LÝ THUYẾT
1/ Nhiệm vụ của môn Sinh học 6 ở trường THCS ?
1.1. Cung cấp những kiến thức cơ
bản, hệ thống về cơ thể thực vật và nhóm
thực vật
Sinh học 6 cung cấp
những kiến thức cơ bản về hình thái và giải phẫu thực vật, những hiểu biết về
các quá trình sống của thực vật và những biểu hiện của chúng trong mối liên hệ
khăng khít với MT sống ở các cấp độ TB, cơ thể, loài; thấy được tính đa dạng
phong phú của giới thực vật, hiểu được lịch sử phát triển của giới thực vật làm
cơ sở để nhận thức lịch sử phát triển của sinh giới nói chung.
1.2. Hình thành kĩ năng bộ môn
Sinh học 6 quan tâm
rèn luyện các kỹ năng bộ môn, từ đó làm quen với PP nghiên cứu khoa học.
– Kỹ năng Hình thái
học (làm bộ sưu tập, phân loại một số cây thường gặp);
– Kỹ năng sinh lý
học (quan sát, phân tích, so sánh các hiện tượng sống, thực hiện thí nghiệm
chứng minh các hoạt động sống)…
1.3. Rèn luyện năng lực tư duy
độc lập
Rèn luyện trí thông
minh, phát triển năng lực tư duy như óc quan sát, phân tích, nhận biết, so sánh
tổng hợp và vận dụng kiến thức giải thích các hiện tượng tự nhiên.
1.4. Hình thành các phẩm chất
nhân cách toàn diện
– Bồi dưỡng thế
giới quan duy vật biện chứng thông qua việc tìm hiểu mối liên hệ qua lại giữa
cấu tạo và chức năng của các bộ phận các cơ quan trong cơ thể thực vật, mối
quan hệ gắn bó giữa thực vật với MT sống.
– Giáo dục ý thức hành vi Bảo vệ môi trường, bước đầu định
hướng nghề nghiệp…
2/ Phân tích những đặc điểm về nội dung và cấu trúc
chương trình thực vật học ở trường THCS thể hiện tính logic phù hợp tư duy và
phù hợp lứa tuổi.
– Chương trình được cấu trúc theo hướng đi từ nghiên cứu những sự vật, hiện tượng có tính riêng lẻ về cấu tạo và chức năng sinh lý các bộ phận ở một cơ thể thực vật điển hình để nhận thức cái chung về sự sống của giới thực vật, sau đó nghiên cứu sâu hơn vào các nhóm phân loại theo trình tự tiến hóa. Cấu trúc đó phù hợp với tư duy và phù hợp lứa tuổi học sinh.
– Về mặt tâm sinh lý lứa tuổi, học sinh lớp 6 xúc cảm cao, tính tình chưa ổn định, ưa hoạt động, năng lực chú ý chưa cao; vì vây chương trình học tập cần ngắn gọn hấp dẫn.
– Cấu trúc chương
trình còn có ý nghĩa phù hợp với yêu cầu rèn luyện các kỹ năng nghiên cứu cơ bản
(từ kỹ năng hình thái đến kỹ năng sinh lý học và phân loại, từ nhận biết đến
phân tích, so sánh, tổng hợp rồi suy diễn).
3/ Phân tích nội dung kiến thức các chương Rễ, Thân, Lá
(Sinh học 6) để xác định tính thống nhất trong cơ thể cây xanh có hoa, từ đó
lập bảng so sánh hệ thống hóa các kiến thức Giải phẫu học và sinh lý học của 3
chương này.
– Chương II: “Rễ”,
nội dung kiến thức đặt cơ sở cho việc hình thành các khái niệm đại cương:sự
thích nghi của SV với MT, cây là toàn bộ thống nhất, khái niệm tế bào và mô,
khái niệm dinh dưỡng tiếp tục phát triển…
– Chương III:
“Thân”, Giới thiệu đặc điểm của thân, cấu tạo trong của thân và quy trình vận
chuyển các chất trong thân. Cần chú ý mối liên hệ thống nhất về cấu tạo giữa rễ
và thân.
– Chương IV: “Lá”, Ngoài
đặc điểm hình thái cấu tạo của lá, lưu ý tới các quá trình sinh lý của lá có ý
nghĩa to lớn trong sự hình thành và phát triển khái niệm trao đổi chất và năng
lượng của cây. Các khái niệm về tính thích nghi, về tính thống nhất giữa các bộ
phận của cây, tính thống nhất giữa cấu tạo và chức phận tiếp tục được củng cố.
GV cần lưu ý đến những kỹ năng khó, việc lắp đặt các thí nghiệm về quang hợp,
hô hấp đòi hỏi cẩn thận và khéo léo.
(Xem thêm thông tin trong gtr Nguyễn
Quang Vinh (Chủ biên), Cao Gia Nức, Trần Đăng Cát, 2006. Giáo trình Phương pháp dạy học Sinh học ở trung học cơ sở. NXB Đại
học Sư Phạm)
