàn bộ diễn biến của cốt truyện.
Hai đứa trẻ có kết cấu thật đơn thuần. đơn thuần ở chi tiết và kết cấu nhưng lại phức tạp ở chiều sâu suy nghĩ. Truyện chỉ kể lại hình ảnh hai đứa trẻ ngồi trên chiếc chõng nát ngắm nhìn phố xá chìm dần vào đêm tối, tuy “đã buồn ngủ ríu cả mắt” nhưng vẫn cố thức để đợi chuyến tàu đêm đầy ánh sáng vụt qua rồi mới khép cửa hàng đi ngủ. người nào có tâm hồn nông cạn hẳn sẽ không thích cái kiểu kể chuyện lòng vòng, nhạt nhẽo ấy. Thế nhưng, tác phẩm đã gây được sự chú ý và làm rung động biết bao tâm hồn. Điểm cốt yếu đó là, Thạch Lam đã khéo léo nắm bắt tâm hồn người đọc ngay khi họ mới chạm bước chân trước hết vào toàn cầu trong truyện.
Dưới ngòi bút Thạch Lam, Hai đứa trẻ không hề nhạt nhẽo, trái lại rất khiếp sợ, thấm thía, đầy dư vị với xúc cảm buồn thương và giọng thủ thỉ trầm lắng, thiết tha.
Tác phẩm mở đầu bằng một bức tranh chiều quê phố huyện sinh động như một bài thơ về quê hương thân thuộc mà rất thi vị. Buổi chiều không tàn đi mà động lại trong từng chữ, từng câu, bám chặt lấy mặt đất, dẫn bước con người vào toàn cầu yên bình của cảnh vật. Ngòi bút tinh tế và tạo hình của Thạch Lam chỉ chấm phá vài nét mà đã vẽ được một bức tranh rất sinh động với đủ đường nét, màu sắc, âm thanh, hương vị, đưa độc giả trở về quang cảnh đầy vong linh êm đềm, thị vị mà đượm buồn, thân thiết của quê hương, làng mạc, của nông thôn Việt Nam muôn thuở. Nó khơi gợi trong tâm hồn con người một tình cảm gắn bó thiết tha với miền quê lam lũ. Nơi ấy không chỉ có những cảnh sắc yên bình, thơ mộng, êm đềm mà còn có cả những mảnh đời lam lũ, tăm tối.
Sức dồn nén của một tác phẩm truyện ngắn là ở những chi tiết nghệ thuật đầy sức nặng. Thạch Lam lại làm một cuộc đảo ngược đầy thú vị. Ông lặng lẽ tìm tòi trong ngổn ngang chất liệu mà người ta không màn để tâm tới. Nhà văn ấy đã lặng lẽ mỉm cười khi phát hiện ra những hạt bụi vàng trong ngổn ngang đất đá. Hai đứa trẻ không có những tình tiết ly kỳ, gay cấn nhưng ít có những người dám đoan thấy tâm hồn nhẹ tênh, vô hồn, không xúc cảm khi một lần bước qua thế của cái phố huyện nghèo và lặng lẽ ấy.
Hai đứa trẻ trong truyện ngắn của một ngày từ chiều ta tới đêm khuya. quang cảnh của câu chuyện chỉ vận động qua ba mảng màu sáng – tối: chiều tàn- chợ tan- đêm tối. Ấy vậy nó vẫn để lại trong lòng độc giả biết bao thế hệ những khiếp sợ tới lạ thường. Như thế, sức hút của thiêng truyện này đâu phải được tạo ra từ những chi tiết nghệ thuật ly kỳ, lôi cuốn. Cái lực hấp vô cùng trong Hai đứa trẻ hóa ra lại thoát ra từ chính khá ấm của tình người lan tỏa trong truyện.
người nào có thể cầm lòng không xúc cảm khi đọc những dòng văn như thế: “Chiều, chiều rồi. Một buổi chiều êm đềm như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran từ ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào. Trong cửa hàng khá tối, muỗi đã khởi đầu vo ve Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen; đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn Buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn thơ ngây của chị. Liên không sao nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ phút của ngày tàn”.
Hóa ra, tâm trạng của nhân vật Liên trong buổi chiều tàn nơi phố huyện cũng chính là của chúng ta trước khoảnh khắc sự sống ban ngày khởi đầu tàn lụi, ánh sáng nhường chỗ cho bóng tối, chia ly nhường chỗ cho sum họp, tha phương nhường chỗ cho Trở Về… văn học giúp níu giữ trong ta những xúc cảm của tình người; giúp Đánh thức phần sâu thẳm của tâm hồn mà lâu nay ta không thể thốt lên. Hai đứa trẻ dù không có cốt truyện hấp dẫn nhưng vẫn đủ sức thu hút người đọc là bởi nó giúp níu giữ và đánh thức những phần hồn như thế.
Như một vị khách bộ hành dai sức kiếm tiềm, gom nhặt và kế nối thành những vần thư từ thế cuộc bình dị, Thạch Lam đã khẽ khàng nhắn nhủ tới tất cả chúng một thông điệp: Cái đẹp của cuộc sống có thể bắt gặp từ những cảnh vật, những con người rất đỗi thông thường mà chúng ta không hề để ý. Cảnh vật của buổi chiều tàn lụi làm đọng lại trong ta dư vị của nỗi u hoài túc trực. Nhưng quan trọng hơn, nhói lòng ta mãi bâng khuâng thương nhớ một miền quê có “tiếng trống thứ không trên cái chòi của huyện nhỏ; từng tiếng một văng ra Để gọi buổi chiều. Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây anh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt đen lại và những hình rõ rệt trên nền trời”.
Quê hương nước Việt muôn thuở nay vẫn đẹp dịu dàng êm đềm và yên tĩnh như tâm hồn Liên, một cô gái mới lớn tinh tế và nhạy cảm đầy sự trân trọng và nâng niu một mảnh hồn của làng quê thân thuộc. Tiếng ếch nhái, tiếng muỗi kêu vo ve Như một dàn đồng ca hòa mình vào thinh không, nhắc nhở mỗi chúng ta về sự trân trọng và níu giữ tình yêu với quê hương, xứ sở.
Làng quê trong hai đứa trẻ nghèo nàn, vắng người, vắng tiếng nhưng vẫn khơi dậy trong lòng ta những xúc cảm tình thực: “Trời khởi đầu đêm, một đêm mùa hạ êm ru như nhung và thoảng qua gió mát. Vòm trời hàng nghìn ngôi sao ghen tuông nhau óng ánh, lẫn với vệt sáng của những con đom đóm bay tà tà trên mặt đất hay len vào những cành cây. An và Liên lặng ngước mắt lên nhìn những vì sao để tìm sông Ngân Hà và con vịt theo sau ông Thần Nông. Vũ trụ thăm thẳm, mênh mông đối với tâm hồn hai đứa trẻ như đầy bí mật và xa lạ và làm mỏi trí nghĩ, nên chỉ một lát hai chị em lại cúi nhìn về mặt đất, về vầng sáng thân tình chung quanh ngọn đèn lay động trên chõng hàng của chị Tý”.
Thạch Lam đã làm thức dậy trong mỗi chúng ta về một miền kí ức xa xăm trong tuổi thơ diệu vợi. Ngắm bầu trời đêm, tìm sông Ngân Hà, dõi theo con vịt bước sau ông Thần Nông,… liệu có người nào đã không từng có những kỉ niệm tuổi thơ êm đềm và đẹp đẽ như thế? Hai đứa trẻ đánh thức trong ta ấn tượng về cái đẹp thăng hoa từ những hình ảnh thông thường, nhỏ nhặt. Nó nhắn nhủ tất cả chúng ta hãy trân trọng và níu giữ hồn quê. Bởi đó cũng chính là hồn người, hồn nước, hồn của những con người mãi chung tình với quê hương, xứ sở.
Đọc Hai đứa trẻ, những tâm hồn đa sầu, đa cảm, nặng lòng với đất, với người, với quê hương sẽ không khỏi cảm thấy bổi hổi, thổn thức. Một miền quê với bức tranh nhân thế hắt hiu, với những kiếp người mòn mỏi như tiếng mọt kêu thổn thức trong buổi chiều tàn tạ, nhưng in đậm trong lòng người đọc bởi một trái tim nồng ấm yêu thương.
tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 2
Thạch Lam là một trong những nhà văn có lối viết độc đáo nhất trong nền thơ ca Việt. Truyện của Thạch Lam không có cốt truyện nhưng qua toàn cầu xúc cảm, tâm trạng của nhân vật, tác phẩm của ông vẫn toát lên cái tình, cái chất thơ tự nhiên mà tha thiết, xúc động. Qua những tác phẩm của mình ông bộc lộ nỗi thương cảm, xót xa với cuộc sống và những số kiếp con người nghèo khổ. “Hai đứa trẻ” là một trong những tác phẩm như thế! Bằng sự nhạy cảm của mình, Thạch Lam đã vẽ lên bức tranh phố huyện trong “Hai đứa trẻ” – bức tranh với những kiếp người lam lũ, với những cuộc sống tối tăm, đơn điệu giữa thế cuộc.
“Hai đứa trẻ” kể về cuộc sống của hai chị em Liên trong một con phố huyện nghèo, với những kiếp người sống khốn cùng trước cách mệnh Tháng Tám. Mà từ đó, Thạch Lam muốn bộc lộ sự trân trọng của ông trước những ước mong nhỏ nhoi của người lao động nghèo trong một phố huyện nhỏ nghèo nàn, trong một xã hội chật hẹp, tù túng.
Bức tranh phố huyện được dựng lên ngay từ đầu câu chuyện, bằng những nét vẽ đơn thuần, nhẹ nhõm nhưng không kém phần huyền ảo. Thạch Lam đã huy động hết cả thảy những giác quan: thị giác, thính giác và xúc cảm giác của mình để dựng lên quang cảnh một phố huyện tiêu biểu của xã hội Việt Nam thời Pháp thuộc.
Bức tranh phố huyện khởi đầu bằng cảnh thiên nhiên lúc chiều tàn thông qua lời kể và diễn biến tâm trạng của nhân vật Liên, mà khởi đầu là hình ảnh và âm thanh của thiên nhiên và khu chợ tàn.
Bức tranh thiên nhiên chiều tàn được gợi lên bằng hình ảnh trời chiều: “Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”. Một quang cảnh buổi chiều đẹp rực rỡ, đẹp lộng lẫy tới nao lòng, mang trong đó là vong linh của quê hương xứ sở. Và trong quang cảnh ấy, không thể thiếu âm thanh của “tiếng trống thu không” vàng đều vào không gian đang dần đi vào tĩnh mịch lẫn trong đó là tiếng “ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào” và “tiếng muỗi vo ve”, tất cả hòa vào nhau tạo nên một âm thanh thân thuộc, gợi lên vẻ đẹp yên ả của một buổi chiều quê hương “chiều êm như ru”.
Bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ của của quê hương, vẫn giữ nguyên nét thơ mộng, mang đậm vong linh xứ sở. Thế nhưng, từng lời, từng câu chữ trong quang cảnh ấy lại mang một sự tẻ nhạt tĩnh lặng, tàn tạ tới thê lương. quang cảnh hoàng hôn đẹp như mơ ấy như phút rực sáng cuối cùng, lóe lên rồi chợt vụt tắt, buồn tới nao lòng người. Rồi những âm thanh thân thuộc như “tiếng trống thu không”, “tiếng ếch nhái, tiếng muỗi” đều gợi lên sự đều đặn, trầm buồn, đơn điệu, nhạt nhẽo.
Tiếp theo quang cảnh thiên nhiên lúc trời chiều là hình ảnh của một khu chợ quê lúc đã tàn. Hình ảnh những phiên chợ quê luôn gợi cho người ta sự tấp nập, tấp nập với không khí náo nức với vẻ đẹp của quê hương thế nhưng hình ảnh phiên chợ ở đây lại là một phiên chợ đã tàn trong khi “Chợ họp giữa phố đã vãn từ lâu. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất” và “trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía”. Cái quang cảnh ấy đã gợi lên một phố huyện thê lương, tàn tạ trong mắt người đọc chúng ta. Và không chỉ vậy, nó còn gợi lên cả cuộc sống nghèo đói của một miền quê nữa. trong khi hình ảnh chợ phiên quê có nhẽ là hình ảnh náo động nhất của một vùng thì ở đây, nó lại gợi lên một sự tàn tạ, buồn bã tới não nuột.
vượt trội trong hình ảnh thiên nhiên nơi phố huyện là tâm trạng của Liên – một trong những cư dân của phố huyện nghèo này. Bao trùm lấy tâm trạng của chị là một nỗi buồn sâu thẳm từ trong tâm hồn nhạy cảm và trong sáng. Chị có một tấm lòng gắn bó sâu nặng với quê hương mình, chẳng vậy mà chị có thể ngửi được cái mùi quê hương, cái mùi đặc trưng nhất của mảnh đất phố huyện nghèo này “một mùi âm ẩm bốc lên, khá nóng của ban ngày lẫn với mùi cát thân thuộc quá, khiến cho chị em Liên tưởng lại mùi riêng của đất, của quê hương này”. Cái tâm trạng của Liên cũng như cái hình ảnh của nơi phố huyện nghèo này, cứ trầm lặng mà buồn bã. Đó là cái buồn của một cô gái mới lớn, nhạy cảm với những xúc cảm xung quanh, mơ hồ, mỏng mảnh mà vô cùng thấm thía “cái buồn của chiều quê thấm thía vào tâm hồn thơ ngây của chị”, “chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ phút của ngày tàn”. Nỗi buồn của Liên cũng chính là nỗi buồn của Thạch Lam trước xã hội đương thời, một xã hội mà thời gian nhịn nhường như ngưng đọng lại thành khoảnh khắc, không biến chuyển, tàn tạ tới thê lương lòng người.
Bức tranh phố huyện ấy không chỉ hiện lên bằng quang cảnh hoàng hôn rực lửa nhưng buồn bã mà còn hiện lên ở những kiếp người nơi phố huyện – những kiếp đời tàn.
Bắt gặp trước hết là hình ảnh của những đứa trẻ hiện lên nơi phố huyện. Không phải hình ảnh những đứa trẻ vui đùa, tinh nghịch chạy nhảy trên thảm cỏ xanh công viên mà là hình ảnh “mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven cái chợ cúi lòm khòm trên mặt đất, đi lại tìm tòi” trên nền cái “chợ tàn” của phố huyện ấy. Cuộc sống quá lam lũ, nghèo đói đã đẩy những kiếp sống phải lụi tàn, những đứa trẻ phải sống trên những đống rác rưởi bị bỏ lại sau phiên chợ, phải gieo hy vọng “nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre hay bất cứ cái gì đó có thể sử dụng được của những người bán hàng để lại” trên đống rác của phiên chợ tàn kia. thế cuộc của chúng, tương lai của chúng thật tăm tối, thật bế tắc biết chừng nào. Và chính nhân vật Liên cũng cảm thấy động lòng thương cảm trước những số phận đó, vậy nhưng “chính chị cũng chẳng có gì để cho chúng”. Liên thương cảm nhưng bất lực và đó cũng chính là xúc cảm mà Thạch Lam dành cho những người lao động nghèo.
Kế tiếp hình ảnh của những đứa trẻ là hình ảnh của mảnh đời chị Tí. Chị xuất hiện giữa không gian đang dần về tối của phố huyện với hình ảnh “đội cái chõng trên đầu và tay mang không biết bao nhiêu là đồ đoàn”. Chị Tí cũng là một người lao động nghèo trong cái phố huyện tối tăm ấy. Hàng ngày, buổi ban ngày, “chị đi mò cua bắt tép”, tới đêm lại mở hàng nước “từ chập tối cho tới đêm” chỉ để thêm vài đồng xu lẻ mà cũng “chả kiếm được bao nhiêu”. Thân chị như là hình ảnh cái cò lặn lội bờ sông, tảo tần sớm hôm, một hình ảnh tiêu biểu của người phụ nữ lao động:
“Lặn lội thân cò nơi quãng vắng”
Mà cái quán nước của chị cũng nhỏ nhoi, còm cõi như chính bản thân chị, bởi “tất cả cái cửa hàng của chị” là tất thảy những thứ chị có thể mang, đội, xách, vác. Cái quán ấy chỉ bán nước chè xanh, điếu thuốc nào cho “mấy người phu gạo hay phu xe, thỉnh thoảng mất chú lính lệ trong huyện hay người thân thầy thừa đi gọi chân tổ tôm”. Khách hàng của chị cũng chỉ là những con người có cuộc sống như chị, kiếp sống như chị. Họ cũng chỉ cao hứng mới vào hàng của chị, vậy là biết cái quán của chị cũng không kiếm được bao nhiêu đồng lời. Bởi vậy, đáp lại tiếng hỏi thăm của Liên chỉ là một lời thở than: “Ối chao, sớm với muộn mà có ăn thua gì”. Đó phải chăng chính là tiếng thở dài cho thế cuộc bế tắc của chị, tiếng thở dài ngao ngán vì cuộc sống quá đơn điệu, chỉ quẩn quanh, không có chút ánh sáng tương lai –một cuộc sống vô ý nghĩa.
Không chỉ số phận của chị Tí, của những người phu xe phu gạo mà chính cảnh đời của chị em An, Liên cũng là một kiếp sống tàn nơi phố huyện này. Chuỗi ngày sống tàn của gia đình Liên khởi đầu bằng sự kiện khi “thầy Liên nghỉ việc”, chính điều này đã đẩy gia đình vào bế tắc. Không còn đủ sức trụ lại nơi phố phường Hà Nội náo nhiệt, gia đình Liên chuyển về quê để tìm cách tháo gỡ cái bế tắc đang bủa vây. Về quê, mẹ Liên trở thành hàng xáo, còn chị em Liên được giao trông coi “một gian hàng bé thuê lại của bà lão móm”. Hàng tạp hóa bé xíu ấy chỉ có vài bao diêm, vài bánh xà phòng, chút rượu, … Mà khách mua cũng chỉ mưa “nửa bánh xà phòng”. Chính cái gian hàng bé xíu ấy đã khắc thành ấn tượng trong mắt người đọc cái nghèo nơi phố huyện và cái bế tắc của gia đình Liên. Thế nhưng, có nỗ lực bao nhiêu thì bế tắc vẫn hoàn bế tắc trong khi “ngày phiên mà bán cũng chẳng ăn thua gì”, cuộc sống chẳng có lấy một tí hy vọng. Cuộc sống của gia đình Liên, chị em Liên vẫn cứ quẩn quanh, đơn điệu như thế, vẫn là nhịp độ “sáng dọn ra, tối dọn vào”, “ngày nào, cứ chập tối, mẹ Liên lại tạt ra thăm hàng một lần”. Tất cả những gì chị em Liên đang sống không phải là chút niềm vui của trẻ thơ mà là một cuộc sống ngột ngạt, tù túng, tới sự thơ ngây của con trẻ cũng chẳng còn.
Liên thương cảm, xót xa cho số phận chị Tí, cho cuộc sống nghèo đói, tăm tối của một người đồng hoàn cảnh. Thế nhưng, khi hình dung ra cuộc sống của gia đình mình, Liên cũng tự thấy xót xa cho chính bản thân mình, chị thương cảm cho sự bế tắc của gia đình, của cha, sự lam lũ của mẹ, xót xa trước sự tù túng của bản thân và đứa em trai khi phải trải qua những tháng ngày vô nghĩa của thế cuộc. Tâm trạng ấy của chị hiện lên qua từng câu chữ đầy thương cảm, ngậm ngùi của Thạch Lam.
Những kiếp sống tàn ấy không chỉ có vậy, nó còn được thể hiện điểm xuyết qua hình ảnh của bác bỏ Siêu, của bác bỏ xẩm, của cụ Thi điên nữa. Chỉ là thoáng qua thôi, những hình ảnh những kiếp người ấy cũng khiến cho chúng ta không thể nào quên được.
Hình ảnh bác bỏ Siêu hiện lên với gánh phở rong trên vai, với đòn gánh kĩu kịt giữa đêm tối. Gánh phở của bác bỏ là “một thứ quà xa xỉ, nhiều tiền” mà ít người có thể mua được. Chính vì vậy, gánh phở của bác bỏ trong phố huyện này luôn ế khách. Ngày nào cũng là một điệp khúc đơn điệu, chiều tối nhóm lửa, tới đêm thì gánh vào làng. Cuộc sống của bác bỏ Siêu cũng đơn điệu, tẻ nhạt, lặp đi lặp lại như thế cuộc của chị Tí, của chị em Liên vậy.
Thêm vào nữa là hình ảnh của gia đình bác bỏ xẩm mưu sinh trên manh chiếu, họ cũng lại là những kiếp người tàn nơi phố huyện này. Gia đình bác bỏ xẩm sống bằng nghề hát rong, tha phương cầu thực, chẳng có lấy một ngôi nhà trú nắng trú mưa, chỉ biết lấy tạm gầm cầu, vỉa hè làm nơi nghỉ chân. Tài sản của bác bỏ chỉ là manh chiếu rách, chiếc độc huyền và chiếc thau sắt, đó là tất cả những gì mà gia đình bác bỏ có được. Thế nhưng, hình ảnh khắc sâu nhất vào trong lòng người đọc là hình ảnh “thằng con bò ra đất, ngoài manh chiếu, nghịch nhặt những rác bẩn vùi trong cát bên đường”. Đứa con – những thế hệ tương lai đang trườn bò khỏi manh chiếu, thế nhưng cũng chẳng thoát nổi cái kiếp nghèo, kiếp đời tăm tối đang bủa vây lấy gia đình nó.
Cuối cùng là hình ảnh của bà cụ Thi điên nghiện rượu. Cụ chính là biểu tượng cho một kiếp người tàn khi tới sắp cuối thế cuộc, vẫn thê lương, tàn tạ như thế. Khép lại bức tranh con người nơi phố huyện là hình ảnh bà cụ Thi điên “đi lần vào trong bóng tối” với “tiếng cười khanh khách”. Đó là tiếng cười rùng rợn cho một kiếp người tàn, một thế cuộc tàn nơi phố huyện nghèo này.
Toàn bộ bức tranh phố huyện đều hiện lên qua đôi mắt Liên, từ quang cảnh chiều tàn thê lương tới những kiếp đời tàn tạ, tăm tối cùng hoàn cảnh. Đó là những thế cuộc buồn với những thảm kịch về vật chất, nghèo đói và cả những thảm kịch về ý thức của những con người cả đời quẩn quanh với cuộc sống đơn điệu, nhàm chán, ngột ngạt, tù túng, vô ý nghĩa. thế cuộc của họ tăm tối tới mức không hề có le lói một tí ánh sáng nào của tương lai. Bức tranh ấy được nhìn qua cái nhìn của Liên – một cô gái mới lớn, với tâm hồn thơ ngây, nhạy cảm, trong sáng, lại đồng hoàn cảnh với những con người kia. Ẩn sau Liên là tâm hồn của một nhà văn tiểu tư sản đang sử dụng tình thương, sự chiêm nghiệm của mình hòa cùng với những tâm hồn người lao động kia để mà cùng thương cảm, cùng xót xa cho số phận của họ.
Thạch Lam viết về người lao động nghèo, nhưng ông không đi sâu vào trong những nghèo đói của họ mà xoáy sâu vào trong trong thảm kịch ý thức của những con người đang sống kiếp đời mòn mỏi, vô ý nghĩa. Hiểu được những thảm kịch ý thức đầy thống khổ ấy, phải chăng Thạch Lam đã thức tỉnh được ý thức tư nhân, ý thức được quyền sống của con người, vậy nên ông mới thương cảm tới xót xa cho những mảnh đời vô ý nghĩa đó? Và có nhẽ chính nhờ điều này đã làm nên chiều sâu trong ý nghĩa nhân đạo cho tác phẩm mà Thạch Lam muốn gửi gắm.
Bức tranh phố huyện nghèo khép lại bằng không gian đêm tối khi bóng tối bao trùm. Đó là “một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát”, “vòm trời hàng nghìn ngôi sao ghen tuông nhau óng ánh, lần trong vết sáng của những con đom đóm bay tà tà trên mặt đất hay len vào những cành cây”. Buổi đêm đó đẹp rực rỡ, lộng lẫy biết chừng nào! Trên trời với hàng nghìn ngôi sao óng ánh, đẹp tươi tới vậy thì dưới mặt đất thì bị bao phủ bởi bóng tối “tối hết cả, tuyến đường thăm thẳm ra sông, tuyến đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn”. Bóng tối đặc quánh, chiếm lĩnh cái phố huyện nhỏ. Đây phải chăng cũng là hình ảnh ẩn dụ cho xã hội dưới thời thực dân Pháp – một xã hội tăm tối, không có chút ánh sáng nào lọt qua, tù túng, ngột ngạt, nghèo đói.
Sống giữa cái xã hội ấy là những con người như những hạt sáng, đốm sáng, khe sáng, le lói, nhỏ nhoi, leo lét, chập chờn. Nhân vật Liên hay chính Thạch Lam đang buồn man mác trước cái cuộc sống tối tăm ấy, chẳng có chút ánh sáng vào tương lai. Bầu trời có óng ánh hàng nghìn ngôi sao đẹp đẽ, nhưng với Liên, đó chỉ là “vũ trụ thăm thẳm, mênh mông”, “đầy bí hiểm”, cũng như những niềm vui xưa kia không thể nào thành hiện thực được nữa. Vậy nên, Liên “cúi nhìn về mặt đất”, “về quầng sáng thân tình chung quanh ngọn đèn lay động trên chõng hàng của chị Tí”. Bởi quầng sáng ấy mới sắp gũi với Liên, bởi nó cũng như cuộc sống vô nghĩa, nhạt nhòa của chính cô vậy.
Bức tranh nơi phố huyện khi ngày tàn mà Thạch Lam dựng lên như một hình ảnh thu nhỏ của toàn cảnh xã hội Việt Nam những ngày Pháp thuộc. Đó là một xã hội tù túng, ngột ngạt, tăm tối tới cùng cực, nơi mà cái nghèo đói cứ bám riết lấy những kiếp người tàn tạ, thê lương.
Nghệ thuật mà Thạch Lam sử dụng là những chất liệu hiện thực được chính ông trải nghiệm. Xen lẫn trong hiện thực là cảm hứng lãng mạn cho mỗi quang cảnh thiên nhiên, cho mỗi hình tượng nhân vật để làm nên ý nghĩa biểu tượng sâu sắc.
Bức tranh phố huyện nghèo được mô tả theo sự vận động của thời gian từ lúc chiều tàn tới khi đêm khuya và theo từng bước diễn biến tâm trạng của nhân vật Liên. Qua những rung động mơ hồ, tinh tế, mỏng manh của một tâm hồn mới lớn, nhạy cảm, Thạch Lam đã dựng lại một bức tranh quê hương với tất cả vẻ đẹp của quê hương xứ sở đồng thời gửi gắm vào trong đó tình yêu quê hương, quốc gia, gửi vào những kiếp người tàn tạ nơi phố huyện nỗi xót xa, thương cảm sâu sắc. Và sâu kín tà tà ý thức phê phán xã hội thực dân của một tiểu tư sản, đã không đảm bảo được cuộc sống, quyền sống của con người.
tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 3
Thạch Lam một trong những cây bút chủ lực của Tự lực văn đoàn. những tác phẩm của ông thiên về những xúc cảm trong trẻo, nhẹ nhõm mà vô cùng sâu lắng. Đằng sau những trang văn thấm đẫm chất thơ là niềm cảm thương, tấm lòng nhân đạo với những kiếp người nghèo khổ trong xã hội. Truyện ngắn Hai đứa trẻ là một trong những truyện vượt trội nhất của ông. Nắm bắt khoảnh khắc ngày tàn, Thạch Lam đã vẽ nên cuộc sống đầy ước chừng mà cũng ngập tràn ước mong của con người nơi đây.
Thạch Lam lựa lựa chọn thời khắc hoàng hôn, khi mọi vật khởi đầu chuẩn bị đi vào trạng thái ngơi nghỉ. Bằng ngòi bút tinh tế, nhạy cảm ông không chỉ nắm bắt cái thần thái của cuộc sống con người mà đó còn là bức tranh thiên nhiên. Qua hai bức tranh đó thể hiện những quan niệm, xúc cảm của tác giả trước hiện thực cuộc sống.
Bức tranh thiên nhiên mộng mơ mà đượm buồn, âm thanh còn vương lại chỉ là “tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều”, xa xa là tiếng ếch nhái kêu ran theo tiếng gió đưa vào. Âm thanh tưởng là náo động, rộn ràng mà hóa ra lại da diết, khắc khoải, ước chừng. có nhẽ không gian phải vắng lặng, tĩnh mịch lắm mới có thể nắm bắt trọn vẹn từng âm thanh ngoài kia tới vậy. Lúc này, mặt trời cũng dần dần đi vào trạng thái ngơi nghỉ: “Phương Tây đỏ rực như lửa cháy”, “Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”, gam màu sáng, màu nóng nhưng tất cả đều gợi lên sự lụi tàn. Những dãy tre làng trước mặt đen lại cắt hình rõ rệt trên nền trời khiến cho sự ảm đạo bao trùm lên cảnh vật khi bóng tối dần bủa vây xung quanh. Với nhịp độ chậm, những câu văn giàu tính nhạc tựa như một câu thơ đã vẽ nên quang cảnh yên bình, êm dịu của bức tranh thiên nhiên. Bức tranh hoàng hôn đẹp, mộng mơ, yên ả nhưng đậm nỗi u buồn, ước chừng.
kế bên bức tranh thiên nhiên, Thạch Lam còn đưa những nét vẽ của mình hướng tới bức tranh sinh hoạt của con người. Ông nắm lấy quang cảnh của một buổi chợ đã tàn. Người ta thường nói rằng, muốn biết cuộc sống nơi đó ra sao, chỉ cần tới chợ là sẽ biết. Và Thạch Lam cũng làm tương tự. quang cảnh khu chợ sau buổi họp hiện lên tiêu điều, xơ xác. Âm thanh náo nhiệt, ồn ã đã biến mất, giờ chỉ còn lại cái tĩnh lặng bao trùm. Chỉ còn một vài người bán hàng về muộn ở lại dọn hàng, họ trò chuyện vội vã với nhau vài câu. Trên nền chợ chỉ còn lại rác rưởi, vỏ thị, vỏ bưởi,… Những đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ cúi lòm khòm trên mặt đất, đi tìm tòi, nhặt nhạnh những thanh nứa thanh tre hay bất cứ những gì còn sót lại… cảnh tình của chúng thật đáng thương, tội nghiệp. Mẹ con chị Tí ngày mò cua, bắt ốc, đêm lại dọn hàng nước bán, dù đã siêng năng làm lụng nhưng vẫn không đủ sống. Bà cụ Thi điên nghiện rượu, lúc nào cũng chìm trong khá men, xuất hiện cùng tiếng cười khanh khách,… Còn chị em Liên cũng coi giữ một cửa hàng tạp hóa nhỏ, bán những vật dụng đơn thuần cho những khách hàng thân thuộc. Liên, An mới chỉ là những đứa trẻ nhưng chúng đã tham gia vào công cuộc mưu sinh. Cuộc sống của những người dân nơi đây quẩn quanh, nhàm chán, họ đại diện cho những kiếp sống mòn, sống mỏi. Trong sâu thẳm họ vẫn luôn thèm khát, đợi chờ một điều gì đó tươi sáng hơn cho cuộc sống, nhưng còn mơ hồ, mập mờ.
vượt trội nhất trong bức tranh đó chính là tâm hồn tinh tế, nhạy cảm của nhân vật Liên. Cô tinh tế, nhạy cảm trước sự biến chuyển của thiên nhiên trong khoảnh khắc ngày tàn, cảm nhận từng chi tiết bé nhỏ mà thân thuộc với cuộc sống nơi đây: “một mùi âm ẩm bốc lên trộn lẫn với mùi cát bụi thân thuộc quá…”, mùi hương thân quen, đã gắn bó với cuộc sống của cô nhiều nằm. “Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen…” ngắm nhìn quang cảnh, nhịn nhường như cái trầm buồn, yên tĩnh của thiên nhiên thấm sâu vào trong tâm hồn non nơi, đầy nhạy cảm của cô. Liên còn là một cô bé có tấm lòng nhân hậu, giàu lòng yêu thương. Đó là sự quan tâm với mẹ con chị Tí, những thắc mắc han ân cần, chứa đựng tình yêu thương, xót xa và ái ngại cho hoàn cảnh gia đình chị. Nghe tiếng cười biết đó là cụ Thi đi, Liên “lẳng lặng rót đầy một cút rượu ty đưa cho cụ” và “đứng sững nhìn theo”¬. Trước hình ảnh những đứa trẻ con nghèo nhặt rác chị động lòng thương nhưng bản thân lại không có tiền cho chúng.
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn là đoạn văn giàu chất trữ tình. Chất thơ ấy tỏa ra từ thiên nhiên, từ cảnh vật quê hương bình dị, rất đỗi thân thuộc là tiếng trống thu không, là tiếng ếch kêu ran ngoài đồng,… Chất thơ còn thể hiện trong tâm hồn đầy nhạy cảm, tinh tế của Liên khi cảm nhận về cuộc sống xung quanh. Không chỉ vậy chất thơ còn thấm đượm trong từ câu chữ, những câu văn nhịp nhàng, có tiết tấu, giàu chất nhạc: “Chiều, chiều rồi. Một chiều êm đềm như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào” đã tăng thêm chất trữ tình cho tác phẩm.
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn vừa khắc họa được bức tranh thiên nhiên đẹp mà đượm buồn, vừa cho thấy cuộc sống quẩn quanh, bế tắc, nghèo nàn của những con người nơi đây. Đằng sau bức tranh phố huyện ta còn thấy được tình yêu thiên nhiên, cũng như tấm lòng nhân đạo sâu sắc của tác giả: trân trọng nâng niu những số phận và ước mơ đổi đời của họ. Nghệ thuật mô tả đặc sắc, chất trữ tình thấm đượm cũng là những yếu tố tạo nên sự thành công cho tác phẩm.
tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 4
“Cây bút có đặc tài về truyện ngắn” không người nào khác là Thạch Lam. Truyện ngắn của ông hài hòa giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn “mà vẫn nồng nàn tình quê, nặng lòng với dân tộc”. Bức tranh phố huyện lúc chiều tà trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” là một bức tranh hòa quyện giữa hai chất liệu ấy. Lãng mạn bởi cái nhìn tinh tế, hiện thực bởi ngòi bút đặc tả quang cảnh thiên nhiên và con người ở nơi đây.
Ngay từ khi còn nhỏ Thạch Lam sống ở quê ngoại là phố huyện Cẩm Giàng- Hải Dương, có điều kiện tiếp xúc với nơi thôn quê nên trong tác phẩm của ông luôn chất chứa cảnh làng quê có hình bóng những con người nghèo khổ.
Bức tranh phố huyện lúc chiều tà trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” được nhà văn như đứng từ xa quan sát bao trùm lên tất cả để khắc họa lại một cách trung thực về cuộc sống nơi đây từ cảnh vật hắt hiu lúc hoàng hôn với âm thanh, không khí, ánh sáng cho tới những con người nhỏ bé mưu sinh. “Ông có một ngòi bút lặng lẽ, trầm tĩnh vô cùng, ngòi bút chuyên tả tỉ mỉ những cái rất nhỏ và đẹp”.
Nhà văn mô tả quang cảnh hoàng hôn của phố huyện khởi đầu bằng tiếng trống thu không, vang vọng rời rạc từng tiếng một báo hiệu giờ phút của ngày tàn, điểm khắc cho trời sắp tối. Câu văn mở đầu dịu dàng như lời bài thơ gợi ra không khí ước chừng nơi phố huyện nhỏ. Không chỉ vậy len lỏi là tiếng động của làng quê: “văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào”, tiếng “muỗi đã khởi đầu vo ve” khi chập choạng chiều tối. Những âm thanh ấy gợi cảm giác buồn tẻ, tĩnh lặng mang đậm chất dân dã nông thôn. Phải là một con người nhạy cảm, yêu quê hương và có cái nhìn tinh tế, sâu sắc mới có thể lắng mình cảm nhận những điều bình dị như thế.
Màu sắc của bầu trời, của cảnh vật nơi đây là màu đỏ rực như lửa cháy, màu hồng như hòn than sắp tàn của đám mây cho thấy một ngày đã qua đi bóng tối khởi đầu lan dần bởi màu đen của dãy tre làng cắt hình rõ rệt trên nền trời. Cách so sánh độc đáo với hình ảnh so sánh cụ thể, vượt trội đặc tả màn đêm buông xuống bao trùm lên tất cả.
Bóng đêm bao phủ “những nhà đã lên đèn” những ánh sáng không phải rực rỡ, chói lóa như chốn thị thành, nó là cái “đèn treo trong nhà bác bỏ phở Mĩ, đèn hoa kì leo lét trong nhà ông Cửu, và đèn dây sáng xanh trong hiệu khách…” những ánh sáng ấy thật yếu ớt như đưa con người ta vào toàn cầu hư hư thực thực một bên sáng một bên tối.
Mùi vị thì sao? Một mùi ẩm mốc bốc lên, khá nóng của ban ngày lẫn với của cát bụi thân thuộc quá cái mùi của quê hương, của đất mẹ nghèo túng. Ống kính của nhà văn lia sắp xuống dưới mặt đất là những rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía. Tất cả đều được nhà văn thu vào ống kính quay phim.
Bức tranh thiên nhiên lúc phố huyện hoang vắng, hiu hắt nhưng cũng rất gợi cảm, thơ mộng được nhà văn khắc họa bởi những câu văn êm dịu, giọng điệu chậm rãi, nhẹ nhõm mà thấm đẫm nỗi buồn của con người trước cảnh ngày tàn.
Thiên nhiên buồn nhưng đượm chất trữ tình còn bức tranh cuộc sống con người lúc chiều tà thế nào? Họ là những kiếp người tàn. Những con người nhỏ bé và nghèo túng như chị em Liên. Liên và An_hai con người trước hết xuất hiện trong cảnh chiều muộn với một tâm trạng “buồn man mác” bởi cảnh vãn chợ chiều cô quạnh. Chị em cô được mẹ ủy quyền trông nom cửa hàng tạp hóa tí xíu bán mấy đồ vặt vạnh, thu nhập cũng chẳng đáng là bao chỉ mong giúp chút ít gia đình qua đi lúc khó khăn khi cha cô bị nghỉ việc, cả nhà phải bỏ Hà Nội về quê sống. Thạch Lam đã mạnh dạn đi sâu vào trong toàn cầu nội tâm của nhân vật Liên_trung tâm của truyện. Cái buồn của cô gái mới lớn “thấm thía vào tâm hồn thơ ngây”, lòng buồn man mác trước giờ phút ngày tàn. Cậu bé An vẫn hồn nhiên như cái tuổi đời của trẻ thơ. Ngòi bút ông đã khơi sâu vào trong toàn cầu bên trong của nhân vật.
Những con người thân thuộc của chị em Liên cũng được nhà văn để tâm khắc họa. Họ cũng khổ và nghèo như Liên. Đó là mẹ con chị Tí ngày mò cua bắt tép trong bùn lầy nước đục, tối tới trông chờ vào gánh nước chè dưới gốc cây bàng để bán cho những người phu gạo, phu xe, mấy chú lính lệ hay người thân thầy thừa thi thoảng cao hứng vào uống chén nước, hút điếu thuốc lào. Họ cũng chẳng dư giả hơn chị là bao. Thực sự đó không phải là sống mà là cầm cự để duy trì sự tồn tại trong vô vọng. Bởi con người ta quá vất vả cho miếng cơm manh áo.
Ngòi bút nhân đạo của Thạch Lam đã góp thêm cho số phận một mảnh đời tàn tạ với hình ảnh bà cụ Thi_ “một bà già khá điên vẫn mua rượu ở hàng Liên”. Con người ấy nửa tỉnh nửa say, nửa lành nửa bệnh bà từ bóng tối đi vào cửa hàng Liên để uống rượu rồi lại “đi lần vào bóng tối, tiếng cười khanh khách nhỏ dần về phía làng”. Dù chỉ xuất hiện qua vài câu văn nhưng con người ấy để lại cho ta nhiều khiếp sợ. Hình ảnh đó đã gieo vào sâu thẳm trong lòng người đọc một sự băn khoăn, sự thương cảm xót xa về một cảnh đời lầm lũi trong bóng tối, bế tắc và vô vọng.
Đó còn là hình ảnh của mấy đứa trẻ con nhà nghèo, chúng cũng trạc tuổi như Liên và An vậy nhưng đã phải “lòm khòm” nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre hay bất cứ thứ gì còn sử dụng được của người bán hàng bỏ lại. Từ láy lòm khòm cho thấy sự khốn cùng của trẻ con nơi này đáng lẽ ở cái tuổi ấy chúng phải được vui chơi, được nô đùa thì lại phải đầu tắt mặt tối vất vả. Tuổi thơ của chúng chỉ toàn là sự nghèo túng. Thạch Lam qua những hình ảnh ấy đã lên án xã hội hiện thực chưa thực sự quan tâm tới đời sống của nhân dân đặc biệt là về quyền trẻ em. Ông cũng như biết bao độc giả luôn mong muốn cho những em có được một cuộc sống sung túc, được học hành và được vui chơi. Trong xã hội ngày nay dù quốc gia đã phát triển hơn rất nhiều nhưng ở đâu đó vẫn có những đứa trẻ xấu số phải chịu nhiều thiệt thòi mong được sự quan tâm, viện trợ của cộng đồng.
Nhà văn Thạch Lam như nhà quay phim tài tình đã tái tạo lại quang cảnh phố huyện lúc chiều tà, từng câu văn của ông như ống kính lia chậm tỉ mỉ, quan sát tất cả cảnh vật và con người trong nhịp sống nơi đây. Đồng thời ông cũng giống như một họa sĩ tài năng vẽ lên bức tranh ngày tàn có những kiếp sống leo lét như ánh đèn đêm. Ông cũng là một nhà tâm lí tài giỏi thông suốt toàn cầu nội tâm của nhân vật. Liên một cô bé nhạy cảm có tấm lòng nhân hậu hiếm thấy cô thương cho gia đình mình, thương cho những kiếp người tàn tạ quanh mình. từ đó cho thấy tình cảm tình thực của nhà văn dành cho những con người có số phận nghèo khổ, tội nghiệp.
Những câu văn lãng mạn với văn pháp trữ tình đan xen chất hiện thực trong truyện ngắn, văn phong nhẹ nhõm, thanh thoát đã vẽ nên bức tranh chiều tà ở phố huyện bằng chất liệu ngôn từ gợi lên sự nghèo đói, khó khăn, tiêu điều tới thảm hại. Bức tranh ấy đã để lại cho người cảm nhận có rất nhiều dư vị, băn khoăn và trằn trọc về cuộc sống của những người dân nghèo.
tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 5
Trong nền văn học dân tộc, ít có người như Thạch Lam. Bằng những truyện ngắn tưởng như đơn thuần, không có cốt truyện nhưng những gì nhà văn viết, tiếng nói nhè nhẹ của ông đã để lại những lắng sâu, những suy nghĩ, những dư ba nhẹ nhõm mà sâu sắc cho độc giả. “Hai đứa trẻ” (in trong tập “Nắng trong vườn”, xuất bản năm 1938) là một truyện ngắn như thế. Dưới con mắt thơ ngây của “Hai đứa trẻ”, người đọc nhịn nhường như cùng nhập cuộc, cùng theo dõi, để rồi bức tranh thiên nhiên và bức tranh đời sống của phố huyện nghèo, của những con người bình dị, lam lũ hiện lên.
Trong nắng chiều dần tắt, trong cái nhập nhòe nửa sáng nửa tối và trong cái chập chờn của màn đêm mênh mông với vài ngọn đèn lay lắt, cuộc sống hiện lên như những vật thể tí xíu, trong cái đèn kéo quân đang hết dầu chầm chậm quay, để rồi rơi tõm vào màn đêm sâu thẳm. Cảnh không có gì hấp dẫn, hoạt động của con người thì lẻ tẻ, đơn điệu nhưng bức tranh chiều thì dần dần đen lại, chập chờn mấy ngọn đèn nhưng cứ lôi cuốn người đọc dõi theo cùng cô bé Liên bởi sự quan sát, cảm nhận, nhạy cảm, thơ ngây của cô bé, bởi sự hiện lên sống động, trung thực của bức tranh đời sống phố huyện nghèo đã gây nên xúc cảm trữ tình, tạo nên cảm giác buồn thương cho người đọc.
Mở đầu câu chuyện, Thạch Lam bằng sự quan sát tài tình của mình, bằng ngòi bút tài hoa của mình đã vẽ lên một bức tranh đơn thuần mà huyền ảo, gây cho ta cảm giác như lạc vào toàn cầu thần tiên của truyện cổ tích: “Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều. Phương Tây, đỏ rực như lửa cháy và những đám mây hồng như hòn than sắp tàn: dãy tre làng trước mắt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời”. Điệp từ “chiều” được nhắc đi nhắc lại, cái bóng tối lan nhanh thấm vào tâm hồn thơ ngây của cô bé Liên, cái âm thanh “êm đềm như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng” tạo nên trong Liên nỗi “buồn man mác trước thời khắc của ngày tàn”. Phiên chợ đã “vãn từ lâu”, “người về hết và tiếng ồn ào cũng mất”, chỉ còn lại sự nghèo nàn, xa xác với những “rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá nứa”, chỉ còn lại “mùi âm ẩm bốc lên”, chỉ còn lại khá nóng ban ngày, mùi cát bụi và cảnh mấy đứa con nhà nghèo lòm khòm đi lại, tìm tòi. Cái toàn cầu “cổ tích” mà nhà văn dựng lên khác nào toàn cầu của những cô Tấm, nhọ nhem ngày xưa! Và rồi tuần tự hiện lên tiếp theo hình ảnh của những con người nghèo khổ khác: mẹ con chị Tí xách điếu đóm, đội chõng tre dọn hàng nước mặc dầu chẳng kiếm được bao nhiêu: “gia đình bác bỏ xẩm ngồi trên manh chiếu, cái thau trắng để trước mặt”, hàng phở của bác bỏ Siêu tới trong “tiếng đòn gánh kĩu kịt”; bà cụ Thi “khá điên vẫn mua rượu ở hàng Liên” chứa tiếng cười khanh khách lẽo đẽo đi vào trong màn đêm tối mênh mông, lay lắt như ngọn đèn trước gió của “hàng nước chị Tí”. “Vũ trụ thăm thẳm mênh mông”, “về phía huyện một chấm lửa khác nhỏ và vàng lửng lơ đi trong đêm tối, mất đi rồi lại hiện ra”; “tiếng trống cầm canh ở huyện đánh tung lên một tiếng ngắn khô khan, không vang động ra xa, rồi chìm ngay vào bóng tối”. Ngày lại ngày, chiều và tối đơn điệu lặp lại sự buồn tẻ ấy như cuộc sống lầm than của người dân phố huyện này. Ánh sáng của cuộc sống ấy có chăng chỉ là sự lay lắt “chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ” như chiếc đèn của chị Tí. Sự sang trọng, vùng sáng lớn của con tàu đi qua phố huyện trong đêm chỉ lướt qua rồi mất hút vào đêm tối, chỉ là cái gì thật mơ hồ, xa lạ không biết bao giờ mới tới với thế cuộc của chị em Liên, của người dân phố huyện này.
Không một lời phê phán, không một sự lên án, không đặt ra một thắc mắc, ngòi bút tài hoa của Thạch Lam chỉ mô tả đời sống thật, đời sống tối tăm, không hy vọng của người dân một vùng quê, một phố huyện nghèo mà sao làm nhức nhối chúng ta, gieo vào lòng ta một sự hoài nghi về xã hội thời nhà văn sống. Đóng góp như thế cho thế cuộc, thông cảm như thế cho thân phận con người, mô tả như thế trong tác phẩm của mình, tâm hồn nhà văn đẹp đẽ biết bao, trị giá văn học mà Thạch Lam sáng tạo tài hoa và đáng trân trọng biết bao. Chúng ta xếp Thạch Lam vào những tên tuổi lớn của văn học nước nhà giai đoạn 1930 – 1945, độc giả hàm ơn nhà văn đã viết những trang sách cho đời và coi ông như một trong những cây bút truyện ngắn bậc thầy thật đúng với tài năng của ông, đúng như tuyên bố của nhà văn với độc giả: “Đối với văn học không phải là một cách mang tới cho người đọc sự thoát li hay sự quên, trái lại, văn học là một thứ vũ khí thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái toàn cầu giả dối và tàn ác, vừa làm cho người Xem thêm trong sạch và phong phú hơn”.
tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 6
Thạch Lam là cây bút trưởng thành trong nhóm Tự lực văn đoàn với phong cách sáng tác không thể lộn lạo với bất cứ nhà văn nào. Những trang viết của ông nhẹ nhõm, sâu lắng, man mác và dìu dặt. Đó như là những lời tâm tình thủ thỉ nhưng lại có sức khiếp sợ đối với người đọc. Những câu chuyện ông kể thường không có cốt truyện, bởi mọi thứ được viết bởi một chất liệu nhẹ và sâu nhất. “Hai đứa trẻ” là một câu chuyện tương tự. Truyện ngắn này đã vẽ lên bức tranh phố huyện nghèo với những mảnh đời nghèo túng, khốn cùng trong xã hội.
Thạch Lam luôn khiến cho người đọc nhìn thấy được sự tinh tế trong tâm hồn, trong những câu văn. Sự nhẹ nhõm đã làm nên nét độc đáo trong văn của Thạch Lam. “Hai đứa trẻ” là câu chuyện xoay quanh cuộc sống của An và Liên tại phố huyện nghèo với những công việc nhàn nhạt được lặp đi lặp lại hằng ngày. CŨng qua hai nhân vật này, tác giả muốn gửi gắm tới người đọc nhiều thông điệp về cuộc sống, về những trở ngại mà con người đã trải qua.
Chất liệu làm nền cho câu chuyện chính là quang cảnh phố huyện nghèo luôn chợp chờn, ẩn hiện trong mỗi trang viết. có nhẽ chính bức tranh là gợi nên cảm hứng để Thạch Lam đãi đằng xúc cảm của mình. Và có phải đây chính là phố huyện nghèo Cẩm Giàng – nơi mà ông đã sinh ra và lớn lên.
quang cảnh phố huyện nghèo hiện lên ở những câu văn trước hết “Tiếng trống thu không trên cái chợ của huyện nhỏ, từng tiếng một vang xa để gọi buổi chiều…”. Một tiếng trống vang lên trong một buổi chiều sắp tàn, và có nhẽ cảnh vật và con người đang đắm chìm vào trong trạng thái lơ đãng. vì sao tác giả lại lựa lựa chọn một buổi chiều mùa thu để làm cảm hứng vẽ lên bức tranh phố huyện? Là bởi mùa thu luôn gợi buồn, gợi nhớ, gợi nhiều xúc cảm nhất. Hình ảnh hai đứa trẻ xuất hiện với những công việc thường nhật “thắp đèn” rồi “đóng quan” và ngắm nhìn đoàn tàu chạy từ Hà Nội trở về, vụt sáng lên và rồi lại rơi vào hụt hẫng.
Hình ảnh phố huyện buổi chiều tà được tác giả phác họa qua những chi tiết: “Chợ họp giữa phố vãn từ lâu. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và bã mía. Một mùi âm ẩm bốc lên, khá nóng của ban ngày lẫn mùi cát bụi thân thuộc quá khiến chị em Liên tường là mùi riêng của đất, của quê hương này. Một vài người bán hàng về muộn đang thu xếp hàng hóa, đòn gánh đã xỏ sẵn vào quang rồi, họ còn đứng nói chuyện với nhau ít câu”. Đó chính là quang cảnh của khu phố nghèo lúc ngày đã tàn, một sự héo úa, tàn phai và cả sự tiêu điều hiu quạnh hiện lên trước mắt người đọc. có nhẽ đây chính là hiện thực thời bấy giờ ở miền bắc nước ta. Mọi thứ nhịn nhường như chông chênh, không điểm nhấn, không sức hút và nhịn nhường như không có sự sống. Tất cả chỉ là những điều bình dị, sắp gũi nhưng lại phảng phất nghèo đói.
Những câu văn mềm mại, mượt mà diễn tả một không gian quạnh quẽ, vắng lặng ở phố nghèo. Trên cái nền u ám đó xuất hiện bóng vía những đứa trẻ nghèo “Mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ cúi lòm khòm trên mặt đất lại tìm tòi. Chúng nhặt nhạnh thanh nứa, thanh trem hay bất cứ cái gì có thể sử dụng được. Liên động lòng nhưng chính chị cũng không có tiền mà cho chúng”. Một bức tranh thêm ước chừng hơn khi những con người nghèo khổ xuất hiện, nhịn nhường như đã nhân đôi cái nghèo, cái khốn khó của mảnh đất này. Và người đọc thấy toát lên vẻ đẹp tâm hồn của Liên, thánh thiện và cao cả.
Trong bức tranh làng quê nghèo ấy còn có rất nhiều số phận khác nữa, tất cả đã tạo nên sự hỗn độn của phố huyện buổi chiều tàn. Đó là hình ảnh mẹ con chị Tí dọn hàng nhưng “chả kiếm được bao nhiêu”. Hay chính là hình ảnh của chị em Liên từ khi dọn về phố nghèo này, hai chị em bán hàng tạo điều kiện cho mẹ trên một gian hàng bé thuê lại của người khác, một tấm phên nứa dán giấy nhật trình.
Những con người lẳng lặng, những con người cần mẫn lặng nhìn cái nghèo đói diễn ra trước mắt nhưng cũng không thể làm gì được.
Xen lẫn những con người nghèo khổ vật chất còn là hình ảnh bà cụ Thi bị điên vẫn thường hay mua rượu tại cửa hàng nhà liên. Hình ảnh bà cụ Thi “ngửa cổ uống một khá sạch, đặt 3 xu vào tay liên và lảo đảo bước đi” khiến người đọc động lòng về một kiếp người, một đời người dật dờ, không bến đỗ.
Giữa chốn phố huyện này, nhịn nhường như người nào cũng ngóng trông một chuyến tàu từ Hà Nội chạy về đây mang theo sự ồn ào, huyên náo và tấp nập hơn nữa. có nhẽ chuyến tàu có ý nghĩa to lớn đối với những phận người nơi mảnh đất này. Bởi “con tàu như đã đem một tí toàn cầu khác đi qua”. Đó có thể là toàn cầu có sự phồn hoa ngày xưa của hai chị em Liên, có cuộc sống sung túc và bình an hơn.
Chuyến tàu có nhẽ chính là ước mơ, là khát vọng được vươn ra ánh sáng của những con người tại phố huyện nghèo này.
“Hai đứa trẻ” là một câu chuyện nhẹ nhõm, không có tình huống gay cấn nhưng lại khiến cho người đọc thấy khiếp sợ về những mảnh đời, mảnh đất nghèo nàn những năm quốc gia ta còn chìm trong bom đạn.
tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 7
Thạch Lam (1910-1942) là một cây bút truyện ngắn rất tài hoa xuất sắc của nền văn xuôi Việt Nam nửa đầu thế kỉ XX. Trong văn Thạch Lam có sự phối hợp tự nhiên hài hòa giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, nên văn Thạch Lam vừa nhẹ nhõm thanh thoát vừa ý vị sâu xa. Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” in trong tập “Nắng trong vườn” 1938 là một truyện ngắn đặc sắc tiêu biểu cho phong cách Thạch Lam. Truyện ngắn thông qua cái nhìn của hai đứa trẻ nhà văn đã tái tạo một bức tranh thiên nhiên và một bức tranh về đời sống của nông thôn Việt Nam trước cách mệnh tháng tám. Qua hai bức tranh này nhà văn đã gợi lên được rất nhiều ý nghĩa xã hội sâu xa.
Thạch Lam đã lựa chọn thời gian là “giờ phút của ngày tàn” khi tiếng trống thu không gọi buổi chiều để mô tả những con người nhỏ bé họ nhịn nhường như càng buồn bã hơn khi chiều tàn chuyển dần sang đêm tối.
Hình ảnh mặt trời thập thò sau rặng tre những đám mây ánh hồng, dãy tre làng đen lại, đêm phố huyện với vòm trời nghìn sao óng ánh, đom đóm nhấp nháy bóng đêm thăm thẳm dày đặc. Khi chợ tàn thì tiếng ồn cũng mất, trên nền chợ chỉ còn lại rác rưởi và đầy vỏ thị, vỏ bưởi, lá nhãn, sự huyên náo đông vui nhường chỗ cho sự trống vắng quạnh hiu cảnh chợ tàn gây một nỗi thấm thía. Thông thường khi muốn biết kinh tế văn hóa của một vùng quê thì người ta nhìn vào cái chợ. Ở đây Thạch Lam cũng mô tả theo quan niệm đó. trước hết ông cho người đọc hình dung về một cái chợ tàn. Điều đó gợi liên tưởng tới một vùng quê rất nghèo đói và lam lũ.
Âm thanh vang lên là tiếng trống thu, tiếng ếch nhái kêu vang ngoài đồng, tiếng muỗi vo ve, tiếng hoa bàng rụng khe khẽ đã tạo nên cái buồn man mác báo hiệu một cuộc sống không có rất nhiều niềm vui. Mùi vị thân thuộc của những bụi, màu móc ẩm, mùi khói, mùi cỏ, mùi phân trâu ngay ngáy đó là thứ mùi vị riêng của quê hương này, mùi vị của nghèo khổ lầm than bế tắc.
Tóm lại thiên nhiên phố huyện rất êm đềm nhưng thấm đậm nỗi buồn và tình cảm yêu thương trìu mến của một nhà văn luôn nặng tình với những gì là biểu hiện của hồn xưa. Nhà văn đã sử dụng văn pháp mượn cảnh tả tình, mượn cảnh tả người tả đời. Nhờ văn pháp này mà nhà văn đã gián tiếp dựng lên được một hình ảnh chung của bức tranh đời sống của một vùng quê nông thôn Việt Nam trước cách mệnh tháng Tám.
Trong tác phẩm này ngòi bút của nhà văn tập trung đặc tả hình ảnh những thế cuộc, những con người nghèo đói, lam lũ, tối tăm và lay lắt.
Cảnh sống của con người trước hết thông qua đôi mắt của chị em Liên nhà văn đã cho xuất hiện những đứa trẻ con nhà nghèo lòm khòm trên nền chợ tàn. Sau khi chợ tan những đứa trẻ con nhà nghèo này đã tìm tới nền chợ nhặt những thứ còn sót lại để phục vụ đời sống của chúng, nhưng vì chợ nghèo nên tàn tích của chợ chẳng có gì chúng chỉ nhặt được một vài thanh nứa, thanh tre rất ít ỏi còn sót lại trên nền chợ. Từ đó ta thấy cuộc sống của những đứa trẻ này chẳng hứa hứa hẹn một điều gì tốt đẹp. Sự đặc tả về thân phận cuộc sống của người lao động, tác giả đã giành nhiều sự quan sát và diễn tả về mẹ con chị Tý. Chị Tý là một người nông dân suốt ngày chỉ biết “mò cua bắt tép” tối tới chị đội chõng ra dọn hàng nước bán cũng chẳng được bao nhiêu, nhưng tối nào chị cũng dọn hàng để bán và hy vọng. Cảnh sống ở phố huyện đêm nào cũng thế lại xuất hiện vợ chồng bác bỏ Xẩm nghèo ngồi trên manh chiếu rách, với cái thau trắng trước mặt để đợi chờ. Bà cụ Thi khổ lúc nào cũng đi về trong bóng tối. Khá hơn là chị em Liên có quầy hàng tạp hóa nhưng mỗi ngày cũng chẳng bán được là bao thế cuộc cũng xập xệ trên chiếc võng nát.
Tất cả những cảnh đó đều là một cái chung đó là sự nghèo nàn tột bậc, tột cùng. Đó là một sự lam lũ tối tăm không có một tí lóe sáng với tương lai. Nhưng chúng ta đã biết con người là vong linh của một vùng quê vùng đất. mô tả con người trong nghèo đói nhọc nhằn nhà văn đã gợi tả được những tầng lớp người dân nông thôn trước cách mệnh tháng tám nghèo nàn thật đáng thương, thật đáng lưu tâm, thật đáng nặng lòng.
Để mô tả bức tranh đời sống nghèo đói tối tăm nhà văn đã đặt trong cái nền bóng tối của trời đất. Mặc dù thiên nhiên thì muôn thuở vẫn đẹp “một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát” những bóng đêm đó vẫn cứ ôm xiết bao trùm những thế cuộc lam lũ. Để mô tả bóng đêm này nhà văn đã sử dụng những chi tiết rất gợi khi thì những tuyến đường về làng, những tuyến đường ra ngã sông đều sẫm đen bóng tối, khi thì tất cả đều chìm vào bóng tối, khi thì trời tối sẫm đen. Bằng những chi tiết đó nhà văn đã cho giăng mắt bao trùm bóng tối lên phố huyện nghèo trong đêm tối, để nhấn mạnh sự nhỏ nhoi,leo lắt nhà văn có khi sử dụng hình ảnh những “hột sáng” từ dãy tạp hóa của chị em Liên phát ra những “khe sáng” từ những nhà hàng đối diện phát ra, “đốm lửa vàng” của ánh lửa bác bỏ Xiêu, có khi là “quần sáng nhỏ” từ ngọn đèn của chị Tý. Đặc biệt để nhấn mạnh những đốm sáng nhỏ nhoi leo lắt nhà văn đã mô tả ngọn đèn của chị tý sáng một vùng đất nhỏ tới bảy lần. Đó là một hình ảnh thể hiện sự khiếp sợ về sự nhỏ nhoi, lẻ loi của ánh sáng trong đêm tối mỏng mảnh vô tận, mô tả bóng tối bao trùm ánh sáng, ánh sáng nhỏ nhoi lay lắt trong bóng tối, nhà văn nhằm diễn đạt một bức tranh đời sống tăm tối.
Cảnh sống của con người trong “Hai đứa trẻ” không chỉ nghèo nàn tối tăm mà còn đơn điệu nhàm chán. Ngày nào cũng thế khi chợ tàn lũ trẻ nhà nghèo lại ra chợ tìm kiếm nhặt nhạnh những rát rưởi tàn tích của chợ còn sót lại. Ngày nào cũng thế chị Tý, bác bỏ phở Siêu, bác bỏ Xẩm nghèo rồi chị em Liên vẫn cứ dọn hàng và chờ đợi, khách hàng của họ không người nào khác ngoài người thân của cụ Thừa, cụ Lục đi gọi người đánh tổ tôm tạt qua. Rồi mấy bác bỏ phu xe ghé qua uống nước, cứ thế ngày này qua ngày khác nhịp độ cuộc sống cứ diễn ra đều đặn. Từ người bán hàng tới khách hàng đều là những ông chủ lớn nhưng vẫn nghèo sát mặt đất. Cảnh sống ấy đúng như thi sĩ Huy Cận viết:
“Quanh quẩn mãi cũng vài ba dáng điệutới hay lui cũng từng ấy mặt người”.
Trong cảnh sống đó nhà văn Thạch Lam có mô tả cảnh chị em Liên thức đợi chuyến tàu. Đó là thể hiện sự thức tỉnh ý thức tư nhân của những con người này muốn khát khao vươn ra ánh sáng, nhưng ánh sáng thế cuộc họ phía trước cũng giống ánh sáng đoàn tàu lửa thoáng qua giây khắc rồi lại chìm ngay vào bóng tối. Hình ảnh cuối tác phẩm, ngọn đèn con của chị Tý lại chập chờn trong giấc ngủ của Liên điều đó nhà văn cũng nhằm khẳng định những thế cuộc nơi phố huyện vẫn là những thế cuộc leo lắt, tất cả đều chìm trong bóng tịt mịt.
Thông qua câu chuyện của hai đứa trẻ con nhà nghèo nhìn phố huyện trong buổi chiều xuống và đêm tới, nhà văn đã lặng lẽ đưa ra một môi trường sống của một vùng quê phố huyện nghèo trước cách mệnh tháng Tám. Từ môi trường sống này nhà văn đã gợi cho người đọc liên tưởng tới cảnh sống nghèo đói quẩn quanh, bế tắc của những người dân quê “trong cái giời tối đất của đồng lúa ngày xưa”. Qua cảnh sống này nhà văn Thạch Lam gián tiếp lên án giai cấp thống trị thời bấy giờ đã vô trách nhiệm với người dân quê và nhà văn cũng thể hiện tình cảm nhân đạo sâu sắc đối với họ.
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 8
Trong Tự Lực văn đoàn, nhà văn Thạch Lam đứng thành một dòng riêng biệt. Nhất Linh với Khái Hưng còn có thể viết tiểu thuyết chung nhưng Thạch Lam thì không. Giọng điệu của Thạch Lam nhỏ nhẹ, trầm tĩnh, sâu lắng, nhiều dư vị, có sức truyền cảm đặc biệt. Thạch Lam lại hướng về những nhân vật bé nhỏ ở tầng lớp dưới của xã hội. Trong lúc đó, những nhà văn khác của Tự lực văn đoàn lại hướng về những nhân vật thượng lưu. “Hai đứa trẻ” là truyện ngắn tiêu biểu cho văn phong Thạch Lam, cho thiên hướng tư tưởng của Thạch Lam, hướng về thế cuộc, hướng về cái Thiện, cái Mĩ.
Truyện của Thạch Lam không có chuyện. Truyện “Hai đứa trẻ” cũng vậy. Chỉ có hai đứa trẻ từ Hà Nội chuyển về một phố huyện nghèo, trông coi một cửa hàng tạp hóa tí xíu. Chiều, hai chị em ngồi trên chiếc chõng tre ngắm cảnh phố xá lúc hoàng hôn, rồi đêm tới, tuy đã buồn ngủ ríu cả mắt, hai chị em vẫn cố thức để đợi xem chuyến tàu đêm từ Hà Nội chạy qua rồi mới khép cửa hàng đi ngủ. Thạch Lam muốn tránh lối viết tầm thường là hấp dẫn người đọc bằng cốt truyện li kì, những tình tiết ngang trái, những cuộc tình mùi mẫn, hoặc là những xung đột gay cấn hồi hộp. “Hai đứa trẻ” hấp dẫn người đọc bằng chất liệu thật của đời sống. Cách lựa lựa chọn chất liệu này sắp với Nam Cao, Nguyên Hồng, Tô Hoài (những nhà văn hiện thực giàu tính nhân đạo), lại kích thích người đọc bằng những ước mơ, hoài bão tốt đẹp. ý thức lãng mạn ấy gắn với những nhà văn Nhất Linh, Khái Hưng, Hoàng Đạo. Thạch Lam có một lối văn nhẹ như cánh bướm đậu trên hoa. Bức tranh bằng tiếng nói của ông có thể ví với tranh lụa chứ không phải sơn dầu. Thạch Lam trước sau vẫn là một nhà văn lãng mạn. lãng mạn tích cực, đẹp.
Trong “Hai đứa trẻ” chất lãng mạn và hiện thực hòa quyện với nhau hiện ra trong bức tranh thiên nhiên của một vùng quê vào một buổi chiều ả. Rồi màn đêm dần dần buông xuống “Một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát…” thiên nhiên thì cao rộng thì cao rộng và thơ mộng. “Phương Tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”. Nhưng làng quê thì đầy bóng tối, thảm hại. “Trong cửa hàng khá tối, muỗi đã khởi đầu vo ve”. “Đôi mắt Liên, bóng tối ngập đầy dần”. “Chỉ thấy lòng buồn man mác trước giờ phút của ngày tàn”. Chính bức tranh đời sống rất mực chân thật vừa thấm đượm xúc cảm chữ tình này đã gây nên cảm giác buồn thương day cho người đọc. Ý nghĩa tư tưởng của truyện chủ yếu toát ra từ bức tranh đời sống phố huyện nghèo.
Dưới mắt của hai đứa trẻ, cảnh phố huyện hiện lên thật là cụ thể, sinh động, gợi cảm. Đó là cảnh bãi chợ trống vắng, vắng vẻ khi buổi chợ đã vãn từ lâu. “Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất”. Cảnh chợ tàn phơi bày sự nghèo nàn, xơ xác của đời sống phố huyện. Ống kính cần mẫn của nhà văn lia qua phố huyện: trên đất chỉ còn “rác rưởi, bỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía”. Cảnh còn được mô tả bởi khứu giác tinh tế của nhà văn “một mùi âm ẩm bốc lên, khá nóng của ban ngày lẫn mùi cát bụi thân thuộc quá, khiến chị em liên tưởng là mùi riêng của đất, của quê hương này”. Bức tranh phố huyện trong “Hai đứa trẻ” đầy sức khiếp sợ là vì những màu sắc và hương vị như thế. Trong quang cảnh tiêu điều, buồn bã đó, hình ảnh những con người nghèo khổ, lam lũ, nhếch nhác của phố huyện hiện dần ra. Những đứa trẻ đi nhặt nhạnh những thứ rơi vãi ở bãi chợ. Mẹ con chị Tí lễ mễ đội chõng xách điếu đóm ra dọn hàng, “ngày, chị đi mò cua bắt tép; tối tới chị mới dọn cái hàng nước này…”. Gia đình bác bỏ Xẩm ngồi trên manh chiếu, cái thau sắt trắng để ở trước mặt”. Thằng con bò ra đất nghịch nhặt rác bẩn bên đường. Và hai chị em Liên với cửa hàng tạp hóa tí xíu mẹ Liên dọn ngay từ khi cả nhà bỏ Hà Nội về quê vì thầy Liên nghỉ việc. Bà cụ Thi điên điên tàng tàng mua rượu uống và cười “khanh khách” lảo đảo đi vào bóng tối. Tất cả đều là những cảnh sống lầm than, cực khổ, tàn tạ. Qua con mắt của bé Liên, tất cả cuộc sống chìm trong đêm tối mênh mông, chỉ còn ngọn đèn của chị Tí, cái bếp lửa của bác bỏ Xiêu, ngọn đèn Hoa Kỳ vặn nhỏ của Liên… tức chỉ là mấy đốm sáng tù mù, những đốm lửa nhỏ nhoi ấy chẳng làm cho phố huyện sáng sủa mà chỉ càng khiến cho đêm tối mò mò mù dày đặc mà thôi. “Tất cả phố xá trong huyện bây giờ thu nhỏ lại nơi hàng nước của chị Tí”. Hình ảnh ngọn đèn con nơi hàng nước của chị Tí chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ ấy trở đi trở lại tới bẩy lần trong huyện là hình ảnh đầy khiếp sợ và có sức gợi rất nhiều về những mảnh sống nhỏ nhoi, lay lắt, mù tối trong đêm đen mênh mông của thế cuộc.
Cảnh phố huyện lúc chiều tối như một khúc nhạc buồn mà điệp khúc cứ lặp lại. Chiều tối nào mẹ con chị Tí cũng lễ mễ dọn hàng, chị em Liên lại kiểm hàng rồi tính tiền, rồi ngồi trên chõng tre ngắm cảnh. bác bỏ phở Siêu lại gánh hàng và thổi lửa, bác bỏ Xẩm lại trải chiếu, đặt thau. Điệp khúc ấy cứ lặp đi lặp lại đơn điệu, buồn tẻ. Họ cũng lóe lên một tí hy vọng. hy vọng là liều thuốc an thần cho những con người khốn khổ ấy. Nhất Linh cũng từng nói những người dân quê rất nghèo khổ tiền nong nhưng rất giàu hy vọng hão “chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hằng ngày của họ”. Hai đứa trẻ làm sao ý thức rõ rệt được cảnh tù đọng, buồn chán, bế tắc mà chúng đang sống cũng như về những khát vọng ý thức mơ hồ của mình. Song với tâm hồn thơ ngây, nhạy cảm, cô bé Liên cảm nhận thấm thía tuy chỉ là vô thức hiện thực đó, khát vọng đó. Chính vì thèm khát được thoát khỏi cảnh tù đọng mù tối ấy mà chị em Liên đêm đêm cố thức đợi chuyến tàu đi qua. Con tàu như đã đem một tí toàn cầu khác đi qua, một toàn cầu khác hẳn đối với Liên, khác hẳn cái vầng sáng của ngọn đèn chị Tí và ánh lửa bác bỏ Siêu.
“Hai đứa trẻ” của Thạch Lam không đi sâu mô tả những xung đột xã hội, xung đột giai cấp. Ông cũng không để tâm mô tả những khuân mặt gớm guốc của những kẻ bóc lột và khuôn mặt bi thảm của những kẻ bị áp bức, vì nói cho cũng Thạch Lam là một nhà văn lãng mạn. Ông phác họa bức tranh phố huyện nghèo, chân thật trong từng chi tiết và trong chiều sâu ý thức của nó. Bức tranh làng quê mù xám với những con người nhỏ nhoi đáng thương ấy thấm đẫm niềm cảm thương tình thực của tác giả đối với những người lao động nghèo khổ sống quẩn quanh bế tắc, tối tăm. Qua bức tranh ước chừng của phố huyện và qua hình ảnh của những con người bé nhỏ với chút hy vọng le lói, ta thấy được ước mong lớn của nhà văn là muốn thay đổi cuộc sống ngột ngạt đó cho những con người lao động nghèo khổ.
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 9
“Hai đứa trẻ” của Thạch Lam là một truyện ngắn “trữ tình đượm buồn”. Tác phẩm chứa những nỗi đau hiện thực và vẻ đẹp khuất lấp tựa thứ hương hoàng lan chưng chứa từ những nỗi đời. Đặc biệt, bức tranh phố huyện nghèo được khắc họa trong tác phẩm thể hiện rất rõ phong cách, tài năng cũng như bức thông điệp nhân văn mà tác giả muốn truyền tải.
Thạch Lam mang giọng văn đa dạng, phối hợp giữa chất lãng mạn và hiện thực tinh tế, ý văn giàu xúc cảm. Nội dung văn Thạch Lam thể hiện hiện thực xơ xác, buồn khổ nhưng đằm thắm, đầy tính nhân văn, nhân ái. Do vậy truyện ngắn của nhà văn có tính chất sắp như không có cốt truyện. Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” thể hiện bức tranh thiên nhiên phố huyện nghèo mà ở đó cả thiên nhiên và con người vừa nghèo khổ, xơ xác cũng vừa đẹp đẽ, thơ mộng, đáng yêu, đáng quý.
Bức tranh thiên nhiên phố huyện khởi đầu với “tiếng trống thu không trên cái chòi canh huyện nhỏ từng tiếng một vang ra gọi buổi chiều”. Tiếng trống gợi một khoảng không gian mênh mông của đất trời vừa đẹp vừa buồn. Hòa lẫn với đó là âm thanh vang vọng rời rạc từ to tới nhỏ của “ếch nhái ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào”. Thiên nhiên được phát ra với những nét bút có hồn gợi lên một sự tàn lụi mơ hồ khiến lòng người thổn thức. Có buổi chiều nào “êm đềm như ru” trong cái nhìn của Nam Cao hay Vũ Trọng Phụng? Thạch Lam đã phác họa một bức tranh thiên nhiên nơi phố huyện nghèo nhuộm màu buồn tàn lụi nhưng vẫn toát lên vẻ thơ mộng trữ tình.
Song, cái áo khoác thơ mộng ấy không thể che lấp đi cảnh tàn tạ của những kiếp người tàn nơi phố huyện nghèo. Những kiếp người thấp thoáng trong phong cảnh chợ vãn hay đêm tối thật đáng thương. Khi “người về hết và tiếng ồn ào cũng mất” tất cả những gì còn lại chỉ là lèo tèo vài ba người thu dọn hàng, bóng vài đứa trẻ đi thu lượm những thứ tàn trong một đống tàn. Cái mùi ẩm ẩm bốc lên lẫn với mùi cát bụi thân thuộc của mảnh đất bình dị đặc trưng nơi phố huyện ấy tuần tự hiện lên dưới ngòi bút tài tình của Thạch Lam. Những kiếp người lam lũ, mòn mỏi, héo hon mong đợi một cái gì mơ hồ xa xôi hiện ra từ trong bóng tối. Đó là những đứa trẻ nhặt rác, mẹ con chị Tí, bác bỏ phở Siêu, cụ Thi điên… Phố huyện nghèo như một cái xác không hồn và “chừng ấy con người” như những cái bóng dật dờ trong đêm. Hai chị em Liên được đặt kế bên một cái chõng xập xệ, vài phong thuốc lào, bánh xà phòng; mẹ con chị Tí với tài sản cũng chỉ là một cái chõng tre đội đầu; quán hàng ế bác bỏ phở Siêu, nhà bác bỏ Xẩm bên manh chiếu rách hay bà cụ Thi điên… đều là tập hợp những nạn nhân hiện thân đầy đủ nhất của kiếp người tàn nơi phố huyện.
Trong bức tranh phố huyện, Thạch Lam đã rất tinh tế khi vẽ lên một bức tranh có sự đối lập giữa ánh sáng và bóng tối để truyền tải thông điệp về cuộc sống. Bóng tối “ngập dần đầy” của một đêm mùa hạ “êm như nhung và thoảng qua gió mát”. Bóng tối giống như một cái chảo đen khổng lồ úp lên phố huyện nghèo. “Tối hết cả tuyến đường thăm thẳm ra sông, tuyến đường qua chợ về nhà, những con ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn”. Ánh sáng thì ít ỏi, thưa thớt bị bóng tối lấn lướt. Ánh sáng từ xa xôi từ vũ trụ “hàng nghìn ngôi sao óng ánh”, “phương tây đỏ rực” tới ánh sáng con người là khe sáng hắt ra từ phên nứa, đèn hoa kỳ leo lét hay một thứ ánh sáng nhân tạo rực rỡ hơn đó từ chuyến tàu đêm. Thạch Lam đã để tất cả con người nơi phố huyện mong chờ ánh sáng từ chuyến tàu đêm để ngợi ca phẩm chất cơ bản của con người đó là khát vọng hạnh phúc. Chuyến tàu mang tuổi thơ trong quá khứ đã mất đi của Liên và khiến chị như đang được sống êm đềm. Ngọn lửa xanh biếc, ánh sáng từ toa tàu, tiếng còi xe, tiếng bánh xe… tất cả diễn ra trong giây lát rồi vụt tắt nhưng ít nhiều đã cho thấy con người luôn nỗ lực hướng ra cuộc sống vui vẻ dù trong hoàn cảnh khổ cực tới đâu.
Thông qua truyện ngắn “Hai đứa trẻ”, Thạch Lam đã thể hiện bức tranh thiên nhiên nơi phố huyện nghèo buồn mà đẹp và hiện thực của con người tuy đói khổ nhưng luôn chứa ẩn chứa tâm hồn lạc quan, khát khao hạnh phúc. Tác phẩm đã làm sống lại những tình cảm nhỏ bé nhất trong lòng mỗi người đọc yêu văn Thạch Lam.
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 10
Có một nhà văn đã từng khẳng định: “Cái quan trọng trong tài năng văn học là tiếng nói của mình, là cái giọng riêng biệt của chính mình không thể tìm thấy trong cổ họng của bất kỳ một người nào khác.” Thật vậy, mỗi người nghệ sĩ khi đứng trên văn đàn văn học cần phải có một sở thích riêng, một “giọng nói riêng” hay một “đôi mắt” khác người thì tác phẩm của họ mới để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng độc giả. “Một khi phong cách trở thành máu thịt của nhà văn sẽ tạo nên sắc điệu thẩm mĩ riêng biệt, không thể trộn lẫn với bất kỳ người nào”. Và Thạch Lam đã hoàn thành xuất sắc thiên chức của mình. Ở “Hai đứa trẻ”, ông tạo cho người đọc một cảm giác khác lạ, hoàn toàn không giống với những tác phẩm cùng thời ông. Đặc biệt ông phát hiện bức tranh đời sống phố huyện nghèo khi chiều buông xuống.
tới với “Hai đứa trẻ” chắc người nào cũng không khỏi tò mò vì sao một nhà văn lại có thể len lỏi vào giữa những phố huyện nghèo tương tự mà tìm hiểu cặn kẽ? Câu trả lời thật dễ dàng khi ta nhìn lại tiểu truyện của ông: thuở nhỏ Thạch Lam sống ở quê ngoại thuộc phố huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương… có nhẽ chính trong khoảng thời gian này đã giúp Thạch Lam thấu hiểu và đồng cảm với con người và nhịp sống nơi đây. Ở đó không chỉ là bức tranh thiên nhiên với cảnh vật u ám, tiêu điều mà còn là bức tranh cuộc sống nơi phố huyện nghèo khổ, mỏi mệt… không những thế, in trong tập “Nắng trong vườn”, ” Hai đứa trẻ” là một trong những truyện ngắn đặc sắc nhất của Thạch Lam. Tác phẩm mang sự hòa quyện của hai yếu tố hiện thực và lãng mạn trữ tình.
Trước hết là bức tranh cuộc sống phố huyện nghèo lúc chiều tà. Hình ảnh chợ chiều nghèo nàn, xơ xác “chợ họp giữa phố vãn từ lâu”. Mọi người trong phiên chợ cũng đã về hết và không còn tiếng ồn ào. Chỉ còn lại là “rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía”. Đặc biệt là mùi vị nơi đây, một mùi vị đặc trưng mà không pha lẫn được với vùng miền nào: “Một mùi âm ẩm bốc lên, khá nóng của ban ngày lẫn với mùi cát bụi thân thuộc quá, khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của đất, của quê hương này”. Hình ảnh con người cũng được phác họa nhưng nghèo khổ, thưa thớt và đơn điệu. Đó là những đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi trên mặt đất, “nhặt nhạnh những thanh nứa, thanh tre hay bất cứ cái gì đó có thể sử dụng được”; đó là chị em Liên; là mẹ con chị Tí… Đặc biệt là bà cụ Thi điên nghiện rượu, tiếng cười khanh khách. Hình ảnh cụ “đi lần vào bóng tối, tiếng cười khanh khách nhỏ dần về phía làng” khiến cho ta liên tưởng tới một sự quẩn quanh và không lối thoát. Cụ Thi chính là đại diện cho một kiếp người tàn, những con người đáng thương nhất. tương tự, bằng vài nét phác họa Thạch Lam đã cho độc giả thấy được một bức tranh đời sống phố huyện nghèo khổ, tiêu điều, mỗi người một cảnh nhưng đều giống nhau ở cái nghèo, sự mỏi mệt và buồn chán. Ngoài ra, tác giả còn thể hiện xúc cảm của mình qua tâm trạng Liên “Liên trông thấy động lòng thương nhưng chính chị cũng không có tiền để mà cho chúng nó”. Đây chính là tình người, lòng trắc ẩn của một con người. Hay qua lời hỏi thăm, lo lắng của Liên với mẹ con chị Tí cho ta thấy được sự quan tâm, động viên, hỏi han của những con người cùng khổ. Thực trong mọi hoàn cảnh, nhất là hoàn cảnh đáng thương chúng ta cần phải quan tâm chia sẻ lẫn nhau. Qua đây, tác giả cũng như đánh thức chúng ta về lòng trắc ẩn, về tâm hồn tinh tế, nhạy cảm…
Theo dòng thời gian, tiếp theo chính là bức tranh đời sống phố huyện khi đêm về. trước hết là qua văn pháp tượng trưng ở cảnh vật và không gian phố huyện tác giả đã làm bật lên những kiếp người sống chìm khuất đồng thời cũng mô tả cuộc sống con người tù đọng, tăm tối nhưng ở họ vẫn le lói những tia sáng “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ”. Nhịp sống, cuộc sống nơi đây lúc nào cũng tẻ nhạt, đều đặn: mẹ con chị Tí ngày nào cũng dọn hàng “Tất cả phố xá trong huyện bây giờ đều thu nhỏ lại nơi hàng nước của chị Tí”, bác bỏ Siêu gánh phở ra đầu làng rồi lại gánh về, gia đình bác bỏ Xẩm chủ yếu sống bằng sự thương hại của người đời; chị em Liên hôm nào cũng phải tính tiền hàng, ngồi chõng tre,… Cuộc sống lặp đi lặp lại thật tù túng và đơn điệu! Có thể thấy dù nghèo túng nhưng người ta vẫn lao đầu bằng những gì vốn có, chân chính nhất.
Cuối cùng chính là bức tranh phố huyện khi chuyến tàu đêm đi qua. Hình ảnh đoàn tàu đặc biệt được tác giả mô tả rất tỉ mỉ, kỹ lưỡng, theo đúng trình tự từ khi tàu sắp tới, tàu tới và cho tới khi tàu đi qua. Đoàn tàu đi qua như là hoạt động cuối cùng đêm mạnh mẽ, sôi động, phá toang đi sự tịch mịch của phố huyện. Hình ảnh này là toàn cầu khác hẳn toàn cầu ở phố huyện, giống như một con thoi xuyên thủng màn đêm, ánh sáng đoàn tàu có thể xóa đi những ánh sáng mờ ảo, lẻ loi nơi phố huyện. Âm thanh đoàn tàu mạnh mẽ đủ sức át bản hòa tấu đều đều, đơn điệu! Chị em Liên cũng vì chờ đợi chuyến tàu mà buồn ngủ nhưng vẫn gượng gạo thức cho thấy sự mong mỏi, khát khao được chứng kiến hoạt động cuối chở đầy hy vọng ấy. không những thế, chuyến tàu đi qua cũng là đánh thức toàn cầu kỷ niệm đẹp của một thời đã qua “Liên lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”. “Liên nhớ lại khi ở Hà Nội chị thừa hưởng những thức quà ngon, lạ – bấy giờ mẹ Liên nhiều tiền – được đi chơi Bờ Hồ uống những cốc nước lạnh xanh đỏ”. Chính chuyến tàu khơi gợi, dấy lên khát vọng, ước mơ về một toàn cầu, tương lai tốt đẹp hơn. Có thể nói, nhìn thấy đoàn tàu không chỉ thỏa mãn thị giác mà nó còn là tư tưởng của Liên, nó lấp đầy khoảng trống mênh mông trong tâm hồn chị em Liên bằng những hoài niệm và ước mơ. Chính chuyến tàu đêm này mà Liên thấy rõ hơn sự ngưng đọng, tù túng của cuộc sống đầy bóng tối nghèo nàn của thế cuộc mình và những người xung quanh. tương tự, “Hai đứa trẻ” là bức tranh hiện thực của một thời đã qua, cuộc sống phố huyện chỉ sáng lên một khoảnh khắc. Bằng tài năng, bằng “con mắt” riêng của mình Thạch Lam đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh cuộc sống phố huyện từ khi chiều xuống.
từ đó, bằng việc sử dụng văn pháp lãng mạn; những hình ảnh tương phản, đối lập tác giả đã làm vượt trội cuộc sống của phố huyện. Có thể nói, trang văn của Thạch Lam rất đẹp. Cái đẹp được tỏa ra từ hình ảnh gợi hình, gợi cảm; tình người với trái tim rất đỗi nhân hậu. Ngòi bút Thạch Lam , lời văn giàu bản sắc: nhẹ nhõm, khách quan, ẩn hiện lòng thương với những con người phố huyện, ông vẫn phát hiện ra khát vọng của họ.
“Hai đứa trẻ” là kết quả của quá trình sáng tạo và gạn lọc những tinh hoa cuộc sống, những xúc cảm thẩm mỹ của Thạch Lam. Khác với những nhà văn Tự lực văn đoàn, Thạch Lam quan niệm “Đối với tôi, văn học không phải là cách đem tới cho người đọc sự thoát li hay sự quên; trái lại văn học là một thứ vũ khí thanh cao và đắc lực mà chúng ta có thể vừa tố cáo và thay đổi một cái toàn cầu giả dối, tàn ác, vừa làm cho lòng người Xem thêm trong sạch và phong phú hơn”. Với ông, văn học chân chính là văn học phục vụ con người, vì con người mà chứa lên tiếng nói, văn học “vị nhân sinh” chứ không phải văn học “vị nghệ thuật”. Có thể nói, “nghệ thuật là ngành nghề của cái độc đáo”. Vì vậy “nó đòi hỏi phải có phong cách tức là phải có nét gì đó mới mẻ, riêng biệt thể hiện trong tác phẩm của mình”. Và Thạch Lam đã xuất sắc khi làm điều đó. Nhà văn đã mang tiếng nói riêng của mình để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người.
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 11
tới với Thạch Lam người nào cũng biết ông là một cây bút tài hoa xuất sắc của văn học Việt Nam, là nhà văn lãng mạn thuộc thành viên của nhóm “tự lực văn đoàn” nhưng văn của Thạch Lam lại nghiêng về cuộc sống khốn cùng, bế tắc, vất vả của những người nông dân, tiểu tư sản, thị dân nghèo. Vì vậy trong sáng tác của Thạch Lam xuất hiện chất hiện thực và trữ tình hòa quyện đan cài tạo nên nét đặc sắc trong cách nghệ thuật. Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam đã biểu hiện được phẩm chất đó. Hiện lên trong tác phẩm là bức tranh thiên nhiên, bức tranh cuộc sống, bức tranh tâm trạng của con người.
có nhẽ điều mà mỗi độc giả khi tới với “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam phải cảm nhận được ngay đó là bức tranh thiên nhiên, cảnh hoàng hôn của thiên nhiên nơi phố huyện nghèo khi một ngày đã tàn. Bức tranh ấy có cả màu sắc, âm thanh rất đặc trưng của thôn quê Việt Nam. Bức tranh đó được tác giả đặt trong ba thời khắc :chiều tàn, buổi tối và đêm khuya. Cả ba thời khắc ấy như tàn dần đi theo thời gian và không gian.
Trước hết người đọc phải thấy được cảnh chiều tàn, cảnh chiều ấy có cả màu sắc của mặt trời “phương Tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”. Và hình ảnh bóng tối ập tới “dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời”. Tất cả những thứ màu sắc ấy như báo hiệu một ngày đã hết, thời gian mà con người sống thực với bản thân mình đã tới. Bức tranh ấy có cả âm thanh, thứ âm thanh thân thuộc của làng quê Việt Nam “tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ, từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều” thứ âm thanh ấy nghe sao mà nhẹ nhõm, chậm chạp nặng nề buồn tê cả lòng người. Tiếng thu không ấy khác chi tiếng trống trong bài thơ “Tự tình” của Hồ Xuân Hương.
“Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn”
Cũng là tiếng trống rầu rĩ, chậm chạp tới đáng sợ ấy. Hay những thứ âm thanh như “văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió đưa vào”,”tiếng muỗi vo ve” đó là những âm thanh thân thuộc mà vùng quê nào cũng có. Tiếng chõng tre kêu cót két như bản nhạc buồn vang lên trong buổi chiều tàn. Đối với Liên chị làm sao quên được “mùi ẩm mốc bốc lên, khá nóng của ban ngày lẫn với mùi cát bụi thân thuộc quá, khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của đất, của quê hương này”. Tất cả những thứ âm thanh, màu sắc, mùi vị ấy như hòa quyện vào nhau đưa vào lòng người đọc một vùng quê êm đềm nhẹ nhõm. Buổi chiều tàn ấy như nhường cho thời gian đêm tối tràn tới. Cảnh đêm tối ấy như gợi lên cho người đọc được sắc màu, màu của bóng tối như bao trùm lên tất cả nơi phố huyện này “tối hết cả tuyến đường thăm thẳm ra sông, tuyến đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa”. Cái bóng tối đáng sợ ấy như khiếp sợ con người nơi đây, nó thống trị tất cả từ con người tới cuộc sống. Ánh sáng không phải không có, nhưng nó nhỏ bé leo lét không đủ sức để xé tan màn đêm. Thứ ánh sáng ấy như càng làm cho bóng tối trở nên mênh mông hơn, tối tăm hơn. Đó chính là quang cảnh chung của làng quê Việt nam lúc bấy giờ. Trong màn đêm tĩnh lặng ấy người ta có thể nghe thấy cả tiếng lá bàng rơi rụng xuống vai Liên khe khẽ, từng loạt một. Tiếng động ấy không đủ sức ngân vang rồi chìm ngày vào đêm tối. Lúc đó ta mới thấy trị giá của ánh sáng, nó trở nên vô giá và rất quý báu. Cảnh đêm về lại càng làm cho không gian trở lên vắng lặng hơn. Và tất cả chỉ mong đợi chuyến tàu đêm hoạt động cuối cùng trong ngày đi qua.
Trên cái nền của bức tranh thiên nhiên ấy đã diễn ra hoạt động đời sống của con người. Đó là quang cảnh chợ tàn và những kiếp người tàn “trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lúa úa”. Đó là tất cả những gì còn lại của phiên chợ tàn, hình ảnh ấy gợi ra đó là những món quà quê rẻ tiền. Từ đó cũng đã thấy được cuộc sống nghèo nàn còn nhiều thiếu thốn của người dân nơi đây. Tác giả đã lựa chọn thời khắc cuối ngày đó là lúc chiều tàn cho tới đêm khuya để làm vượt trội cuộc sống của con người tàn tạ, bế tắc héo úa. vì sao tác giả lại lựa chọn hình ảnh phiên chợ tàn mà không lựa chọn hình ảnh khác? Phải chăng chỉ có phiên chợ tàn ấy mới gợi ra được cuộc sống tàn tạ bế tắc trong đêm tối không chút ánh sáng, không chút tương lai ở phía trước. Những kiếp người tàn tạ ấy đang hiện lên trong cái nhìn của Liên tại phiên chợ tàn. Phải chăng nhân vật Liên có cái nhìn tinh tế lắm? Khác với người phương Tây, người Việt Nam ta thường có tính chậm chạp, cũng như ở tác phẩm chợ đã tàn nhưng ” một vài người bán hàng về muộn đang thu xếp hàng hóa, đòn gánh đã xỏ sẵn vào quang rồi, họ còn đứng nói chuyện với nhau ít câu nữa”. Còn ngoài đường “mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ cúi lòm khòm trên mặt đất đi lại tìm tòi, chúng nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre, hanh hao bất cứ cái gì có thể sử dụng được của những người bán hàng để lại”. tới những đứa trẻ đang tuổi ăn tuổi học mà cũng phải tham gia vật lộn hy sinh vất vả để kiếm cái ăn hằng ngày cho bản thân cho gia đình. Ngay cả An với Liên dù khá giả hơn chúng cũng phải giúp mẹ trông hàng. Kiếp người ấy đâu chỉ là những đứa trẻ mà còn là chị Tí với đứa con của mình. Chị kiếm sống bằng công việc ngày đi mò cua bắt ốc, tối chị bán hàng nước. Hàng hóa chị bán là những thứ rẻ tiền, cả cửa hàng tương tự chị chỉ gánh một lần trên vai là hết. những người khách của chị là “mấy người phục vụ gạo hay phu xe, mấy chú lính lệ trong huyện hay người thân thầy thừa”. Số khách vốn đã ít ỏi nay lại không ổn định ngày nhiều ngày ít”. Tất cả như dự đoán cái nghèo sẽ đeo bám gia đình chị. Câu trả lời của chị Tí với Liên như tiếng thở dài của số phận của thế cuộc “ôi chao! Sớm với muộn mà có ăn thua gì” nó thể hiện tâm trạng ngao ngán không thể trông chờ vào quán nước này mà mưu sinh được nữa. có nhẽ trong cái phố huyện nghèo này thì gia đình bác bỏ Siêu là gia đình có kinh tế khá giả nhất. Nhưng khách hàng của bác bỏ cũng ngày ít đi, khách của bác bỏ phải là những người có điều kiện về kinh tế. Bởi món hàng của bác bỏ là món hàng xa xỉ nhiều tiền. dự đoán cuộc sống của bác bỏ sẽ vỡ nợ vì những người đi tàu chỉ mua bao thuốc… đâu có để ý tới phở của bác bỏ. Hay gia đình bác bỏ Sẩm chỉ biết góp vui bằng tiếng độc huyền. Trong cuộc sống nghèo khổ ấy đâu người nào còn tiền để nghe bác bỏ hát.những đứa con tinh nghịch bò ra ngoài mảnh chiếu rách. Kiếp người ấy cũng chính là bà cụ Thi, dù chỉ xuất hiện thoáng qua nhưng cũng để lại khiếp sợ trong lòng người đọc. Từng tiếng nói của chỉ của bà cụ chứng tỏ bà vẫn nhận thức được cuộc sống “A em Liên thảo nhỉ? ngày hôm nay lại rót đầy cho chị cơ đó”. Bà không hoàn toàn mất đi mọi cảm giác, nhưng điều đau xót nhất là bà nghiện rượu, bà luôn trong trạng thái bất thông thường với ” tiếng cười khanh khách” khác chi tiếng cười của một đứa trẻ con. Ta không hiểu vì sao bà lại rơi vào trạng thái không thông thường tương tự, nhưng nó dấy lên một điều lo sợ mơ hồ. Liệu trong cuộc sống khốn khổ ấy sẽ thêm một bà cụ Thi nữa hay không?
Sự đồng cảm của nhà văn được thể hiện qua cách nhìn, cách cảm nhận của nhân vật Liên, từ đó ta thấy được nỗi lòng xót thương, xót xa những mảnh đời đầy xấu số của thời gian: vượt lên trên tất cả cả hoàn cảnh sống nhưng trong họ luôn giàu lòng yêu thương giữa con người với con người. Đối với Liên một cô bé mới lớn khi nhìn thấy “những đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ cúi lòm khòm trên mảnh đất đi lại tìm tòi. Chúng nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre hay bất cứ thứ gì” cô lại động lòng thương và muốn cho chúng tiền nhưng bản thân cô lại không có. Hay khi bà cụ Thi vào uống rượu cô chỉ “lẳng lặng rót một cút rượu ti đầy đưa cho cụ”. Cố sợ không dám nhìn cụ, nhưng cô lại thương cụ rót cụ thêm tí rượu để làm thỏa mãn nhu cầu của cụ. Còn đối với mẹ con chị Tí và mọi người xung quanh thì Liên ân cần, nhẹ nhõm, chu đáo hỏi thăm. Nhưng cuộc sống không cho họ những gì họ mong muốn mà còn đẩy đưa số phận của họ vào những tuyến đường tăm tối với cuộc sống bần hàn khổ cực. Trước hoàn cảnh ấy, tác giả đã thể hiện sự thông cảm xót xa cho những mảnh đời nghèo khổ, khốn cùng, không có tương lai, không chút ánh sáng của những con người nơi phố huyện này. Đó là người nào? Chính là gia đình Liên, mẹ con chị Tí, gia đình bác bỏ Siêu, gia đình bác bỏ Sẩm và cả những đứa trẻ nghèo kia. Tất cả họ chỉ sống quẩn quanh trong phố huyện nghèo nàn này, muốn thoát ra cũng không được. Thấu hiểu điều đó tác giả đã thắp lên cho cuộc sống của họ những ước mơ, khát khao cháy bỏng về một cuộc sống tốt đẹp hơn. Đó cũng chính là ước mơ của họ “chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hằng ngày của họ” cái ước mơ ấy không chỉ về trị giá vật chất mà còn ý thức. Ước mơ ấy được tác giả gửi gắm vào hình ảnh đoàn tàu vì đó là sự hoạt động cuối cùng của đêm khuya. Hơn thế nữa chuyến tàu xuất hiện hàng đêm đó như mang tới một toàn cầu khác với cuộc sống nghèo nàn, tăm tối mà Liên với những người khác đang sống. Khi “đèn rọi đã ra” hai chị em Liên đứng hẳn lên để nhìn cho rõ. Hai chị em Liên nao nức mong đợi chuyến tàu đi qua. Khi đoàn tàu đi qua hai chị em đứng hẳn lên để nhìn cho kĩ. Chuyến tàu ấy mang tới cho phố huyện tối tăm một tí ánh sáng của một toàn cầu vị thành có “những toa đèn sáng trưng, toa hạng sang trọng, đồng và kền óng ánh, những cửa kính sáng”. Khi đoàn tàu đi qua để lại bao nuối tiếc trong Liên đầy mộng mơ về một Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực, vui vẻ và huyên náo mà khi cô còn sống ở đó. Đó là hoài niệm của một quá khứ rực rỡ “Liên được uống những cốc nước lạnh xanh, đỏ, đi chơi bờ Hồ” nhưng hiện tại Liên không thể có được.
Phải chăng để vẽ được một bức tranh thiên nhiên, bức tranh của cuộc sống con người nơi phố huyện nghèo này với sự đồng cảm sâu sắc thì Thạch Lam phải có ngòi bút vô cùng tinh tế? Thạch Lam là nhà văn lãng mạn vậy nên cách nhìn, cách mô tả thiên nhiên trong tác phẩm “Hai đứa trẻ” rất tinh tế và nhạy cảm. Tác giả lấy điểm nhìn từ buổi chiều tàn “chiều, chiều rồi. Một chiều êm đềm như ru”. Câu văn như gieo vào lòng người đọc sự êm đềm nhẹ nhõm, nhưng cũng từ đó mới gợi được ra cuộc sống tàn tạ bế tắc. Và quang cảnh đêm buông xuống cũng đầy nhẹ nhõm tương tự “trời đã khởi đầu đêm, một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát”. Tất cả gợi cái hồn quê tĩnh lặng, yên bình, yên ả đều được đặt dưới cái nhìn tinh tế sâu lặng đầy xúc cảm. Điều đó đã được hà văn gửi gắm qua nhân vật Liên-một cô gái mới lớn có tâm hồn phong phú tinh tế và giàu lòng yêu thương.
Chất thơ vẻ đẹp lãng mạn trong truyện được cảm nhận qua cách nhìn về thời gian. Thời gian trong truyện không được mô tả thoáng nhanh mà thật chậm rãi qua quan sát của Liên. Đã tạo lên những nhạc điệu ngân nga lắng sâu vào trong trong lòng người đọc “chiều, chiều rồi. Một chiều êm đềm như ru” nó thể hiện cái nhìn mượt mà, êm ái, nhẹ nhõm. Hay “tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ, từng tiếng vang ra để gọi buổi chiều”. Câu văn như gợi một cái gì đó êm đềm, dịu dàng, thời gian cứ trôi đi chầm chậm theo từng bước nhịp của cơn gió “trời đã khởi đầu đêm, một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát”, những câu văn mượt mà thấm đẫm chất thơ, uyển chuyển khiến người đọc khó có thể cưỡng lại được xúc cảm tươi mới khiến lòng người tươi mới, thanh sạch hơn.
Nhưng có nhẽ điều mà tạo nên vẻ đẹp lãng mạn trong truyện chính là không gian đậm chất quê yên bình lặng lẽ của Việt Nam. Những tiếng âm thanh của muỗi khởi đầu vo ve, hay tiếng thu không trên cái chòi của huyện nhỏ. Âm thanh “văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào”. Những âm thanh ấy mang đậm chất hồn quê Việt Nam, tâm trạng u buồn như thấm đẫm vào tâm trạng độc giả. Mỗi vùng quê trầm lặng, đơn điệu cùng những thứ âm thanh rời rạc. Hình ảnh bóng tối chính là không gian của nghệ thuật. Mở màn là cảnh ngày tàn kết thúc là đêm tĩnh mịch đầy bóng tối. Xuyên suốt trong toàn bộ tác phẩm chủ yếu là không gian bóng tối. Tiếng trống đánh tung lên một tiếng rồi chìm sâu vào trong đêm tối. Hay hình ảnh đoàn tàu kêu xa dần rồi chìm vào bóng tối. Phải chăng hình ảnh bóng tối ấy đâu phải là bóng tối của thiên nhiên mà là bóng tối của thế cuộc con người? Hình ảnh bóng tối ấy như khiếp sợ con người nơi đây gợi lên cuộc sống khốn cùng, không lối thoát không tương lai. Nhưng dưới cái nhìn của Liên đã trở thành “một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát”. Lên ngồi lặng lẽ bên mấy quả thuốc sơn đen “đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn thơ ngây của chị”. Liên “thấy lòng buồn man mác trước giờ phút của ngày tàn”. Những câu văn ấy gợi lên chất thơ, lắng lại những xúc cảm trong lòng người đọc.
Vẻ đẹp lãng mạn của truyện được nhà văn Thạch Lam mô tả, xây dựng khi mô tả ánh sáng trong truyện. xúc cảm tinh tế của tác giả đã bắt gặp cái nhìn đồng điệu của nhân vật. Để phát hiện ra ánh sáng hiếm hoi trong ánh lên nhịp sống của con người. Đó là những hột sáng, khe sáng, chấm sáng, quầng sáng, vùng sáng, vầng sáng. Thậm chí còn phát hiện ra hòn đá bên sáng bên tối. Phải tinh tế lắm tác giả mới phát hiện ra thứ ánh sáng quý giá tương tự? Chất thơ trong truyện được thể hiện qua sự nhìn nhận của Liên “vòm trời nghìn ngôi sao ghen tuông nhau óng ánh, lẫn với vệt sáng của những con đom đóm bay tà tà trên mặt đất hay len vào những cành cây”. Từ đó người đọc thấy được vẻ đẹp thơ mộng tới tĩnh lặng.
Truyện ngắn của Thạch Lam thường không chỉ ngừng lại ở cuộc sống bế tắc, tù túng, bần hàn. Mà con người nơi phố huyện này còn mang vẻ đẹp đậm nét của con người Việt Nam. Dù nghèo khổ nhưng luôn chuyên cần, chịu thương chịu thương chịu khó, sống luôn có tình cảm chan hòa rét mướt. Đó chính là tình cảm bằng hành động quan tâm của Liên với những đứa trẻ, bà cụ Thi hay chính mẹ con chị Tí. Sự quan tâm ấy không chỉ giúp họ về vật chất mà còn về cả ý thức giúp cuộc sống của họ được cải thiện. Hình ảnh chuyến tàu là hoạt động duy nhất còn lại trong ngày nó mang trị giá ý thức to lớn. Đó là niềm nao nức mê say đối với hai chị em Liên. Khi đoàn tàu tới hai chị em Liên đứng lên để nhìn thật kĩ. Hình ảnh những khoang tàu nối đuôi nhau chạy, ánh sáng thì kém hơn một lần, người cũng ít hơn. Tàu đi đã để lại nhiều kỉ niệm về Hà Nội xa xăm, đông vui và náo nhiệt. Gợi về quá khứ hạnh phúc mà Liên không còn có được.
nếu như “thơ là hiện thực, là thế cuộc và còn là thơ nữa” thì “Hai đứa trẻ” của nhà văn Thạch Lam là một tác phẩm tương tự. Truyện không chỉ về thế cuộc mà còn chính là thơ. Chất thơ thể hiện cái nhìn của Liên, ở giọng văn của Thạch Lam đàm đạo trong khắp thiên chuyện. Và nói như Thạch Lam “văn học làm cho lòng người thêm thanh sạch và phong phú hơn” thì có nhẽ “Hai đứa trẻ” của ông đã khắc phục được những đòi hỏi đó. Vì vậy tác phẩm không chỉ có trị giá với riêng văn học giai đoạn 1930-1945 mà nó còn khẳng định chỗ đứng của mình trong mãi sự nghiệp văn học nước nhà sau này.
tìm hiểu cảnh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 12
Thạch Lam sinh ra trong gia đình theo truyền thống văn học. Anh trai ông Nhất Linh, Hoàng Đạo, cùng với Khải Hưng, Thạch Lam là những thành viên của Tự Lực Văn Đoàn. Nhóm Tự lực văn đoàn theo phong cách văn học “nghệ thuật vị nghệ thuật”. những tác phẩm của nhóm đều tô hồng, bôi đen cuộc sống, thoát li đời thực như: Đồi thông hai mộ, Hồn bướm cánh tiên, Giăng thề, Kiếp hoa, tuyến đường sáng, Nửa chừng xuân,… Dù có chân trong Tự Lực văn đoàn nhưng văn của Thạch Lam không như họ, không tô hồng, bôi đen, thoát li thế cuộc. Không viết về cuộc sống của những cậu ấm cô chiêu phục vụ cho giai cấp thượng lưu nơi thị thành. Thạch Lam viết về cuộc sống nghèo túng, bế tắc quẩn quanh, cập kênh của giai cấp tư sản nghèo, của tầng lớp kinh doanh nhỏ. Ông không viết về sinh viên và những nhà văn nghèo, những giáo khổ trường tư vì đề tài này đã được đào sâu bởi ngòi bút của Nam Cao.
Chính vì vậy, văn của Thạch Lam rất sắp gũi với nhân dân bằng hiện thực phê phán, hướng ngòi bút theo phong cách “nghệ thuật vị nhân sinh”. Trong “Gió lạnh đầu mùa”, ông có viết: “Đối với tôi, văn học không phải là một cách đem tới cho người đọc sự thoát li hay sự quên, trái lại, văn học là một thứ vũ khí thanh cao và đắc lực mà chúng ta có thể tố cáo và thay đổi một toàn cầu giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người trong sạch và phong phú hơn”. Không chỉ Thạch Lam mà Hồ Chí Minh cũng đã từng sử dụng ngòi bút của mình làm vũ khí. Truyện của Thạch Lam như một bài thơ trữ tình viết bằng văn xuôi. Nó tạo cảm giác êm đềm, nhẹ nhõm, tươi mát. Câu chuyện mở ra là buổi chiều, kết thúc vào lúc đêm tối, khiến không gian câu chuyện trở nên bí bách không lối thoát của những kiếp người còm cõi như Tố Hữu từng viết:
“Kiếp người cơm vãi cơm rơiBiết đâu nẻo đất phương trời mà đi”.
Hơn một lần ta bắt gặp quang cảnh bóng tối trong văn học trước cách mệnh. Ngày xưa, ở cái kết của tiểu thuyết Tắt đèn, Chị Dậu cũng uất ức lao vào bóng tối để giữ trọn sự trong sạch, còn giờ đây, trong Hai đứa trẻ,Thạch Lam lại mượn bóng tối để mô tả sự nghèo nàn của miền quê nghèo khổ, miền đất chết. Khác với Tắt đèn, Hai đứa trẻ không hề kịch tính, tranh chấp, truyện nhưng không có cốt truyện, mà câu chuyện chỉ diễn ra theo dòng chảy tâm trạng của Liên. Thế nhưng truyện vẫn mang đậm tính nhân văn, nhân đạo sâu sắc.
Hai đứa trẻ như một câu chuyện tự kể về tuổi thơ của Thạch Lam. Liên chính là người chị đảm đang của nhà văn, còn ẩn chứa trong bóng vía của An chính là cậu bé Thạch Lam ngày nào. Trước kia, gia đình Liên sống ở thành phố. Sau khi thầy Liên nghỉ việc, chị em Liên phải về quê ngoại sinh sống và được mẹ ủy quyền cái cửa hàng nho nhỏ kế bên cái ga tàu còn mẹ cô thì làm nghề hàng xáo, tiền lãi chả bõ tiền công. Phải chăng, cái ga tàu cạnh cửa hàng nhỏ của chị em Liên chính là hồi ức về ga Cẩm Giàng của tác giả. Cái huyện nhỏ nơi chị em Liên bán hàng vốn rất nghèo nàn, được tác giả ví như mảnh đất chết giống như xã hội thối nát của Việt Nam trước cách mệnh tháng tám. Chỉ sử dụng một lát cắt thời gian, Thạch Lam đã xâu chuỗi được cả khoảng thời gian rộng lớn nhưng trước sau như một. Trước cũng thế, sau cũng vậy, tương lai của cái phố huyện nghèo này vẫn mờ mịt.
Không phải ngẫu nhiên mà tác giả nhắc tới ngọn đèn dầu bảy lần trong tác phẩm, đó nhịn nhường như là dụng ý nghệ thuật, là điểm nhấn của tác phẩm. Cái huyện nghèo, hay nói rộng ra là cả xã hội đương thời thật mỏng mảnh, cập kênh như ngọn đèn của chị Tí. Truyện của Thạch Lam có một ma lực rất riêng. Hai đứa trẻ kết tinh toàn bộ sở trường của Thạch Lam. Nó được coi là tuyệt tác của Thạch Lam và cũng là tuyệt tác của văn học Việt Nam giai đoạn 1932- 1945. Qua bức tranh phố huyện nghèo ấy, tác giả muốn gửi gắm tới những nhà văn một thông điệp: hãy sử dụng ngòi bút của mình để cứu lấy những con người nhỏ bé kia, hay thay đổi cuộc sống giả tạo này đi giống như trong tác phẩm đầu tay của ông là Gió lạnh đầu mùa.
Thạch Lam đã đưa người đọc tới một miền quê muôn năm không thay đổi. Không gian nơi phố huyện được ví như một mảnh đất chết, một ao đời phẳng lặng. Tiếng trống thu không vang lên từ cái chòi canh phá vỡ không gian tịch mịch. Tiếng trống như chiếc bản lề khép lại toàn cầu của những kiếp người tàn tạ, đầu tắt mặt tối như mẹ con chị Tí, để mở ra một toàn cầu mới, toàn cầu của hy vọng, chờ đợi “một điều gì đó từ trong bóng tối”. Ánh sáng và bóng tối tranh giành nhau từng tấc đất một: “Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”. Không gian nghèo nàn, tàn tạ, một miền đời quên lãng, trong thời gian buổi chiều tà càng làm cho câu chuyện thêm buồn hơn.
“Không gì buồn bằng những buổi chiều êmMà ánh sáng điều hòa trong bóng tốiGió lượt thượt kéo mình qua cỏ rốiVài miếng đen u uất lẩn trong cành”.
(Tương tư chiều – Xuân Diệu)
Không gian buổi chiều đã buồn tương tự lại được đặt trong khoảng thời gian chợ tàn, “Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều”. quang cảnh giờ đây làm nền cho con người xuất hiện. nếu như trong Tràng Giang, Huy Cận như đang tìm kiếm bóng vía con người, trong Chợ Tết của Đoàn Văn Cừ ta chỉ thấy bóng người nhịn nhường như chỉ được gợi:
“những người quê lũ lượt trở ra vềÁnh dương tàn trên cỏ kéo lê thêLá đa rụng tơi bời quanh quán chợ”.
thì trong Hai đứa trẻ, cảnh chợ tàn hợp lý và sinh động hơn cả. Mấy cái lều chõng xiêu vẹo, trơ trọi, những người cuối cùng lũ lượt ra về, mấy đứa trẻ con nhà nghèo lòm khòm nhặt nhạnh những thứ rác rưởi của người bán hàng bỏ lại. Chúng nhặt nhạnh được cái gì, bòn mót được gì khi những rác rưởi kia chỉ là thanh tre, thanh nứa, lá nhãn, vỏ thị,… Liên thấy buồn và thương chúng lắm, Liên muốn cho chúng tiền nhưng cô làm gì có tiền cho chúng, nên lòng thương của cô chỉ ngừng lại ở sự đồng cảm mà thôi. Tất cả cảnh chợ tàn này không được tác giả mô tả trực tiếp mà được bộc lộ qua tâm hồn nhạy cảm của Liên. Viết về trẻ nhỏ cũng là sở trường của Thạch Lam. Tác giả để những đứa trẻ con nhà nghèo này dù chúng còn nhỏ, suy nghĩ chưa sâu sắc nhưng chúng vẫn biết hi sinh, dựa vào nhau mà sống.
Người xưa có câu “Nhất cận thị, nhì cận giang”. Nơi đâu sắp chợ sắp sông là nơi giàu có, tấp nập, sầm uất nhất. Nhưng với miền đất chết này, chẳng cần phải tìm hiểu sâu, ta cũng thấy được cái nghèo túng tàn tạ của nơi này.
Ánh sáng đã nhượng lại không gian cho bóng tối ngự trị, biến cái phố huyện thành ao đời phẳng lặng, một miền đất chết. Cảnh nơi phố huyện giờ đây đúng với câu nói “thi trung hữu họa”, bóng tối bò ra từ trong lòng cuộc sống,” tối hết cả, tuyến đường thăm thẳm ra sông, tuyến đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng lại sẫm đen hơn nữa”. “Muỗi khởi đầu vo ve”, “dãy tre làng trước mặt đen kịt lại, cắt hình rõ rệt trên nền trời”. Tất cả điều này đều là cảm nhận của Liên trong bóng tối. Phố huyện lúc này chìm sâu trong màn đêm đen đặc. Để mô tả sự ngự trị của bóng tối, tác giả đã khéo léo sử dụng nghệ thuật tương phản. Điểm vào bóng tối chỉ là những đốm sáng: ngọn đèn yếu ớt, thưa thớt từng hột sáng, lay lắt bóng dài, chập chờn lúc tắt lúc sáng như đom đóm, xanh biếc như ma chơi. Ngọn đèn yếu ớt khiến hòn đã nhỏ cũng bị phân hai nửa sáng tối. Ánh sáng ngọn đèn không làm cho không gian sáng sủa hơn mà trái lại nó làm bức tranh trở nên thật “rách vá”, tăng thêm ma lực bóng đêm.
Để thoát khỏi màn đêm dày đặc ấy chỉ còn cách ngửa mặt lên bầu trời, tìm kiếm những ngôi sao trên dải ngân hà kia. Nhưng như Huy Cận đã từng nói trời “sâu chót vót” thì đối với hai đứa trẻ, bầu trời kia lại càng rộng lớn và xa xôi biết nhường nào. Những ngôi sao ấy sao xa quá, xa vời quá giống như những tia hy vọng của con người nơi miền đất chết này. Xa quá, Liên phải trở về với thực tế thôi, cô lại trở về với ngọn đèn con của chị Tí. Ngọn đèn trong truyện Thạch Lam nhỏ bé nhưng được lặp lại nhiều lần, ẩn chứa dụ ý nghệ thuật của tác giả. Giống như ngọn đèn kia, dù yếu ớt, chập chờn từng hột sáng nhưng nó vẫn nỗ lực chiếu sáng không gian xung quanh, thì những con người nơi phố huyện nghèo này, vẫn phải luôn hy vọng dù là trong vô vọng. Phố huyện về đêm cũng là lúc bản nhạc đồng quê muôn năm không đổi vang lên. Tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng, tiếng sâu bọ rên rỉ tỉ tê, tiếng dế khoan nhặt. Tất cả tạo nên dàn âm thanh mà nổi lên là tiếng trống thu không vang lên như một nốt nhạc lĩnh xướng. Nhưng nó cũng không đủ sức vang xa, không khác nào bóng đời con người nơi phố huyện. Ánh sáng, âm thanh cũng yếu ớt mỏng mảnh như mảnh đời ở đây vậy.
Bức tranh phố huyện nghèo không chỉ được vẽ nên bởi màu đen kịt của bóng tối, ánh sáng tù mù phát ra từ ngọn đèn hay ánh đỏ từ lò phở bác bỏ Siêu, bằng bản nhạc đồng quê muôn năm không đổi, mà nó còn tỏa ra một cái mùi âm ẩm tưởng tuồng như là mùi riêng của đất, mùi của quê hương. Bức tranh “rách vá” ấy làm nền cho những kiếp người tàn tạ xuất hiện. Chị em Liên gượng gạo nhẹ ngồi trên cái chõng tre sắp gãy rời, mặc cho hoa bàng rơi rụng trên vai áo trong buổi chợ phiên ế ẩm. Mẹ con chị Tí mang vài cái bát mẻ ra dọn lên cái quán nước hy vọng của kiếp người nữ giới lam lũ sớm hôm nhưng rồi lại vô vọng. bác bỏ phở Siêu với gánh hàng xa xỉ chốn phố huyện nghèo này thì ngã sấp té ngửa vì gánh hàng ế quá, bác bỏ lo lắng vì thứ quà kia nếu như nay không bán hết thì ngày mai gia đình bác bỏ có thể bị đói và bác bỏ sẽ không còn vốn để bán nữa. Nhưng bác bỏ phở Siêu vẫn có thể hy vọng, còn gia đình bác bỏ xẩm nghèo nàn kia, cả gia tài chỉ có manh chiếu rách, cái chậu thau và cây độc huyền lập cập từng tiếng não nuột thì hy vọng của họ càng vô vọng hơn. Rồi bà cụ Thi điên đời tàn đi một nửa, ngửa cổ tu rượu cười khanh khách.
có nhẽ trước cảnh nghèo này, cái cảnh mà con người ta vào ngày chợ phiên cũng chỉ mua vài bao diêm với nửa bánh xà phòng này, khiến cho cụ Thi nhịn nhường như không muốn tỉnh lại. Cụ phải mượn rượu giải sầu, để quên đi cái nghèo khổ cứ bám riết hơn nửa đời cụ. Ngồi nghỉ tại quán nước chị Tí cũng chỉ là mấy anh lính lệ hút vài điếu thuốc lào, mua bao diêm. Cảnh tàn tạ, đồ vật cũng tàn tạ, cái chõng tre của chị em Liên tàn tạ, bát nước chị Tí cũng sứt mẻ, cái manh chiếu rách của gia đình bác bỏ xẩm, bà cụ Thi với thế cuộc tàn. Từng ấy con người tàn tạ chờ đợi điều gì từ trong bóng tối.
“Quẩn quanh mãi giữa vài ba dáng điệuTới hay lui vẫn chừng ấy mặt người”
(Quanh quẩn – Huy Cận)
Mẹ Liên vẫn dặn hai chị em phải thức đợi tàu để bán hàng. Nhưng với Liên, ngày chợ phiên mà cô chỉ bán được vài bao diêm và nửa bánh xà phòng thì có cố thức đợi tàu cũng chẳng bán được là bao, vì đang là mùa làm ăn thua lỗ, người đi tàu ít, họ thường chỉ mua vài gói thuốc lào. Liên vẫn cố thức đợi tàu là vì lẽ khác. Đoàn tàu là hình ảnh đối lập hoàn toàn với cuộc sống phố huyện. Đoàn tàu tới mang theo ánh sáng rực rỡ của đèn pha, đủ sức phá tan màn đêm phố huyện, khác hẳn với ánh đèn yếu ớt, le lói của ngọn đèn chị Tí. Nó mang theo cả tiếng còi inh ỏi lúc tàu vào ghi, rồi tiếng bánh xe nghiền trên phố sắt, vang vọng không giống như bản nhạc đồng quê muôn năm không đổi. Người trên tàu ăn mặc sang trọng, đi lại tấp nập khác với cái bóng vật vờ, lờ ngờ, chủ sở hữu mảnh đất chết. Đoàn tàu cũng chính là tia hồi quang chở tuổi thơ tươi đẹp tới với Liên và An. Hồi mẹ Liên có rất nhiều tiền, gia đình Liên ở thành phố, cô được mẹ dẫn đi Bờ Hồ, được uống những cốc nước xanh đỏ mát lạnh. Kí ức của Liên là một Hà Nội xa xăm, một Hà Nội sáng rực rỡ, tấp nập. Đoàn tàu tới chở theo cho Liên và An “ở đâu đó” một cuộc sống tấp nập, phát triển. Còn cuộc sống phố huyện này là cuộc sống “cầm chừng”, bí bách, thụt lùi. Khi hiện tại khổ đau, ngờ vực về tương lai, con người ta thường hay nghĩ về quá khứ, đó là quy luật thế tất… Không phải ngẫu nhiên mà Thạch Lam để cho bà cụ Thi điên kết thúc buổi chiều tà. Bà cụ Thi chính là minh chứng rõ nét nhất cho kiếp người bị quên lãng nơi miền đất chết.
Ngày ngày hôm nay họ có thể còn nhiều vốn như bác bỏ phở Siêu nhưng mai khi vốn hết, họ chỉ còn cái quán nước nhỏ như chị Tí, thậm chí tàn tạ như gia đình bác bỏ Xẩm rồi cuối cùng tàn đi một nửa giống bà cụ Thi, lại đi vào bóng tối, ngửa cổ lên trời tìm kiếm hy vọng mỏng mảnh. Hơn một lần, ta bắt gặp hình ảnh bóng tối. Trong Tắt đèn của Ngô Tất Tố, cuối chuyện chị Dậu cũng lao vào bóng đêm dày đặc thì nay, với Hai đứa trẻ, bà cụ Thi cũng miễn cưỡng bước vào bóng tối. Một đặc điểm nữa ta vẫn hay thấy trong truyện ngắn trước cách mệnh là những tác giả đều chuộng nghệ thuật tương phản. Trong Chữ người tử tù, ánh sáng cũng đối lập với bóng tối, cái thanh cao trong tâm hồn người trái ngược với hoàn cảnh xung quanh, thì ánh sáng âm thanh của con tàu trong Hai đứa trẻ cũng khác hẳn với bản nhạc đồng quê, những cái bóng vật vờ ở miền đất chết. Con tàu cũng chính là hoạt động cuối cùng mà hai chị em Liên có thể bấu víu vào. Nó như chiếc phao ý thức giữa biển bóng đêm. Còn với riêng An, dụi mắt nhìn đoàn tàu là trò chơi duy nhất trong ngày. Đối với chúng ta, không người nào là không có một tuổi thơ tắm mình trong những thứ đồ chơi xanh đỏ.
Nhưng đối với những đứa trẻ sớm vất vả với cuộc sống mưu sinh như An và Liên thì đồ chơi là cái gì xa xỉ lắm. Mỗi lần nhìn lũ trẻ trong xóm chơi đùa với nhau, An thèm lắm, nhưng không được thi đấu vì An phải trông hàng, phải viện trợ người chị săn sóc mình thay mẹ. Vì vậy trước khi chìm vào giấc ngủ, An còn nhắc chị gọi mình dậy khi đoàn tàu tới. Đoàn tàu tới, An tỉnh queo như được cho đồ chơi mới vậy. Ẩn sau những con chữ nhẹ nhõm, người yêu văn vẫn cảm nhận được thông điệp mà Thạch Lam muốn hướng tới: Hãy cứu lấy những đứa trẻ, đừng để chúng trơ trọi, bị bỏ rơi như An và Liên. Thạch Lam đã đem ngòi bút của mình lách sâu vào trong phố huyện nghèo, như khẳng định dù có khó khăn, nghèo túng tới đâu, nhưng ở họ, những con người miền quê nghèo khổ vẫn luôn hy vọng vào một cuộc sống đẹp tươi như trên tàu vậy. Khi đoàn tàu đã đi qua, Liên chìm vào giấc ngủ. Nhưng với một cô bé sớm vất vả, lại mang một tâm hồn nhạy cảm như Liên lại chẳng biết mơ gì, trong đầu cô chỉ hiện ra ánh đèn chập chờn của chiếc đèn chị Tí.
“thế cuộc tôi là một chuyến tàu đêmKhách ồn ào những ga đi và tớiRồi sớm mai khi đoàn tàu cập bếnNhững toa tàu lại trống vắng đơn chiếc”…
tìm hiểu cảnh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 13
Nhà văn Thạch Lam là một con người trưởng thành trong nhóm Tự lực văn đoàn, với phong cách sáng tác mang một màu sắc tư nhân, riêng biệt, không bị lẫn với bất kì người nào. Văn Thạch Lam vô cùng sâu lắng, nhẹ nhõm nhưng đôi lúc cũng buồn man mác, đi sâu vào trong lòng người đọc. “Hai đứa trẻ” là một câu truyện như thế, truyện đã vẽ lên một bức tranh về con phố huyện nghèo, nơi có những con người nghèo túng, khốn cùng trong xã hội Việt Nam ngày ấy.
Câu truyện được mở đầu bằng quang cảnh một bức tranh đơn thuần nhưng cũng huyền ảo, khiến người đọc như lạc vào chốn thần tiên trong cổ tích: Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều….Cảnh vật và con người có nhẽ đang chìm vào trạng thái lơ đãng, trong khi trong buổi chiều sắp tàn lại vang lên tiếng trống. có nhẽ tác giả lựa lựa chọn buổi chiều mùa thu làm cảm hứng vẽ bức tranh phố huyện nghèo là bởi mùa thu là mùa luôn mang tới cảm giác buồn bã, thương nhớ, dâng trào xúc cảm. Hai đứa trẻ xuất hiện, làm những công việc thắp đèn thường nhật rồi đóng quan, ngắm nhìn đoàn tàu chạy từ Hà Nội trở về, hy vọng một điều gì đó rồi lại rơi vào hụt hẫng không sao hiểu được.
quang cảnh phố huyện nghèo lúc chiều tà được tác giả mô tả qua những hình ảnh “chợ họp giữa phố vãn từ lâu; người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và bã mía. Một mùi âm ẩm bốc lên, khá nóng của ban ngày lẫn mùi cát bụi thân thuộc quá khiến chị em liên tưởng là mùi riêng của đất, của quê hương này. Một vài người bán hàng về muộn đang thu xếp hàng hóa, đòn gánh đã xỏ sẵn vào quang rồi, họ còn đứng nói chuyện với nhau ít câu…” Phố huyện nghèo vào buổi chiều sắp tàn hiện lên một màu sắc héo úa, tiêu điều và hiu quạnh. Đây cũng chính là hiện thực của miền Bắc nước ta lúc bấy giờ, tất cả mọi thứ nhạt nhòa, không có điểm nhấn, chỉ là những điều bình dị, đơn sơ cùng những con người nghèo đói, khốn khổ.
Tác giả sử dụng những câu từ mềm mại, nhẹ nhõm để diễn tả quang cảnh quạnh quẽ, vắng vẻ ở con phố huyện nghèo nàn, cô độc. Và ở đó, “mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ cúi lòm khòm trên mặt đất lại tìm tòi. Chúng nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre hay bất cứ cái gì có thể sử dụng được. Liên động lòng nhưng chính chị cũng không có tiền mà cho chúng”. Sự khốn khổ nhịn nhường như nhân lên gấp thỉnh thoảng những con người nghèo khổ gặp nhau, nhưng điều này cũng khiến cho người đọc cảm thấy xúc động, yêu mến con người nhân hậu của Liên.
Và trong bức tranh con phố huyện nghèo ấy, không chỉ có những đứa trẻ và Liên mà còn những nhân vật khác nữa, những nhân vật làm nên sự hỗn độn của phố huyện lúc chiều tàn. Đâu đó là mẹ con chị Tí đang dọn hàng dù “chả kiếm được bao nhiêu”. không những thế là chị em Liên bán hàng giúp mẹ tại một gian hàng bé thuê lại của người khác từ khi chuyển tới sống tại con phố này. Họ đều là những người siêng năng, cần mẫn làm việc ngày qua ngày, nhìn cái đói, cái nghèo diễn ra nhưng không có cách nào để thay đổi.
Không chỉ có những con người nghèo khổ ấy, bức tranh phố huyện còn xuất hiện bà cụ Thi bị điên vẫn hay mua rượu tại cửa hàng nhà Liên. Bà cụ Thi thường “ngửa cổ uống một khá sạch, đặt ba xu vào tay Liên và lảo đảo bước đi” làm cho người đọc cảm thấy động lòng, thương cảm cho một kiếp người về cuối đời phải sống dật dờ cho qua ngày, không có phương hướng.
Những con người ấy, người nào người nào cũng ngóng trông một chuyến tàu từ Hà Nội chạy về, xua tan đi sự quạnh quẽ, vắng vẻ bằng những âm thanh huyên náo, tấp nập. có nhẽ bởi “con tàu như đã đem một tí toàn cầu khác đi qua”. Và biết đâu ở toàn cầu đó, có thể là cuộc sống tốt đẹp, yên bình hơn của họ. Chuyến tàu như là ước mơ, khát vọng của những con người khốn khổ muốn thay đổi cuộc sống.
Có thể nói, “Hai đứa trẻ “là một tác phẩm nhẹ nhõm, sâu lắng, không có những tình tiết gay cấn, nhưng cũng đọng lại trong lòng người đọc một điều gì đó rất sâu sắc về những số phận nghèo khổ, đang mơ về một ngày mai tươi sáng hơn ở phía trước.
tìm hiểu cảnh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 14
“Hai đứa trẻ” tuy chưa phải là truyện ngắn hay nhất nhưng lại khá tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Thạch Lam: bình dị, nhẹ nhõm mà tinh tế, thâm thuý. Truyện nhịn nhường như chẳng có gì: hầu như không có cốt truyện, chẳng có xung đột gay cấn, chẳng có gì đặc biệt cả. “Hai đứa trẻ” chỉ là một mảng đời thường bình lặng của một phố huyện nghèo từ lúc chiều xuống cho tới đêm khuya, với hương vị màu sắc, âm thanh thân thuộc: tiếng trống thu không chứa trên một chiếc chòi nhỏ, một ráng chiều ở phía chân trời, một mùi vị âm ẩm của đất, tiếng chó sủa, tiếng ếch nhái, tiếng muỗi vo ve… những âm thanh của mấy người bé nhỏ, thưa thớt, một quán nước chè tươi, một gánh hàng phở, một cảnh vãn chợ chiều với vỏ nhãn, vỏ thị, rác rưởi và những đứa trẻ con nhà nghèo đang cúi lòm khòm tìm tòi, nhặt nhạnh, một đoàn tàu đêm lướt qua… và nỗi buồn mơ hồ với những thèm khát tới tội nghiệp của “Hai đứa trẻ”.
Chuyện hầu như chỉ có thế. Nhưng những hình ảnh tầm thường ấy, qua tấm lòng nhân hậu, qua ngòi bút tinh tế, giàu chất thơ của Thạch Lam lại như có vong linh, lung linh muôn màu sắc, có khả năng làm xao động tới chỗ thầm kín và nhạy cảm nhất của toàn cầu xúc cảm, có khả năng đánh thức và khơi gợi biết bao tình cảm xót thương, day dứt, dịu dàng, nhân ái.
Đó là chuyện của “Hai đứa trẻ” nhưng cũng là chuyện của cả một phố huyện nghèo với những con người bé nhỏ thưa thớt, tội nghiệp đang lặng thầm đi vào đêm tối.
Ít có tác phẩm nào hình ảnh đêm tối lại được mô tả đậm đặc, trở đi trở lại… như một khiếp sợ không dứt như trong truyện “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam: tác phẩm mở đầu bằng những tín hiệu của một “ngày tàn” và kết thúc bằng một “đêm tịch mịch đầy bóng tối”, ở trong đó, màu đen, bóng tối bao trùm và ngự trị tất cả: đường phố và những ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối, tối hết cả, tuyến đường thăm thẳm ra sông, tuyến đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng lại sẫm đen hơn nữa. Một tiếng trống cầm canh ở huyện đánh tung lên một tiếng ngắn, khô khan, không vang động ra xa, rồi cũng chìm ngay vào bóng tối… Cả đoàn tàu từ Hà Nội mang ánh sáng lướt qua trong phút chốc rồi cũng “đi vào đêm tối”…
Trong cái phông của một quang cảnh bóng tối dày đặc này, là những mảnh đời, những con người sống trong tăm tối. Họ là những con người thông thường, chỉ xuất hiện thoáng qua, hầu như chỉ như một cái bóng, từ hình ảnh mẹ con chị Tí với hàng nước tồi tàn tới một gia đình nhà xẩm sống lê lết trên mặt đất, cho tới cả những con người không tên: một vài người bán hàng về muộn, những đứa trẻ con nhà nghèo cúi lòm khòm nhặt nhạnh, tìm tòi…
Tất cả họ không được Thạch Lam mô tả chi tiết: nguồn gốc, xuất thân, số phận… nhưng có nhẽ nhờ vậy mà số phận họ hiện lên càng thêm bé nhỏ, tội nghiệp, người nào cũng sống một cách lặng thầm, nhẫn nhục, lam lũ. Văn Thạch Lam là như thế: nhẹ về tả, thiên về gợi và biểu hiện đời sống bên trong: sống trong lặng lẽ, tăm tối nhưng giữa họ không thể thiếu vắng tình người. Qua những lời trao đổi và những cử chỉ thân tình giữa họ ta nhìn thấy được mối quan tâm, gắn bó. Và tất cả họ nhịn nhường như đều hiền lành, nhân hậu qua ngọn bút nhân hậu của Thạch Lam.
Nhưng giữa bấy nhiêu con người, nhà văn chỉ đi sâu vào trong toàn cầu tâm hồn của “hai đứa trẻ”: Liên và An. Chúng chưa phải là loại cùng đinh nhất của xã hội nhưng là tiêu biểu cho những con nhà lành, đang rơi vào cảnh nghèo đói, bế tắc vì sa sút, thất nghiệp.
Không phải ngẫu nhiên tác giả lấy “Hai đứa trẻ” để đặt tên cho truyện ngắn của mình. Hình ảnh tăm tối của phố huyện và những con người tăm tối không kém, sống ở đây hiện lên qua cái nhìn và tâm trạng của chị em Liên, đặc biệt là của Liên. Mở đầu tác phẩm ta bắt gặp hình ảnh Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen “đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm vào tâm hồn thơ ngây của chị” và “chị thấy buồn man mác trước cái giờ phút của “ngày tàn”. Thạch Lam không mô tả tỉ mỉ đời sống vật chất của họ, nhà văn chủ yếu đi sâu thể hiện toàn cầu ý thức của Liên với nỗi buồn man mác, mơ hồ của một cô bé không còn hoàn toàn trẻ con, nhưng cũng chưa phải là người lớn. Tác giả gọi “chị” là vì quả Liên là một người chỉ biết quan tâm săn sóc em bằng tình cảm trìu mến, dịu dàng, biết đảm đang tảo tần thay mẹ nhưng tâm hồn Liên thì vẫn còn là tâm hồn trẻ dại với những thèm khát hồn nhiên, thơ ngây, bình dị.
Ở đây, nhà văn đã nhập vào vai của “hai đứa trẻ”, thấu hiểu, thông cảm, chia sẻ và diễn tả cái toàn cầu tâm hồn trong sáng của chị em Liên: hình ảnh bóng tối và bức tranh phố huyện mà ta đã nói trên kia được cảm nhận chủ yếu từ nỗi niềm thèm khát của hai đứa trẻ. Tâm hồn trẻ vốn ưa quan sát, sợ bóng tối và khát khao ánh sáng. Bức tranh phố huyện hiện ra chính là qua tâm trạng này: “Hai chị em gượng gạo nhẹ (trên chiếc chõng sắp gãy) ngồi yên nhìn ra phố…” Liên trông thấy “mấy đứa trẻ con nhà nghèo ven chợ cúi lòm khòm trên mặt đất đi lại tìm tòi” nhưng “chính chị cũng không có tiền để mà cho chúng nó…”. Trời nhá nhem tối, bây giờ chị em Liên mới thấy thằng cu bé xách điếu đóm và khiêng cái ghế trên lưng ở trong ngõ đi ra… Hai chị em Liên đứng sững nhìn theo” bà cụ Thi “đi lẫn vào bóng tối… “Hai chị em đành ngồi yên trên chõng đưa mắt theo dõi những người về muộn từ từ đi trong đêm”… “Từ khi nhà Liên dọn về đây… đêm nào Liên và em cũng phải ngồi trên chiếc chõng tre dưới gốc cây bàng với cái tối của quang cảnh phố xung quanh”… Đêm tối đối với Liên “quen lắm, chị không sợ nó nữa”. “Không sợ nó nữa” tức là đã từng sợ. Chỉ mất từ “không sợ nó nữa” mà gợi ra bao liên tưởng. Hẳn là Liên đã từng sợ cái bóng tối dày đặc đã từng bủa vây những ngày đầu mới dọn về đây. Còn bây giờ Liên đã “quen lắm”. Sống mãi trong bóng tối rồi cũng thành quen, cũng như khổ mãi người ta cũng quen dần với nỗi khổ. Có một cái gì tội nghiệp, cam chịu qua hai từ “quen lắm” mà nhà văn sử dụng ở đây. Nhưng ngòi bút và tâm hồn của Thạch Lam không chỉ ngừng ở đó. Cam chịu nhưng cũng không hoàn toàn cam chịu, nhà văn đã đi sâu vào trong cái nỗi thèm khát ánh sáng trong chỗ sâu nhất của những tâm hồn trẻ dại. ông dõi theo Liên và An ngước mắt lên nhìn vòm trời vạn ngôi sao óng ánh để tìm sông Ngân hà và con vịt theo sau ông thần nông như trẻ thơ vẫn thèm khát những điều kì diệu trong truyện cổ tích, nhưng vũ trụ thăm thẳm mênh mông đối với tâm hồn hai đứa trẻ như đầy bí mật, lại quá xa lạ làm mỏi trí nghĩ, nên chỉ một lát, hai em lại cúi nhìn về mặt đất, và quầng sáng thân tình xung quanh ngọn đèn lay động của chị Tí… Nhà văn chuyên chú theo dõi từ cử chỉ, ánh mắt của chúng và ghi nhận lại thế thôi. Nhưng chỉ cần thế, cũng đủ làm nao lòng người đọc. Sống mãi trong bóng tối, “quen lắm” với bóng tối, nhưng càng như thế, chúng càng khát khao hướng về ánh sáng, chúng theo dõi, tìm kiếm, chỉ mong ánh sáng tới từ mọi phía: từ “nghìn sao óng ánh trên trời”, đếm từng hột sáng lọt qua phên nứa, chúng mơ tưởng tới ánh sáng của quá khứ, của những kỉ niệm về “Hà Nội xa xăm”, “Hà Nội sáng rực, vui vẻ và huyên náo” đã lùi xa tít tắp; chúng mài miệt đón nhận đoàn tàu từ Hà Nội về với “những toa đèn sáng trưng”; chúng còn nhìn theo cả cái chấm nhỏ của chiếc đèn xanh treo trên toa sau rốt xa xa mãi…
Đó là toàn cầu của ước ao, dù chỉ là một ước ao nhỏ nhoi, dù chỉ như là một ảo tượng. Không thấm đượm một tấm lòng nhân ái sâu xa, không hiểu lòng con trẻ, không có một tâm hồn nhạy cảm giàu chất thơ thì không thể diễn tả tinh tế tới thế nỗi thèm khát ánh sáng của những con người sống trong bóng tối.
Đọc “Hai đứa trẻ”, ta có cảm giác như nhà văn chẳng hư cấu sáng tạo gì. Mọi chi tiết giản dị như đời sống thực. Cuộc sống cứ hiện lên trang viết như nó vốn tương tự. Nhưng sức mạnh của ngòi bút Thạch Lam là ở đó. Từ những chuyện đời thường vốn phẳng lặng, tẻ nhạt và đơn điệu, nhà văn đã phát hiện ra một đời sống đang vận động, có bề sâu, trong đó ánh sáng tồn tại kế bên bóng tối, cái đẹp đẽ nằm ngay trong cái thông thường, cái thèm khát ước mơ trong cái nhẫn nhục cam chịu, cái xôn xao biến động trong cái bình lặng hàng ngày, cái tăm tối trước mắt và những kỉ niệm sáng tươi…
Nét độc đáo trong văn pháp Thạch Lam là ở chỗ: nhà văn đã sử dụng nghệ thuật tương phản một cách hầu như tự nhiên, không chút tô vẽ, phóng đại, và nhờ thế, bức tranh phố huyện trở nên phong phú, chân thật, gợi cảm.
Đọc “Hai đứa trẻ” ta bị khiếp sợ day dứt không thôi trước đêm tối bao trùm phố huyện và xót xa thương cảm trước thế cuộc hiu quạnh cam chịu của những con người sống nơi đây. Nhưng ” Hai đứa trẻ” cũng thu hút ta bởi cái hương vị man mác của đồng quê vào một “chiều mùa hạ êm như ru” và “một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát”… Nó làm sống lại cả một thời quá vãng, nó đánh thức tình cảm quê hương mặn mòi, và làm giàu tâm hồn ta bởi những tình cảm “êm mát và sâu kín”.
tìm hiểu cảnh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 15
Nhà văn Nguyễn Tuân đã viết: “Thạch Lam là một nhà văn yêu mến cuộc sống, trọng thể trước sự sống của mọi người chung quanh. Ngày nay đọc lại Thạch Lam, vẫn thấy đầy đủ cái dư vị và cái nhã thú của những tác phẩm có cốt cách và phẩm chất văn học”. Nguyễn Tuân là nhà văn cùng thế hệ với Thạch Lam, cùng có chân trong Tự lực văn đoàn, Nguyễn Tuân đã khẳng định mình thẩm mĩ độc đáo và tình cảm nhân đạo đằm thắm trong những trang văn Thạch Lam.
Truyện của Thạch Lam không có chuyện, mỗi tác phẩm như một bài thơ văn xuôi, thấm đẫm chất trữ tình, man mác xót thương. Đó là loại truyện tâm tình nồng nàn ý vị. “Dưới bóng hoàng lan”, “Nhà mẹ Lê”, “Cô hàng xén”, “Hai đứa trẻ” … là những truyện ngắn rất hay của Thạch Lam. Truyện “Hai đứa trẻ” in trong tập “Nắng trong vườn”, nhà xuất bản “Đời tay”, Hà Nội, 1938. Truyện ngắn này tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật Thạch Lam, khai thác những mẫu đời thường mà nơi sâu kín tâm hồn của mảnh đời nào cũng chứa đầy bao nỗi xót xa, thương cảm.
Bối cảnh câu chuyện là một phố huyện nghèo nàn, xơ xác, có đường tàu đi qua, một ga xép, một cái chợ nhỏ bé nằm giữa thôn xóm và cánh đồng. Thời gian là một buổi chiều muộn và cảnh đầu hôm cho tới lúc chuyến tàu chạy qua. Có hai đứa trẻ ngồi trong một ngôi hàng xén nhỏ nhoi ngắm nhìn cảnh vật và cố thức đợi chuyến tàu đêm chạy qua. Chuyện mở ra một thời khắc là phố huyện lúc chiều xuống. Tiếng là phố huyện nhưng chỉ là một thị trấn nhỏ bé, nghèo nàn ở nước ta những năm đầu thế kỉ XX mà Tú Xương có nói tới: “Phố phường tiếp giáp với bờ sông” … Cảnh một chiều hè muộn ở đồng quê. “phương Tây đỏ rực như trời cháy…”, “Một chiều êm đềm như ru” nổi tiếng trống thu không, tiếng ếch nhảy kêu ran ngoài đồng. Màn đêm dần dần buông xuống, tiếng muỗi kêu vo ve trong những cửa hàng khá tối. xúc cảm của nhà văn như tràn ra câu chữ, biểu lộ một tấm lòng sâu nặng gắn bó với quê hương. Bức tranh quê hiện lên dưới ngòi bút tinh tế của Thạch Lam trở nên sắp gũi, thân thiết, bình dị mà nên thơ.
Nhưng “Hai đứa trẻ” không chỉ là bức tranh thiên nhiên mà trước hết còn là bức tranh đời sống. Đó là bức tranh đời sống của phố huyện nghèo ngày xưa lúc chiều tối và đêm xuống, được quan sát và cảm nhận qua tâm hồn thơ ngây nhạy cảm của hai đứa trẻ – hai chị em Liên và An. Trước cái giờ phút của ngày tàn, Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen, cô thấy “lòng buồn man mác”, đôi mắt “bóng tối ngập đầy dần” và cái buồn của buổi chiều quê thấm thìa vào tâm hồn thơ ngây của cô. Trời nhá nhem tối, những nhà đã lên đèn: “Đèn treo trong nhà bác bỏ phở Mĩ, đèn hoa kì leo lét trong nhà ông Cửu, và đèn dây sáng xanh trong hiệu khách…”. Cát trên phố “óng ánh từng chỗ”, đường “mấp mô thêm” trong cảnh tranh sáng tranh tối. Chợ “vãn từ lâu” là một cảnh buồn và xơ xác của bức tranh đời sống phố huyện nghèo lúc buổi chiều tối. Không một tiếng ồn ào, vỏ thị, vỏ bưởi, lá nhãn, bã mía và rác rưởi còn lại trên đất. Vài người bán hàng về muộn đang thu xếp hàng hóa. Mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ lòm khòm đi lại tìm tòi “nhặt thanh nứa, thanh tre hay bất cứ cái gì có thể sử dụng được của những người bán hàng để lại”. Chúng đi lại chập chờn như những vong linh trơ trọi. Thấy chúng nó, Liên động lòng thương nhưng chị cũng không có tiền mà cho chúng nó. Cái nghèo là cảnh đời chung cua mọi người, mọi nhà, và cái mùi ẩm ẩm bốc lên, mùi cát bụi lẫn khá nóng mà Liên tưởng là “mùi riêng của đất, của quê hương”. Đó chính là mùi vị của cái “Ao đời”, của lầm than và nghèo túng. Bóng tôi như phủ đầy thiên truyện, phủ mờ cảnh vật và đè nặng lên thế cuộc của những con người “bé nhỏ” nơi phố huyện nghèo xác xơ. Cửa hàng bé xíu phên nứa dán giấy nhật trình, chiếc chõng tre nơi chị em Liên ngập đầy bóng tối. Càng về đêm “đường phố và những ngõ con gián dần chứa đầy bóng tối”. tuyến đường thăm thẳm ra sông, tuyến đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng lại sẫm đen hơn nữa. Tiếng trống cầm canh, tiếng ếch nhái kêu ran từ đồng xa vọng tới tiếng động khẽ của hoa bằng rụng xuống vai Liên, tiếng đòn gánh kĩu kịt của người bán quà rong, tiếng cười “giòn giã” của bà cụ Thi… tất cả mọi âm thanh ấy “chìm ngay vào bóng tối”. Phố huyện càng về đêm càng tịch mịch và đầy bóng tối.
Trong cảnh xác xơ, tiêu điều và ngập đầy bóng tối hiện lên những mảnh đời lầm lũi, đáng thương. thế cuộc mẹ con chị Tí như gắn liền với màn đêm bóng tối. “Thằng cu bé xách điếu đóm và khiêng cái ghế trên lưng và trong ngõ đi ra”. Mẹ của nó, chị Tí đi theo sau “đội cái chõng trẽn đầu và tay mang không biết bao nhiêu là đồ đoàn…”. Ngày thì mò cua bắt tép, chiều nào cũng dọn hàng “từ chập tối cho tới đêm” mà “chả kiếm được bao nhiêu!”. Hình ảnh hai mẹ con chị Tí đã làm ta nhớ tới thế cuộc hai mẹ con cái Hiên trong truyện “Gió lạnh đầu mùa” : mẹ thì mò cua bắt ốc, con thì áo rách phong phanh, đứng co ro trước làn gió lạnh… Thạch Lam đã dành cho những bà mẹ nghèo, những em bé nghèo khổ nhiều trắc ẩn, xót thương! Hình ảnh bà cụ Thi khá điên “tiếng cười khanh khách”, tay cầm cút rượu sôi lên rồi cười giòn giã, “vừa đi vừa ngửa cổ ra đằng sau”, dốc cút rượu uống một khá cạn sạch, chép mồm “lảo đảo” trong bóng tối… cũng gợi cho ta nhiều thương xót về một thế cuộc xế bóng nơi phố huyện nghèo. Cảnh gia đình bác bỏ Xẩm mới thê lương. Tiếng độc huyền lập cập, ngồi trên manh chiếu, trước mắt là cái chậu thau sắt trắng, thằng con ngồi trên đất “nghịch nhặt những rác bẩn vùi trong cát bên đường”. Và bác bỏ bán phở rong trong đêm, một thứ quà xa xỉ mà chị em Liên không bao giờ mua được. Đòn gánh bác bỏ kêu “kĩu kịt”, bóng bác bỏ “mênh mang ngã xuống được một vùng…”. Tất cả góp phần vào cảnh đời đầy bóng tối nơi phố huyện nghèo nàn xơ xác, những kiếp sống lầm than, tàn tạ và khốn cùng.
Có thể nói, hai chị em Liên là hình ảnh trung tâm của bức tranh đời sống của phố huyện nghèo. Cảnh nhà sa sút, bố Liên nghỉ việc, cả nhà bỏ Hà Nội về quê, mẹ làm hàng xáo. Hai chị em được mẹ cho trông coi một cửa hàng tạp hóa tí xíu, vách dán giấy nhật trình, bán lèo tèo vài bao diêm, dăm miếng xà phòng, một ít rượu. Liên là một cô gái mới lớn, biết làm đỏm, cô hãnh diện với cái dây xà tích bạc ở thắt lưng. Từ ngày xa Hà Nội “một vùng sáng rực và óng ánh, Hà Nội nhiều đèn quá”. Liên quen dần với bóng tối nơi phố huyện nghèo. Ngọn đèn của Liên… “từng hột sáng lọt qua phên nứa”, đèn hoa kì leo lét trong ngôi nhà ông Cửu, quầng sáng ngọn đèn “lay động trên chõng hàng chị Tí” chấm lụa nhỏ và vàng “lửng lơ” nơi gánh phở bác bỏ Siêu… từ đêm này qua đêm khác. Liên vẫn ngồi trên chõng ngắm nhìn. Càng về khuya, “tâm hồn Liên yên tĩnh ăn, có những cảm giác mơ hồ không hiểu”. Đêm nào cũng vậy, An và Liên đã buồn ngủ ríu cả mắt, nhưng vẫn cố thức đợi chuyến tàu đêm chạy qua. Liên đón nhìn con tàu từ xa “ngọn lửa xanh biếc, nát mặt đất như ma trơi”, tiếng còi tàu vang lại kéo dài ra theo gió xa xôi đoàn tàu tới sắp, vụt qua “những toa đèn sáng trưng”, rồi nó “đi vào đêm tối. để lại những đốm than đỏ bay tung trên phố sắt”. Tàu đã chạy xa mà hai chị em Liên còn nhìn theo “cái chấm nhỏ của chiếc đèn xanh treo trên toa sau rốt…”. Với nhiều man mác bâng khuâng. Chuyến tàu đêm như một niềm yên ủi, một nỗi thèm khát mơ hồ, một ước mơ không bao giờ tắt, một tí tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày. Chuyến tàu đêm “như đã đem một tí toàn cầu khác đi qua”. Chờ tàu tới, nuối tiếc con tàu chạy qua. Rầm rộ lên giây khắc. lừng sáng lên khoảnh khắc, để rồi sau đó, “từ phía ga, bóng đêm lồng với bóng người đi về”. Chuyến tàu đêm đã thành một biến cố trọng đại nơi phố huyện nghèo: “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một điều gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày của họ”.
Bức tranh đời sống phố huyện nghèo sau khi con tàu chạy vụt qua, đêm khuya dần càng trở nên yên tĩnh mênh mông. Chỉ có đêm khuya, “tiếng trống ấm chanh và tiếng chó cắn”. Chị Tí sửa soạn đồ đoàn, bác bỏ xẩm đã ngủ gục trên màn chiếu. Liên chìm dần vào giấc ngủ yên tĩnh “tịch mịch và đầy bóng tối” như đêm yên tĩnh trong phố huyện nghèo. Cảnh phố huyện nghèo với những mảnh đời quanh quẩn và lầm than, nghèo khổ và tối tăm. Chị em Liên, mẹ con chị Tí, bà cụ Thi khá điên, bác bỏ Siêu bán phở rong, vợ chồng bác bỏ xẩm héo hon, những phu gạo, phu xe ngồi hút thuốc ! Bấy nhiêu con người nhỏ bé đáng thương. Thạch Lam đã mô tả cả phố huyện nghèo bằng những cảnh, những người, những chi tiết rất chân thật và cảm động. Ông đã dành cho con người quê hương, những con người nghèo khổ, tăm tối một sự thông cảm và xót thương nồng hậu. Cảnh phố huyện nghèo vừa hiện thực vừa chứa chan ý thức nhân đạo.
Trong “Thay lời bạn” – Tuyển tập Thạch Lam, Nhà xuất bản Văn học, năm 1988, nhà văn Nguyễn Tuân viết: “Truyện Hai đứa trẻ có một hương vị thật man mác. Nó gợi một nỗi niềm thuộc về quá khứ, đồng thời cũng đóng lên một cái gì còn ở trong tương lai. Nơi toàn cầu quan của đôi trẻ ở một phố quê, hình ảnh đoàn tàu và cái tiếng còi tàu đã thành một thói quen của xúc cảm và của ước vọng. Đọc “Hai đứa trẻ”, thấy bận bịu vô hạn về một tấm lòng quê hương êm ái và sâu kín.
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 16
Trong giai đoạn văn học trước cách mệnh tháng Tám. Thạch Lam là một cây bút xuất sắc đa tài năng. Truyện ngắn Hai đứa trẻ rút trong tập Nắng trong vườn (1938) là một tác phẩm tiêu biểu của ông. Với cách viết giàu chất lãng mạn, truyện như một bài thơ trữ tình đượm buồn nhưng đầy cá tính nhân văn.
Trong mỗi tác phẩm truyện kể, ngoài yếu tố nhân vật còn phải kể tới một yếu tố khác, đó là hoàn cảnh. Xây dựng hoàn cảnh, tác giả nhằm xác lập mối quan hệ giữa nhân vật và môi trường xã hội mà nhân vật đó đang sống. Sự tác thành giữa hoàn cảnh và nhân vật sẽ tạo nên chất keo kết dính những chi tiết và nhờ vậy nội dung tác phẩm trở nên liền mạch, nghệ thuật của tác phẩm đó sẽ hoàn chỉnh hơn. Đó là một trong những yêu cầu bắt buộc không chì của văn học hiện thực (Hoàn cảnh sinh tính cách).
Nhà văn Thạch Lam mở đầu truyện ngắn Hai đứa trẻ bằng những hình ảnh vào thời khắc của một ngày sắp tàn. Vào thời khắc đó cảnh vật của phố huyện nghèo hiện ra xơ xác, tiêu điều, với những con người mỏi mệt quẩn quanh nơi phố chợ. Cùng xuất hiện với những gì tàn tạ nhất ở phố huyện đó là nhân vật Liên và An. Qua cái cảm nhận của hai tâm hồn thơ ngây ấy, mọi cảnh vật được hiện lên một cách chi tiết và trung thực nhất.
Nhưng trước hết, cái cảnh chiều tàn nhưng vẫn được nhà văn mô tả đậm chất thơ. “Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt đen lại và chứa hình rõ rệt trên nền trời… Một chiều êm đềm như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào…”.
Bức tranh ấy tuy đẹp nhưng ẩn ở trong đó cả một nỗi buồn mà người vẽ lên đã cố ý che lấp bằng những mảng màu sặc sỡ. Sở dĩ phải mô tả cảnh vật ấy. Thạch Lam như muốn giúp người ta đi tìm chút cảm giác nhẹ nhõm sau những trằn trọc của thế cuộc. Văn Thạch Lam bao giờ cũng giàu xúc cảm để rồi khiến người đọc như chìm vào cõi mộng của một bài thơ tình lãng mạn. Từng câu chữ cứ nhè nhẹ lan thâm vào lòng người trong cảm giác say mê. Có người thụ hưởng xét văn Thạch Lam vừa chứa chất hiện thực vừa giàu tính lãng mạn. Ý kiến đó rất thích hợp khi nói về truyện ngắn Hai đứa trẻ, bởi vì trong truyện ngắn này hiện thực của cuộc sống tủi buồn, mòn mỏi luôn vây hãm lấy những con người sống chung trong phố huyện, ở đây gọi là phố huyện nhưng thực chất mới chỉ là cái chợ xép nhỏ. “Chợ họp giữa phố vãn từ lâu. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía. Một mùi âm ẩm bốc lên, khá nóng của ban ngày lẫn với mùi cát bụi thân thuộc quá, khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của đất của quê hương này…”.
Chỉ cần nhìn vào cái chợ tiêu điều này cũng có thể thấy cuộc sống của người dân khổ cực thế nào? những người bán hàng về muộn đứng nói chuyện với nhau ít câu như thế trao lại cho nhau những nỗi buồn tẻ cuộc sống, ống kính tác giả không quên ghi lấy hình ảnh những đứa trẻ con nhà nghèo, đang mưu kế sinh nhai bằng những truất phế phẩm của phiên chợ. Những số phận ấy “cúi lòm khòm trên mặt đất đi lại tìm tòi. Chúng nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre hay bất cứ cái gì có thể sử dụng được của những người bán hàng để lại”. Liên trông thấy động lòng thương nhưng chính chị cũng không có tiền để mà cho chúng nó. Đây là hiện thân đầy đủ nhất của sự khốn khổ. Tất cả nhưng đang cố sức để tống hy vọng. Sự nỗ lực thì đã quá sức, còn hy vọng thì vẫn mơ mòng”. Ở truyện ngắn này, những nhân vật đều đang tìm cách cầm cự trong cuộc sống hiện tại. Chị Tí với hàng nước bên cái móc gạch nhưng không biết bán cho người nào.
Khá hơn đôi chút là hàng bác bỏ phở Siêu, nhưng đó cũng chỉ hé lên một mảng ánh sáng đèn dầu leo lét. vậy mà với cuộc sống ở phố huyện nghèo này thì hàng của bác bỏ vẫn là một thứ “xa xỉ”.
Cảnh của phố huyện thật là tiêu điều xơ xác. Cuộc sống của những con người ở đó thì mòn mỏi, nặng nề. Mọi hoạt động như để chống chọi lại với sự nghèo nàn khốn khó nhưng tất cả chỉ lâm vào bế tắc. Hoàn cảnh đó thường sản sinh ra những con người quái đản, đó là bà cụ Thi “khá điên”, với tiếng cười khanh khách đi vào bóng đêm. Cụ Thi điên là chứng tích của sự sa sút về cuộc sống, một biểu hiện tiêu biểu cho quá trình tìm tòi lối thoát trong vô vọng. Sự xuất hiện của nhân vật cụ Thi “khá điên” càng làm cho nhân vật truyện ngắn Hai đứa trẻ thêm cụ thể, sinh động, tạo cho bức tranh cuộc sống trở nên ngột ngạt.
Cảnh chiều tàn nơi phố huyện nghèo trong truyện ngắn Hai đứa trẻ là một góc thu nhỏ của xã hội cũ. Ở đó những số phận con người được hiện lên rõ ràng nhất. Tất cả tập hợp lại trong một không gian chật hẹp và tăm tối.
Thông qua phần đầu của truyện, nhà văn Thạch Lam đã tái tạo lại bối cảnh cuộc sống của những năm trước cách mệnh tháng Tám. Bằng việc phác họa cảnh phố huyện ngày tàn, truyện ngắn Hai đứa trẻ đã chứng tỏ nhà văn thông suốt sâu sắc cuộc sống tù túng của người nông dân lao động đồng thời lên tiếng bảo vệ quyền sống và sự công bằng cho xã hội thời bấy giờ.
Với văn pháp tả cảnh đạt tới chuẩn mực truyện mang âm hưởng của một bài thơ trữ trình nhưng gợi xúc cảm buồn man mác. Nghệ thuật mô tả cộng với niềm cảm hứng lãng mạn được tác giả sử dụng đã đưa truyện ngắn này xứng đáng với những tác phẩm xuất sắc cùng thời.
Đáng quý là trong cái cảnh chiều tàn ấy, tình cảm con người vẫn còn chưa tàn tạ. Dù không khấm khá hơn, nhưng Liên vẫn mong có tiền để đưa cho những đứa trẻ lam lũ đang tìm kiếm những vật rơi rớt lại sau phiên chợ tiêu điều. Liên không chỉ thương mình và An mà còn hướng tới cả bao số phận khốn cùng khác. Tất cả những con người trong phố huyện này, từ mẹ con chị Tí, ngày nào cũng như ngày nào quẩn quanh với những công việc chẳng có gì khác là ban ngày đi bắt tép, tối về dọn quán bán nước cho mấy chú lính tuần, cho tới hàng phở Siêu leo lét ngọn đèn dầu, bà cụ Thi “hai điên” với tiếng cười khanh khách… Tất cả chi nói lên cái mòn mỏi của cuộc sống nơi phố huyện mà chưa phải là những gì tha hóa, khiến con người phải độc ác.
Thạch Lam không phải là nhà văn hiện thực phê phán như Nam Cao hay Ngô Tất Tố, nên ngòi bút của ông không khai thác cái trần truồng của thế cuộc lam lũ. Mặc tuy vậy, trong những bài thơ rất đỗi tinh tế là truyện ngắn Hai đứa trẻ này, Thạch Lam đã gián tiếp phản ánh và tố cáo cái xã hội ngột thở, tù đọng, trong đó, cuộc sống con người đang mất hết ý nghĩa, đang bị dồn tới chân tường bế tắc. Và từ thực tế ấy, tác giả đã chuẩn bị cho đoạn tiếp theo mô tả cái khát vọng được đi xa, mơ hồ, kín đáo trong hình ảnh chuyến tàu đêm với tâm trạng nao nức của hai đứa trẻ.
Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn – Mẫu 17
Thạch Lam là hiện tượng đặc biệt trong văn học lãng mạn 1930-1945. Ông sở trường về truyện ngắn. Văn phong của Thạch Lam trong trẻo, nhẹ nhõm, gợi cảm. Và đằng sau những trang văn tinh tế đầy xúc cảm ấy là tấm lòng trắc ẩn đối với những kiếp người nghèo khổ trong xã hội cũ.
Hai đứa trẻ là một trong những truyện ngắn xuất sắc của Thạch Lam. Thiên truyện được in trong tập truyện ngắn Nắng trong vườn (1938). Truyện không có cốt truyện mà chỉ là toàn cầu tâm hồn của hai đứa trẻ Liên và An thay mẹ trông coi một gian hàng xén, đêm đêm thức đợi chuyến tàu từ Hà Nội về. Hiện thực thế cuộc buồn tẻ, vô vọng ở phố huyện nhỏ được thể hiện qua bức tranh cảnh vật và bức tranh nhân thế.
Tác giả lựa chọn thời khắc hoàng hôn – ngày tàn. Cảnh mỗi lúc một tối hơn. Ánh sáng lụi tàn dần. Bóng tối khởi đầu lan tỏa khắp nơi; trên cái chòi, đám mây và lũy tre làng và bao trùm lên cảnh vật, gợi lên từ âm thanh của tiếng trống thu không u vang ra từng tiếng để gọi buổi chiều, gợi lên từ màu sắc: Phương Tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn.
Đó là cảnh vật phố huyện nghèo nàn, xơ xác tiêu điều: tiếng muỗi vo ve, tiếng ếch nhái kêu ra, cảnh chợ tàn, trên nền đất chỉ còn rác rưởi, một miền đất như đang lụi tàn trong quên lãng.
Trong cảnh xơ xác, tiêu điều ngập đầy dần bóng tối là những thế cuộc đầy bóng tối: Những đứa trẻ nghèo vờ vật trong buổi chiều tàn. Mẹ con chị Tí ngày mò cua bắt tép, tối lại đội cái chõng tre tàn ra sân ga bày bán với một hy vọng còm cõi như chõng hàng của chị. Bà cụ Thi xuất hiện trong bóng tối và trở về cùng đi lần vào bóng tối… Thấp thoáng sau họ là một bà cụ móm phải cho thuê bớt một gian hàng ọp ẹp, một người cha nghỉ việc. Bao quanh họ là những đồ vật tàn: những tấm phên nứa dán nhật trình, cáo chõng sắp gãy…
Tất cả những con người ấy sống đơn điệu từ ngày này qua ngày khác. Nhịp sống lặp đi không thay đổi nói lên cái mòn mỏi, vô nghĩa của kiếp người trong xã hội cũ. Con người không chỉ chịu đựng cuộc sống nghèo mà còn phải chịu đựng cuộc sống uể oải, nhàm chán. Những nhân vật của Thạch Lam nhịn nhường như còn mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ của họ. Họ chờ đợi cái gì không rõ, chỉ thấy nỗi lòng thương xót của nhà văn.
vượt trội trong bức tranh phố huyện mù tối ấy là hai đứa trẻ, đặc biệt là cô bé Liên. Nhân vật Liên trong thời khắc chiều tối gây ấn tượng cho người đọc ở sự nhạy cảm và chiều sâu tâm hồn: cảnh thiên nhiên trong ánh nắng chiều lặng trầm và u uất làm Liên buồn man mác trước thời khắc của ngày tàn. Liên thương những đứa trẻ nhặt rác ở bãi chợ. Nhà văn như hóa thân vào nhân vật để day dứt về kiếp sống vô nghĩa, lụi tàn.
*****************
Tham khảo bài mẫu tìm hiểu hình ảnh phố huyện lúc chiều tàn trong truyện Hai đứa trẻ, những em học sinh có thể cảm nhận bức tranh phố huyện nhỏ bé, hẻo lánh, nơi bóng tối đang luồn lách vào từng hoạt động sống của con người. Tiếp theo, để hiểu thêm về hoàn cảnh sáng tác, phong cách văn học của Thạch Lam, những em cần tìm hiểu bài tìm hiểu chất lãng mạn trong tác phẩm Hai đứa trẻ, cảm nhận bài Hai đứa trẻ, tìm hiểu vẻ đẹp tính cách và tâm hồn nhân vật Liên trong truyện ngắn Hai đứa trẻ, Trong Hai đứa trẻ, Thạch Lam mô tả những loại ánh sáng nào? Ý nghĩa?,..
Bản quyền bài viết thuộc trường THPT thành Phố Sóc Trăng. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!
Nguồn chia sẻ: Trường Cmm.edu.vn (thptsoctrang.edu.vn)
Bạn thấy bài viết tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn trong Hai đứa trẻ hay nhất (18 Mẫu) có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn trong Hai đứa trẻ hay nhất (18 Mẫu) bên dưới để Trường Tiểu Học Đằng Lâm có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: c1danglamhp.edu.vn của Trường Tiểu Học Đằng Lâm
Nhớ để nguồn bài viết này: tìm hiểu bức tranh phố huyện lúc chiều tàn trong Hai đứa trẻ hay nhất (18 Mẫu) của website c1danglamhp.edu.vn
Chuyên mục: Văn học