Thơ :: 03.06.2007

Trần Quang Quý

Siêu thị mặt

Trần Quang Quý

Trần Quang Quý với tập thơ Siêu thị mặt đã làm một điều hiếm thấy ở các nhà thơ Việt Nam: dành cả tập thơ cho một chủ đề, tìm kiếm những cách tiếp cận khác nhau tập trung vào một số khía cạnh nhất định, thay vì góp nhặt những bài thơ lẻ tẻ vào một tập thơ phi cấu trúc, không ý tưởng chủ đạo, đơn giản giống như là những nhật ký tinh thần và tâm hồn. Siêu thị mặt bộc lộ sự giằng xé giữa việc sống trong một cuộc sống thành thị hiện tại và nỗi day dứt triền miên về một quá khứ nông thôn, đưa ra những trình bày mang tính lý trí nhưng không hoàn toàn tránh né những phát lộ của cảm xúc, tìm kiếm những gì nguyên sơ và không màu mè nằm ở phía dưới và phía sau những khuôn mặt.

Tập thơ Siêu thị mặt là đề tài cho một cuộc thảo luận tại Hội Nhà văn Việt Nam do Ban Nhà văn trẻ tổ chức vào ngày 29.5.2007, quy tụ ý kiến của nhiều nhà phê bình. Xin trân trọng giới thiệu tập thơ đến bạn đọc.

talawas chủ nhật

Trần Quang Quý

Siêu thị mặt

Lời

Tôi không nói bằng chiếc lưỡi của người khác

chiếc lưỡi đi qua ngàn cơn bão từ vựng

chiếc lưỡi trồi sụt trên núi đồi thanh âm, trên thác ghềnh cú pháp

chiếc lưỡi bị hành hình trong một tuyên ngôn

Tôi không nói bằng chiếc lưỡi của người khác

cám dỗ xui nhiều điều dại dột

người cũng dạy ta không thể uốn cong

Trên chiếc lưỡi có lời tổ tiên

Trên chiếc lưỡi có vị đắng sự thật

Trên chiếc lưỡi có vị ngọt môi em

Trên chiếc lưỡi có lời thề nước mắt

Tôi không nói bằng chiếc lưỡi của người khác

dẫu những lời em làm ta mềm lòng

dẫu tình yêu em từng làm ta cứng lưỡi

Tôi không nói bằng chiếc lưỡi của người khác

một chiếc lưỡi mang điều bí mật

và điều này chỉ người biết mà thôi

Vinpearl, Hòn Tre, ngày 26.2.2005

Mặt

Những cái mặt di cư trong nhau

đến nỗi quên lối về

mặt thật!

Phải sắm nhiều vai kịch trong mỗi đời mặt

góc diễn tấu vỉa hè hay trang trọng sân khấu thời cuộc

một ánh chớp

một liu tiu cỏ biếc

mỗi mắt người một ngọn đèn soi

Những đau đáu buồn, khuôn mặt nặn nhào, khuôn mặt nhẵn quen

những cái mặt ẩn dụ xu nịnh

và thương thay những mặt mượn men

cả những mặt đã lạc màu chính khách

Tôi gặp đó đây nhan nhản vô cảm

có khuôn mặt một đời biểu diễn

có khuôn mặt đau nỗi đau không mặt

bóng thời gian làm xiếc phận người

Và một ngày trầm tĩnh trước gương, tôi bỗng đọc ra nhiều ngôn ngữ

Tự tay mình từng đã vốc lên

một gương mặt từ trong chậu rửa.

Cái mũ

Vương miện không làm nên sự cao quý

hãy hỏi tâm hồn

Tâm hồn hay lang thang và ngủ quên trong những cuốn sách

nhiều khi bị thất sủng vì bụi

tâm hồn cũng thường ngân nga trong những Thánh kinh

quen đến nỗi ngỡ không còn là nó

Và miên man hồ biếc sông dài

gió rong chơi

mê khoác tay tâm hồn lang thang cùng trời cuối đất

Vườn lãng mạn rủ rê đa cảm

trái còn xanh

mắt đã vàng

núi đứng ngụ ngôn đòi so tầm vóc

sự ngốc ngếch của vật thể trước phi vật thể

Tâm hồn muốn giữ chính chuyên phải tự chuyên chính nó

lý do dài của những cô đơn

Trước va đập của thời nghèo ẩn dụ

phố chợ chạy đua về đích áo cơm

trên bục cao danh giá

lúc điểm danh tâm hồn

lại chỉ thấy hào quang vương miện

12.1.2006

Câu hỏi

Chúng định cư trong đầu, nhấp nhổm đợi trình diện

Một ngày nhạt vì không câu hỏi

câu hỏi nhạt vì không mặn lời

Những câu hỏi thiên di trong mọi kiếp người

hoặc sống lụi trong những miền vô cảm

hoặc tự sát trong mỗi đầu rỗng

Câu hỏi tình yêu thường rủ về tim

câu hỏi áo cơm đòi ra công chúng

ẩn số vòng vo trong khu vườn nhân thế

câu hỏi buồn

nước mắt

rơi im!

Có cái đầu, câu hỏi mở nguồn sông

Có câu hỏi chỉ ở vĩ nhân, một chiếc xe độc mã tung hoành

Có câu hỏi vặn mình trong cõi trống

Có câu hỏi chết khi chưa được hỏi

một nỗi đau

không tiếng trả lời.

21.12.2004

Không đề

Sự tuyên ngôn vĩ đại nhất là im lặng

điều này tôi chắt ra từ máu

điều này ký thác những chiếc răng

chiếc răng tình yêu

xin lỗi, đã ít nhất một lần ta cắn

em ơi nó đã rụng rồi!

Trớ trêu thay bi kịch của lời

nằm trong rung động lưỡi

Vân Đồn, 3 h 28’ ngày 15.8.2004

Cảm

Không biết chôn nỗi buồn vào đâu

thử nén sâu vào ngực, chúng bật cựa một căn phòng không chốt khoá

thu một sớm run vàng

đông một chiều tụt lá

người đã đi rồi, người đã mang ta cả mùa vắng gọi

Ném nỗi buồn vào sọt rác, nỗi buồn nhăn nhở cười

thư tình đã cũ rồi

giấy sách thì không mới

cay đắng ư, chuyện muôn thuở bến bờ nhân loại

nỗi buồn nằm trong rác xả hơi

Ta đành nhặt lên và giễu sự buồn

nỗi buồn bỗng khóc

nghe thật lạ

cơn rơi

từng giọt

giọt mồ côi, cả vết sẹo đã hằn ký ức

rỏ ngầu tư duy

Cuộc cờ

Những cái mặt mày râu nhẵn nhụi

những cặp môi mỏng quẹt và cái mồm ống thổi lụng bụng lưỡi

chúng thường hát đồng ca phản trắc và sống nhạt

Sự nhạt thường quen thậm thụt chợ phiên

lẩu thập cẩm nhậu trên bàn đố kỵ

gia vị vuốt ve

nụ cười bánh phở

trung thực và tài năng vốn vụng cơ phòng thủ

dễ bị lừa giữa chợ phù du

Sau cơn bão nhân gian tôi ngồi chơi ván cờ những cái mặt

lấy cặp môi này chặn đầu lưỡi khác

lấy bộ ria mép chiếu vào mặt mỏng tang chiếc lạt

lấy lưỡng quyền đo ván trán dơ

Nhưng tôi chỉ là người bại trận

những cái mặt đồng ca làm vỡ trận cờ

1.2.2006

Bầy rốn

Tôi đi ngược mùa hè căng mởn làn da

ngược rốn

áo lửng như cánh buồm kéo xô nghiêng những phố ven đường

Thanh xuân tung tẩy cười thơm dậy mùi con gái

vắt vẻo một ngày rốn lên ngôi

Những khuy áo hờ dụ con mắt lém

mùa hè dụ cái nhìn thôi đừng vờ lơ đãng

Bầy rốn cởi trần ngôn ngữ rốn

một chút nhỏ nhoi cũng đủ một cơn lốc cuộn lửa trong ngực

bồng bột có khi chết cạn rốn lồi

Một chút làm cơn mưa ban mai

tắm gội những cái nhìn mồ côi, khắc khổ

những cái nhìn lọ mọ trong bóng tối của nhà tù tự kỷ

Tạ ơn mùa hè

ngôn ngữ nóng cảm xúc

mùa mắt thả rông mùa đi chăn rốn

giá của tự do phơi phới trên đường

Và từ rốn bung ra ngàn con mắt

những ánh mắt giao nhau trên bầu trời cận thị

Một góc nhìn

giản đơn một cách nhìn

ùa lên những con đường bình minh thơm rốn

16.7.2006

Giọt chiều

Long tong chiều vàng

chiều cà phê

loang môi trầm

phin nâu

từng giọt em duy cảm

bỏ một Hồ Tây nằm lỡ sóng

vỗ vào vỏ rỗng tư duy

Anh thả anh rơi lỏng đáy chiều

bằng sợi dây mắt em buông phiêu lãng

làm sao tìm

giọt đã ngân trên những bờ môi vắng

làm sao cảm

giọt đã tan trên mắt người cô lạnh

Hoàng hôn nhốt mắt ai vàng cốc

anh muốn vục cạn chiều

để còn một đáy em

28.3.2006

Điệp khúc những ngón chân

Bấm lên những sườn đồi mang một niềm đau sỏi

sục tận bùn lầy mà nghe tiếng đất

những ký ức mảnh chai, những sớm trần sương giá

tít tắp nẻo xa

khúc bi tráng hành trình

Những ngón chân tý hon mở cả con đường

những ngón chân day nát cỏ vườn yêu

và từng ngày mưa

dốc đời sởn đá

chúng lặng lẽ cứu một lần trượt ngã

chúng gồng lên cõng cả một hành trang

Những ngón chân đi mỏi mùa em

những ngón chân cúi gằm khát vọng

Vui

lặng lẽ cả bàn chân gõ nhịp

Buồn

thì day xô lệch trăng rằm

Đau

im lặng dưới đáy đời trĩu nặng

Đi và đi

dài một phận người

30.4.2005

Giai điệu vỉa hè

Có chiếc lá tơ non rung lên khát vọng bầu trời

có cơn giông lạnh run ký ức

những que kem chảy ngoài cơn khát

giọt giọt mồ hôi

giọt đời mặn

rỏ lên mùa đắng

Chú bé đánh giày, người nghệ sỹ lãng du trên sân khấu vỉa hè

nghệ sỹ đời cơ nhỡ

cây bàn chải – cây đũa thần gọi những giai điệu

đâu đó rào lên tiếng dế tuổi thơ

đâu đó vẳng một con diều tắt gió

những trang sách dở dang khép dọc mùa cơ nhỡ

những mơ ước bé thơ đành lỡ một con đường

Ngày đóng đinh trên những đôi giày

luân lý nhẫy màu xi bóng

những đồng bạc lẻ kia mới là bài ca thật

cất lên từ lầm lụi bàn chân

Phố cổ

Thời gian mốc trên tường gạch cũ

phố già, em thì mơn mởn nhú

những đường cong hau háu

mái nhấp nhô

tung tẩy gót

em kìa!

Người phố cổ bìu ríu ngách hẻm

chợ trong nhà, nhà trong chợ

đứng nêm

bao thế hệ nhốt già trong phố

may còn có chính là em mơn mởn

những đường cong cong đến tênh hênh

những đường lõm lõm đến bờ mấp mé

đạo đức giả bĩu môi nhưng mắt vẫn liếc nhìn

Tây ba lô được ngày hong nắng

thời gian bò qua làm nũng da non

các em Tây cũng vàng, nâu mơn mởn

mái hiên ngồi nghểnh ghế tơ hơ

đem cái Tây kia pha vào ta Việt

thế là thành văn hoá giao thoa

Phố cổ sống bởi những nét chấm phá

những đường cong

đường lõm

chợ

đêm

những vàng nâu

những trắng

những đen

Người ta thích vì những mới lạ

những gì sống dai chính là nó cổ

13.1.2006

Trò chơi hình khối

Tôi nhặt sông Hồng đổi chỗ cho Tô Lịch thau rửa cặn phố

nới rộng Hồ Gươm mong tránh cơn bi kịch ao làng

tôi nhổ những căn nhà siêu mỏng, mái chóp, mái bằng nhấp nhô thò thụt

hàm răng vô tổ chức bẩm sinh

gặm rách xanh trời, chọc giận mỹ cảm

thay vào đó một con đường, một công viên, một khu phố biết giã biệt hình ống

Tôi thổi điệu kèn chôn những tư duy rất dai manh mún

bố cục lại không gian thay một không gian cóp nhặt tự do làng

bởi một lẽ giản đơn, những giọt máu của tôi của bạn đã đập bằng tâm thức Hà Nội

sao để sóng Hồ Tây mài mòn bờ lãng mạn

những kỷ nguyên thực dụng và vị kỷ lên tầng?

Tôi cố thử những cách sắp đặt khác

lộn ngược phố lên, úp nhà vào đất tìm trật tự mới

và bất ngờ lại đụng tổ tiên

dấu tích Thăng Long sương khói

Thăng Long cách ta chiều sâu hai mét

mà nụ cười ngạo nghễ đã ngàn năm

ngàn năm, hậu sinh chậm lớn

Làm gì để đóng dấu một gương mặt khác

gương mặt đồng cảm thời cuộc

Có sáng tạo nào, cách tân nào, đột khởi nào mà không va đụng

Hỏi ai, ai trả lời ta, Hà Nội?

gõ cửa Thăng Long, các cụ nhoẻn cười…

22.4.2006

Mắt thu

Lũ đã nguội dòng

sông nhạt đỏ

Hồng Hà nghiêng rót ngọt phù sa

Ta lẻ một chiều

sông cũng gục lên bờ thu lẻ

bóng ai làm động ngày hoang vu

Ngực trần gửi cho ngày nắng hạ

lòng đã thu

môi ngày mềm lá

mây bay loãng chiều

sông lẳng lơ trôi nhớ

ngực em một miền thu đắm cỏ

ta chìm vào trăng ướt cơn mê

Những cánh buồm chở ký ức giờ trôi nơi nào

những bờ trăng sáng dỗi hờn trong nhau

Bao khoảnh khắc mùa thu không cầm giữ

bao thương nhớ đã bờ bến lạ

xanh rất trời

vàng đã lá

tóc vơi về tóc, lòng ngập thu dâng

Kia mắt thu ngước lên chiều phố

làm cây bứt lá, làm trời mộng du

9.2004 – 12.2005

Tiếng của loài chim

Mỗi sáng, tôi vẫn nghe chim khướu hót từ chiếc lồng nhà hàng xóm

tiếng hót tinh thể lỏng

rủ rê những vành tai

tiếng hót rút ruột ban mai

tự do không cánh vỗ

Tôi cũng thường nghe mỗi mùa vải về tu hú kêu mọng đỏ

tiếng gọi mùa sinh

réo rắt lời tình

bạn tình ở đâu, tiếng tình thao thiết?

Khát tiếng chim trong kỷ bê tông

và lại chính tiếng chim mỗi ban mai đã làm tôi bật thức

cô đơn!

Ngày

Ngày, phép trừ thời gian của đời

phép cộng sự người

phép nhân khổ đau

phép chia hạnh phúc

Ngày của một đời. Đời của một ngày

Một ngày đắm say phủ ngàn ngày nhạt

Một ngày sống thực hơn ngàn giấc mơ

Một ngày sẻ chia xé toạc những điệp lời mây gió

Khi ta ấu thơ, ngày dẫn đi dung dăng bờ cỏ

thời gian phập phồng lẩn trong tiếng dế

khi ta trai trẻ, ngày như nốt nhạc, thánh tha thánh thót những lời trăng sao

Ngày tím hoa xoan, ngày vàng hoa cải, ngày ngủ trong ngày, ngày mơ giữa sáng

ngày dẫn ta đi shopping, ngày liếc nhìn ta ngúng nguẩy…

rồi ngày cắm cúi

rồi ngày cặm cụi

rồi ngày mỏng tang

Ngày như chiếc bóng lẻ ta

ta như chiếc bóng của ngày

vô tận

19.11.2002

Siêu thị mặt

Mặt gánh cái tôi

mặt của những mặt người

mặt hình chiếu lộ thiên bản ngã

Mỗi ngày ra đường, tôi lạc vào cả một siêu thị mặt

nhỏ to, ngắn dài, tròn méo, buồn vui, cáu giận hay lạnh tanh chảy thành dòng

trên phố

cuộc mưu sinh hăm hở

bật lên sắc màu tạo hoá

Những mặt nạ treo dài trên shop phố Hàng Gai

con đẻ của trò chơi núp bóng

mặt bán rong thường trú vỉa hè nghèo

mặt mậu dịch lạc mùa tiếp thị

Có thể mua chăng lam lũ cánh đồng

những giọt mồ hôi chảy dài đời mặt

Trong ánh đèn mờ, thậm thụt bóng người ta mua sắc

bao cơn phê ngã giá nụ cười

Ngay cả một chiếc ghế, không ít người tranh thử mặt

giá mặt ngồi đâu chỉ mua chơi

Những lô mặt xếp hàng trong hội nghị

những cái mặt đong đưa ngoài chợ

mặt mỹ nhân hay mặt tài năng

mặt nhìn xuống hay mặt nhìn thẳng

mặt ngó lơ hay mặt cô hồn

Cuộc sống của tôi là sống giữa tầng tầng thế giới mặt

cuộc bắn phá của mắt

cuộc cứu vớt của nụ cười

hay trò chơi giấu mặt…

Tất cả đã nhào tôi giữa dòng chảy tha nhân

tôi trồi lên hay chìm xuống mặt mình

tôi nhân nghĩa hay tôi hiểm ác

tôi đo bằng cách ném mặt mình vào siêu thị mặt

hy vọng mỗi ngày giá nhân nghĩa nhích lên

Tôi gọi mặt về sau những cuộc đi rông gió trăng đồng cỏ…

sau cả những lơ ngơ mặt khác

mặt ơi

mặt ơi

tiếng người chợt thức

biết mặt mình không mặt hình nhân

Lúc rảnh rỗi tôi lại ngồi nghịch mặt

tách làm hai làm ba hay tráo ghép những cái nhìn góc cạnh

tháo cơn mơ

đong bụi cuộc đời

Đôi lúc túng tiền tính gánh mặt bán buôn

lại chỉ gặp những người mua lẻ

16.5.2006

Răng và lưỡi

Cuộc hôn phối của cứng và mềm

bài ca của dịu dàng và gân guốc

mái nhà chung của những điều khác biệt

Trên nỗi đau lưỡi có thể lặng thinh

hoặc thỏ thẻ những điều ngọt nhạt

trên nỗi đau hàm răng nghiến chặt

hoặc căm giận chúng có thể cắn

Và khi bữa tiệc đã trên bàn

lưỡi tinh tế, những chiếc răng cật lực

chúng như những nông phu trên đất đai cực nhọc đời mình

có tên gọi giản đơn:

nhai,

cắn

Những gì mềm mại, thôi nhường lưỡi

cả nụ hôn răng cũng nhịn mình

đến một ngày, những chiếc răng rủ nhau về cõi im

lưỡi vẫn véo von trong vòm miệng

Nghe hẫng một nỗi buồn rỗng lợi

từ thẳm sâu, thảng thốt cổ nhân:

lưỡi còn vì lưỡi mềm

răng rụng vì răng cứng!

Bờ khác của tư duy

Nguỵ biện, đứa con đẻ non

hy vọng tồn sinh trong chiếc lồng phi lô gíc

và cặp vú đức tin lép sữa

trong những bản tấu ca hụt hơi

hay diễn đàn muôn mặt khám phá bản chất mà tạo hoá cất giữ

Đáng sợ hơn, chiếc bào thai sinh ra những đứa con nghèo rạc

linh hồn

thích mân mê chiếc áo vỏ hình thức

đôi lúc hoắng trò chơi sắp đặt

cố gồng lên chạy khỏi rãnh quen vỏ não

vẫn không đủ làm nguỵ biện thành danh

Trái tim đa mang những số phận ngoài mình

những số phận quẫy đạp lổn nhổn hiện thực

thương những cặp môi

rã mép bên đường

xác nguỵ biện bạc mồ giấy trắng

Khi đồng hành cùng giấc mơ bay trong vòm trời chữ

như vẫn lẽ thường

gặp lãng đãng không gian những đám mây nguỵ biện

chúng cố vặn mình tích tụ một cơn giông từ vựng

chỉ đủ hạt lòng vòng trên lá cỏ tư duy

16.7.2006

Khoảnh khắc

Đôi mắt em gông cùm cái nhìn ta

và nụ hôn mê dại

chúng đánh bật khỏi đôi môi xếp hàng những nụ hôn ngoại giao

chúng nói lời tuyệt mỹ không ngôn ngữ

Em, ngày xưa em, mai sau em, vẫn chìm nổi em

bài ca không lời tái bản

hát về sự rỏ máu. Hát về tồn tại

Hát những mơ xa. Trái tim vang khúc điệu

Mùa xuân trong veo giọt sương huyền ảo

mê lạc dòng thi tứ

những khoảnh khắc thành trẻ nhỏ nhấm nháp viên kẹo lời tình

những giây phút hoá vĩ nhân với một bầy ngôn ngữ có cánh

Giờ đã phế hoang chăng, trong tốc lực tình yêu thời siêu công nghệ

những cái hôn gió mỏng

những ký tự khô cằn tin nhắn?

Ta đi tìm mê lộ bờ cong, mê lộ hoàng hôn

chợt mắt xưa ngơ ngác cổng thế hệ

ta gọi tên đam mê

đam mê dường mỏi đồng hành

hay đang giãy trong những nụ hôn gió?

Mồng một Tết Ất Dậu (9.2.2005)

Khác biệt và không khác biệt

Toà án vừa tuyên tử hình một kẻ buôn ma tuý

người vợ khóc câm

những đứa trẻ ôm chân giường ngác ngơ mất bố như ôm một chiếc xích

xích nỗi đau đến độ vô cảm

Một người mẹ khác quặn xé khi đứa con chết vì tiêm chích

căn nhà hoang bởi những cuộc ra đi

và một cuộc ra đi không bao giờ trở lại

đứa con trai độc nhất mà người mẹ sẵn sàng đánh đổi mọi giá trị

đã đánh cắp cả tâm hồn người mẹ

Có năm tháng nào lòng ta buồn hơn

nỗi buồn khắc vào mặt thế hệ hình thập ác

nỗi buồn mong manh réo rắt vĩ cầm

một đôi mắt hoá thành bờ vực…

Hai người mẹ, hai số phận có cùng tên Nỗi đau

dù không thể lấy nỗi đau này chia cho nỗi đau khác

và bi kịch ở chỗ, không vị quan toà nào phán được

nỗi đau cùng cội nguồn

một cái tên: cám dỗ!

19.12.2005

Đồ vật

Những thập kỷ ước mong giản đơn chỉ một tấm chăn gầy

đồ vật dìu ta qua mùa đông lạnh sắc dao nhọn

Cơn ho Bà nội như vết toẽ của bàn chân đất

trên con đường xộc xệch vết gậy xưa

Thời những ngọn đèn dầu thắp lên minh trí

chiếc xe đạp cà tàng thở hồng hộc giấc mơ tốc lực

ta ru nhau: vẻ đẹp tâm hồn

thôn xóm những ngôi nhà thả rông không then cửa

cài nhau hơi quê

Đồ vật ngày lên ngôi, hư vinh cũng chòi lên

căn phòng chật tiếng cãi cọ các thế hệ công nghệ

ti vi siêu mỏng, điện tử thời đại số…

tình cảm hoá thân những cuộc chát và tin nhắn

Ta chìm giữa căn phòng bộn lên tiện nghi đồ vật

mảnh trăng lãng mạn héo bên trời

nghe đâu đó tiếng thở dài bóng ma các thập kỷ

chúng rủ nhau về bãi rác mót phế thải phía bên kia ánh sáng

Chợt tiếng ho của Bà lật dậy miền vô thức

se sắt trong ta thời áo mọn

Đồ vật càng đầy lên

ta dường càng nhỏ lại

Châu thổ

Tôi nghe tiếng ngáy cánh đồng gập ghềnh lồng ngực những người đàn ông

tiếng hổn hển buổi chiều tuột bờ vai thôn nữ

hoàng hôn quờ quạng những ngón tay sần

hơi thở bời bời rơm rạ

Và tinh mơ xoắn những đường cày

chập choạng bờ sương rụng tóc

bản tấu đa âm và đơn điệu muôn thuở côn trùng

một ngày cốm thơm lên mùa thu mới

có làm vơi cực nhọc nông dân?

Những thửa ruộng níu nhau đời đời giăng mắt lưới

buộc những phận người quặn thương vào đất

buộc những niềm vui giản dị hay nỗi lo thất bát vào mùa

một bát cơm thơm, cả đời nghĩa trọng

mỗi hạt giống một lời thề của đất

mọc lên bằng khát vọng đức tin

Con đường chiều vàng ngập hoàng hôn

những gương mặt cháy lên màu lúa

tôi đã gặp một bình sinh châu thổ

vẫn gồng lên trong giấc ngủ làng.

Huyền thoại bên máng lợn

Từng nghe tiếng mưu sinh ì oạp lòng máng gỗ

đèn khuya đỏ mắt đêm

sương sớm gột mái đầu thôn nữ

gió hanh mùa, nghe rạn gót quê

Tuổi xuân của em là nối dài những chiếc máng lợn

chiếc máng hầu bao hy vọng

và một ngày những giấc mơ đến thật lạ

em cưỡi trên chiếc máng, bay qua những bờ tre lầm lũi

có một chân trời tít tắp và lấp lánh vẫy gọi

những bến sông chôn đứng con đò

thành phố mọc từ bờ ẩn ức

Ôi giấc mơ hoang đường, giấc mơ của một thời hay díu dan cổ tích

chỉ làm đẹp mong manh nụ hôn vụng cầu ao

chốn xưa, không dứt bờ trăng sáng

một lời thề biền biệt ra đi

tóc thề nhỡ nhàng tuột vào đêm vỡ

Vẫn chiếc máng truyền đời, chiếc máng dây buộc

bao gót chân bán lẻ cánh đồng

từ nơi đây có một người từng ôm giấc mơ bay

không bay khỏi lõm mòn máng gỗ

Và từ đó, một câu chuyện kể…

Sắc hoa

Ngày em rời làng ra phố bán hoa

mắt quê trầm giọt đất

ruộng tóp teo, mất mùa cơ bắp

đồng khô nẻ giấc mơ

Ở ngoài kia có một chợ hoa đêm

em tất tưởi thức từ ba giờ sáng

những cơn gió đông lạnh cong chân tóc

hồn chân chất quê

thân ra cày phố

những tưởng em ra phố để đổi đời

phố cũng chỉ là một cánh đồng khác

Một cánh đồng xen canh cao ốc và tận cùng cống rãnh

một cánh đồng thừa mứa giầu sang

hội chợ thượng lưu, dập dìu quan lại

có luống cày nào cày giấc mơ con?

Tay em cứa những gai hồng nhọn sắc

đỏ đêm

nghe quặn mùa teo hạt

2.2.2006

Từ vực sâu cuống họng

Dưới đáy cuống họng có mùa màng còn thức

chưa hết hoang mang khắc khoải mùa giông

những giọt mồ hôi chảy dài như số phận

tiếng vọng đêm, tiếng bè trầm của đất

vật vã lửa khuya

ánh chớp cánh đồng

Dưới đáy cuống họng đói từng run cơn

cũng từng bao ngang ngửa cuộc cười

rượu và thịt

đắng chua mặn ngọt

sự nhào nặn, dư tồn ẩm thực

dưới đáy họng một vùng kinh khiếp

Và ở đó cũng bắt đầu những giai điệu sự sống

tiếng hót loài chim lay những bình minh

hoa đã thắp ngay cả mùa không vụ

Dưới đáy họng, dưới bãi lầy ẩm thực

cũng bao lời thánh thiện cất lên

10.4.2005

Tự giải

Để gieo được một hạt ý tưởng

có thể phải ngã gục trên cánh đồng cày ải tư duy

khi nhận biết lối về trầm tĩnh

từng đã vấp ngàn lần trên con đường lồi lõm sự thật

Tôi đã mang cơn mơ gieo hạt

từ chiếc thúng cảm thức đựng nỗi buồn mùa lép

ám ảnh lối mòn tri thức

như vẫn gặp những con bò nằm nhai lại rơm khô

Không gì đến dễ dàng, tôi biết

những vĩ nhân tín chấp bằng miệng và bảo kê cánh hẩu thường chết yểu

dễ dàng là gương mặt vay mượn

món nợ không kỳ hạn của ngân hàng vô thức

có thể đến có thể đi, hoặc gánh trả bằng cả đời bạc mặt

vẫn chỉ là kẻ lỡ trần gian

Buổi sáng, tôi khoá lại thói quen và gõ cửa ban mai

nộp lệ phí tư duy, hy vọng học cách tự tạo mỗi ngày một bình minh

ít nhất một lần xé vỡ vỏ đêm

ẩn ngữ bóng đen phơi bày ánh sáng

hạt tự do lột vỏ giữa ban ngày

tự do cánh đồng không bóng tối

Tôi thắt cà vạt, mặc com lê tới ngân hàng vô thức

như một công chức xịn, hay một doanh nhân, đặt tấm thẻ credit card đầu tiên

tấm thẻ trang trọng một cái tên:

Giải phóng mình!

1.5.2006

Quen

Có sự xuất hiện cũ nhàu như mớ giẻ lau chiếc ghế trang trí

lau vết bò sạch bong trên con đường danh lợi

Trên sân khấu người ta vừa quét dọn

có hình những chiếc mặt còn in bóng lộn mặt sàn

chúng đã diễn quá lâu

lâu đễn nỗi đã ăn vào sàn gỗ

những gương mặt dạt trôi, những bi kịch người

có cả những mặt nạ đeo tưởng tượng

Ta chạy khỏi màn kịch

hy vọng không rơi vào một màn kịch khác

rú lên tiếng nấc thời gian

khoá mép ảo vọng, mong bật khỏi một ngày nhàm cũ

Kìa mùa xuân. Cung mê em!

Hãy cởi phăng những xiêm y bóng bẩy

hãy lột chiếc mặt nạ tự phỉnh mình

hãy lộn túi những mớ chữ mị dân

tự do không vặt cánh

6.2.2005

Lập ngôn

Đỉnh núi đứng kia triết lý với không gian về cao độ

đám mây vẩn vơ trong ráng chiều lý sự lãng du

dòng sông quặn mình ra biển để nói với mênh mông về nguồn mạch

chiếc trống tự nói về sự rỗng

Có những điều lớn lao mà không cần lý giải

có những việc tầm thường khoác vỏ đại ngôn

Ta nhặt lên một ngày đa ngôn ngữ

một ngày nhân gian

tầng tầng ký tự

sự thật có thể không mang gương mặt thật

ảo ảnh tự ru mình

hư danh thường ầm ĩ

Tiếng trống gióng lên

lời cỏ liu riu gió

đỉnh núi hay thung sâu cỏ vẫn nguyên giọng cỏ

cỏ vẫn xanh, ngày vẫn mọi thời

Học

Nhìn em, đã lúc chín nhìn, đã ngày xanh nhớ

con mắt, bờ khác của trái tim

một nỗi niềm làm sao kìm giữ

Cái nhìn, từng đã ngả nghiêng, từng cơn vỡ mộng

nhìn người nhìn cả một đời

người vẫn lạc người

nhìn thời nhìn cả một thời

thời vẫn lỡ thời

Ta còn mẹ còn em còn nhân thế

người dạy ta

biển lắng thành lời

cõi đời, nhìn con mắt mở

cõi người, nhìn con mắt nhắm

Từ mẫn cảm về thời, từ tiếng gọi những vết bầm ký ức

tôi học nhìn bằng con mắt thứ ba

Mũi tên

Con chim tử thương gục mỏ lên mũi tên bằng nụ hôn thần chết

vẫn tưởng mũi tên là đồng loại có cánh

bay cùng hôn mê

Mũi tên không tẩm độc bằng thuốc

chúng được vót bằng những cái đầu

chúng tưởng mang tiếng hót của chim bay cao

khắc vào trời giai điệu uy lực

Nhưng mũi tên tự sát

khi bắt đầu im bặt tiếng chim

Thế giới một ngày

lông rụng

15.1.2006

Bên sông

Những tàu chuối muốn làm ngọn cờ phất giữa đêm trăng

trong bữa tiệc đêm và vũ điệu của lá

gió sông thổi rách bươm vẫn cơn mơ độc diễn

quên ngữ âm cây lá ven bờ

Sáng mai bình minh

sông vẫn chảy không cần cờ chuối phất

mặt trời không là trăng, cây lá ban ngày nhìn nhau rõ mặt

Tàu chuối rũ một bờ huyễn hoặc

một ngọn cờ đã rách của đêm

chúng vẫn cố giương

nếp nghĩ cánh buồm

14.1.2006

Ngày nhạt

Anh vặn ga chạy tuột vào chiều cong mộng mị

gương mặt trần ý nghĩ

xồng xộc thói quen

Một cốc bia dan díu một cô đơn

thùng bia uống một bầy miệng líu giọng

bia lục lọi đến nhừ cơ bắp

bia gọi tóc là râu, râu ngược lên làm tóc

Vài gương mặt cũ mèm ngồi nhấm nháp nhau

như nhấm những hạt dưa nhuộm phẩm đỏ

Nhưng vẫn chiều gỉ hoen

sao em để tuột dây đồng cảm

bỏ hai ta xa một rỗng chiều

Chiếc ghế nhẵn một chỗ ngồi, ngày buồn nhão một gương mặt

có gì mòn mỏi hơn bằng giam cầm trong nhàm cũ

có gì mê muội hơn bằng ngủ sâu trong cái bóng chính mình?

Em ở đâu, cây rụng lá mong

Sự chuyển động ở đâu, lặn tìm trong trí loãng?

Muốn lộn ngược ngày ra xem em có ẩn trong trò chơi trốn tìm

muốn xoay lại buổi chiều để lộn trái ký ức

những gương mặt đang sủi tăm bia

chiếc cốc méo sự thật

bao ảo hình chảy quanh đáy cốc

dốc ngược chiều có vỡ ngày suông?

1.3.2006

Nước mắt

Nước mắt là độc quyền của đàn bà

dễ đắm những con tàu đa cảm

nước mắt tỉ tê ngoại giao

đã bảo quay lưng về nơi tiếng khóc

trái tim còn lặn ngụp bờ mi

Có nước mắt rửa mặt vinh quang

có nước mắt vết đau lắng dịu

có nước mắt lạc về thẳm vực

Sao anh vẫn dại khờ nước mắt

bài học cổ nhân đổ vỡ ngai vàng

Tại trái tim

trái tim không chịu giả

lỡ một đời mắc cạn

mắt nhau

7.3.2006

Vết

Cánh rừng xoá vết chém lưỡi rìu bằng thân cây ứa nhựa

con đường xoá dấu chân bằng phế hoang cỏ

Người ta thường nô lệ ký ức

ký ức làm sao xoá?

Anh đã từng khép lại bóng hình em

và trái tim suốt đời đi vá sẹo

6.5.2006

Những ngày xưa

Vẫn lối nhỏ qua đồi, ngày nhí nhảnh hai cái bím tóc

nụ cười xanh tán cọ

nắng Việt Trì phơi nhớ vàng au

Trường cũ đã thay, người cũ đâu ngày cũ

viên sỏi tròn lăn những bâng quơ

Anh đã qua mỏi nghìn dốc nhớ

em bây giờ, dĩ nhiên rồi không thể ngày xưa

kỷ niệm chỉ còn là bóng thời gian

đêm vắng lửa ngực giấu đầy trong ngực

và cái bóng vẫn không sao mờ khuất

ký ức lại bùng lửa thiêng

Em mười bảy

vầng trăng mười bảy

lại tràn lên ngây dại cỏ mềm

anh đã lạc vào em mười bảy

cái hôn còn khép bỏng môi đêm

Những con sóng đẩy anh đến bến bờ lạ

một bờ kia mê lạc thuở em rồi

con sóng cũ chợt giai điệu cũ

vỗ lên bờ khuyết của thời gian

Lối nhỏ có thể mãi không em

có thể một người lẫn trong bao người khác

anh vẫn một cánh đồng ngày xưa gieo hạt

hạt khổ đau

hạt lỡ

hạt còn!

Ngâu Huế

Huế nằm ngang. Sông Hương vẫn mân mê xẻ dọc

mưa đôi bờ dắt Huế sang nhau

Ngâu ướt hay em ướt

mà mắt tôi ngâm đầy mắt Huế

Khép đêm rồi. Làm sao khép em

Buổi sáng. Mơ dài

những con thuyền ngái ngủ

Sông nằm suông. Mưa lang thang giãi bày

rơi trắng

rơi lâu

rơi ngầu

Tôi vịn ngâu về cơn men lãng đãng

áo em vừa tuột mắt đò khuya

Trúc Giang quán dăm người bạn Huế

cây ghi ta căng một phím chờ

nốt nào chạm

đáy buồn

buông giọt

tôi giọt nào

ngâu Huế

ngân xa

Huế, tháng 4.2006

Một mây Tam Đảo

Trong những đám mây lang thang vừa sa xuống thung lũng

chiếc chổi non ngàn quét vào cảm giác

những vùng vô cảm bật thức

những ký ức đi ngựơc tư duy

những hiện thực mặc áo ảo ảnh

cuộc múa lượn trắng

một thiên đường trắng

Tôi lùa tay vớt cõi phù vân bên khung cửa sổ nhà nghỉ

vớt những cô đơn đang trôi, những cơn mơ hoang dã bầu trời

tâm thức lửng lơ

thời gian hoang gió núi

tất cả đều lọt qua kẽ tay

cả buồn vui cả nỗi người mây trắng

Và ngoài kia dập dìu Tam Đảo

người ta yêu hoang rừng

chỉ tôi và đám mây vần vũ

chơi cỗ bài hư không

13.7.2005

Buổi trưa ở Mũi Đao

Nào chú bé, tôi gọi em để mua một đôi ngàn đồng sim

một ngàn nắng cháy

một ngàn gió Lào thổi sém tóc vàng

Những quả sim mọng, lọc từ xanh trời, chắt từ thẳm đất

mà sao mắt vẫn dâng mùa đắng chát

gió đi gầy những vết chân hoang

Trưa Mũi Đao hộc ra những tảng khí nóng

những quả đồi lang thang gặm mòn bàn chân tý hon

những bàn chân lẽ ra phải tới trường

thay vì những quả sim nhốt tuổi thơ lóc cóc trong chiếc giỏ tre

đựng mùa cọc cạch

Nào chú bé, ta đâu khát thèm vài trái sim

ta đang mua tuổi thơ ta bằng những đồng bạc lẻ

những trái sim – những giọt mồ hôi biến thể

cất từ máu đất

đang chảy ngoài Mũi Đao

28.12.2004

Phủ Thành Chương

Tặng Th. Ch.

Giữa thế giới cổ vật của ông

tôi nghe những cuộc trò chuyện trong bóng tối của các thế kỷ

những bi kịch chết cứng trong men

những tài hoa cất từ lửa men

đốt lên bằng quả tim người nghệ sỹ

sự vô danh bất hủ!

Những cổ vật thoát ly đồ cổ bắt tay tư duy ông

người thủ kho của các thế kỷ

tương tư hồn chó đá

Ông dắt chiếc bình vôi đi tìm lại răng đen

chiếc điếu bát đi tìm râu cước

chiếc nậm rượu tìm chếnh choáng

chiếc đĩa ngọc tìm lộng lẫy hoàng cung

Những dòng sông vẫn chảy trong men

những tài hoa vẫn chảy trong men

những tâm sự của thời còn nhốt trong men

chỉ quên lãng làm lửa nguội tắt

Ông, một bình men lặn

25.2.2006

Trong quán nhậu ở Củ Chi

Bò luộc, mắm nêm

những vỏ chai nằm rỗng dưới sàn ngơ ngác thời ngũ cốc

ta ngồi nhai đồng hiện những cánh đồng

nhậu lai rai ước vọng nông dân

Củ Chi

vườn nghiêng gió trưa

những cái mồm bò luộc

lịm mùa

Xa kia, sông Sài Gòn lang thang giữa miền rừng thưa

sông vừa đi vừa nhẩn nha huyền thoại

Tôi và bạn dốc uống chiều tự sự

nghe lồng lên khấp khểnh cánh đồng

những con đường phân bò râm ri hát

những hoang tàn mùa lụt

trẻ con bay lên trên những lưng bò

Trong quán bò luộc ở Củ Chi

chợt nghe vang tiếng rống gọi bầy

cả những tiếng

đã im

trên đồng cỏ

21.9.2004

Hai chuyện nhỏ ghi ở New York

Hôm trước ăn ở quán cơm Tàu gần quảng trường Thời Đại, không ai nhớ tiền boa

hôm sau lại vẫn quán cơm Tàu, không đơn giản vì khẩu vị

trên mỗi chiếc đĩa ánh một núm cười và duyên dáng hồng nhan Đông Á

trộn vào cơm đạm bạc mười đô

Khi tính tiền, những nụ cười bỗng nhay nháy tiền boa

không quên nhắc cả tiền boa hôm trước

chợt nhớ ở Mỹ có một nền văn hóa “tip”

bạn chớ quên khi rời taxi hay tiệm nhậu

xin vui lòng để lại thêm mười phần trăm

Cũng ở quảng trường Thời Đại

đêm xuống đường, cuộn một dòng sông bước chân

cả thế giới màu da đều có ở New York

nhà hát cuối tuần xếp hàng

quán bar, sàn nhảy kín chỗ

vô tình đụng trên đường thật khó tránh

nhưng tất cả cùng lời: Xin lỗi!

hiếm thấy vùng vằng chuyện đúng hay sai

Hai chuyện nhỏ làm tôi một đêm cả nghĩ

từ khách sạn Carter nghe tiếng búa máy xuỳnh xuỵch vọng về

New York dường không có đêm ngơi nghỉ

những căn nhà chọc trời ngạo nghễ tư duy đô thị

Có phải thành phố này lên cao từ những điều rất nhỏ:

sự rạch ròi, sòng phẳng tiền boa

cả lịch lãm một lời xin lỗi?

New York, tháng 11.2001

Những chiếc cốc mơ lành

Cư ngụ trên cùng khay, chợt khoảnh khắc vô tình xô vỡ

những chiếc cốc không nói với nhau bằng những lời lành

lời lành không có sẵn trong óng ánh men

chảy lênh lang cáu bẳn

sự nhậy cảm đến mong manh gốm

thêm một lần tổn thương

Chúng bắn ra tung toé những cặp môi vỡ sắc nhọn

những mảnh môi khứa rách ngôn ngữ ẩm thực

lưỡi mất hứng

lời tình chết cạn

những vị giác đang ngân chợt mất giọng

ngày lên men

hoang tàn

Sự đổ vỡ nhàu cơn

mảnh vỡ gườm sắc lẻm

đã chôn những chiếc cốc vào sâu đổ vỡ của chính nó

chỉ lúc ấy lũ cốc quằn lên nỗi khát lành

Dường cơn mơ đến muộn

không có cách gì hàn vá những cặp môi.

16.5.2006

Lẽ thường

Còn nhớ nhau thì vui

không nhớ nhau cũng không có gì phải áy náy

cuộc đời mà

là thế!

Người khi vui rồi lại khi buồn

khi dửng dưng mặt lạnh như đá

lúc giận hờn cũng tạnh như không

Có cuộc đời thoáng như mây khói

thế gian nhỏ bé và mong manh

có người khắc vào ký ức ta vết khắc không tàn

cuộc đời mà

là thế!

Muốn sống bình thường, điều đó chẳng có gì phải bàn cãi

ngoại trừ tạc một cái tên vào nhân thế

không chỉ có máu, dù máu đã ứa ròng trí đỏ.

5.5.2006

Những bản tin

Ngày ngày ta vẫn nghe tin nóng về cuộc đọ súng ở Trung Đông, Bắc Phi, Nam Á

những phụ nữ đánh bom liều chết khi mỹ từ phái đẹp không bọc nổi bên trong

lửa thù

những con sóng kinh hoàng bán đứng sự sống

khi chính sự sống ngoạm mòn trái đất

những cuộc đấu trên sân khấu chính trị và người dân nghèo chết mòn

trong bạo bệnh

cái đẹp và bạo lực

những bông hoa và máu

bàn tiệc và đói nghèo

nhân từ và hiểm ác

Trái tim dường không gánh nổi áp lực thời cuộc

trái tim bầm sẹo đá

bệnh viện chật cứng bởi đột quỵ và tim mạch

ánh trăng ném chị Hằng về cổ tích

ánh trăng cằn trong mơ

Những chai rượu quằn quại trong men thử sức cuống họng

bài ca từ cuống họng thăng hoa xoa dịu những cái đầu ủ men quá lửa

Thế giới của đối trọng và nghịch lý

nghịch lý giằng nhau một vỏ bọc con người

nước mắt chảy khô trên dòng sông vô cảm

Thời gian như mũi kim khâu vá lại những gương mặt

không gì bảo đảm khâu lại tâm hồn

Khát vọng muốn đổi thay bằng tốc độ công nghệ

nhân thế lại rùng mình bên bờ vực tồn sinh

Cuộc chơi Người là cuộc chơi vĩ đại nhất

Lịch sử – cỗ máy nhào nặn để đúc lại những gương mặt khác

Những chiếc lưỡi quay múa của diễn đàn và cửa sau bóng tối

cộng sinh lưỡi sẽ thành bão vũ trụ thổi tàn kỷ nguyên

Những bầy răng rào rào trong cuộc nhậu

tổng lực bầy răng có thể làm sập chiếc bàn thế kỷ

Những bộ xương cõng mỏi khát vọng và tham vọng

chúng cãi cọ trong ổ khớp về thân phận

cho đến ngày về trắng hoang đường

lạnh ngôn ngữ đất

Ta hỏi hoa ngày mai hoa sẽ nở thế nào trong cảm quan thẩm mỹ?

Hoa vẫn nở như hoa, máu vẫn đỏ như máu

Bạo lực là những chiếc nanh nhọn trong cái mồm háu đói

Nhân từ vẫn bẩm sinh nước mắt

Mùa thu là mùa thu dù có thể sẽ không vị cốm

Em vẫn là em nồng nàn da thịt

cái lò lửa ủ men tuổi hai mươi có thể làm nghèo nhiều cơ bắp

và ai đó một ngày như mớ giẻ vắt trên sào nứa

trong cơn mơ về rừng lòng nứa héo khô

nứa cũng một niềm đau giẻ

Lại những bản tin nóng…

Thế giới của một ngày, triệu triệu niềm hy vọng quay xổ số

em bé đánh giày rửa đức tin bằng uy tín màu xi

chị hàng rong đi rao cơn mơ số phận

ta lại một ngày ùa ra cùng ngàn con mắt

một dòng sông mắt cùng đua chảy về những chân trời lạ

những bàn tay cùng chìa trong bão lũ

mái phố rêu phong gục vào chiều cổ thụ

mong đức tin nảy mầm

Nguồn: Siêu thị mặt, tập thơ của Trần Quang Quý, NXB Hội Nhà văn, 2006. Đăng trên talawas chủ nhật với sự đồng ý của tác giả.

Trần Quang Quý sinh năm 1955 tại Phú Thọ, Tốt nghiệp Đại học Văn hoá Hà Nội (Viết văn Nguyễn Du khoá II), Đại học Ngoại ngữ Hà Nội. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Đã công tác tại báo Nông dân Việt Nam (hiện nay là Nông thôn ngày nay), tạp chí Dân số & Gia đình và báo Gia đình & Xã hội.

Tác phẩm Viết tặng em trong ngôi nhà chật (thơ, NXB Hội Nhà văn, 1990), Mắt thẳm (thơ, NXB Lao động, 1993), Giấc mơ hình chiếc thớt (thơ, NXB Hội Nhà văn, 2003), Siêu thị mặt (thơ, NXB Hội Nhà văn, 2006); Lời sám hối muộn mằn, Chị Châu (phim truyện – đã phát trên VTV3). Các giải thưởng: Giải nhì thơ tạp chí Văn nghệ Quân đội, 1984, Giải thơ tuần báo Văn nghệ các năm 1990-1991, 1994-1995, Giải ba truyên ngắn báo Người Hà Nội, 1995, Giải thưởng Văn học 2004 cho tập thơ Giấc mơ hình chiếc thớt, Hội Nhà văn Việt Nam.