GS Tôn Thất Tùng – Vị tổ sư của cắt gan có kế hoạch

(Dân trí) – Trong bài tưởng niệm GS Tôn Thất Tùng in trên tờ Témoignage (Bằng chứng), tờ báo của giới Y học Pháp, BS J.-M. Krivine viết: Không ai có thể thay thế được GS Tôn Thất Tùng. Không một nhà phẫu thuật nào có tầm cỡ như ông trong thế hệ hiện nay…

Đưa bệnh viện Phủ Doãn lên ngang tầm quốc tế

Sau ngày Hà Nội giải phóng, ông xin thôi giữ chức Thứ trưởng Bộ Y tế để chuyên tâm làm khoa học. Qua tranh cãi gay gắt, cuối cùng, phương pháp cắt gan của Tôn Thất Tùng được nhiều nước công nhận. Ông được tặng Huy chương Phẫu thuật quốc tế Lannelongue, được bầu làm viện sĩ nhiều viện hàn lâm, rồi được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt I. Tên tuổi ông được đặt cho nhiều đường phố ở Hà Nội, Huế, Đà Nẵng, Long An…

Sau ngày TP.HN giải phóng, 10/10/1954, GS Tôn Thất Tùng bắt tay tái tạo Bệnh viện Phủ Doãn ( nay là Bệnh viện Việt – Đức ) cũ kỹ thành môt bệnh viện văn minh với 350 giường và 60 chuyên viên ( một số ít đạt trình độ giáo sư theo tiêu chuẩn quốc tế ). Nhiều khoa của bệnh viện đuổi kịp những nước tiên tiến và phát triển khi đó .
Năm 1958, ông thực thi thành công xuất sắc ca mổ tim tiên phong ở Nước Ta .
Năm 1965, cũng lần tiên phong ở Nước Ta, ông sử dụng thành công xuất sắc máy tim-phổi tự tạo trong khi mổ tim. Ở Hồ Chí Minh thời đó, những bác sĩ Mỹ có đến trình diễn phương pháp ấy, nhưng người Việt chưa ai vận dụng được. Tuy nhiên, đó vẫn chỉ là việc ứng dụng những kỹ thuật tiên tiến và phát triển của quốc tế, chứ chưa phải tự mình sáng tạo, phát minh .
Nhớ lại bốn năm 1935 – 1939, khi mới 23-27 tuổi, ông đã mổ hơn 200 lá gan người chết, từ đó, viết thành công trình được Đại học Paris tặng huy chương bạc : Cách phân loại những mạch máu trong gan. Đó thật sự là một mày mò, do tại, từ thời cổ đại Hy Lạp cho đến lúc ấy, chưa ai làm được .
Nắm chắc những mạch máu trong gan rồi, ông đi đến một giả thuyết táo bạo : Rất hoàn toàn có thể tìm toàn bộ những mạch máu trong gan, buộc chúng lại và sau đó mới cắt gan. Đấy chính là cách làm về sau được gọi là phương pháp cắt gan có kế hoạch mà ông là người triển khai tiên phong trên quốc tế, là ” cha đẻ ” – như lời chứng minh và khẳng định của nhà phẫu thuật Pháp Jean-Michel Krivine, Chủ nhiệm Khoa Mổ Ruột Trung tâm Bệnh viện Émile-Roux, Paris .
Ca mổ tiên phong theo phương pháp do Tôn Thất Tùng đề xướng và được GS Mayer-May ưng ý, diễn ra tại TP. Hà Nội năm 1939, được viết thành báo cáo giải trình gửi tới Viện Hàn lâm Mổ Ruột Paris. Viện giao cho GS Funck-Brentano đọc và nhận xét. Tiếc thay, ông này công kích !
” Ý tuởng của Tôn Thất Tùng quá mới – J. – M. Krivine viết – do đó, lúc bấy giờ, chưa được cơ quan khoa học đầy quyền uy này đồng cảm ! ”
Thất vọng trước sự ” nghênh tiếp ” của ” vị thánh ” của ngành phẫu thuật quốc tế thời ấy, Tôn Thất Tùng quan ngại, không đụng dao mổ đến gan trong hơn 20 năm ròng rã !

Một lần nữa, cái mới có thể bị bóp chết!

Trở về TP.HN giải phóng, không bị khác biệt về khoa học với quốc tế bên ngoài, GS Tùng mới biết : Năm 1952, GS Pháp Lortat-Jacob đã thành công xuất sắc khi cắt gan có kế hoạch, bằng cách trước khi cắt, tìm buộc tổng thể những cuống mạch máu ở ngoài gan. Ông lại cảm thấy hăm hở như xưa, muốn liên tục cái việc làm bỏ lỡ từ năm 27 tuổi .
Ngày 7/1/1961, ông cắt thuỳ gan phải của một ca ung thư sơ phát chỉ vẻn vẹn trong … 6 phút ! Nếu làm theo phương pháp Lortat-Jacob, thì phải mất 3-4 giờ ! Phương pháp của ông khác phương pháp Lortat-Jacob ở chỗ : Ông tìm những mạch máu và ống mật ở ngay trong gan ( qua tổ chức triển khai gan ung thư bị ông bóp vỡ ) để thắt lại trước khi mổ ; trong khi Lortat-Jacob tìm ở ngoài gan, do vậy, lâu hơn nhiều. Sở dĩ ông hoàn toàn có thể làm được như vậy là vì chính ông là người tiên phong trên quốc tế diễn đạt được rành rẽ những mạch máu và ống mật trong gan .
Ông bèn cho công bố Một phương pháp cắt gan mới trên tờ The Lancet ( Dao bầu ) ở London, tờ tạp chí rất nổi tiếng trong ngành phẫu thuật quốc tế, phát hành hàng triệu bản. Công trình gây chấn động dư luận. Chỉ sau một tháng, hơn 100 nhà phẫu thuật từ Mỹ đến nước Australia gửi thư sang Thành Phố Hà Nội, xin ông thêm tài liệu. Một số người viết bài dè dặt hoan nghênh. Nhưng nhiều người không tin, kịch liệt phản đối ! Đọc những lời bài bác của giới phẫu thuật phương Tây, không ít người Nước Ta vội cho là ” phen này ông Tùng hố to ” chính do đã làm một việc … ” phản khoa học ” !
Một lần nữa, cái mới đứng trước rủi ro tiềm ẩn bị bóp chết !
Để hoàn toàn có thể dành hết thời hạn và tận tâm cho phẫu thuật, GS Tùng xin thôi giữ chức Thứ trưởng Bộ Y tế .

Không nên nghe “tây” bảo sai, là bỏ cuộc!

Về ” cuộc đọ sức với cái cũ ” năm ấy, GS Tùng kể lại :
” Nhà phát minh, sáng tạo phải là người can đảm và mạnh mẽ rất mực, không hề biết nản chí là gì, không sợ có quan điểm chống đối ! Con người ấy phải luôn kiên trì liên tục việc làm của mình, phải dám tranh cãi, và phải thông thuộc trình độ cũng như ngoại ngữ để tranh cãi với đồng nghiệp quốc tế. Không nên có mặc cảm tự ti, nghe ” Tây ” bảo sai là thôi, không dám làm nữa ; hoặc nghe chung quanh có người không tin hay thậm chí còn cho mình ” phản khoa học ” là bỏ cuộc ! ”
Giờ đây, ông vững tin ở mình hơn. Nếu năm 1939, ông chán nản do lời nhận xét bất công của GS Funck-Brentano, thì năm 1962, ông chuẩn bị sẵn sàng ” một mình một ngựa ” lao vào cuộc luận chiến tưởng chừng không cân sức với những tên tuổi lớn. Và rồi sau cuối, ông đã thắng. Những người công kích ông kinh hoàng nhất, một khi đã đồng cảm phương pháp mới do ông đề xướng, liền ” phục thiện “, quay ra ca tụng ông hết lời, coi ông là ” cha đẻ “, là ” vị tổ sư ” của phương pháp cắt gan có kế hoạch !

Phương pháp cắt gan của Tôn Thất Tùng cũng được giới thiệu trong Encyclopédie médico – chirurgicale (Bách khoa thư nội thương – phẫu thuật) của Pháp; được đưa vào Obstetrics and Surgery’s Reader Digest (Tuyển chọn các tài liệu sản khoa và phẫu thuật) của Mỹ.

Tạp chí Lyon chirurgicale ( Lyon Phẫu thuật ) viết :
” Hai tinh hoa mà Đại học Y TP. Hà Nội hoàn toàn có thể tự hào là : 1 ) Lần tiên phong trên quốc tế nghiên cứu và điều tra những mạch máu trong gan, và 2 ) Lần tiên phong cắt gan có kế hoạch. ”
Cả hai tinh hoa đó đều là của Tôn Thất Tùng .

Không có nhà phẫu thuật nào sánh ngang tầm cỡ

Năm 1979, Nhà xuất bản Masson ở Paris in tiếp một cuốn sách khác của GS Tùng : Les Résections majeures et mineures du foie ( Mổ Ruột lớn và nhỏ về gan ). Trong tác phẩm này, ông tổng kết 715 ca ông đã cắt gan. Con số đó vượt xa kinh nghiệm tay nghề của những nhà phẫu thuật gan khác trên quốc tế : Sau ông là một nhà phẫu thuật Nước Singapore cắt hơn 100 ca .
Nhà phẫu thuật Pháp J. – M. Krivine nhận xét :
” Với cuốn sách đó, kỹ thuật cắt gan của Tôn Thất Tùng đã dứt khoát được xác lập thành quá trình, thao tác. Quả thật, người ta hoàn toàn có thể nói ông đã ” dân chủ hoá ” phẫu thuật cắt gan, được cho phép mọi nhà phẫu thuật đại cương, nếu chịu khó học tập phương pháp của ông, cũng sẽ không còn phải chịu bó tay trước những tổn thương nghiêm trọng ở gan. ”
GS Tôn Thất Tùng được bầu làm Viện sĩ Viện Hàn lâm Mổ Ruột Paris, Viện sĩ Viện Hàn lâm Y học Liên Xô, v.v.
Ông được nhiều nước mời đến trình diễn phương pháp do chính ông đề xướng .
Trong một đời người, có được một khu công trình tầm cỡ như vậy, đã là vinh hạnh lắm rổi. Thế mà, Tôn Thất Tùng công bố tới 123 khu công trình lớn, nhỏ .
Năm 1977, GS Tôn Thất Tùng được Viện Hàn lâm Mổ Ruột Paris tặng Huy chương Mổ Ruột quốc tế Lannelongue. Đây là loại huy chương đặt ra từ năm 1911 và 5 năm mới trao cho 1 người. Người ấy hiển nhiên phải là nhà phẫu thuật xuất sắc nhất quốc tế trong 5 năm ấy. Tôn Thất Tùng là người thứ 12 được khuyến mãi huy chương đó .
Nhà phẫu thuật trứ danh của nước ta qua đời lúc 11 giờ 45 phút ngày 7/5/1982, thọ 70 tuổi .
Trong bài tưởng niệm GS Tôn Thất Tùng – một nhà phẫu thuật lớn đã ra đi in trên tờ Témoignage ( Bằng chứng ), tờ báo của giới Y học Pháp, BS J. – M. Krivine viết :
” Không ai hoàn toàn có thể sửa chữa thay thế được GS Tôn Thất Tùng ! Không một nhà phẫu thuật nào có tầm cỡ như ông trong thế hệ lúc bấy giờ ( … ). Nhưng tất cả chúng ta tin rằng ngành phẫu thuật Nước Ta sẽ liên tục nuôi dưỡng và phát huy nhiệt tình, tính trang nghiêm và trí tuệ cởi mở của bậc thầy khai sáng ấy. ”
Tôn Thất Tùng đã qua đời !
Nhưng ông vẫn sống với phe phái phẫu thuật do ông sáng lập .
Ông còn được quốc tế trân trọng vì đã công bố những khu công trình mở đường cho việc điều tra và nghiên cứu chất độc da cam / dioxin .

Năm 1984, GS Arthur H. Westing ở Stockholm cho in cuốn: Chất diệt cỏ trong chiến tranh – những hậu quả lâu dài về mặt sinh thái học và đối với cơ thể con người, với lời để từ: “Cuốn sách này được để tặng vong linh GS Tôn Thất Tùng (1912-1982)”.

Tên tuổi ông còn lại mãi trên những đường phố Tôn Thất Tùng ở TP. Hà Nội, Huế, Thành Phố Đà Nẵng, Long An …

( Theo Dân trí )

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Phát Minh