Mâm ngũ quả ngày Tết: Ý nghĩa, Gồm quả gì? Cách bày đẹp

Chuẩn bị mâm ngũ quả ngày Tết không chỉ để trang trí bàn thờ mà còn thể hiện mong ước của gia chủ trong năm mới đồng thời cũng là nét văn hóa đặc sắc của mỗi vùng miền trên Tổ quốc. Bạn đang sinh sống ở đâu? Bạn đã hiểu ý nghĩa của các loại quả và biết trình bày mâm ngũ quả ngày Tết thật đẹp và tròn đầy ý nghĩa chưa?

1. Tại sao gọi là “ngũ quả”? Gồm những quả gì?

Có rất nhiều người thắc mắc, tại sao không phải là bảy, là chín hay nhiều loại quả hơn để mâm quả đa dạng màu sắc, hình thái và bắt mắt hơn? Lý giải điều này như sau:

Người phương Đông nói chung, Việt Nam nói riêng tin vào thuyết ngũ hành – 5 yếu tố tạo nên vạn vật bao gồm Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. Từ thuyết duy vật này, họ thường rất coi trọng các quy luật tự nhiên như ngũ quả, ngũ quan, ngũ cốc hay lục phủ ngũ tạng…

Mâm ngũ quả tượng trưng cho ước muốn về sự đủ đầy của người Việt trong năm mới

Ngũ có nghĩa là năm, “quả” bên trong có chứa hạt, tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở, biểu thị cho sự sung túc, sự tái sinh liên tục, không bao giờ dừng lại. Cũng từ đây, ngày Tết – khởi đầu của một năm mới, người Việt thường chuẩn bị mâm ngũ quả với ước muốn đạt được ngũ phúc lâm môn trong năm mới: Phú (sự giàu có, nhiều của cải) – Quý (Phẩm chất, phẩm hạnh sang trọng) – Thọ (Tuổi thọ cao, sống lâu trăm tuổi) – Khang (Sức khỏe dồi dào, có nhiều sức khỏe)  – Ninh (Cuộc sống bình an, an yên).

2. Mâm ngũ quả ngày Tết 3 miền Bắc – Trung – Nam đẹp nhất

Ở phần nội dung này, chúng tôi sẽ phân tích về ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết của 3 miền Bắc – Trung – Nam và gợi ý những mâm ngũ quả thường được trưng bày nhất để bạn có thể tham khảo, chuẩn bị cho gia đình mình vào dịp Tết Quý Mão 2023.

2.1 Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc

Người miền Bắc thường coi trọng lễ nghi, phong tục do đó mâm ngũ quả ngày Tết đẹp nhất là có sự chu đáo từ khâu chuẩn bị, bày biện sao cho các loại quả được chọn đều, màu sắc hài hòa với nhau, tuân theo ngũ hành Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ tương ứng với màu trắng, ghi, màu xanh, màu đỏ, màu vàng. 

Người miền Bắc thường lựa chọn mâm ngũ quả ngày Tết có đầy đủ các loại trái cây như chuối xanh, quả bưởi, phật thủ, hồng, ớt, cam, quýt hoặc quất, sung, dứa… và bày trí hài hòa với nhau trong đó:

• Chuối là chuối xanh, còn nguyên râu, ưu tiên nải lẻ quả tượng trưng cho sự đầm ấm, sinh sôi nảy nở của mỗi gia đình. 
• Bưởi màu vàng, chọn quả đẹp mã tượng trưng cho sự giàu có, gia chủ sẽ gặp được nhiều may mắn trong năm mới. 
• Quả Phật thủ trong mâm ngũ quả ngày Tết có ý nghĩa lưu lại tinh thần của Phật, như một lời răn dạy con cháu sống tốt đẹp. 
• Các loại quả màu đỏ, cam tượng trưng cho sự may mắn, thành đạt, 
• Quả dứa với hương thơm đặc trưng, thể hiện mong ước của gia chủ về những điều an lành, may mắn, phúc lộc trong năm mới. 

Người miền Bắc rất chu đáo trong việc chọn quả và bày trí sao cho hài hòa nhất

BẠN THAM KHẢO THÊM: Cách trang trí bàn thờ ngày Tết đơn giản, mẫu trưng bày đẹp

Một vài mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc đẹp nhất 

Mẫu mâm ngũ quả ngày Tết đầu tiên gồm có chuối tiêu, bưởi, quất, xoài, đu đủ, thanh long đỏ, táo (táo đỏ và táo xanh), xoài, sung, quả phật thủ với ý nghĩa mong cho một năm mới đủ đầy, sung túc, hạnh phúc, may mắn. 

Mâm ngũ quả với nhiều loại quả có màu sắc rực rỡ

Không cần cầu kỳ, phức tạp với 1 nải chuối, 1 quả thanh long, 1 quả bưởi, 1 quả dừa, 1 chùm nho tím, 1 quả phật thủ, 5 trái ớt đỏ, 1 chùm sung, 1 quả xoài, 1 ít quýt nhỏ bạn đã có thể bày trí mâm ngũ quả ngày Tết đẹp và trọn vẹn ý nghĩa như ảnh dưới đây:

Mâm ngũ quả với ý nghĩa mong cầu sự đủ đầy, sung túc, nhiều điều mới mẻ, thành công

Mâm ngũ quả đơn giản mà vẫn đầy đủ ý nghĩa với chiếu, táo, cam canh, ớt, phật thủ, nho

Bạn có thể chuẩn bị mâm ngũ quả thêm cầu kỳ, đẹp mắt hơn với các loại quả dưa hấu, nho, xoài, cam, roi, dứa kết hợp hoa tươi và các phụ kiện khác như hình ở dưới đây:

Mâm ngũ quả ngày Tết có sự cầu kỳ với sự kết hợp giữa hoa và quả 

Mặc dù chuối luôn là ưu tiên trong mâm ngũ của người miền Bắc song bạn hoàn toàn có thể “phá cách” hơn một chút với các loại quả như xoài, lựu, cam canh, táo, cam và bày trí thành hình tháp như ở dưới đây: 

Mâm ngũ quả được bày trí đẹp mắt, đơn giản, ai cũng có thể làm được

2.2 Cách xếp mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam

Như trên đã nói, mỗi vùng miền có quan điểm khác nhau về ý nghĩa của từng loại quả và sự kết hợp của ngũ quả. Đối với người miền Nam, mâm ngũ quả ngày Tết thường không có chuối (chuối đọc chệch là chúi biểu thị sự đi xuống, không phát triển), không có hoặc rất ít khi có quả cam (quan điểm quýt làm cam chịu, có thể chịu những điều không may mắn).

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam thường có xoài, đu đủ, mãng cầu, dừa,… những loại quả mà khi đọc chệch có thể thành “cầu vừa đủ xài” với ý nghĩa mong một năm mới được đủ đầy, sung túc. 

Dưới đây là một số mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam mà bạn có thể lưu lại để Tết này chuẩn bị cho bàn thờ của gia đình: 

Mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Nam thường không có chuối và cam

Mâm ngũ quả với mãng cầu, nho, sung, dưa hấu, na, thanh long, bưởi cùng lối cắt tỉa đặc sắc

Mâm ngũ quả hút mắt với bưởi, xoài, táo, vú sữa, lê, dưa hấu được cắt tỉa chữ cầu kỳ

Mâm ngũ quả đơn giản mà vẫn trọn vẹn ý nghĩa với mãng cầu, xoài, đu đủ, sung, dứa và táo

2.3 Hướng dẫn làm mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Trung

So với 2 miền Bắc – Nam, miền Trung là nơi có vùng khí hậu có phần khắc nghiệt hơn, các loại quả trái đa dạng nhưng không nhiều. Cũng bởi lẽ đó, người miền Trung cũng ít câu nệ về hình thức của mâm quả. Với mong muốn một năm mới bình an, may mắn, hạnh phúc, phát triển, mọi người thường lựa chọn thanh long, dưa hấu, dứa, sung, cam, quýt, xoài, táo, nho để trang trí những mâm ngũ quả có hình tháp hoặc xếp hình long phụng để tô điểm thêm cho bàn thờ ngày Tết. 

Người miền Trung không quá câu nệ về hình thức của mâm quả 

Mâm ngũ quả có chuối, cam, xoài, gấc và đu đủ, bưởi với mong muốn năm mới đủ đầy, hạnh phúc

Mâm ngũ quả được chuẩn bị chu đáo, sắp xếp cầu kỳ với nhiều loại quả, trái khác nhau, tổng thể có màu sắc rực rỡ, bắt mắt 

Mâm ngũ quả với quả dưa hấu được cắt tỉa cầu kỳ 2 chữ “vạn sự” biểu thị ước muốn năm mới vạn sự như ý, mọi việc hanh thông

3. Lưu ý khi trưng bày mâm ngũ quả ngày Tết

Có một thực tế không thể phủ nhận đó là tùy thuộc vào văn hóa gia đình cũng như sở thích của gia chủ mà mâm ngũ quả ngày Tết được bày trí khác nhau, có thể là 5 loại quả cũng có thể nhiều hơn (nhưng thường sẽ là số lẻ ví dụ 5,7,9), đa dạng các loại quả chứ không nhất thiết nhà ai cũng giống ai. 

Tuy vậy, để đảm bảo tính thẩm mỹ tối đa và ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết, các bạn lưu ý những điều sau:

• Hiểu đúng ý nghĩa về mâm ngũ quả, không cứng nhắc trong việc lựa chọn các loại quả miễn sao đúng với phong tục và văn hóa của nơi mình sinh sống.
• Trình bày, sắp xếp các loại quả theo quy tắc to ở dưới (nếu có chuối thì chuối chính là trung tâm), nhỏ ở trên với ý nghĩa nâng đỡ cho sự phát triển, đón nhiều điều may mắn, tài lộc. 
• Sắp xếp có thể tùy ý gia chủ nhưng phải đảm bảo màu sắc hài hòa, tránh chỉ có 1 màu hoặc các màu phối với nhau không được đẹp mắt. 
• Không nên chọn quả chín ngay từ khi bày mâm ngũ quả, nên chọn quả xanh hoặc ương để mâm quả tươi suốt dịp Tết. 
• Không nên quá đặt nặng về mâm ngũ quả, bàn thờ ngày Tết còn rất nhiều vật cúng, vật trang trí khác và cả mâm cơm thắp hương, nếu bạn chuẩn bị 1 mâm ngũ quả quá to sẽ không còn không gian để trang trí những cái khác. 

Mâm ngũ quả có thể đơn giản nhưng sự thành tâm nhất định phải có 

Mỗi vùng miền sẽ có quan điểm khác nhau về việc trang trí mâm ngũ quả ngày Tết nhưng tựu chung lại đều có ý nghĩa bày tỏ lòng thành kính, sự biết ơn tới các vị thần linh, gia tiên của gia đình và cầu mong một năm mới An Khang – Thịnh Vượng. Hy vọng bài viết này hữu ích với bạn, giúp bạn có thêm sự lựa chọn trong việc chuẩn bị mâm ngũ quả ngày Tết sắp tới.