Âm lịch và dương lịch được hình thành như thế nào? 

Lịch là một trong những phát minh quan trọng nhất của nhân loại. Nhờ có lịch mới có thể tổ chức được thời gian cho các hoạt động tôn giáo, xã hội, kinh tế và hành chính. Thật thú vị khi hai bộ lịch thông dụng nhất, âm lịch (lịch mặt trăng) và dương lịch (lịch mặt trời) đều được phát minh bởi người Ai Cập cổ đại. 

Bộ lịch âm sử dụng chủ yếu cho tổ chức các lễ hội tôn giáo, và bộ lịch dương sử dụng cho các hoạt động hành chính và trong cuộc sống hàng ngày của người Ai Cập cổ đại. Lịch dương của người Ai Cập cổ đại là bộ lịch đầu tiên có 365 ngày trong một năm, do đó nó là tiền thân của lịch Gregorian được sử dụng ngày nay.

Lịch mặt trăng đầu tiên (âm lịch)

Mặc dù chưa thể chứng minh và khẳng định nhưng những chuyên viên phỏng đoán lịch Ai Cập cổ đại đã được sử dụng khoảng chừng 5000 năm trước. Đây là bộ lịch âm lịch ( lịch mặt trăng ) được sử dụng trong tổng thể những hoạt động giải trí cho đến khi phát minh ra lịch dương ( lịch mặt trời ). Bộ lịch âm này chia năm thành 12 tháng, độ dài của mỗi tháng phụ thuộc vào vào chu kỳ luân hồi mặt trăng ( thường là 29 hoặc 30 ngày ). Mỗi tháng khởi đầu khi mặt trăng khởi đầu Open và được đặt tên theo liên hoan lớn được tổ chức triển khai trong tháng đó. Vì lịch âm ngắn hơn lịch dương 10 hoặc 11 ngày, nên cứ vài năm sẽ có thêm tháng thứ 13, gọi là tháng nhuận, và như vậy lịch khớp với mùa nông nghiệp và những liên hoan tôn giáo.

Nut, nữ thần bầu trời Ai Cập trong lăng mộ của Ramíp VI. (Hans Bernhard / CC BY SA 3.0)

Chia mùa và thêm ngày trong năm để tôn vinh các vị Thần – Dương lịch

Lịch mặt trời được sử dụng vào khoảng chừng thời hạn cuối Ai Cập cổ đại. Lịch này chia năm thành ba mùa xoay quanh chu kỳ luân hồi nông nghiệp – Mùa lũ, Mùa gieo hạt và Mùa hè. Mỗi mùa có bốn tháng. Các tháng của Ai Cập được chia thành ba khoảng chừng thời hạn, mỗi khoảng chừng là 10 ngày, được gọi là thập kỷ ( tương ứng với tuần bảy ngày mà tất cả chúng ta sử dụng ngày này ). Hai ngày sau cuối của mỗi thập kỷ được coi là dịp nghỉ lễ ( như cuối tuần của tất cả chúng ta ngày này ) và người Ai Cập không phải đi thao tác. Do đó, tổng số là 360 ngày trong một năm.

Lịch trong đền thờ Kom Ombo. (Ad Meskens / CC BY SA 3.0)

Năm ngày được thêm vào cuối mỗi năm, như vậy là 365 ngày trong một năm, gần giống như lịch Gregorian được sử dụng ở hầu hết những nơi trên quốc tế ngày này. Năm ngày được thêm vào là để kỷ niệm ngày sinh của năm vị thần theo thứ tự : Osiris, Horus, Seth, Isis và Nephthys, trong những ngày này người Ai Cập không phải đi thao tác. Vì năm ngày này được thêm vào nên lịch mặt trời và năm thiên văn trở nên giống nhau. Các chuyên viên cho rằng việc sử dụng lịch mặt trời để có được phân loại đúng mực hơn cho những hoạt động giải trí hành chính.

Không có ngày nhuận trong lịch Ai Cập cổ đại

Tuy nhiên, có vẻ như như người Ai Cập cổ đại không có khái niệm về một ngày nhuận như tất cả chúng ta có thời nay. Điều này có nghĩa là lịch mặt trời của Ai Cập cổ đại đã thiếu một phần tư mỗi ngày, khiến nó từ từ không còn tương thích. Do đó, 1461 năm mặt trời của Ai Cập ( được gọi là chu kỳ luân hồi Sothic ) là thời gian lịch khởi đầu từ đầu. Đã có những nỗ lực nhằm mục đích khắc phục yếu tố này trong thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên.

Trong Nghị định Canopus năm 239 trước Công nguyên, pharaoh Ptolemy, Ptolemy III, đã thêm một ngày thứ sáu vào cuối năm mặt trời. Ngày này được dự định để tôn vinh pharaoh và vợ của ông như những vị thần. Kế hoạch đã sớm bị bác bỏ do sự không đồng tình của thầy tế Ai Cập bảo thủ. Tuy nhiên, một ngày nhuận đã được thêm vào sau cuộc chinh phục Ai Cập của người La Mã vào năm 30 trước Công nguyên.

Lịch Gregorian và thiếu 11 ngày ở Anh (Dương lịch)

Có thể nói lịch mặt trời của Ai Cập cổ đại là một góp phần rất quan trọng so với quả đât, vì nó là tiền thân của lịch Gregorian hiện là lịch được sử dụng thoáng đãng nhất trên quốc tế. Mặc dù 1 số ít đặc thù của bộ lịch này vẫn còn và hoàn toàn có thể thuận tiện nhận ra ngày này, tuy nhiên đã có 1 số ít đổi khác qua hàng thiên niên kỷ trước khi trở thành bộ lịch đang được sử dụng ngày này. Lịch Gregorian, hay còn gọi là lịch phương Tây hoặc lịch Kitô giáo, được đặt theo tên của Giáo hoàng Grêgôriô XIII. Giáo hoàng đã trình làng bộ lịch này vào năm 1582. Nó đã sửa chữa thay thế lịch La Mã Julian. Các vương quốc dưới thời đạo Tin lành bắt đầu khước từ lịch Gregorian do mối quan hệ với giáo hoàng, và họ coi đây là một thủ đoạn để đưa họ trở lại Giáo hội Công giáo La Mã. Tương tự như vậy, những quốc gia thuộc Giáo hội Chính thống Đông phương cũng không thuận tiện đồng ý lịch Gregorian. Khi Vương quốc Anh và những vùng chủ quyền lãnh thổ của nó chuyển từ lịch Julian sang lịch Gregorian vào năm 1752, thì lịch được sử dụng ở Anh cần phải tương thích với những vương quốc khác thuộc Châu Âu và đã quyết định hành động sau ngày ngày 2 tháng 9 năm 1752 ( Thứ Tư ) sẽ là ngày 14 tháng 9 năm 1752 ( Thứ năm ), dẫn đến mất 11 ngày. Sự biến hóa này dẫn đến thực trạng không ổn định trong xã hội và bạo loạn ở Anh ; tuy nhiên hầu hết những nhà sử học thời nay tin rằng những cuộc bạo loạn này trọn vẹn không xảy ra hoặc chúng đã được phóng đại quá mức.

Nội Nhiên (biên dịch)

Theo Ancient Origin

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Phát Minh