Sôi động Tết Lào, Thái Lan, Campuchia và Mianma

Tết Lào

Tết cổ truyền của Lào hay còn gọi là Tết Bun Pi May hay Bun Hốt Nậm (Tết té nước) thường diễn ra từ ngày 13 đến 15/4 hằng năm khi bầu trời thanh cao, các dòng sông lớn đều dồi dào nước tượng trưng cho một năm mới. Đây là thời khắc thiêng liêng và quan trọng đối với mỗi người dân đất nước Triệu Voi. Lễ hội Bun Pi May mang ý nghĩa đem lại sự mát mẻ, phồn vinh cho vạn vật, ấm no hạnh phúc thanh khiết hóa cuộc sống của con người.

Tắm Phật là một trong những nghi lễ quan trọng và không thể thiếu trong dịp Tết Lào (Ảnh: Báo Du lịch)

Ngày đầu tiên của Tết Lào, người ta quét dọn, lau dọn nhà cửa sạch sẽ, chuẩn bị nước thơm và hoa. Nước thơm là một hỗn hợp gồm nước, nghệ, bồ kết nướng, hoa và dầu thơm. Nước được ướp hương hoa hoặc hương liệu thiên nhiên. Về sau người ta còn cho cả kem và bột. Vào buổi chiều, người dân trong làng tập trung ở chùa để làm lễ cúng Phật, cầu nguyện, nghe các nhà sư giảng đạo. Sau đó, người ta rước tượng Phật ra một gian riêng trong ba ngày và mở cửa để mọi người có thể vào tắm Phật. Nước thơm sau khi tưới lên các tượng Phật sẽ được hứng lại đem về nhà để sức vào người làm phước. Người ta còn té nước vào các nhà sư, chùa và cây cối xung quanh chùa. Để tỏ lòng tôn kính người trẻ tuổi té nước những người lớn tuổi để chúc sống lâu và thịnh vượng. Bạn bè té nước vào nhau. Họ không chỉ té nước vào người mà còn vào nhà cửa, đồ thờ cúng, súc vật và công cụ sản xuất. Người Lào tin rằng nước sẽ giúp gột rửa điều xấu xa, bệnh tật và cầu chúc năm mới sống lâu, sạch sẽ và mạnh khỏe. Ai bị ướt nhiều là hạnh phúc nhiều.

Trong những ngày Tết, người dân Lào còn có phong tục mang cát đến dâng cho các nhà sư để tỏ lòng thành kính. Ngoài ra, họ còn xây tháp cát, trang trí trong chùa. Tháp cát được trang trí bằng cờ, hoa, dây vải trắng và vẩy nước thơm. Các tháp cát này tượng trưng cho núi Phoukaokailat nơi bảy con gái của Kabinlaphom thờ đầu cha mình và được dâng cúng để cầu sức khỏe, hạnh phúc trong năm mới.

Các loài động vật như rùa, cá, cua, chim, lươn và các con vật nhỏ khác được phóng sinh. Người ta tin rằng trong dịp Tết ngay cả động vật cũng cần được tự do. Một số người phóng sinh động vật với số lượng trùng với tuổi của con vật.

Trong ngày Tết, người Lào rất chú trọng tới việc ăn món lạp, đặc biệt là các doanh nhân. Theo ngôn ngữ của nước này, lạp có nghĩa lộc. Lạp ở đây thường được làm bằng thịt gà hay thịt bò tươi sau đó đem trộn với gia vị. Đặc biệt, món này mà không có thính thì sẽ làm giảm hương vị độc đáo của chúng. Trong mỗi gia đình, đặc biệt là những người làm nghề kinh doanh, món lạp thường được các đầu bếp làm rất công phu, vì nếu món này trong ngày Tết mà không ngon thì họ thường ví năm mới làm ăn có nhiều điềm xui. Lạp thường được ăn với xôi nóng. Theo nhiều chuyên gia văn hóa Lào, thì lạp được xem như là linh hồn của người Lào trong năm mới. Người ta có thể đem chúc nhau bằng món lạp. Gia đình nào nhận được nhiều món này thì hy vọng năm mới sẽ có nhiều lộc.  

Tại các địa phương ở Lào, vào dịp Tết đều diễn ra các đám rước trong đó nổi tiếng nhất đám rước Nangsangkhane ở cố đô Luang Prabang, với bảy cô gái đóng vai bảy người con của Kabinlaphom. Ban ngày người ta đến đền chùa cầu nguyện. Vào buổi tối, mọi người tập trung ở chùa để vui chơi, biểu diễn âm nhạc truyền thống (morlam) và múa lăm vông. Nếu làng nào đặt tượng Phật trong hang núi thì lễ tắm Phật gọi là Song Namphaphou. Các nhà sư và dân làng ăn trưa ngay tại núi sau khi làm lễ.

Người Lào thường có thói quen sử dụng hoa muồng (bò cạp vàng, hoa hoàng hậu) và hoa Chăm-pa trong dịp Tết vì hoa được coi là điềm may mắn và càng sử dụng nhiều hoa thì gặp càng nhiều may mắn trong năm mới. Khách đến chơi nhà người Lào trong dịp tết sẽ được gia chủ cài hoa Chăm-pa trên ngực áo và buộc vào cổ tay một vòng chỉ xanh hoặc đỏ, biểu tượng hạnh phúc và sức khỏe.

Tết Thái Lan

Người Thái Lan gọi ngày Tết cổ truyền mừng năm mới là Songkran. Kể từ năm 1941, Hoàng gia Thái đã quy định rằng ngày Tết Songkran bắt đầu vào ngày 13-4 mỗi năm. Đây là thời điểm người Thái tỏ lòng kính trọng với Đức Phật, dọn dẹp nhà cửa, té nước vào người cao tuổi nhằm tỏ lòng tôn kính.

Người dân Thái Lan té nước để cầu cho nhau may mắn, hạnh phúc. (Ảnh: wikipedia.org)

Được biết, người dân Thái Lan dành riêng 2 ngày để chuẩn bị cho Tết Songkran. Trong hai ngày này,  theo tập tục, người dân sẽ tới bờ sông và thi nhau dựng các ngôi chùa bằng cát, mỗi hạt cát sẽ cuốn đi một tội lỗi. Tiếp đến là chuẩn bị đồ ăn và quần áo phục vụ cho các nghi lễ sẽ diễn ra trong dịp Tết.

Cũng như Lào, ở Thái Lan, Phật giáo là quốc giáo nên nghi lễ đầu tiên đặc biệt quan trọng là lễ tắm Phật trên chùa. Mọi người lên chùa dự lễ tắm Phật và mang trái cây cùng những món ăn chay cúng các vị sư, đồng thời thả chim lên trời phóng sinh, sau đó là chúc thọ cha mẹ, ông bà, rồi lấy nước thơm cho vào phun lên người nhau để chúc phúc.

Trong những ngày Tết sẽ diễn ra nhiều lễ hội, nhiều cuộc diễu hành, thi sắc đẹp … Tuy nhiên các lễ hội ở mỗi địa phương lại mang những nét đặc sắc khác nhau. Ví dụ theo thường lệ ở thủ đô Bangkok là nơi được tổ chức nhiều lễ hôi và hoạt động văn hóa lớn trong dịp Tết. Người dân đổ xô ra đường và té nước lên nhau bằng xô, súng phun nước, bóng… những người càng được té nhiều nước càng may mắn. Còn ở Chiang Mai (Chiềng Mai), thủ đô của Songkran,  Tết té nước được tổ chức đầy màu sắc truyền thống vì ở đây, người Thái còn giữ được nhiều phong tục cổ xưa. Người Chiang Mai sửa soạn Tết Songkran từ trước một tháng; họ lo trang hoàng lại nhà cửa và chùa chiền, sao cho nhà cửa thật lộng lẫy, chùa chiền thật đẹp và uy nghiêm. Với người Chiang Mai thì ngày Tết Songkran càng ướt càng vui, càng hạnh phúc. Do đó ai cũng chuẩn bị kỹ các phương tiện té nước vào người nhau. Sau khi mọi người vui thỏa với việc chúc phúc nhau bằng nước thì họ bắt đầu ăn Tết. Songkran là Tết mọi người nghĩ tới người đã khuất nên họ thường chuẩn bị những bữa ăn thịnh soạn để cúng tổ tiên rồi tiếp đó mới vui chơi thỏa thích. Cũng trong tết té nước, người dân ở Chiang Mai cũng làm lễ buộc chỉ cổ tay như một hình thức chúc may mắn trong năm mới.

Tết Campuchia

Tết Campuchia thường gọi là Chol Chnam Thmay thường tổ chức khoảng giữa tháng 4 dương lịch, kéo dài trong 3 ngày, năm nhuận kéo dài 4 ngày và tên gọi mỗi ngày tết khác nhau. Ngày đầu tiên có tên: Moha Songkran {Chôl sangkran Chmây), ngày thứ hai là Wanabat (Wonbơf), ngày thứ ba là Tngai Laeung Saka (Lơm săk).

Các cô gái Campuchia ăn mặc trang phục dân tộc đẹp để lên chùa dâng lễ và tham gia vào các lễ hội quan trọng.  (Ảnh: Báo Du lịch)

Trong các này mọi người đi thăm hỏi lẫn nhau, chúc nhau tài lộc, sức khoẻ, phát đạt và cùng nhau tham gia các trò vui. Thời gian có khi kéo dài hơn tuần mới trở lại cuộc sống thường nhật.Gia đình nào cũng tập trung ăn mặc đẹp, các trẻ em được may sắm những bộ quần áo mới. Mọi nhà đều sửa sang, quét dọn, trang trí lại, chuẩn bị đồ ăn thức uống đầy đủ cho những ngày tết. Trước đây người ta giã gạo, chà gạo sẵn, làm bánh. Ngày nay họ chuẩn bị gạo đầy đủ, cùng các đồ ăn như bánh trái, hoa quả, cá, thịt, rau… tất cả đều sẵn sàng. Mọi công việc thường ngày đều dừng lại, mọi người nghỉ ngơi, trâu bò thả tự do. Người người hào hứng chăm lo cho ngày tết. Sửa sang nhà cửa, chuồng trâu chuồng bò đều phải đầy rơm đầy rạ.

Nhà nào cũng làm cỗ, thắp hương, đốt đèn, cúng tiễn đưa vị Têvôđa cũ, đón rước Têvôđa mới. Trên bàn thờ có bày sẵn 5 nhánh hoa, 5 cây đèn cầy, 5 cây nhang, 5 hạt cốm và nhiều loại cây quả. Cả gia đình ngồi xếp chân trước bàn thờ tổ tiên, khấn vái, mong và tin rằng sẽ được thần ban phước lành.

Trong ngày đầu tiên của năm mới, mọi người ăn mặc đẹp đội lễ vật lên chùa. chùa làm lễ rước Đại lịch. Ngày thứ hai làm lễ dâng cơm và đắp núi cát. Mỗi gia đình làm cơm dâng cho các vị sư sãi ở chùa vào buổi sớm và trưa. Trước khi ăn, các nhà sư tụng kinh làm lễ tạ ơn những người làm ra vật thực, những người mang vật thực đến cho nhà chùa. Buổi chiều, tổ chức lễ đắp núi cát để tìm phúc duyên. Mọi người đắp cát thành nhiều ngọn núi nhỏ theo tám hướng và một núi ở trung tâm, tượng trưng cho vũ trụ. Tục này có dẫn chứng theo tích lâu đời biểu lộ ước vọng cầu mưa, cầu phúc của con người.

Ngày thứ ba làm lễ tắm tượng Phật, tắm sư. Vào buổi sáng dâng cơm sáng cho các sư, họ tiếp tục nghe thuyết pháp. Chiều, đốt đèn nhang, dâng lễ vật, đưa nước có ướp hương thơm đến tắm tượng Phật. Biết ơn thương nhớ Đức Phật đồng thời gột rửa mọi điều không may của năm cũ, bước sang năm mới, mọi sự như ý.

Sau đó tắm cho các vị sư sãi cao niên. Sau lễ tại chùa, mọi người rước các nhà sư tới nghĩa trang, để thực hiện lễ cầu siêu cho linh hồn những người quá cố. Sau đó ai về nhà nấy, làm lễ tắm tượng Phật tại nhà mình, dâng cỗ chúc phúc ông bà cha mẹ, xin tha thứ những thiếu sót, lỗi lầm năm cũ.

Tết Mianma (Tết Miến Điện)

Tết Mianma có tên gọi là Thingyan. Lễ Thingyan diễn ra trong 4 hoặc 5 ngày. Theo truyền thống, thời điểm diễn ra Tết được tính theo âm lịch Mianma nhưng ngày nay được cố định từ ngày từ 13 đến 16/4, trùng vào dịp lễ Phục Sinh của các nước phương Tây.

Các đoàn nghệ thuật dân tộc biểu diễn suốt ngày đêm trên đường phố trong dịp Tết của Mianma.  (Ảnh: Báo Du lịch)

Tết Thingyan là một ngày lễ quan trọng nhất trong các kỳ nghỉ lễ và là một phần của kỳ nghỉ hè sau một năm học. Té nước là một phần đặc trưng nhất của lễ hội này và thường diễn ra vào 4 ngày đầu tiên của kỳ lễ. Thingyan tương tự như các lễ hội năm mới ở các nước theo Phật giáo Tiểu thừa như Tết Lào, Tết Campuchia và Tết Thái Songkran.

Ngày giao thừa Thingyan, ngày đầu tiên của kỳ lễ là thời điểm bắt đầu của nhiều hoạt động tôn giáo. Các ngày tiếp đến, người dân Mianma tham gia vào các hoạt động lễ hội suốt ngày đêm. Theo truyền thống, vẩy nước thơm là một nghi lễ quan trọng trong dịp Tết Thingyan  Những giọt nước được vẩy đi là ẩn dụ của việc rửa trôi những tội lỗi của mọi người trong năm qua. Ở những thành phố lớn như Yangon, các vòi tưới nước trong vườn, các ống dẫn nước lớn làm bằng tre, đồng, hoặc nhựa, các bơm nước và các dụng cụ phun nước khác được sử dụng bên cạnh các ly tách chỉ có thể hất nước ra nhẹ nhàng; ngay cả bóng nước và vòi rồng cứu hỏa cũng được mang ra dùng… làm cho không khí lễ hội càng thêm sôi động.

Trong những ngày Tết, nhiều hoạt động văn hóa sôi nổi với sự tham gia của nhiều nhóm nhạc, biểu diễn rộn rã suốt đêm trên đường phố và trên các con thuyền đậu dọc các con sông.

Ngoài ra, một hoạt động được nhiều người dân Mianma làm trong dịp Tết là quyên góp thức ăn để phát miễn phí cho những người tham gia lễ hội năm mới…

PhuthoPortal (Nguồn Báo Điện tử ĐCSVN)