Thông tin lý luận – Đảng bộ Khối Dân – Chính – Đảng Thành phố Hồ Chí Minh

TÓM TẮT:

Bài viết tập trung nghiên cứu, phân tích, đánh giá những phương diện cốt lõi, nền tảng, chủ yếu tạo nên sức sống trường tồn và giá trị thời đại của chủ nghĩa Mác – Lênin như: Chủ nghĩa Mác – Lênin là tinh hoa văn hóa nhân loại, tinh thần thời đại; kho tàng tri thức phong phú, quý báu của nhân loại, có bộ phận hạt nhân, cốt lõi, nền tảng là triết học Mác – Lênin, Kinh tế chính trị Mác – Lênin, Chủ nghĩa xã hội khoa học; vẫn giữ nguyên giá trị đương đại, là ngọn đuốc của văn minh nhân loại.

Từ khóa: Sức sống trường tồn và giá trị thời đại, chủ nghĩa Mác-Lênin.

Chủ nghĩa Mác – Lênin là hệ thống các học thuyết, quan điểm khoa học do C. Mác và Ph. Ăngghen khởi thảo, xây dựng; V.I. Lênin bảo vệ và phát triển; là sự kết tinh, hội tụ, thăng hoa, tỏa sáng tinh hoa giá trị văn hóa, tư tưởng, trí tuệ, khoa học của nhân loại và thực tiễn của thời đại; là thế giới quan, phương pháp luận chung nhất của nhận thức khoa học và thực tiễn cách mạng; là khoa học về sự nghiệp giải phóng giai cấp vô sản, giải phóng nhân dân lao động khỏi mọi chế độ áp bức, bóc lột và tiến tới giải phóng con người. Vượt lên trên mọi giới hạn về không gian và thời gian, những nguyên lý, khái niệm, phạm trù, quy luật và phương pháp luận cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lê-nin tiếp tục là “chìa khóa” giải đáp những vấn đề tư tưởng, soi sáng những nhiệm vụ lịch sử chín muồi của nhân loại, đó là giải phóng con người khỏi mọi hình thức áp bức, bóc lột, mọi sự tha hóa. Chủ nghĩa Mác – Lê-nin có giá trị bền vững và tính thời đại bởi bản thân nó là một học thuyết phát triển và nhân văn, luôn hướng tới sự tiến bộ của xã hội.

Ngày nay, mặc dù thế giới có nhiều đổi thay, bản thân các nước tư bản cũng có sự điều chỉnh để thích nghi với hoàn cảnh mới, nhưng bản chất bóc lột của chủ nghĩa tư bản vẫn không hề thay đổi. Những hạn chế, khuyết tật vốn có của chủ nghĩa tư bản, như ô nhiễm môi trường, xung đột, khủng bố, bạo lực và bất ổn xã hội, khủng hoảng kinh tế, bất bình đẳng xã hội, … vẫn diễn ra hết sức gay gắt và phức tạp ở các nước tư bản. Mặc dù vậy, kẻ thù tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lênin dè bỉu rằng chủ nghĩa Mác – Lênin không phải là một học thuyết khoa học mà là một giáo điều giống như kinh thánh mà những người cộng sản phải học thuộc lòng vận dụng ở mọi nơi. Chính vì vậy, chủ nghĩa Mác – Lênin không thể phát triển, sẽ đi vào ngõ cụt. Điều này hoàn toàn không có căn cứ.

Thứ nhất, Chủ nghĩa Mác – Lênin được hình thành từ tinh hoa văn hóa nhân loại, tinh thần thời đại và trí tuệ uyên bác của những vĩ nhân kiệt xuất.

Chủ nghĩa Mác – Lênin ra đời cuối thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX, do C. Mác và Ph. Ăngghen khởi thảo, sáng lập, đặt nền móng và Lênin bổ sung, phát triển. Chủ nghĩa Mác – Lênin luôn kế thừa và phát triển di sản văn hóa tinh thần nhân loại; là sự kết tinh, hội tụ, thăng hoa, tỏa sáng tinh hoa giá trị văn hóa, tư tưởng, trí tuệ, khoa học của nhân loại và thực tiễn của thời đại. Trong lịch sử phát triển của lịch sử, hiếm có một chủ nghĩa, học thuyết nào mà lại có bề dày, chiều sâu, độ phong phú trong việc đấu tranh, phê phán, kế thừa có chọn lọc tinh hoa giá trị văn hóa, văn minh, trí tuệ nhân loại, từ cổ đại đến các bậc tiền bối trực tiếp và thực tiễn của thời đại như chủ nghĩa Mác – Lênin.

Chủ nghĩa Mác – Lênin đã kế thừa và hoàn chỉnh một cách thiên tài ba trào lưu tư tưởng chủ yếu của thế kỷ XIX, thuộc ba nước tiên tiến nhất của loài người: Triết học cổ điển Đức (quan điểm triết học Hêghen và Phơ bách), kinh tế chính trị cổ điển Anh (quan điểm kinh tế của W. Petty, Ađam Xmít và Đavít Ricácđô) và chủ nghĩa xã hội không tưởng Pháp (Xanh Ximông, Phuriê; Ôoen).

Không chỉ kế thừa tinh hoa văn hóa nhân loại, chủ nghĩa Mác – Lênin còn không ngừng làm giàu, phát triển bằng cách bổ sung thực tiễn phát triển phong phú của nhân loại, những thành tựu của khoa học tự nhiên như: Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng của Lômônôxốp, Lenxơ, Maye, Gơrốp, Giulơôn và Cônđinhgơ; thuyết tế bào của Svannơ và Sơlâyđen, Húc, Vonphơ, Gôriannhinốp, Púckin; thuyết tiến hóa của Đác-uyn; và những thành tựu khoa học như phát hiện ra tia X là sóng điện từ có bước sóng rất ngắn của Rơnghen; phát hiện ra hiện tượng sau khi bức xạ ra hạt Anpha, nguyên tố Urani chuyển thành nguyên tố khác của Béccơren; phát hiện ra điện tử và chứng minh được rằng điện tử là một trong những thành phần tạo nên nguyên tử của Tôm xơn…

Những người sáng lập, bổ sung và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin là C. Mác và Ph. Ăngghen, V.I. Lênin – là những nhà bác học anh minh, nhà tư tưởng thiên tài, nhà cách mạng vĩ đại; là lãnh tụ của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. C. Mác là một bậc tài danh, có trí tuệ siêu việt, “một nhân vật khổng lồ của loài người”, đã tìm ra lục địa mới trong vũ trụ khoa học của loài người. Giám đốc cảnh sát Béclin đã phải thừa nhận: “Bản thân C. Mác là một người nổi tiếng và cần phải thừa nhận rằng trí tuệ trong đầu ngón tay của ông ta còn nhiều hơn trí tuệ trong đầu của toàn bộ phe đảng khác” (xem tiểu sử Ăngghen). Nhà nghiên cứu Trần Tích Hỷ, trong cuốn Mác nói gì với chúng ta, đã viết: “Có thể nói rằng, xét từ góc độ tầm uyên bác về mặt tri thức và độ sâu sắc trong tư tưởng, thì tự cổ chí kim, chưa ai có thể sánh ngang với Mác”[1]. Ph. Ăngghen là nhà bác học và nhà tư tưởng vĩ đại, “cây vĩ cầm thứ hai” bên cạnh C. Mác, con người có “khối óc sắc sảo”, “một kho bách khoa toàn thư”, là một trong những nhà sáng lập ra chủ nghĩa cộng sản khoa học, và cùng hợp sức với Mác, ông đã để lại cho nhân loại ngày nay một kho tàng lý luận phong phú về triết học mácxít, về kinh tế mácxít, về chiến lược và sách lược của cuộc đấu tranh giải phóng của giai cấp công nhân: “Không thể nào hiểu được chủ nghĩa Mác và trình bày đầy đủ được chủ nghĩa Mác, nếu không chú ý đến toàn bộ những tác phẩm của Ph. Ăngghen”[2]. V.I. Lênin – nhà hoạt động chính trị kiệt xuất, nhà tư tưởng lỗi lạc; lãnh tụ thiên tài của giai cấp công nhân Quốc tế; một trong những vĩ nhân xuất sắc nhất của lịch sử nhân loại, “linh hồn” của Cách mạng tháng Mười vĩ đại, đã phát triển chủ nghĩa Mác thành chủ nghĩa Mác – Lênin; và hiện thực hóa chủ nghĩa Mác – Lênin bằng thực tiễn cách mạng sống động, mở ra một thời đại mới trong lịch sử loài người. Nghiên cứu, am hiểu sâu rộng về toàn bộ quá trình phát triển của lịch sử tư tưởng nhân loại, về các lĩnh vực tri thức; cùng với tri thức hiểu biết thực tiễn cách mạng thời đại phong phú, làm cho C. Mác và Ph. Ăngghen, V.I. Lênin có một kho tàng tri thức vô cùng uyên bác và nguồn tri thức uyên bác đó lại chính là nền tảng trí tuệ để các ông sáng lập, bổ sung, phát triển học thuyết, chủ nghĩa Mác – Lênin.

Như vậy, chủ nghĩa Mác – Lênin là tinh hoa văn hóa nhân loại, tinh thần thời đại, thực sự là sự kết tinh, hội tụ, thăng hoa, tỏa sáng tinh hoa văn hóa nhân loại, tinh thần thời đại; đã tiếp thu, hấp thụ được tối đa những thành quả của văn minh và di sản văn hóa ưu tú của nhân loại. C. Mác và Ph. Ăngghen, V.I. Lênin – những người sáng lập, bổ sung, phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin đã kế thừa tinh hoa tư tưởng nhân loại từ sự “tỏa sáng rực rỡ của những ngôi sao trên bầu trời tư tưởng của nhân loại”[3]. Chủ nghĩa Mác – Lênin không phải là thứ lý luận kinh viện, khép kín, nó luôn hướng về thực tiễn, thời đại; tiếp thu không ngừng nghỉ những thành tựu tư tưởng, khoa học ưu tú của nhân loại; trở thành “tinh hoa” của thời đại, linh hồn sống của văn hóa. Sự ra đời của chủ nghĩa Mác – Lênin mang trong mình những giá trị tiêu biểu của tiến trình phát triển lịch sử nhận thức của nhân loại, thực sự là một cuộc cách mạng vĩ đại trong lịch sử tư tưởng loài người; giá trị của cuộc cách mạng đó không bao giờ bị phai mờ trong suốt chiều dài sương gió của lịch sử tư tưởng nhân loại. Trong Ba nguồn gốc và ba bộ phận cấu thành của chủ nghĩa Mác, V.I. Lênin đã chỉ rõ rằng, mọi toan tính xem xét chủ nghĩa Mác bên ngoài con đường phát triển của văn hóa nhân loại, biến nó thành một học thuyết biệt phái, “đóng kín và cứng nhắc, nảy sinh ở ngoài con đường phát triển vĩ đại của văn minh thế giới” đều là biểu hiện của cách tiếp cận mang tính xuyên tạc, trái với chân lý”[4].

Thứ hai, Chủ nghĩa Mác – Lênin, kho tàng tri thức phong phú, quý báu của nhân loại; bao hàm những bộ phận hạt nhân, cốt lõi, mang giá trị nền tảng

Chủ nghĩa Mác – Lênin là hệ thống tư tưởng, lý luận khoa học, “hệ thống các quan điểm và học thuyết” khoa học, cách mạng của giai cấp vô sản và nhân dân lao động; là thế giới quan duy vật biện chứng và phương pháp luận biện chứng duy vật của nhận thức khoa học và thực tiễn cách mạng; là khoa học về sự nghiệp giải phóng giai cấp vô sản, giải phóng nhân dân lao động và giải phóng con người, về những quy luật chung nhất của cách mạng xã hội chủ nghĩa, xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, tạo nên hệ tư tưởng khoa học của giai cấp công nhân. Chủ nghĩa Mác – Lênin, bao gồm khối lượng di sản tri thức vô cùng đồ sộ, phong phú và đa dạng: (1). Chủ nghĩa Mác – Lênin là hệ thống lý luận của C. Mác và Ph. Ăngghen và V.I. Lênin, được phản ảnh trong di sản đồ sộ 105 tập (C. Mác và Ph. Ăngghen, Toàn tập (50 tập), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, xuất bản, 3/1995 và V.I. Lênin, Toàn tập, (55 tập), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia – Sự thật, xuất bản, 2005). (2). Chủ nghĩa Mác – Lênin có nội dung bao gồm hệ thống các học thuyết, chứa đựng những tri thức phong phú, sâu sắc về triết học, kinh tế, chính trị, lịch sử, quân sự, luật học, dân tộc học, xã hội học, mỹ học, logic học, mối quan hệ giữa sự phát triển xã hội với giới tự nhiên…; bao quát nhiều lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội; là cội nguồn tri thức để hình thành nên rất nhiều bộ môn khoa học với những giá trị lịch sử, thời đại và khoa học to lớn. (3). Chủ nghĩa Mác – Lênin tạo ra một cuộc cách mạng vĩ đại trong tiến trình lịch sử của nhân loại; để lại những giá trị không bao giờ bị phai mờ trong suốt chiều dài của lịch sử tư tưởng nhân loại; lan tỏa rộng khắp toàn cầu, có sức cuốn hút tư tưởng vô cùng mạnh mẽ trên phạm vi toàn thế giới.

Chủ nghĩa Mác – Lênin được cấu thành từ một loạt các lý luận cơ bản, các quan điểm cơ bản, phương pháp cơ bản; nó là một chỉnh thể hoàn chỉnh, trong đó triết học Mác – Lênin, kinh tế chính trị Mác – Lênin, chủ nghĩa xã hội khoa học là bộ phận hạt nhân, cốt lõi. C. Mác và Ph. Ăngghen đã xây dựng nên một thế giới quan khoa học, phương pháp luận cách mạng để nhận thức và cải tạo thế giới “cung cấp cho loài người và nhất là cho giai cấp công nhân, những công cụ nhận thức vĩ đại”[5]. V.I. Lênin khẳng định: “Học thuyết của Mác là học thuyết vạn năng vì nó là một học thuyết chính xác. Nó là một học thuyết hoàn bị và chặt chẽ; nó cung cấp cho người ta một thế giới quan hoàn chỉnh, không thỏa hiệp với bất cứ một sự mê tín nào, một thế lực phản động nào, một hành vi nào bảo vệ sự áp bức của tư sản”[6].

Thứ ba, Chủ nghĩa Mác – Lênin – giá trị đương đại, ngọn đuốc của văn minh nhân loại

Một là, Chủ nghĩa Mác – Lênin là cơ sở thế giới quan khoa học, phương pháp luận cách mạng để nhận thức và cải tạo thế giới

Chủ nghĩa Mác – Lênin xây dựng, phát triển trên cơ sở những thành tựu cao nhất của tư tưởng nhân loại, của khoa học tự nhiên hiện đại và của kinh nghiệm thực tiễn xã hội loài người. Thực tiễn lịch sử xã hội đã xác nhận, gần hai thế kỷ qua chủ nghĩa Mác – Lênin đã thể hiện được ưu thế vượt trội và sức sống mãnh liệt với bản chất khoa học, cách mạng và nhân văn trong đời sống xã hội nhân loại. Từ sau chủ nghĩa Mác – Lênin ra đời đã có nhiều chủ nghĩa, học thuyết ra đời, có giá trị, ảnh hưởng nhất định một phương diện nhất định, trong một phạm vi nhất định của đời sống xã hội; song không thể trở thành chủ thuyết phát triển của thời đại. Các chủ nghĩa, học thuyết đó không phản ánh được những quy luật phát triển khách quan của lịch sử loài người và không thể hiện được nhu cầu, lợi ích, sức mạnh của lực lượng tiên phong của nhân loại (giai cấp công nhân) thúc đẩy lịch sử tiến lên. Sự phát triển của khoa học và thực tiễn xã hội nhân loại gần hai thế kỷ qua không những không làm mất đi, mà trái lại càng tô thắm, chứng minh sinh động, có sức thuyết phục cho giá trị, bản chất khoa học, cách mạng và nhân văn của chủ nghĩa Mác – Lênin. Những nguyên lý, khái niệm, phạm trù, quy luật và phương pháp luận cơ bản của nó mang tính phổ biến và phổ quát. Chúng bao quát, tác động, chi phối cả giới tự nhiên, đời sống xã hội và tư duy, trí tuệ nhân loại ở tất cả các chế độ xã hội và trong mọi giai đoạn lịch sử. Vì vậy, chủ nghĩa Mác – Lênin trở thành thế giới quan và phương pháp luận khoa học cho hoạt động của con người và nhân loại tiến bộ. Ngày nay, chủ nghĩa Mác – Lênin vẫn là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận khoa học, cách mạng để nhận thức và cải tạo thế giới “cung cấp cho loài người và nhất là cho giai cấp công nhân, những công cụ nhận thức vĩ đại”[7].

Thế giới đầu thế kỷ XXI ngày nay, có nhiều điểm mới khác xa thế giới cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX, lúc chủ nghĩa Mác – Lênin sinh ra, hình thành và phát triển. Cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật công nghệ diễn ra như vũ bão làm biến đổi nhanh chóng cả đời sống vật chất lẫn đời sống tinh thần của xã hội, tạo ra một nền văn minh mới, thường được gọi là “văn minh trí tuệ”. CNXH hiện thực nửa đầu thế kỷ XX đã chinh phục được trái tim và khối óc con người ở đông đảo các quốc gia dân tộc trên toàn thế giới vì nó chứng tỏ rằng có thể giải quyết được những vấn đề xã hội nan giải mà CNTB không thể giải quyết được. Cuộc khủng hoảng trầm trọng của CNXH với sự sụp đổ chế độ XHCN ở Liên Xô và Đông Âu tạo nên sự biến đổi to lớn cục diện chính trị – xã hội của thế giới, gây ấn tượng mạnh mẽ nhất ở những thập kỷ cuối cùng của thế kỷ XX. Thế giới ngày nay có nhiều vấn đề nổi cộm, toàn cầu như: Biến đổi khí hậu; ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên; toàn cầu hóa; chiến tranh, xung đột; hòa bình; tôn giáo; bất bình đẳng; nghèo đói; tham nhũng; thất nghiệp; độc lập chủ quyền; Phát triển xã hội; đảm bảo quyền con người; phát triển bền vững… Trong bối cảnh đó với bản chất khoa học, cách mạng của mình, chủ nghĩa Mác – Lênin vẫn giữ vững vai trò là cơ sở thế giới quan khoa học, phương pháp luận cách mạng để nhận thức và cải tạo nhiều vấn đề của thế giới đương đại; thậm chí còn cả những vấn đề trọng yếu có liên quan đến sự sống còn của nhân loại, của các dân tộc đang phát triển như mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, vấn đề hòa bình, phát triển và môi trường… Chủ nghĩa Mác – Lênin được hình thành trên cơ sở những tư tưởng mang tính phê phán đối với “lịch sử thế giới” và cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật. Chủ nghĩa Mác – Lênin cho rằng sự phát triển của nền sản xuất xã hội hóa và nền kinh tế hàng hóa của chủ nghĩa tư bản đã tạo ra “thị trường thế giới”, một mặt nó thúc đẩy sự phát triển lịch sử, đưa các dân tộc bước vào nền văn minh mới, nhưng cũng đem đến những tai họa “máu và lửa” cho các dân tộc khác. Tiếp thu tinh thần thời đại của chủ nghĩa tư bản là cải tạo, làm chủ tự nhiên, chủ nghĩa Mác – Lênin đưa ra tư tưởng con người thống nhất, hài hòa với tự nhiên, cho rằng, không thể mãi mãi say sưa với thắng lợi của nền văn minh đối với giới tự nhiên, vì giới tự nhiên sẽ phản kháng lại nhân loại, hơn nữa, phía sau những mâu thuẫn giữa con người và tự nhiên là sự hài hòa trong mối quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với tự nhiên, mà căn cốt vẫn nằm ở sự hài hòa của mối quan hệ giữa con người với con người. Sức sống của học thuyết Mác – Lênin trong thời đại ngày nay thể hiện ở chỗ các giá trị bền vững trong những học thuyết cơ bản của các ông vẫn sẽ là lý luận và phương pháp luận để nhận thức, cải tạo thế giới. Còn, với tư cách là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động thực tiễn của những người vô sản, chủ nghĩa Mác – Lênin đòi hỏi phải luôn biết vận dụng sáng tạo để đi tới thành công”.

Hai là, Chủ nghĩa Mác – Lênin là vũ khí sắc bén nhất trong việc phê phán hệ thống tư bản chủ nghĩa.

Ngày nay, chủ nghĩa tư bản hiện đại càng phát triển thì càng làm cho những khuyết tật, mâu thuẫn, xung đột cố hữu của nó thêm trầm trọng. Tác giả G. Đêriđa, trong tác phẩm Những bóng ma của Mác, viết: “những vết loét” của xã hội tư sản, trong đó có tình trạng tha hóa con người, được C. Mác luận giải trong nhiều tác phẩm của ông, không hề mất đi, mà ngược lại, còn trở nên phổ biến và sinh sôi nảy nở trong cái gọi là “trật tự thế giới mới” hôm nay. Đó là: (1) từ nạn thất nghiệp theo nghĩa truyền thống đến “nạn thất nghiệp mới” và “nạn nghèo đói mới” trong cuộc cạnh tranh toàn cầu hiện đại; (2) tình trạng vô gia cư, không quốc tịch gắn với thí nghiệm mới về lãnh thổ quốc gia và công dân; (3) chiến tranh kinh tế trên phạm vi toàn cầu đã và đang chi phối quan niệm thực tế về luật pháp quốc tế và sự thực thi luật pháp quốc tế một cách không bình đẳng và thiếu nhất quán; (4) sự bất lực trong việc chế ngự những mâu thuẫn về khái niệm, chuẩn mực và thực tế của thị trường tự do, sự can thiệp của các nước phát triển vào các nước đang phát triển vì lợi ích vị kỷ của họ; (5) sự gia tăng tình trạng nợ nước ngoài và những cơ chế gắn liền với nó làm cho một phần lớn nhân loại bị đói và bị đẩy tới tình trạng thất vọng; (6) nền công nghiệp vũ khí và tình trạng buôn bán vũ khí chi phối cả các hoạt động nghiên cứu khoa học – mâu thuẫn giữa nghiên cứu vì lợi ích dân sinh và nghiên cứu nhằm hoàn thiện phương tiện giết người hàng loạt; tình trạng phát tán vũ khí nguyên tử đang đe dọa sự tồn vong của nhân loại; (7) chiến tranh sắc tộc dưới chiêu bài bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia; (8) quyền lực ngày càng lớn và vô hạn mang tính toàn cầu của những nhà nước ma, siêu hiệu lực và đặc biệt tư bản chủ nghĩa tức maphia và côngxoócxiom buôn bán ma tuý trên tất cả các lục địa; (9) tình trạng nhất thời, không bền vững của luật pháp quốc tế và các thiết chế của nó do những khác biệt về văn hóa và sự khống chế của một số nước lớn”[8]. Kinh tế chính trị Mác – Lênin đã vạch ra những quy luật kinh tế của xã hội tư bản chủ nghĩa, nhìn nhận chủ nghĩa tư bản trong cả quá trình phát sinh, phát triển và diệt vong của nó. Chủ nghĩa xã hội khoa học đặt nền móng vững chắc cho việc hiện thực hóa tư tưởng về chủ nghĩa xã hội khoa học – học thuyết về sự nghiệp giải phóng giai cấp công nhân và giải phóng loài người khỏi mọi hình thức nô dịch, áp bức, bóc lột và tha hóa. Nhà lý luận được vinh danh là người có sức ảnh hưởng lớn nhất thế giới hiện tại Eagleton trong cuốn sách Vì sao Mác đúng đã nhận định về địa vị, vai trò lịch sử của chủ nghĩa Mác như sau: “Với vai trò là người phê phán chủ nghĩa tư bản kể từ khi xuất hiện một cách triệt để nhất, nghiêm khắc nhất, toàn diện nhất, chủ nghĩa Mác đã làm cho thế giới của chúng ta thay đổi mạnh mẽ. Từ đó, có thể đoán định rằng, chừng nào chế độ chủ nghĩa tư bản còn tồn tại thì chủ nghĩa xã hội sẽ còn không bị diệt vong”[9].

Ba là, Chủ nghĩa Mác – Lênin là sức mạnh tinh thần, nguyên tắc chỉ đạo để tìm tòi con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, giải phóng loài người

Lập trường chính trị về giải phóng giai cấp vô sản và mục tiêu giá trị về sự phát triển tự do, toàn diện con người là xuất phát điểm và đích đến của chủ nghĩa Mác – Lênin. Thế kỷ XVIII – XIX, chủ nghĩa tư bản phát triển đã thực hiện công cuộc giải phóng chính trị đối với chủ nghĩa chuyên chế phong kiến nhưng họ lại lấy “tư bản” là gốc, con người trở thành nô lệ của “vật chất”, đặc biệt của “tư bản”, đó chỉ là những bước đầu tiên trong sự nghiệp giải phóng loài người. Chủ nghĩa Mác – Lênin là đỉnh cao trí tuệ nhân loại được xây dựng, phát triển dựa trên những thành tựu cao nhất của triết học, kinh tế chính trị học, lý luận xã hội chủ nghĩa và khoa học xã hội – nhân văn hiện đại. Chủ nghĩa Mác – Lênin đã: Chỉ ra quy luật phát triển của tự nhiên, xã hội, tư duy; khẳng định sự thay thế lẫn nhau của các hình thái kinh tế xã hội là một quá trình lịch sử tự nhiên; quy luật sản xuất giá trị thặng dư trong mọi giai đoạn phát triển của chủ nghĩa tư bản, tạo ra mâu thuẫn không thể điều hòa, tự giải quyết trong lòng xã hội tư bản; địa vị kinh tế – xã hội, phẩm chất chính trị, vai trò sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản trong đấu tranh xóa bỏ chủ nghĩa tư bản và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 và sự phát triển mạnh mẽ của chủ nghĩa xã hội hiện thực đầu thế kỷ XX, đã chứng minh tính đúng đắn, sáng tạo, khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin. Sự sụp đổ chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu, qua lăng kính của chủ nghĩa Mác – Lênin là sự sụp đổ của một mô hình về chủ nghĩa xã hội (mô hình chủ nghĩa xã hội dựa trên nền kinh tế kế hoạch hóa, tập trung, quan liêu và bao cấp), chứ không phải là sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội khoa học. Chủ nghĩa xã hội mục tiêu lý tưởng, xu thế thời đại vẫn là động lực thôi thúc giai cấp công nhân, các Đảng Cộng sản và hàng triệu triệu người lao động trên thế giới hành động để biến nó thành hiện thực sinh động. Trên thực tế, chủ nghĩa xã hội khoa học với tư cách là lý luận khoa học vẫn đã và đang là kim chỉ nam cho hoạt động nhận thức và thực tiễn của nhân loại tiến bộ; còn chủ nghĩa xã hội hiện thực đang được nảy sinh, phát triển sinh động, đa dạng trong thực tiễn lịch sử nhân loại. Jacques Derrida nhà tư tưởng người Pháp đã khẳng định: Xã hội đương thời “không thể không có Mác, không có Mác, không có ký ức về Mác, không có di sản của Mác sẽ không có tương lai; bất luận như thế nào cũng phải có Mác, phải có sự tài hoa của ông, ít nhất là phải có tinh thần nào đó của ông”. Vì vậy, có thể khẳng định rằng, trải qua bao thăng trầm, biến thiên của lịch sử, chủ nghĩa Mác – Lênin vẫn là sức mạnh tinh thần, nguyên tắc chỉ đạo để tìm tòi con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, giải phóng loài người: “Chủ nghĩa Mác – Lênin tồn tại qua thế kỷ XIX, thế kỷ XX và nay đã, đang lại bước vào thế kỷ XXI, vượt qua bao nhiêu phong ba, bão táp của thời cuộc nhưng nó vẫn đứng vững và tỏa sáng, chứng tỏ sức sống và sự thiên biến vạn hóa của nó rất kỳ diệu, dựa trên sự thống nhất giữa kiên định và vận dụng sáng tạo”[10].

Như vậy, Sức sống trường tồn và giá trị thời đại của chủ nghĩa Mác – Lênin được thể hiện trên nhiều phương diện nhưng theo tác giả bài viết phương diện cốt lõi, nền tảng là: Chủ nghĩa Mác – Lênin là tinh hoa văn hóa nhân loại, tinh thần thời đại; kho tàng tri thức phong phú, quý báu của nhân loại, có bộ phận hạt nhân, cốt lõi, nền tảng là triết học Mác – Lênin, Kinh tế chính trị Mác – Lênin, Chủ nghĩa xã hội khoa học; giữ nguyên giá trị đương đại, là ngọn đuốc của văn minh nhân loại, là cơ sở thế giới quan khoa học, phương pháp luận cách mạng để nhận thức và cải tạo thế giới; là vũ khí sắc bén nhất trong việc phê phán hệ thống tư bản chủ nghĩa; là sức mạnh tinh thần, nguyên tắc chỉ đạo để tìm tòi con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, giải phóng loài người. Bài viết tập trung, đi sâu nghiên cứu, phân tích đánh giá sức sống trường tồn và giá trị thời đại của chủ nghĩa Mác – Lênin được thể hiện trên các phương diện cơ bản, cốt lõi, chủ yếu trên; qua đó góp phần vào bảo vệ “nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”, theo Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị khóa XII.

TS Đoàn Sỹ Tuấn

Trưởng Bộ môn Lý luận chính trị, Trường Đại học Hoa Lư.

ThS Lê Thị Sáu

Giảng viên Khoa Lý luận cơ sở, Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Giáo dục và Đào tạo. (2017). Giáo trình Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, Nxb Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội.

2. Trần Tích Hỷ. (2017). Mác nói gì với chúng ta (Sách tham khảo), Người dịch: Thanh Huyền, Văn Tân, Nxb Chính trị quốc gia  Sự thật, Hà Nội.

3. Hội đồng lý luận Trung ương. (2004). Lẽ phải của chúng ta, Nxb Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội.

4. Hội đồng lý luận Trung ương, PGS.TS. Tô Huy Rứa, GS.TS. Hoàng Chí Bảo (Đồng chủ biên). (2017). Nghiên cứu chủ thuyết phát triển của Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.

5. PGS.TS Đặng Hữu Toàn. (2002). Chủ nghĩa Mác – Lênin và công cuộc đổi mới ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.

6. GS. Trần Nhâm. (2011). Chủ nghĩa Mác – Lênin học thuyết về sự phát triển và sáng tạo không ngừng (Sách tham khảo), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

7. Hồ Chí Minh. (2011). Toàn tập, (15 tập), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

V.I. Lênin (1981), Toàn tập, tập 26, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, tr.110.