Rạp Công Nhân (Thành phố Hồ Chí Minh) – Wikipedia tiếng Việt

Đối với những định nghĩa khác, xem Rạp Công Nhân Rạp Công Nhân, năm 2013

Rạp Công Nhân, đôi khi còn gọi là Nhà hát kịch Thành phố Hồ Chí Minh, là một công trình kiến trúc tại số 30 Trần Hưng Đạo, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh, có công năng phục vụ biểu diễn đa năng như sân khấu, chiếu phim… Với 3 tầng khán phòng và sức chứa hơn 1.200 khách, rạp từng được mệnh danh là “thánh đường cải lương”. Nơi đây cũng từng chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử tại Sài Gòn.

Rạp được khởi công xây dựng đầu thập niên 1940, do ông Nguyễn Văn Hảo mua đất và xây dựng để phục vụ sở thích cải lương của mình. Rạp có mặt tiền hướng về đường Galliéni (nay là đường Trần Hưng Đạo), cửa hậu trổ ra đường Bùi Viện.

Rạp được thiết kế xây dựng với 3 tầng khán phòng với tổng số ghế cho người theo dõi là 1.200 ghế, chưa kể ghế súp đặt dọc theo đường đi khi gánh hát bán hết vé chính thức. Lầu ba dành cho người theo dõi hạng ba có 300 ghế, được đóng bằng ván dài, trên một cái dàn gỗ, ghế được đóng từng hàng từ thấp lên cao như ghế băng trong những rạp xiếc. Lầu hai dành cho người theo dõi hạng nhì và hạng nhất gồm 400 ghế bọc nệm da đỏ có sống lưng dựa. Tầng trệt có 500 ghế bọc nệm da đỏ, dành cho người theo dõi hạng sang và hạng nhất .Phía tay phải của rạp hát là một hiên chạy dọc rộng 5 m, dài từ cửa trước đến sát phông sân khấu ( độ 50 m ). Hành lang này dành cho đoàn hát để phông màn, chỗ làm tuồng của một số ít đào, kép hạng ba, vũ nữ và quân sĩ. Đây cũng là nơi dự trữ của rạp để phòng lối ra khi có hỏa hoạn .

Đương thời, đây là rạp hát có nhiều số ghế nhất ở Sài Gòn, chuyên dành cho biểu diễn cải lương, từng được các nghệ sĩ gọi là “hàng không mẫu hạm” Nguyễn Văn Hảo.

Chứng kiến lịch sử dân tộc[sửa|sửa mã nguồn]

Vì là rạp hát lớn nhất, nổi tiếng nhất và nằm ở ví trí trung tậm TP HCM – Chợ Lớn, nơi đây từng diễn ra những sự kiện điển hình nổi bật trong lịch sử vẻ vang TP HCM .

Ngày 2 tháng 7 năm 1943, hai sinh viên Đặng Ngọc Tốt và Mai Văn Bộ đã tổ chức buổi diễn thuyết ở rạp Nguyễn Văn Hảo về “Con đường mới của thanh niên”, mở đầu phong trào những sinh viên Nam kỳ đang học ở Hà Nội lại trở về Sài Gòn tổ chức các hoạt động chính trị và văn hóa yêu nước.[1]

Đêm 19 sáng ngày 20 tháng 8 năm 1945, nhân ngày giỗ thứ hai của chí sĩ Nguyễn An Ninh, Xứ ủy Nam Kỳ đã tổ chức mít tinh tại rạp Nguyễn Văn Hảo để làm lễ ra mắt của Việt Minh[2]. Nhân dân Sài Gòn – Chợ Lớn tham gia rất đông, ngoài bên trong rạp phía “đại lộ Gallieni (Trần Hưng Đạo) đại lộ Kitchener (Nguyễn Thái Học), công trường Rugine Cuniac (Quách Thị Trang) đầy người, buổi này không còn là một cuộc mít tinh diễn thuyết, đó thực sự là một cuộc biểu tình chính trị ủng hộ Việt Minh”.[3].

Ngày 19 tháng 12 năm 1955, trong đêm diễn khai trương mở bán đoàn Kim Thoa với vở tuồng ” Lấp sông Gianh ” của soạn giả Kinh Luân tại rạp Nguyễn Văn Hảo, một quả lựu đạn tung lên sân khấu đã giết hại một số ít nghệ sĩ và dân thường chết, nhiều người khác bị thương [ 4 ]. Những diễn biến trong vụ này đến nay vẫn chưa được sáng tỏ. Một số dư luận bấy giờ cho rằng vấn đề do một nhóm cực đoan thân chính phủ, chống khuynh hướng thống nhất, triển khai. [ 5 ] [ 6 ] Tuy nhiên, theo soạn giả Nguyễn Phương trên bài đăng trên RFA thì đây chỉ đơn thuần là một vụ trả tư thù đơn thuần. [ 7 ]

Từ Ciné Nguyễn Văn Hảo đến rạp Công Nhân[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi người vợ đầu qua đời, ông Nguyễn Văn Hảo ngừng sự nghiệp kinh doanh thương mại và rút về ở ẩn tại quê nhà Trà Vinh. Năm 1970, ông Hảo cho ông Nguyễn Văn Đối mướn lại rạp sửa sang một số ít công suất để làm rạp … chiếu bóng. Từ đó, rạp mang tên là “ Ciné Nguyễn Văn Hảo ” cho đến tận năm 1975 [ 8 ]. Sau khi chấm hết cuộc chiến tranh Nước Ta, chính quyền sở tại mới tiếp quản quyền quản trị rạp, đã đổi tên thành rạp Công Nhân và duy trì tên gọi này cho đến thời nay .