DU LỊCH BẢO YÊN

Những miếng da trâu vừa thô ráp, vừa cứng, dai, tưởng như là thứ bỏ đi, nhưng nhờ đôi tay “tài hoa” người Tày ở Nghĩa Đô (Bảo Yên) đã trở thành món ăn mang đậm nét văn hóa ẩm thực truyền thống.

Món nộm da trâu của người Tày Nghĩa Đô.

Ngôi nhà sàn truyền thống của ông Hoàng Văn Nha ở bản Hón, xã Nghĩa Đô bếp tỏa lên nghi ngút. Những ngày này, các thành viên trong gia đình ông luôn tất bật làm thịt trâu sấy bán cho khách và dành sử dụng trong những ngày Tết. Đối với người Tày ở Nghĩa Đô, “con trâu là đầu cơ nghiệp”. Ngoài việc dùng làm sức kéo cho sản xuất, giờ đây, trâu còn mang lại cho người dân nguồn thu từ việc bán thịt thương phẩm, chế biến thịt trâu sấy bán ra thị trường.

Nhấp chén trà nóng vừa được rót ra từ cái ấm vần trên những hòn than đỏ rực, ông Hoàng Văn Nha chia sẻ: Người Tày ở bản Hón nói riêng và ở Nghĩa Đô nói chung, khi mổ trâu, phần thịt để làm thịt sấy, còn phần da sẽ được sơ chế thành nhiều món ăn và bảo quản để sử dụng lâu dài.

Cũng theo ông Nha, da trâu vừa thô ráp, vừa cứng, dai, trước đây người ta hay dùng da trâu làm mặt trống hoặc trang trí một số đồ dùng hằng ngày, ít khi dùng làm các món ăn. Tuy nhiên, trải qua nhiều thế hệ, người Tày đã “biến” da trâu thành nhiều món ăn khác nhau, như da trâu hầm mềm, da trâu nấu canh mon, da trâu sấy khô… Khi ăn món da trâu sấy khô, người ta sẽ đốt cháy miếng da trên ngọn lửa, rồi dùng sống dao dần trên thớt cho xốp, dùng tay bẻ nhỏ cho vào bát nước gừng nóng ngâm cho miếng da mềm là dùng được.

Ở Nghĩa Đô, nhiều nhà còn dùng da ở chân, ở đầu trâu sấy khô tầm chục ngày, đem ra đốt cháy, cạo sạch lông rồi hầm nhừ, sau đó thái mỏng, trộn với các loại gia vị rồi sao cho nóng, đút vào ống tre để nguội tự nhiên. Khi ăn, thái lát hoặc thái miếng, tạo thành món giò da trâu, ăn rất ngon.

Những món ăn truyền thống từ da trâu kể trên còn ít gia đình chế biến, chỉ có món nộm da trâu là vẫn được duy trì phổ biến trên các mâm cỗ. Đây là món ăn đặc sắc, không quá cầu kỳ nhưng được nhiều người biết đến. “Chỉ cần một miếng da trâu luộc chín tới, một chiếc hoa chuối, một nắm rau thơm, ít gia vị mác khén, ớt, muối, mì chính, nước cốt chanh là có ngay món nộm da trâu” – ông Hoàng Văn Nha cho biết.

Nói rồi, ông Nha lấy ra hai miếng da trâu đã luộc chín để trong tủ bếp, nhanh chân ra vườn hái ít rau thơm, hoa chuối. Với kinh nghiệm lâu năm, miếng da trâu được ông thái mỏng, hoa chuối thái nhỏ ngâm với nước muối để bớt đi vị chát và không bị thâm. Trộn da trâu với hoa chuối, rau thơm và các loại gia vị, chỉ gần 10 phút sau là đã có một đĩa nộm bắt mắt.
Thoạt nhìn, miếng da trâu thô ráp, dầy cộp tưởng chừng rất dai, thế nhưng khi gắp miếng da trâu nộm đưa lên miệng nhai thử thì giòn tan, vị của rau thơm, quyện với mùi của mác khén, vị hơi chát chát của hoa chuối càng khiến món nộm trở nên hấp dẫn. Được nếm thử một lần mà nhớ mãi…