Hé Lộ 13+ Món Ngon Yên Bái Nổi Tiếng Làm Du Khách Say Mê

Yên Bái là một trong những tỉnh thành Tây Bắc có nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp, hùng vĩ, nên thơ và có một nền văn hóa ẩm thực đặc sắc, thú vị. Các món ngon Yên Bái cũng rất đa dạng và phong phú, trong đó ẩm thực người Thái là một trong những điều du khách không nên bỏ lỡ. Tuy nhiên, đối với người Tày thì lại khách, nét ăn uống của họ khá đơn giản, món ăn ưa thích của họ là những sản vật của núi rừng như: rau măng, cá suối, chim thú, rêu suối… và được chế biến hoàn toàn đơn giản.

Nghe sơ qua cũng thấy hấp dẫn rồi đúng không? Vậy còn chờ gì nữa mà không lưu lại một vài món ngon Yên Bái được giới thiệu ngay dưới đây. Nếu có dịp du lịch đến Yên Bái thì đừng bỏ lỡ nhé.

1. Xôi Ngũ Sắc

Nhắc đến Yên Bái mọi người thường nghĩ ngay đến những phong cảnh thiên nhiên hùng vĩ, tươi đẹp. Tuy nhiên, nơi đây không chỉ có phong cảnh mà còn được biết đến với một cái nôi ẩm thực truyền thống hết sức phong phú và đa dạng. Một trong những món ẩm thực hết sức hấp dẫn đó là xôi ngũ sắc, một món ăn đặc sản hội tụ đầy đủ những giá trị truyền thống của đồng bào dân tộc nơi đây. Xôi ngũ sắc hội tụ được những giá trị truyền thống và hiện đại, mang ý nghĩa về quan niệm vũ tru, triết lý âm dương và ý nghĩa nhân sinh cao đẹp.

Để có xôi ngon, thơm dẻo thì người làm nghề phải tuân thủ theo các quy trình từ khâu chọn lá nhuộm màu đến việc đồ xôi. Nguyên liệu làm xôi phải là gạo nếp Tú Lệ hạt to, trong, một loại thêm ngon nổi tiếng. Tiếp đến là 4 loại lá rừng được người dân chọn để nhuộm màu xanh – đỏ – tím – vàng không qua non hoặc quá già. Lá sau khi rửa sạch và nấu với nước lấy từ suối nguồn xa Tú Lệ. Khi đã có nước màu, cho gạo nếp vào ngâm khoảng 10 tiếng rồi vớt để ráo nước. Gạo ráo nước sẽ được đồ trong chõ xôi truyền thống của đồng bào được gọi là Mỏ Lửng – Tay Lung. Chõ xôi hình bầu dục bằng thân cây cọ hoặc gỗ thơm được gọt đẽo để thủng hai đầu, đầu trên có nắp đậy, đầu dưới lót bằng phên nứa, mỗi chõ xôi được hơn 1kg gạo. Quá trình đồ xôi lửa phải đều, đượm than. Xôi chín dẻo, thơm đậm, dù nóng hay nguội nắm chặt tay cũng không dính. Xôi khi chín sẽ trưng bày vào đĩa theo từng ý tưởng khác nhau.

• Địa chỉ: Thị trấn Tú Lệ, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái

2. Nếp Tú Lệ

“Nếp Tú Lệ, tẻ Mường Lò” là câu ca dao của dân tộc Thái từ lâu không chỉ được truyền tụng khắp vùng Tây Bắc, mà hương vị độc đáo của giống gạo quý ấy còn được bay xa khắp mọi vùng đất nước. Nếp Tú Lệ là một thứ gạo nếp cho cơm thơm dẻo, thậm chí khi vừa mới gặt về người ta có thể cảm nhận được mùi thơm lan tỏa ra từ những hạt gạo tròn mẩy, trắng nỏn ấy. Du lịch Yên Bái và ghé thăm miền đất Tú Lệ, du khách nên dừng chân bên sườn núi, nơi những cây lúa mang tinh túy đất trời trổ bông và thưởng thức những chén cơm nếp thơm lừng hương vị Tây Bắc này nhé.

Với những du khách đã từng đến miền đất Tú Lệ thân thương, và được thưởng thức các món ăn được chế biến từ gạo nếp Tú Lệ như: Cốm, cháo cốm vịt, xôi nếp ngũ sắc, cơm lam… được các cô gái Thái thổi hồn, nhâm nhi chén rượu nếp Tú Lệ do những đôi tay ngà mời lâng lâng trong tiếng “Khắp mời lẩu” – Hát mời rượu, say trong điệu xoè nồng hậu mới thấm hơn cái hồn của xứ Thái và ý nghĩa sâu xa của câu ca: “Mường Lò gạo trắng nước trong; Ai đi đến đó lòng không muốn về”.

3. Mắc Khén

Hạt mắc khén là một trong những gia vị độc đáo của ẩm thực Tây Bắc, trong đó Mắc theo tiếng Thái có nghĩa là quả, còn Khén là một loại cây thân gỗ lớn mọc trong rừng đại ngàn. Mắc khén là loài cây mọc khắp nơi trên núi rừng Tây Bắc là một trong những gia vị Việt Nam, hạt cho mùi thơm nồng. Gia vị mắc khén tuy không cay như ớt, mà lại tạo ra vị tê tê nơi đầu lưỡi khi nếm, và được sử dụng để tẩm ướp khi nướng thịt lợn, thịt gà, cá, làm thịt khô hay pha đồ chấm…

Hầu như trong các bữa ăn quan trọng của người Thái điều có mắc khén, giống như một dạng muối vùng với người Kinh. Hạt mắc khén sau khi hái về, được rang trong chảo nóng, sau đó giã nguyễn thành bột. Tuy nhiên, để tạo ra hương vị đặc trưng thơm phức, dùng để ăn với xôi nếp nương, còn phải qua nhiều công đoạn khác. Đó là dùng ớt khô bỏ hạt nướng giòn, muối rang, rau mùi tầu xắt nhỏ rang khô, tất cả đều giã thành bột mịn. Sau khi trộn đều các hỗn hợp trên sẽ tạo ra một loại gia vị có mùi thơm hăng hắc nhưng lại dịu như vị ô mai và phảng phát chất núi rừng, thơm cay nồng nàn như hương hồi, quế.

4. Xôi Trứng Kiến

Xôi thì vùng miền nào cũng có, và có cách chế biến và tạo ra hương vị riêng. Nhưng có điều hay, mỗi nơi bà con đều có sự kết hợp rất thú vị. Nếu ở Kon Tum có món xôi măng độc đáo thì ba con vùng Tây Bắc có xôi ngũ sắc ấn tượng. Nhưng chưa dừng lại ở đó, bà con người Tày, người Dao, người Thái ở tỉnh Yên Bái lại có sự kết hợp khá lạ, đó là kết hợp giữa xôi và trứng kiến để thành món xôi trứng kiến rất độc là và lôi cuốn. Bên cạnh đó, từ món trứng kiến, người dân tộc bản địa vùng cao Yên Bái còn chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, rất hấp dẫn.

Nguyên liệu để làm được món xôi trứng kiến là phải có trứng kiến đen và gạo nếp nương của Mù Cang Chải. Loại kiến ở Mù Cang chải sinh sôi và phát triển mạnh nhất khi tiết trời sang xuân ấm áp. Đây là thời điểm thích hợp để người dân lấy trứng kiến để làm xôi. Ngoài ra, để lấy trứng kiến thì phải lấy vào những ngày nắng ráo nếu để trứng kiến thấm nước mưa thì ăn sẽ không ngon. Cách để thưởng thức xôi trứng kiến Mù Cang Chải đúng vị đó là dùng tay nhúm lấy một miếng xôi và cho vào miệng sẽ cảm nhận được tiếng léo bép của trứng kiến sẽ khiến du khách phải xúy xoa khen ngon bởi hương vị của xôi nếp, vị bùi bùi, béo béo, ngậy ngậy của trứng kiến.

• Địa chỉ: Đường Nguyễn Văn Cừ, phường Đồng Tâm, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái

5. Vịt Bầu Lục Yên

Khám phá Lục Yên bên cạnh những món ăn đặc sản như khoai môn tím tiến Vua, cam sành, quýt vỏ giòn, gà trống thiến, cá Bỗng… thì không thể bỏ qua món vịt bầu Lục Yên, một đặc sản ẩm thực nổi tiếng. Chất đất và nguồn nước vùng Ngọc Lục Yên, đã tạo nên đặc sản vịt bầu Lâm Thượng được cả nước biết đến. Nhờ có nguồn gen quý, được chăn thả ngoài tự nhiên, ăn thóc gạo sạch và ốc suối, rêu đa, nên thịt vịt bầu rất thơm ngon.

Vịt bầu Lục Yên thịt chắc, thơm ngon, người dân thường chế biến thành các món ăn như vịt luộc, quay, nướng, hấp cách thủy và làm mọc. Dù có chế biến dưới hình thức nào, món vịt cũng đều rất ngon và có hương vị khó quên. Theo thói quen của người dân địa phương, khi mổ vịt thì không thể thiếu 2 món là bát tiết canh và đĩa mọc. Nhưng để có món thịt vịt bầu ngon và giữ được hương vị đậm đà thì nên chế biến món hấp, khi đó vịt phải mổ moi. Ngoài ra, vịt còn có thể chế biến các món luộc, om mẻ, hay om măng cũng rất ngon.

• Địa chỉ: Số 2, đường Nguyễn Hữu Minh, thị trấn Yên Thế, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái.
• Giá tham khảo: 100.000 VND – 300.000 VND

6. Dế Mèn Chiên

Dế mèn chiên Yên Bái là một trong những đặc sản độc đáo rất được lòng du khách gần xa. Du khách có thể thưởng thức món này bất kể mùa nào trong năm, tuy nhiên mùa dễ thường diễn ra vào tháng 7 âm lịch. Thời điểm này, những con dế được đánh giá là có thịt thơm ngon và chắc nhất. Theo như nghiên cứu của nước ngoài, dế mèn là loại côn trùng giàu prôtít, ít chất béo, giúp giảm lượng coletoron trong máu. Ngoài ra, thịt dế mèn còn chứa đầy đủ dủ protit, lipit, glucid, nhiều khoáng chất như calci, kali, mangan, natri, sắt… rất tốt cho cơ thể và trí não của trẻ em và người lớn. Còn theo đông y, có tác dụng lợi tiểu, mang tính bình.

Dế mèn được nuôi trong các trang trại bằng chậu nhựa, thùng nhựa, thùng xốp. Sau khi tuyển chọn và xử lý sạch sẽ và tẩm ướp các nguyên liệu khử mùi tốt như gừng, tỏi, sả và lá chanh thái, tiếp đến là mang đi chiên giòn. Dế mèn sau khi chiên xong có màu vàng rượm và mùi đặc trưng của các loại gia vị hòa quyện vào nhau một cách tinh tế. Thịt dế thơm giòn, ngòn ngọt, bùi bùi cực kỳ bắt khi dùng chung với rượu trong tiết trời se lạnh.

• Địa chỉ: Số 281, đường Điện Biên, phường Tân An, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái

7. Mật Ong Nhãn Văn Chấn

Đến với Văn Chấn – Yên Bái, không chỉ có cảnh vật thiên nhiên hoang dã, du khách còn có cơ hội thưởng thức mật ong rừng hoa nhãn. Cuối tháng Tư hoa nhãn nở rộ, cả đất trời như chung thú vui với loài ong chăm chỉ đang đi tìm mật ngọt. Mật ong nhãn Văn Chấn là sản phẩm của tự nhiên được những chú ong hút mật từ hoa nhãn chuyển hóa thành mật ngọt với mùi thơm đặc trưng, rất giàu năng lượng và vitamin. Thành phần chủ yếu trong mật ong Văn Chấn là các loại đường đơn như: Glucô, Lêvulôse … dễ hấp thụ, các loại men cần thiết.

Không chỉ có cơ hội thưởng thức mạt ong nhãn Văn Chấn, du khách có thể mua loại mật ong này về làm quà cho người thân và bạn bè. Sử dụng mật ong hoa nhãn với một lượng vừa phải mỗi ngày sẽ giúp bồi bổ sức khỏe, tăng cường sinh lực, tuổi thọ, có tác dụng tốt với các chứng bệnh: hô hấp, tiêu hoá viêm loét dạ dày, đại tràng, tá tràng, thiếu máu, nhiễm lạnh… Bên cạnh đó, mật ong nhãn Văn Chắn còn là nguyên liệu của nhiều sản phẩm làm đẹp và chiế biến thực phẩm giúp các món ăn có hương vị hấp dẫn hơn….

8. Măng Vầu Cuốn Thịt

Các món ngon, đặc sản thì mỗi vùng mỗi khác, cách chế biến cũng khác nhau, nhưng Măng vầu cuốn thịt Yên Bái thì chỉ có độc nhất vô nhị tại vùng đất Tây Bắc này. Măng vầu thuộc họ tre, thân nhỏ không có gai và mọc ở rừng hoặc trên núi. Khoảng chừng tháng 12, khi mưa xuân lây phây, từ dưới lớp lá hoại mục, măng bắt đầu đội đất nhú len, lộ hai tai nhỏ xíu xanh thẫm. Thời điểm từ tháng 12 đến giữa tháng 3 năm sau là măng vầu ngon nhất, củ măng to, tròn và rất ngọt. Theo kinh nghiệm của người dân địa phương, khi nào trời có sấm thì măng đắng nhiều hơn, sẽ khó ăn hơn.

Cách chế biến món măng cầu cuốn thịt này không phức tạp, sử dụng nguyên liệu chính là thịt ba chỉ, măng vầu, rau răm và trứng, tạo nên một sự kết hợp hoàn hảo giữa vị thơm của rau răm, chút béo của thịt, và hương vị bùi bùi của trứng tạo nên mọt món ngon Yên Bái tuyệt vời. Để món ăn có phần hấp dẫn, du khách nên thưởng thức cùng với bia ướp lạnh.

• Địa chỉ: Số 27, đường Lê Hồng Phong, phường Nguyễn Thái Học, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái.
• Giá tham khảo: 100.000 VND – 330.000 VND

9. Rêu Suối Mường Lò

Rêu suối Mường Lò là đặc sản độc đáo của người dân đồng bào vùng cao Tây Bắc mà du khách nào cũng muốn thưởng thức khi đến Yên Bái. Rêu suối đá Mường Lò vào màu từ tháng 9, tháng 10 đến tháng 5 âm lịch được bắt nguồn từ dòng sông Thia. Để thưởng thức món rêu suối ngon nhất là phải thu hoạch vào mùa xuân, và chọn những đám rêu sạch, non lấy tại các khu có rừng suối chảy xiết. Mùa rêu thường không kéo dài, vì vậy người dân Mường Lò thường tranh thủ vào mùa rêu thu hoạch sẵn để phơi sau đó sử dụng dần mùa đông, dịp tết.

Rêu suối Mường Lò thường được dùng làm món ăn trong bữa cơm hàng ngày hoặc các dịp quan trọng. Việc thu hoạch rêu đã khó, nhưng công đoạn chế biến rêu càng khó hơn. Rêu suối được đặt lên những tảng đá lớn và rồi dùng thanh tre đập cho dẹt ra và nhặt sạch sẽ sạn, sỏi, gốc rêu. Tiếp theo cho rêu vào rửa cùng với nước suối cho thật sạch, sau đó ủ rêu cùng với muối khoảng 15 phút và chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Ngon nhất phải kể tới món rêu suối nướng, được tẩm ướp các gia vị của người Thái như hạt dổi, mắc khén, hạt sẻ cung lá chanh, sả, ớt, thịt mỡ và dùng lá dong gói lại, sau đó vùi gói rêu trong tro nóng khoảng 30 phút rồi đặt gói rêu lên trên bếp than hoa.

10. Ruốc Tôm Mường Lò

Nghĩa Lộ, thị xã nằm ở phía Tây tỉnh Yên Bái không chỉ được biết đến với cánh đồng Mường Lò rộng nhất nhì Tây Bắc, với những điệu xòe của cô gái Thái làm say mê bao lữ khách gần xa mà nơi đây còn được biết đến với những hương vị ẩm thực mà du khách thưởng thức một lần sẽ nhớ mãi không quên. Có rất nhiều món ngon phải kể đến như: cơm lam, xôi ngũ sắc, bánh chưng đen, thịt trâu sấy, cá suối nướng… trong đó có ruốc tôm, một trong những đặc sản của vùng đất này.

Từ những nguyên liệu như tôm nõm, thịt lợn thăn, dầu thực vật và các loại gia vị của Mường Lò cùng với kinh nghiệm truyền thống của đồng bào Tây Bắc đã tạo nên hương vị ruốc tôm đặc trưng. Ruốc tôm có thể ăn kèm với sôi ngũ sắc, cơm lam sẽ khiến du khách cảm nhận được sự đậm đà của ruốc tôm hòa quyện với mùi vị dẻo thơm của nếp Tú Lệ. Có thể nói, từ những nguyên liêu quen thuộc và dưới bàn tay khéo léo cùng với cách chế biến giàu kinh nghiệm và những bí quyết riêng đã tạo nên sự khác biệt và làm nên món ruốc tôm có hương vị là, hấp dẫn và ấn tượng đối với du khách.

11. Rau Dớn

Đến Nghĩa Lộ, Mường Lò hay bất cứ địa danh vùng cao nào của Yên Bái mà chưa thưởng thức món rau dơn đặc trưng của miền núi này, thì xem như chuyến đi chưa trọn vẹn. Rau dớn chỉ mọc ở vùng núi, nơi bờ suối, bờ khe, dưới các tán rừng thấp nơi có độ ẩm cao. Đối với không chỉ với dồng bào người Thái Mường Lò, người Mông Suối Giàng, Tập Lăng thường coi rau dớn là thứ rau của Giàng, rau dớn không chỉ cải thiện chất lượng bữa cơm hàng ngày mà còn là món đặc sản để đải khách phương xa.

Rau dớn rất dễ chế biến, có thể xào, luộc, nấu canh, muối chua, làm nộm… tùy theo sở thích. Vì vậy, khi hái rau dớn người ta không chỉ hái những chiếc cành lá hình vòi voi mà còn hái thêm những cành non đã mọc lá để chế biến thành nhiều món ăn như: rau dớn xào, nộn rau dớn, rau dớn xào thập cẩm, rau dớn luộc, rau dớn trộn tôm thịt. Ngoài ra, nếu chế biến rau dớn xào tỏi hay xào chung với thịt bò, thịt lợn… thì đừng quên cho thêm ít hạt mắc khén, thư gia vị thơm lừng mang hương vị đặc trưng của núi rừng.

12. Quả Táo Mèo

Táo mèo được trồng nhiều ở vùng Tây Bắc như Yên Bái, Lào Cao, Sơn La… Nhưng nổi tiếng nhất, và có mùi vị đặc trưng nhất là táo mèo ở Yên Bái, nơi đây có khí hậu mát mẻ, và ở độ cao 1000m, loại quả táo mèo trở thành đặc sản nổi tiếng của vùng đất này. Đây là một loại quả có vị chua và chát, săn khi ăn một lúc sẽ lưu lại vị ngọt dịu, chua thanh. Quả táo mèo chua chát thường được làm mứt táo mèo, ô mai chua chat. Loại quả này ngoài công dụng thực phẩm nó còn tồn tại nhiều tác dụng tốt trong đông y.

Táo mèo Yên Bái vào màu thu hoạc là khoảng độ tháng 9, tháng 10 dương lịch. Lúc này người dân sẽ cùng nhau lên đồi hái từng quả táo mèo mang về. Tuy nhiên, trong quá trình hái, người dân sẽ lựa chọn những quả táo mèo đủ độ già, kể cả trái bị sâu cũng bị thu hoạch. Bởi vì theo quan niệm của người xưa, những trái bị sâu là những trái ngon nhất. Sau khi thu hoạch táo mèo, và theo những công thức gia truyền riêng, táo mèo sẽ được làm thành những món ăn nổi tiếng như táo mèo dầm xổi, táo mèo ngâm đường, siro táo mèo, món ô mai táo mèo và ngon nhất phải kể đến rượu táo mèo…

13. Măng Sặt

Măng ở các vùng đồi núi có rất nhiều loại, có thể kể tên như: măng tre, măng nứa, măng mai còn có cả măng vầu, măng lay nhưng ngon và nổi tiếng nhất phải kể đến măng sặt Yên Bái. Măng sặt Yên Bái là loại măng thuộc họ tre, búp măng thẳng, to bằng chuôi liềm, thường mọc tự nhiên ở các vùng đồi núi của tỉnh Yên Bái như Văn Chấn, Trạm Tấu, nhiều nhất là ở thị xã Nghĩa Lộ. Thời điểm từ tháng 2 đến tháng 4 dương lịch, măng sặt phát triển rất nhanh, măng bắt đầu nhú lên mặt đắt và được các đồng bào dân tộc người Thái, người Khơ Mú, người Dao dùng cuốc, thuổng, khéo léo đào lấy những ngọn măng nằm sâu trong lòng đất. Những ngọn măng tươi, còn lấm đất khi bóc ra sẽ mập mạp, trắng ngần, tươi ngon.

Măng sặt Yên Bái là món ăn đặc sản chứa đựng sự tinh túy của núi rừng Yên Bái, là món ăn đơn giản, mọc mạc, cách chế biến không quá phức tạp nhưng khi thưởng thức ai ai cũng bị thu hút bởi hương vị thơm ngon, ngọt mềm rất đặc trưng, rất tự nhiên. Một trong những cách chế biến món măng sặt ngon hảo hạn đó chính là măng sặt luộc, măng sặt được bóc vỏ rửa sạch để ráo nước, đun sôi nước rồi đem luộc hki măng mềm thì vớt ra là có thể thưởng thức. Tuy cách làm đơn giản, nhưng để có món măng luộc đậm đà thì không thể thiếu chén nước chấm pha ngon. Nước chấm phải được pha bởi nước mắm tỏi ớt, gừng, là mùi tàu, hạt dỏi giã nhỏ, đường để làm dậy hương vị thơm ngon của măng.

Vừa rồi là những đặc sản, món ngon Yên Bái mà du khách nên thưởng thức khi đến khám phá vùng đất này. Mỗi món ăn sẽ mang đến một sự khác biệt, hương vị khó quên và làm say mê bao thực khách. Các món ngon Yên Bái được gửi kèm theo địa điểm ăn uống, giúp du khách dễ dàng tiếp cận và thưởng thức.

Xem thêm:

Du khách có thể xem thêm bài Kinh Nghiệm Du Lịch Yên Bái Tự Túc, Đầy Đủ & Chi Tiết Nhất tại danh mục miền Bắc trên Kinhnghiemdulich.gody.vn.