Sức khỏe tinh thần: Ý nghĩa và tầm quan trọng trong cuộc sống – Tâm Lý Học

Cuộc sống chỉ trở nên trọn vẹn khi bạn sở hữu được một cơ thể có sức khỏe tốt cả về tinh thần và thể chất. Tuy nhiên, hầu hết mọi người chỉ để tâm và chăm chút cho sức khỏe thể chất mà quên đi tầm quan trọng của sức khỏe tinh thần. Các chuyên gia cho biết rằng, sức khỏe tinh thần chính là chìa khóa then chốt để có được một sức khỏe toàn diện.

Sức khỏe tinh thần là gì?

Sức khỏe tinh thần là trạng thái sức khỏe ổn định mà bản thân con người có khả năng kiểm soát được cảm xúc, suy nghĩ của mình và điều chỉnh theo chiều hướng tích cực, đúng đắn. Chỉ khi tinh thần được khỏe mạnh và cân bằng thì cuộc sống mới trở nên dễ dàng, bạn sẽ có đủ năng lực để đối mặt và vượt qua các thách thức, khó khăn xảy ra trong cuộc sống.

Theo nhận định từ Tổ chức y tế thế giới WHO thì : “Sức khỏe tinh thần là một trạng thái khỏe mạnh mà trong đó, mỗi cá nhân nhận biết được khả năng của bản thân, có thể ứng phó với sự căng thẳng thông thường, làm việc hiệu quả và có sự đóng góp cho cộng đồng”. Sức khỏe tinh thần có ý nghĩa và tầm quan trọng to lớn đối với sức khỏe tổng thể của mỗi người.

Nếu sức khỏe tinh thần không được đảm bảo và trở nên bất ổn sẽ làm ảnh hưởng đến khả năng đưa ra quyết định, dễ dàng bị vụt mất các cơ hội, không thể hoàn thành tốt trách nhiệm của bản thân đối với những người xung quanh và xã hội, đồng thời làm cản trở rất nhiều đến chất lượng cuộc sống. Ngược lại, một người có sức khỏe tinh thần tốt sẽ luôn nhìn vấn đề theo chiều hướng tích cực và giải quyết mọi việc một cách thuận lợi nhất.

Theo chia sẻ của các chuyên gia thì sức khỏe thể chất phụ thuộc rất nhiều vào sức khỏe tinh thần. Giữa chúng luôn có sợi dây gắn kết để tương tác và hỗ trợ nhau. Cơ thể sẽ thường phản ứng dựa vào các suy nghĩ, cảm xúc hiện tại của bạn. Khi cảm thấy buồn chán, tuyệt vọng kéo dài sẽ làm cho cơ thể trở nên mệt mỏi, mất ngủ, chán ăn, sức đề kháng suy yếu.

Biểu hiện của người có sức khỏe tinh thần tốt

Người sở hữu sức khỏe tinh thần tốt luôn nhìn nhận và đánh giá vấn đề theo chiều hướng khách quan, tích cực và tươi đẹp. Do đó, họ sẽ dễ dàng giải quyết các vấn đề khó khăn, cản trở đang xảy ra. Đồng thời họ cũng biết các giữ bình tĩnh, kiểm soát bản thân trước những sóng gió của cuộc đời.

Để nhận biết bạn có đang sở hữu một sức khỏe tinh thần tốt và ổn định hay không thì hãy thử trả lời cho những câu hỏi sau đây:

• Bạn có cảm thấy hào hứng, phấn khởi và hạnh phúc mỗi khi thức dậy để bắt đầu ngày mới không?
• Bạn luôn cảm thấy hài lòng và tự tin khi ngắm mình trước gương?
• Bạn luôn vui vẻ, nở nụ cười khi giao tiếp, trò chuyện với mọi người xung quanh?
• Trong các tình huống khó khăn, tiêu cực bạn vẫn có thể suy nghĩ và hành động theo hướng tích cực?
• Bạn có một giấc ngủ tốt, ăn uống ngon miệng và ít khi cảm thấy muộn phiền kéo dài quá 1 ngày?

Nếu hầu hết câu trả lời của bạn là CÓ thì chứng tỏ bạn đang có một sức khỏe tinh thần ổn định. Bạn hoàn toàn có thể vượt qua và giải quyết tốt các vấn đề xảy ra trong cuộc sống, ít bị tác động bởi những vấn đề tiêu cực xung quanh.

Thế nào là tình trạng sức khỏe tinh thần bất ổn?

Nếu tình trạng sức khỏe tinh thần không được đảm bảo sẽ khiến bạn gặp nhiều trở ngại trong cuộc sống và gây nên nhiều suy nghĩ, cảm xúc tiêu cực. Bên cạnh đó, sự bất ổn về mặt tâm lý còn gây nên nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sức khỏe thể chất. Đồng thời, khiến cho bạn bị suy giảm khả năng giải quyết và xử lý các công việc hàng ngày, làm cản trở các mối quan hệ xã hội.

Để xác định xem sức khỏe tinh thần của bạn có đang trong trạng thái bất ổn, bạn hãy thử trả lời các câu hỏi sau đây:

• Bạn thường xuyên cảm thấy căng thẳng do các áp lực trong công việc, cuộc sống hàng ngày.
• Bạn không muốn bước xuống giường vào mỗi sáng khi tỉnh giấc.
• Bạn dễ dàng cảm thấy tức giận, buồn bã, tổn thương.
• Bạn có xu hướng muốn ở một mình hoặc lựa chọn các công việc có tính đơn độc.
• Bạn luôn cảm thấy cơ thể mệt mỏi, thiếu năng lượng cho dù không có bất kỳ vấn đề bệnh lý nào.

Theo nhận định của các chuyên gia thì khi tình trạng sức khỏe tinh thần không được đảm bảo và kéo dài trong một thời gian dài sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc phải các vấn đề rối loạn tinh thần hoặc còn gọi là bệnh tâm lý. Trong thực tế không có bất kì một chuẩn mực cụ thể nào có thể xác định được chính xác về tình trạng bình thường hay bất bình thường của tâm lý. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể theo dõi các hành vi, suy nghĩ của bản thân trong một khoảng thời gian để có thể nhận ra các dấu hiệu bất ổn về tinh thần.

Ý nghĩa và tầm quan trọng của sức khỏe tinh thần trong cuộc sống

Nói về tầm quan trọng của sức khỏe tinh thần đối với đời sống hàng ngày của mỗi người thì đây được xem là chìa khóa giúp bạn sở hữu được một đời sống lành mạnh và hạnh phúc. Thông thường mọi người hay đề cao và quan tâm đến sức khỏe thể chất. Họ cho rằng những người có vóc dáng cao ráo, cơ bắp thì sẽ dễ thành công hơn trong cuộc sống. Tuy nhiên, đều này không hoàn toàn đúng bởi để có được một sức khỏe toàn diện đòi hỏi bạn phải sở hữu được cả sức khỏe tinh thần và thể chất thật khỏe mạnh.

Dù bạn có một sức khỏe thể chất tốt, thể lực tràn đầy nhưng lại không linh hoạt trong việc giải quyết và sắp xếp các công việc, tình huống hàng ngày thì cũng rất khó đạt được thành công. Mặt khác, sức khỏe tinh thần và sức khỏe thể chất lại có mối liên hệ mật thiết với nhau, chúng tác động qua lại lẫn nhau và ảnh hưởng đến nhau.

Theo chia sẻ từ các chuyên gia tâm lý thì tình trạng sức khỏe tinh thần phản ánh tốt về khả năng xử lý tình huống, linh hoạt trong hầu hết các vấn đề. Cho dù bạn không có được một sức khỏe thể chất ổn định nhưng nếu sở hữu được sự nhạy bén thì vẫn đủ khả năng để xử lý và giải quyết các vấn đề trong cuộc sống. Cũng vì thế mà sức khỏe tinh thần luôn được đề cao và xem là yếu tố chủ chốt quyết định đến chất lượng cuộc sống của con người.

Theo nhận định từ WHO thì sức khỏe tinh thần có sự liên quan đến trạng thái tự tin, vui vẻ, hạnh phúc, sự hài lòng,…Sở hữu một hệ tư tưởng tích cực sẽ giúp bạn hình thành được các quan hệ tích cực, đồng thời giúp bạn phát huy tốt các tiềm năng và cải thiện khả năng đương đầu, xử lý tốt với những khó khăn, thách thức trong cuộc sống.

Cuộc sống chắc chắn sẽ trở nên dễ dàng và tốt đẹp hơn nếu bạn biết cách chăm sóc tốt cho sức khỏe tinh thần. Tuy nhiên, hầu hết mọi người lại không quá chú trọng đến sức khỏe tinh thần, họ thường đề cao đến sức khỏe thể chất. Vấn đề này không chỉ xuất hiện ở mỗi cá nhân mà ngay cả các đơn bị, cơ quan, gia đình cũng mắc phải.

Đặc biệt, khi một người gặp phải các trục trặc về mặt tâm lý họ lại có xu hướng che giấu, tự chịu đựng và xử lý theo chiều hướng cực đoan, tiêu cực. Điều này tiềm ẩn rất nhiều hậu quả nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến các nhân và toàn xã hội. Tuy vậy, tinh thần và thể chất luôn phải tồn tại song song và bổ trợ cho nhau mới giúp cho cuộc sống trở nên hạnh phúc và vui vẻ. 

Những căn bệnh thường gặp về sức khỏe tinh thần

Theo nhận định từ các chuyên gia tâm lý thì các vấn đề về sức khỏe tinh thần còn được gọi là rối loạn tinh thần. Theo số liệu thống kê từ các tài liệu khoa học nhận thấy có khoảng hơn 300 chứng rối loạn tinh thần với các triệu chứng, nguyên nhân và cách chữa trị khác nhau. Một vài bệnh rối loạn tinh thần thường gặp như:

• Rối loạn trầm cảm: Bất kì ai trong chúng ta đều có nguy cơ bị mắc bệnh trầm cảm, kể cả trẻ em lẫn người già cao tuổi. Các chuyên gia cho biết rằng có đến gần 80% các trường hợp bị trầm cảm trên toàn thế giới, mức độ biểu hiện sẽ khác nhau. Không chỉ đơn thuần là cảm giác buồn chán, tuyệt vọng mà chứng trầm cảm còn có thể gia tăng nguy cơ tự sát ở người bệnh, đặc biệt là giới trẻ.
• Rối loạn lo âu: Đặc trưng nổi bậc của tình trạng rối loạn lo âu đó chính là cảm giác bất an, lo lắng quá mức. Người bệnh liên tục suy nghĩ về những tình huống tiêu cực, thường xuyên rơi vào trạng thái mất ngủ, chán ăn, rối loạn tiêu hóa, căng cơ,…
• Rối loạn lưỡng cực: Những người mắc phải chứng rối loạn tâm thần này sẽ thường xuyên thay đổi cảm xúc một cách bất thường, không dự đoán trước.
• Rối loạn ám ảnh cưỡng chế: Chứng bệnh này hay còn được gọi tác là OCD – obsessive-compulsive disorder. Người bệnh sẽ bị ám ảnh thái quá về sự sạch sẽ, có có xu hướng làm mọi thứ một cách chỉnh chu, kỹ càng. Một số trường hợp khác cảm thấy ám ảnh về những con số, họ liên tục dằn vặt về các mối quan hệ, kỳ vọng rất lớn về sự đảm bảo,…
• Rối loạn lo âu xã hội: Chứng bệnh này còn được nhiều người gọi là chứng sợ xã hội với xu hướng sợ hãi đám đông và e ngại về việc giao tiếp với mọi người.
• Rối loạn căng thẳng sau chấn thương: Hay còn có tên tiếng anh là post-traumatic stress disorder – PTSD có thể khởi phát sau các tổn thương tâm lý nghiêm trọng hoặc những tác động tiêu cực từ tai nạn.
• Tâm thần phân liệt: Chứng bệnh tâm thần này được biểu hiện bởi các dấu hiệu ảo tưởng về mặt cảm xúc và những hành vi bạo lực. Đây là một chứng bệnh nghiêm trọng và cần phải được phát hiện sớm để kịp thời ngăn chặn các hệ lụy nguy hiểm có thể xảy ra.

Khi nhận thấy bản thân xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo về những bệnh sức khỏe tinh thần, bạn cần phải biết cách đối mặt và cố gắng vượt qua giai đoạn khó khăn này thay vì cứ mãi trốn tránh. Trong thực tế có rất nhiều các chứng rối loạn tinh thần khác nhau, nhưng nếu tình trạng bệnh chuyển biến phức tạp và biểu hiện ở mức độ nặng sẽ được gọi là bệnh rối loạn thần kinh, tâm thần.

Hiện nay, tỉ lệ người mắc phải các chứng bệnh tinh thần đang ngày càng gia tăng đáng. Mặt khác, các dấu hiệu của bệnh ở giai đoạn đầu cũng rất khó phát hiện, bệnh thường phát triển âm thầm từ bên trong và khởi phát vào một thời điểm nào đó. Điều này gây cản trở rất nhiều đối với quá trình chữa bệnh, thời gian hồi phục sức khỏe cũng sẽ kéo dài và cần nhiều sự quyết tâm, kiên trì của người bệnh.

Làm thế nào để chăm sóc sức khỏe tinh thần thật tốt?

Sức khỏe tinh thần có ý nghĩa và tầm quan trọng rất lớn đối với cuộc sống của mỗi người. Chính vì thế mỗi cá nhân cần phải có ý thức tốt trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của mình để chất lượng cuộc sống được nâng cao, giúp bạn dễ dàng vượt qua được những khó khăn, thử thách.

Để cải thiện và chăm sóc tốt cho sức khỏe tinh thần không phải là một điều khó khăn. Đôi khi chỉ cần bạn duy trì các thói quen sinh hoạt tốt, luôn cố gắng nhìn nhận mọi thứ theo chiều hướng tích cực và đối mặt với mọi chuyện với sự hài lòng nhất định cũng giúp bạn có được đời sống tinh thần khỏe mạnh.

Dưới đây là một số mẹo hay giúp bạn chăm sóc sức khỏe tinh thần thật tốt:

1. Học cách mỉm cười nhiều hơn

Nụ cười chính là liều thuốc quý giá và hữu ích để giúp bạn nuôi dưỡng tinh thần hiệu quả. Hãy bắt đầu ngày mới một một nụ cười thật hạnh phúc và sảng khoái sẽ giúp cho bạn cảm thấy tràn đầy năng lượng, góp phần giúp cả ngày làm việc được vui vẻ và thuận lợi hơn. Bạn có thể tự mỉm cười trước gương và luôn nhắc nhở bản thân phải học cách vui vẻ, đón nhận mọi thứ theo chiều hướng tích cực và lạc quan.

Vì thế, dù cuộc sống có đang xảy ra bất kì khó khăn, áp lực gì thì hãy cố gắng mỉm cười khi ngày mới bắt đầu. Tâm trạng sau khi thức dậy của bạn vào buổi sáng góp phần rất lớn đối trạng thái tâm lý của cả ngày. Vì thế, hãy luôn tự động viên và an ủi bản thân, tự tạo động lực để cố gắng và nỗ lực nhiều hơn cho cuộc sống.

2. Suy nghĩ lạc quan, tích cực hơn

Nghe thì có vẻ đơn giản nhưng không phải ai cũng có thể kiểm soát và điều chỉnh tốt suy nghĩ của bản thân, đặc biệt là khi tâm trạng của họ đang buồn chán, tuyệt vọng. Tuy nhiên, mỗi khi đối diện với bất kì sự việc gì, bạn cần phải giữ được sự bình tĩnh của bản thân và từ từ xem xét vấn đề theo nhiều khía cạnh khác nhau.

Bạn cần hiểu rằng bất kể một tình huống hay sự việc khó khăn nào cũng sẽ có hai mặt. Nếu cứ mãi nhìn vào những khuyết điểm và tác hại của vấn đề chỉ khiến bạn càng thêm bế tắc và có xu hướng hành động tiêu cực. Bất kể việc gì cũng có hướng giải quyết, thay vì cứ mãi nhìn vào mặt phiến diện thì hãy bắt đầu suy nghĩ chậm lại, đánh giá sự việc một cách thấu đáo và kỹ càng hơn.

Khi mới bắt đầu có thể bạn sẽ gặp nhiều khó khăn, cản trở trong quá trình thay đổi tư tưởng, cách nhìn nhận, nhất là các trường hợp đã có suy nghĩ tiêu cực ngay từ trước. Tuy nhiên, nếu có thể kiên trì và nỗ lực thay đổi bạn hoàn toàn có thể điều chỉnh tốt suy nghĩ, cách nhìn nhận của bản thân và góp phần chăm sóc tốt cho sức khỏe tinh thần.

3. Nói với bản thân những điều tích cực

Đây được xem là một trong những cách có thể giúp bạn cải thiện và chăm sóc sức khỏe tinh thần thật tốt. Theo chia sẻ từ các nhà trị liệu tinh thần cho biết thì đa phần con người đều có xu hướng độc thoại với chính mình mỗi ngày, cả khi thất bại và thành công. Đây cũng chính là cơ chế tự động của bộ não, đôi khi chúng diễn ra một cách tự nhiên, không kiểm soát.

Ví dụ như, một ai đó dành lời khen cho mái tóc của bạn và bạn có  thể bắt đầu suy nghĩ rằng “Thật vui khi nhận được lời khen này” hoặc cũng có nhiều người nghĩ rằng “Có phải họ cho rằng kiểu tóc trước khi của mình không đẹp”. Đây chính là một trong các bước đầu tiên mà bạn có thể lắng nghe và nhìn nhận về bản thân.

Cách mà bạn suy nghĩ về chính mình sẽ có sự ảnh hưởng lớn về cảm giác của bạn. Nếu bạn có những nhận thức tiêu cực về bản thân thì chắc chắn bạn sẽ trải qua chúng theo quan điểm đó. Vì thế, hãy luôn tập nói những điều tiêu cực với bản thân. Thay vì nói rằng “Mình là người thất bại” hãy thử nói “Mình đã không làm tốt như những gì mong muốn và mình sẽ cố gắng để cải thiện nó”.

4. Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên

Trong rất nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh được rằng, việc thường xuyên vận động và tập thể dục thể thao lành mạnh không chỉ giúp ích cho sức khỏe thể chất mà còn góp phần nâng cao sức khỏe tinh thần. Các chuyên gia chia sẻ rằng, sau khi tập luyện các bài thể dục sẽ giúp cơ thể giải phóng tốt hàm lượng hormone endorphin. Đây là chất có tác dụng giảm bớt căng thẳng, tăng cường cảm xúc hạnh phúc, vui vẻ, “đánh thức” tâm trí hiệu quả.

Cũng chính vì thế mà luyện tập thể thao luôn được nhắc đến là một trong các “liều thuốc” hữu hiệu giúp đẩy lùi các vấn đề về sức khỏe tinh thần, đặc biệt là chứng trầm cảm. Tùy vào sở thích, thể trạng và thời gian của mỗi người mà bạn có thể lựa chọn các bộ môn phù hợp với bản thân. Mỗi ngày chỉ cần dành ra khoảng 15 đến 20 phút để đi bộ, leo cầu thang, chạy bộ, yoga, đánh cầu lông, đá cầu cùng giúp bạn có được một sức khỏe tốt.

Để đạt được những lợi ích tối ưu bạn nên đặt mục tiêu rõ ràng cho bản thân. Đồng thời hãy ưu tiên tập luyện thể thao ngoài trời để cơ thể được tiếp xúc với ánh mặt trời. Nhờ đó kích thích sản sinh nhiều vitamin D và gia tăng hàm lượng hormone serotonin để tạo cảm giác hạnh phúc, hài lòng với cuộc sống.

5. Cho phép bản thân nghỉ ngơi

Trong cuộc sống sẽ không thể tránh khỏi những giây phút bạn trở nên yếu lòng, những khoảnh khắc mà bạn phải đương đầu với thách thức, khó khăn bởi áp lực trong công việc, học tập, các mối quan hệ. Lúc đó bạn nên dừng lại và cho phép bản thân nghỉ ngơi, thư giãn một chút. Lúc này hãy làm tất cả những gì mà bạn thấy thoải mái để đánh tan sự căng thẳng, mệt mỏi.

Đôi khi chỉ cần dành khoảng 5 phút để hít thở sâu, nhắm mắt lại và thư giãn cũng giúp bạn trở nên thoải mái và dễ chịu hơn. Việc áp dụng đúng các bài tập thở sẽ mang đến cho bạn những lợi ích tuyệt vời, ngăn chặn tốt các nguy cơ xuất hiện những vấn đề liên quan đến sức khỏe tinh thần.

6. Đảm bảo chất lượng giấc ngủ

Trong rất nhiều các nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng, tình trạng thiếu ngủ, mất ngủ thường xuyên sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần của mỗi người. Do đó, để chăm sóc tốt cho trạng thái tâm lý bạn cần phải đảm bảo giấc ngủ đủ và chất lượng.

Đối với người trưởng thành nên ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày và duy trì thói quen ngủ sớm trước 23 giờ. Đồng thời, bạn nên rèn luyện thói quen ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm trong ngày, kể cả ngày nghỉ. Nếu cảm thấy khó ngủ hãy thử áp dụng các liệu pháp hỗ trợ như ngâm chân với nước ấm, sử dụng tinh dầu thơm, nghe nhạc, thiền định,….

7. Giúp đỡ mọi người xung quanh

Việc trao đi yêu thương và những điều tích cực là cách tốt nhất để bạn nhận lại những giá trị quý giá về tinh thần. Theo các nghiên cứu nhận thấy rằng khi bạn giúp đỡ người khác sẽ có tác động tích cực đến cách mà bạn đánh giá và cảm nhận về bản thân.

Trao tặng những điều tốt đẹp, tử tế đối với những người xung quanh sẽ giúp bản thân nâng cao được giá trị của chính mình. Đây cũng là cách tuyệt vời để bạn gia tăng các trải nghiệm đối với cuộc sống xung quanh. Vì thế, hãy cố gắng trao đi những điều tốt đẹp cho người thân, bạn bè, những người xung quanh để cuộc sống thêm tươi đẹp và hạnh phúc.

8. Thưởng thức một bữa ăn ngon

Kết quả của một cuộc nghiên cứu cho thấy rằng một vài chất dinh dưỡng có trong thực phẩm có tác dụng tốt trong việc giảm bớt căng thẳng, stress và cân bằng tâm trạng hiệu quả. Chẳng hạn như khi bạn cung cấp lượng carbonhydarte bằng tinh bột, đường, rau củ quả, trái cây, ngũ cốc sẽ giúp kích thích sản sinh hormone serotonin mang đến cảm giác thoải mái, dễ chịu.

Ngoài ra, những thực phẩm giàu protein cũng được chứng minh với công dụng tạo ra nhiều hormone norepinephrine, tyrosine và dopamine giúp tinh thần tỉnh táo, sảng khoái. Đặc biệt, bạn cần tăng cường bổ sung nhiều trái cây, rau củ quả sẽ giúp cơ thể được cung cấp nhiều nguồn năng lượng, điều chỉnh và cân bằng tâm trạng hiệu quả.

Thông tin bài viết trên đây đã giúp bạn đọc hiểu thêm về ý nghĩa và tầm quan trọng của sức khỏe tinh thần đối với đời sống hàng ngày. Việc có thể chăm sóc tốt cho sức khỏe tinh thần sẽ giúp bạn có được cuộc sống khỏe mạnh, vui vẻ và tràn đầy hạnh phúc.