Học gì trước khi có quá nhiều kiến thức cần dung nạp?

Sau một tuần thử nghiệm phương pháp ngày, tôi phải thừa nhận: mô hình này giúp tôi trở nên thực tế hơn với các mục tiêu học tập. Tuy nhiên, quá trình để thiết lập và thực hành nó lại không dễ chút nào.

Tuy nhiên, một người đi làm hiện chỉ có 1% thời gian mỗi ngày cho việc học (theo nghiên cứu của Bersin ). Trước bộn bề thông tin ngày nay, làm sao để biết mình nên ưu tiên học tập kỹ năng nào?

Giữa tháng 2/2020, lượng tìm kiếm từ khoá “classes app” và “online course” tăng lần lượt 50% và 200% trên toàn cầu.

Có hàng triệu cuốn sách về kinh tế được xuất bản, hơn 3,000 bài TED talks, hàng trăm nghìn khóa học online, chưa tính đến các bài post đăng bởi cá nhân trên các trang mạng xã hội như LinkedIn hay Medium.

Nếu mối lo về giáo dục của thế hệ trước nằm ở vấn đề tiếp cận thông tin, công nghệ, thì sự phát triển của internet ngày nay đang khiến chúng ta trở nên bối rối trước vô vàn lựa chọn học tập.

Từ thống kê này, người học có thể tự đánh giá xem mình nên học hoặc bỏ những kỹ năng nào. Tuy nhiên, không phải bất cứ lĩnh vực nào cũng có một chuyên trang uy tín hay một thống kê chỉ ra thứ tự ưu tiên của các kỹ năng cần học.

Lấy ví dụ về việc dùng bảng tính (spreadsheet) của Excel. Với hơn 500 chức năng, Excel sẽ là một thách thức lớn cho người mới bắt đầu. Nhằm thử nghiệm phương pháp tiện ích thời gian, các nhà nghiên cứu từ Harvard Business Review đã khảo sát và tổng hợp 100 chức năng Excel hữu ích nhất cùng với thời gian cần dành ra để hoàn thiện các kỹ năng đó.

Mối liên hệ giữa thời gian và tiện ích được thể hiện dưới dạng ma trận 2×2 gồm 4 góc phần tư như sau:

Ma trận tiện ích thời gian thể hiện mối quan hệ giữa “thời gian” và “tiện ích”. Trong đó thời gian là khoảng phải bỏ ra cho việc học một kỹ năng, và tiện ích là tính hữu dụng thu được từ các kỹ năng đó.

Một tuần thử nghiệm ma trận 2×2 giúp tôi rút ra điều gì?

Hiện nay, tôi đang là nhân viên sản xuất nội dung mạng xã hội cho một công ty truyền thông.

Khi biết được phương pháp học 2×2 trên, tôi đã đặt mục tiêu học thiết kế hình ảnh cho các bài viết của mình. Một phần, tôi muốn nhóm thiết kế tập trung làm các sản phẩm in ấn quan trọng hơn. Phần còn lại, tôi muốn giúp bản thân đẩy nhanh tiến độ lên bài và bớt phụ thuộc vào đồng đội.

Đây là những kinh nghiệm tôi rút ra sau 1 tuần ứng dụng.

Lên kế hoạch: Đừng để chết chìm trong biển thông tin

Lần đầu tiên diện kiến bảng làm việc của Photoshop, tôi thật sự bị căng thẳng. Việc bày Ma trận Tiện ích thời gian 2×2 ra trước mắt, kết hợp với tìm kiếm từ khoá “10 kỹ năng photoshop cho người mới bắt đầu” cũng không giúp tôi biết phải bắt đầu từ đâu.

Sau khi viết toàn bộ các icon và tên gọi của bảng điều khiển ra sổ, tôi đóng laptop đi ngủ luôn.

Ngày hôm sau, như thường lệ, tôi đi đến công ty và nhờ anh thiết kế giúp chỉnh nhanh một hình để đăng lên Facebook công ty. Vừa nhìn anh thao tác vừa lần mò theo sổ, tôi nhận ra mình thực sự không cần nhiều công cụ đến thế!

Tất cả những gì tôi cần để tạo ra một hình ảnh “có thể dùng được” trên Facebook là biết cách chèn chữ vào ảnh một cách cơ bản.

Bài học ở đây là gì? Hãy định nghĩa mục tiêu một cách rõ ràng trước khi điền những nội dung bạn muốn học vào ma trận.

Mục tiêu của tôi không phải là “làm thế nào để thiết kế cơ bản”, mà là “trong một tuần có thể tạo được ảnh trên Facebook với thiết kế đơn giản gồm hình và chữ”.

Dưới đây là ma trận tiện ích thời gian của tôi:

Đừng quên xin góp ý từ một người có kinh nghiệm. Anh bạn thiết kế trong nhóm đã xoá đi hết những ý tưởng tham lam quá đà của tôi, và chỉ để lại những kỹ năng cốt lõi nhất dành cho người mới bắt đầu.

Điều chỉnh theo nhịp điệu học của riêng bạn

Trong ngày ai cũng chỉ có 24 tiếng, 8 tiếng ngủ, 8 tiếng làm việc, 8 tiếng (tạm gọi là) tự do để học thêm những gì mình muốn.

Tuy lý thuyết là vậy, nhưng không phải ai cũng có cách phân chia thời gian giống nhau. Có người quen dậy sớm buổi sáng, có người phải 2h chiều đầu óc mới bắt đầu nhanh nhẹn được.

Đối với các kỹ năng cần đặt thời khoá biểu để học, tôi sẽ đặt ra một lịch học dựa theo đồng hồ sinh học của mình.

Biết bản thân thích dậy sớm (early riser), tôi thường tranh thủ tập các kỹ năng trên lúc 8h – 8h30 tại công ty trước khi vào làm lúc 9h30. Đồng thời, do một tuần thí nghiệm bao gồm cả cuối tuần, tôi sẽ ưu tiên lịch học vào buổi sáng thứ 7, tuyệt đối không đặt vào khung giờ năng lượng xuống thấp như sau 7h tối các ngày trong tuần.

Tự tạo ra cơ hội để cho mình học

Học khi có cơ hội là một lời tự nói dối cực kỳ tai hại. Sẽ khó có một khoảng thời gian phù hợp để làm bất cứ một điều gì, nhất là khi khối lượng thông tin đồ sộ trên Internet sẵn sàng cướp đi sự tập trung.

Trong một tuần thí nghiệm, thay vì dành thời gian buổi trưa để lướt các trang tin tức hay Facebook, tôi dành thời gian nhiều hơn trên Pinterest hay idesign để “tập nhìn” các thiết kế đẹp nhằm tạo cảm hứng.

Trong quá trình làm việc, tôi cũng sẽ ghi chú lại các điểm “trông có vẻ dễ bắt chước” trong các sản phẩm của anh thiết kế. Từ đó, tôi lập được cho mình một danh sách các kỹ năng “Học khi có cơ hội” dễ dàng và nhanh chóng.

Luôn nhớ lý do mình bắt đầu

Trong quá trình học thiết kế, đôi khi tôi bị sa đà vào những chi tiết cần nhiều kỹ năng phức tạp hơn. Phần ghi chú trong ma trận cũng tăng lên. Sau khi tự trách bản thân quá nhiều, cũng như nhận được góp ý từ anh bạn thiết kế, tôi đã phải chuyển những kỹ năng nâng cao đó vào ô “Cân nhắc”.

Với mục tiêu đơn giản như một post Facebook có đầy đủ chữ và ảnh, những tính năng làm đẹp xuất hiện trong quá trình như sử dụng màu Gradient hay xoá chi tiết thừa cũng được tôi mạnh dạn gạt ra khỏi đầu.

Đặt thời hạn hoàn thành và đánh giá thường xuyên

Do chỉ có một tuần để thí nghiệm, hãy tự thống kê những gì mình đã đạt được qua mỗi giai đoạn (1 ngày, 1 buổi chiều,…). Ngoài việc giúp tăng động lực, điều này sẽ giúp chúng ta biết phải tăng tốc và dành thời gian hơn vào mảng kỹ năng nào.

Kết thúc một tuần, thật may mắn vì tôi đã biết ghép chữ vào ảnh khá thành thục, đủ để tự đăng cả nội dung và thiết kế đơn giản lên mạng xã hội. Trung bình, mỗi thiết kế sẽ tốn của tôi khoảng 20 phút.

Mặc dù không kịp chuyển tới những kỹ năng “Cân nhắc xem có học hay không”, tôi cũng đã làm quen được kha khá các chức năng của Photoshop. Khi nhìn vào những thiết kế hơi phức tạp mà anh designer tạo ra, ít nhất tôi cũng biết chúng được tạo ra bởi các yếu tố hay bao gồm các bước gì.

Tất nhiên không thể so sánh với thiết kế chuyên nghiệp nhưng 1 tuần bỏ ra học photoshop theo phương pháp này đã ngay lập tức giúp tôi tăng hiệu quả công việc.