Thị trường mì gói: Ngã rẽ của kẻ đi trước và cuộc chiến của kẻ đến sau

Theo thống kê của Hiệp hội Mì ăn liền Thế giới (WINA), nhu cầu mì ăn liền của Việt Nam đang đứng thứ 3 thế giới với hơn 7 tỷ gói mì được tiêu thụ trong năm 2020, tăng 29,5% so với năm 2019. 

Nếu tính theo bình quân đầu người thì Việt Nam đứng top 2 thế giới, mỗi người tiêu thụ bình quân hơn 72 gói mì/năm, trong khi năm 2019 mới chỉ là 57 gói/năm.

Mỗi năm, người Việt ăn trung bình 72 gói mì – đứng top 2 thế giới về khả năng tiêu thụ mì gói. 

Còn nếu tính về tỷ lệ tăng trưởng, trong năm 2020, người Việt Nam đứng đầu thế giới về tỷ lệ người dân tăng ăn mì, mức tăng trưởng gần 30%. 

Cũng theo khảo sát mới nhất của công ty nghiên cứu thị trường Nielsen Việt Nam, tỷ lệ tiêu thụ mì ăn liền trong bối cảnh dịch bệnh gia tăng 67%. Thống kê hiện có khoảng 50 công ty sản xuất mì ăn liền tại Việt Nam. Các doanh nghiệp đang trong “cuộc chiến” tìm kiếm chỗ đứng trên kệ bếp của người Việt.

Theo báo cáo của công ty nghiên cứu thị trường Kantar Worldpanel, cứ 2 ngày lại có một sản phẩm mì ăn liền ra đời tại Việt Nam. Ngành hàng mì ăn liền bao gồm mì ly và mì gói, đạt doanh thu 28.000 tỷ đồng trong năm 2020, với 85% từ mì gói và phần còn lại từ mì ly.

Dù trên thị trường mì gói Việt Nam có hơn 50 nhà sản xuất, nhưng 4 “ông lớn” gồm Acecook Việt Nam, Masan Consumer, Uniben, Asia Foods đang chiếm lĩnh thị trường. Nhóm này chiếm hơn 88% về sản lượng và 84% doanh thu thị trường mì ăn liền trong 9 tháng đầu năm 2020, theo dữ liệu thống kê của Retail Data.

Bên cạnh đó, huyền thoại mì hai tôm Miliket, Vifon vẫn đang chật vật tìm lại thời hoàng kim. Cùng với đó, nhiều thương hiệu quốc tế khác cũng đang thâm nhập vào thị trường nội địa, tận dụng ưu đãi về thuế suất nhập khẩu từ các Hiệp định thương mại mà Việt Nam tham gia, cạnh tranh với các doanh nghiệp trong nước. 

Tuy nhiên, điều này khiến thị trường Việt Nam phong phú về chủng loại và giá cả. Giá một gói mì dao động từ 3.000 đồng/gói lên đến 30.000 đồng/gói, đem lại nhiều sự lựa chọn cho người tiêu dùng.

“Bộ tứ” chiếm lĩnh thị trường mì Việt Nam

Công ty cổ phần (CTCP) Acecook Việt Nam được thành lập tại Tp.HCM năm 1993. Sau 27 năm hình thành và phát triển, Acecook Việt Nam đã thành công đưa gói mì Hảo Hảo đến hơn 47 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. 

Năm 2018, mì Hảo Hảo còn lập kỷ lục “mì gói được tiêu thụ nhiều nhất trong 18 năm” với hơn 20 tỷ gói mì đến tay người tiêu dùng Việt giai đoạn 2000-2018.

Theo thống kê của Kantar Worldpanel năm 2019, chỉ duy nhất mì Hảo Hảo là nhãn hiệu mì gói nằm trong top 10 được người tiêu dùng lựa chọn nhiều nhất tại khu vực thành thị.

Hiện nay, Acecook Việt Nam dẫn đầu ngành hàng mì ăn liền chiếm 35,4% thị phần trong 9 tháng năm 2020. Tuy nhiên, số liệu qua các năm cho thấy, công ty này đang mất dần thị phần khi năm 2018 đạt 36,8%, đến năm 2019 còn 36,7%.

Kết thúc năm 2019, doanh thu công ty đạt 10.648 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế ở mức 1.660 tỷ đồng.

Nắm giữ vị trí thứ 2 trong ngành mì gói là CTCP Hàng tiêu dùng Masan (Masan Consumer). Đặc biệt, Masan Consumer đang vươn lên mạnh mẽ khi sản lượng của họ tăng từ 21,6% (năm 2018) lên 27,2% (9 tháng đầu năm 2020).

Tăng trưởng cả về sản lượng và mức giá bán của công ty này đến từ việc liên tục tung ra các sản phẩm mì ăn liền cao cấp. Masan Consumer đặt mục tiêu không ngừng đổi mới và dẫn dắt ở phân khúc này.

Năm 2018, Masan Consumer tung ra sản phẩm Omachi Cup, giải pháp bữa ăn hoàn chỉnh và khoai tây nghiền Omachi. Tiếp đó, công ty còn tham gia vào thị trường siêu cao cấp với mì ly Omachi – Business Class, giải pháp cho bữa ăn ngon, đầy đủ chất dinh dưỡng với rau và thịt viên. 

Cùng với đó, doanh nghiệp này đẩy mạnh quảng cáo khi mời nhiều người nổi tiếng tham gia đóng quảng cáo cho mì Omachi. Cụ thể, năm 2011, mì Omachi xuất hiện trên truyền hình gắn liền với hình ảnh ca sĩ Mỹ Linh. Tiếp theo đó, hàng loạt ngôi sao khác như Tăng Thanh Hà, Ngọc Trinh, Bảo Anh, Ninh Dương Lan Ngọc, Bích Phương, Châu Bùi… cũng được mời đóng quảng cáo để giúp Masan gây dựng hình ảnh cho những gói mì khoai tây.

Nhờ vậy, theo Masan, năm 2018, doanh thu từ ngành hàng mì ăn liền đạt 4.636 tỷ đồng, tăng 29% so với năm trước đó.

Đến năm 2019, doanh thu tăng 7% so với năm 2018, đạt 4.968 tỷ đồng. Tuy nhiên, số liệu chính xác khoản lãi ròng của Masan Consumer đối với riêng ngành mì gói không được đề cập đến.

Trước sự vươn lên mạnh mã của Masan, giống như Acecook Việt Nam, cả CTCP Uniben và CTCP Thực phẩm Á Châu (Asia Foods) đang mất dần thị phần. Với Uniben – chủ thương hiệu mì 3 miền, thị phần năm 2018 chiếm 17,2% giảm xuống còn 14.9% trong 9 tháng năm 2020.

Còn thị phần của ông chủ mì Gấu Đỏ giảm sút từ 11.5% (năm 2018) xuống còn 10,1% (9 tháng năm 2020).

Về kết quả kinh doanh của Uniben, doanh thu đều đặn hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm nhưng lợi nhuận thu về khá thấp. Cụ thể, năm 2019, Uniben thu về gần 2.856 tỷ đồng nhưng lãi chỉ đạt gần 40 tỷ đồng. 

So với ông chủ mì Gấu Đỏ của – Asia Foods, lợi nhuận của Uniben thấp hơn nhiều. Cụ thể, năm 2010, doanh thu của Asia Foods đạt 3.070 tỷ đồng và lãi ròng 409 tỷ đồng.

Tuy nhiên, mức lợi nhuận của Asia Foods khá thất thường. Dù mức lãi năm 2019 gấp đôi năm 2017 nhưng vẫn thấp hơn một nửa so với con số 878 tỷ đồng lợi nhuận năm 2018.

Miliket, Vifon “nép mình” trước kẻ đến sau

Là một trong những thương hiệu xuất hiện sớm nhất tại Việt Nam, mì ăn liền Miliket của CTCP Lương thực Thực phẩm Colusa-Miliket đã đi vào huyền thoại với việc định danh cho cả một dòng sản phẩm.

Thế nhưng, điều khiến nhiều người tiếc nuối đó là huyền thoại mì hai tôm Miliket từng có một thời hoàng kim nắm trong tay 90% thị phần mì cả nước này chỉ còn giữ được cho mình mức thị phần dưới 4%.

Biểu tượng của một thời ấy nay lại thiếu chỗ đứng trên kệ bếp của người Việt, nhường chỗ cho những kẻ đến sau. Tuy vậy, Miliket đặt ra mục tiêu là sản phẩm giá rẻ nhất trên kệ hàng siêu thị, nhắm tới phân phối sỉ tại các cửa hàng bình dân và khu vực nông thôn.

Điều này có vẻ đã giúp Miliket tìm được ngách nhỏ trên thị trường, “nép mình” trong cuộc đua của những “tay chơi” lớn Acecook, Masan…  

Năm 2019, Miliket ghi nhận doanh thu 625 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế thu về 25 tỷ đồng.

Một cái tên khác cũng cùng chung số phận với Miliket là CTCP Kỹ Nghệ Thực Phẩm Việt Nam (Vifon). Vifon cũng đang phải chật vật giành lấy 2-3% thị phần ít ỏi với các doanh nghiệp nhỏ lẻ khác trong ngành.

Để giảm sự cạnh tranh với các doanh nghiệp mì nội địa, Vifon chọn rẽ hướng sang phân khúc các sản phẩm từ gạo như phở, miến thay vì chỉ tập trung sản phẩm truyền thống là mì. Bên cạnh đó, công ty cũng chú trọng sản xuất các loại gia vị như bột canh, tương, dầu hào và đẩy mạnh xuất khẩu.

Với chiến lược này, công ty vẫn thu hàng nghìn tỷ đồng doanh thu và hàng chục tỷ đồng lợi nhuận hàng năm, tuy nhiên cơ cấu doanh thu tương đối đa dạng. Cụ thể, năm 2019, Vifon thu về 2.104 tỷ đồng doanh thu và 75 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế.

Ngoài ra, các nhà sản xuất có thương hiệu mì khác như Micoem (công ty mẹ) ghi nhận doanh hơn 1.600 tỷ đồng, Safoco – nhà sản xuất mì nui gần 1.100 tỷ đồng, Paldo Vina bán mì Hàn Quốc 734 tỷ đồng… trong năm 2019.

Cùng với đó có nhiều thương hiệu ngoại đang thâm nhập thị trường Việt Nam như Nongshim (Hàn Quốc) và Indomie (Indonesia) khiến cho thị trường ngành mì ngày càng cạnh tranh gay gắt.