Doanh nghiệp Khởi nghiệp sáng tạo: Đặc điểm – Vai trò
Phát triển của nhiều nước trên thế giới hiện nay đã chứng minh vai trò to lớn của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (DNKNST) đối với sự phát triển của nền kinh tế. Khuyến khích phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo cho phép khai thác tốt hơn nguồn lao động, nguồn vốn, công nghệ và thị trường. Đặc biệt doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo là môi trường thuận lợi để khai thác tối đa lượng chất xám, tinh thần làm giàu, ước mơ vươn mình ra thế giới của thế hệ trẻ hiện nay. Ngoài ra, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo làm giảm nguy cơ thất nghiệp, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giảm bớt sự chênh lệch giàu nghèo, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ cao của quốc gia.
Trong thời gian gần đây, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã trở thành chủ đề được nghiên cứu, phân tích và bàn luận rộng rãi với nhiều góc độ tiếp cận khác nhau. Thực tế đã cho thấy cách mạng công nghiệp 4.0 đã có nhiều ảnh hưởng đến các lĩnh vực của đời sống, kinh tế, chính trị. Cả nước đang lỗ lực phấn đấu đạt mốc 1 triệu doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo vào năm 2020 đây là điều không hề dễ dàng đòi hỏi sự quyết tâm mạnh
mẽ
của cả nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Với
sự
phát triển
mạnh
mẽ
của
các DNKNST, Chính
phủ
đã
lấy năm 2016
là năm
“quốc
gia
khởi nghiệp”
và
phê
duyệt
đề
án
“Hỗ
trợ
hệ
sinh
thái khởi nghiệp đổi
mới
sáng
tạo quốc gia đến năm
2025”
.
Luật doanh nghiệp nhỏ
và
vừa cũng có
nội
dung
về
các
DNKNST
, điều này cho thấy vấn đề khởi nghiệp đang được nhà nước và xã hội dành sự quan tâm đặc biệt. Sự phát triển nhanh chóng của các DNKNST đã góp phần đáng kể vào những thành tựu và ngày càng khẳng định vai trò không thể thiếu của mình trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
-
Khái niệm doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo
Hiện nay, có khá nhiều định nghĩa hay cách hiểu về khởi nghiệp sáng tạo (KNST) và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (DNKNST). Trong tiếng Anh, khái niệm KNST (startup hoặc start-up) được hiểu là việc một cá nhân hay một tổ chức của con người đang trong quá trình bắt đầu kinh doanh, hay còn gọi là giai đoạn đầu lập nghiệp. Còn theo Mandela Schumacher-Hodge, thuật ngữ “DNKNST- startup” không dùng để thông báo loại hình của doanh nghiệp,
mà
chủ yếu dùng để miêu tả trạng thái phát triển của doanh nghiệp (Ví dụ: tất cả các tập đoàn lớn hiện nay đều đã từng là DNKNST).
Một cách tiếp cận khác theo Neil Blumenthal – Đồng sáng lập và đồng CEO của Warby Parker – thì “DNKNST là một công ty hoạt động nhằm giải quyết một vấn đề mà giải pháp không phải là hiển nhiên và dĩ nhiên không có gì đảm bảo thành công cả”.
Như vậy, theo định nghĩa của các nước tiên tiến, DNKNST có thể hiểu là một tập hợp các nguồn lực tạm thời (nhân lực, tiền, thời gian…) để đi tìm kiếm một
mô
hình kinh doanh mới và nhanh chóng xây dựng thành một tổ chức/doanh nghiệp đạt quy mô, đồng thời có khả năng lặp lại hay nhân rộng tại các thị trường khác nhau; và thường tận dụng công nghệ làm lợi thế cạnh tranh.
Tại Việt Nam, theo Luật Doanh Nghiệp Vừa và Nhỏ 2017, KNST (startup) là quá trình khởi nghiệp dựa trên việc tạo ra hoặc ứng dụng kết quả nghiên cứu, giải pháp kỹ thuật, công nghệ, giải pháp quản lý để nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm, hàng hóa và có khả năng tăng trưởng nhanh.
Theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, DNKNST là một cộng đồng đặc biệt, “tính chất tạo ra những sản phẩm mới, phân khúc khách hàng mới bằng những công nghệ mới và ý tưởng mới chưa từng có, cách tiếp cận thị trường mới, thường là liên quan đến công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và vì qua mạng nên không có tính biên giới”.
Chủ tịch HĐQT của FPT – ông Trương Gia Bình cho rằng: “nói đến startup phải nói đến đỉnh cao của khoa học công nghệ, nói đến điều thế giới chưa từng làm” và không tính đến các doanh nghiệp
mở
quán cà phê hay quán phở. DNKNST là quá trình khởi nghiệp dựa trên các giải pháp kỹ thuật, công nghệ, giải pháp quản lý để nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm, hàng hóa và có khả năng tăng trưởng nhanh.
Một cách hiểu tương tự, bà Trương Lý Hoàng Phi- Giám đốc điều hành Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp TPHCM cho rằng DNKNST phải bảo đảm được hai yếu tố là “start” và “up”. “Start” có nghĩa là bạn bắt đầu với một ý tưởng mới, hoặc nếu ý tưởng đó không mới thì cách làm phải đột phá và thường thì gắn với ứng dụng công nghệ. Còn “up” liên quan đến khả năng thương mại hóa và quy
mô
của thị trường, nghĩa là ý tưởng đó phải có khả năng được triển khai trong thực tế, có khách hàng hoặc khách hàng tiềm năng, đồng thời phải có khả năng
mở
rộng được để “up” trong thời gian càng nhanh càng tốt.
DNKNST phải dựa trên một công nghệ mới, hoặc tạo ra hình thức kinh doanh mới, hoặc xây dựng một phân khúc thị trường mới. Tức là các DNKNST phải có gì đó khác biệt không chỉ với các DN khác ở trong nước và trên thế giới, với tất cả các công ty trước đây. Vì đặc điểm đó nên DN khởi nghiệp sáng tạo nhanh chóng thu hút được đầu tư trong và ngoài nước để phát triển nhanh, ví dụ như Facebook, Google, thế nên chỉ trong 2-3 năm đã phát triển để trở thành các tập đoàn lớn.
Như vậy, có thể hiểu DNKNST (Startup) là những công ty đang
trong
giai
đoạn
bắt
đầu
kinh
doanh
nói
chung
(Startup
company),
gắn
với
những
đỉnh cao của khoa
học
công
nghệ,
nói
đến những
điều
thế
giới chưa
từng
làm. Doanh
nghiệp
khởi
nghiệp
sáng
tạo là
một
tổ
chức
được
thiết kế nhằm cung cấp sản
phẩm
và dịch vụ
trong những điều kiện
không
chắc chắn nhất
và có cơ
hội
tăng
trưởng
nhanh
nhất,
xây dựng
một
phân khúc
thị
trường
mới,
tạo ra sự khác biệt
.
-
Đặc điểm của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo
DNKNST có những đặc điểm riêng khác với các doanh nghiệp thông thường. Các đặc điểm này được thể hiện, bao gồm:
-
-
Đột phá và
sáng
tạo
-
Đột phá và sáng tạo là một xu hướng tất yếu trong hoạt động kinh doanh trong thời đại 4.0. Giá trị của trí tuệ, sáng tạo và vô cùng to lớn, góp phần tạo sự đột phá và quyết định khả năng cạnh tranh của DNKNST trong điều kiện tiền vốn, máy móc, lao động là hữu hạn.
Tăng trưởng cao dựa vào sáng tạo và tiềm năng của DNKNST, với những ý tưởng kinh doanh mang tính đột phá và sáng tạo. Dựa vào những ý tưởng kinh doanh mang tính đột phá và sáng tạo dựa trên những giả thuyết không chắc chắn, nhưng đã rõ nhu cầu của thị trường và nếu việc hoạt động như dự định, sản phẩm hoặc dịch vụ có thể thu hút nhiều khách hàng tiềm năng đem lại một lực đẩy mạnh
mẽ
cho DNKNST.
Đối với DNKNST, tính đột phá là điều bắt buộc. DNKNST có thể tạo ra một giá trị tốt hơn so với những thứ đang có sẵn.
Công nghệ thường là đặc tính tiêu biểu của sản phẩm từ một DNKNST. Đây là yếu tố quyết định, là mục tiêu kiên quyết theo đuổi của các DNKNST.
-
-
Tiềm năng tăng trưởng
và lợi
nhuận
lớn
-
Khác với doanh nghiệp truyền thống đề cao việc tạo ra lợi nhuận và một khi đạt được lợi nhuận mới nghĩ đến việc
mở
rộng doanh nghiệp. DNKNST sẽ đam mê tăng trưởng công ty càng nhanh càng tốt, và tạo ra một
mô
hình kinh doanh có tính tăng trưởng và nhân bản
mô
hình kinh doanh.
DNKNST
xem
mình
là
người
đi
khai
phá
thị trường,
họ tạo ra
ảnh hưởng cực
lớn. Một
DNKNST
sẽ không đặt ra
giới hạn cho
sự
tăng trưởng,
và họ có tham vọng
phát
triển
đến
mức
lớn nhất có
thể.
DNKNST
xây dựng
mô
hình kinh
doanh
để
sản
phẩm hoặc dịch vụ của họ có
thể
cung
cấp ở
nhiều
thị
trường
khác
nhau
và
có
thể tùy
chỉnh
trong
mô
hình
chuyển
đổi
khách hàng
(ví
dụ:
hỗ trợ
khách
hàng,
ngôn
ngữ,
hậu cần,
hoạt
động
tiếp
thị),
nhưng
nhìn
chung,
thị
trường
toàn cầu
có
thể
được
giải
quyết
đồng
thời với cùng
một
sản
phẩm
hoặc
dịch
vụ cốt lõi.
DNKNST sẽ tập trung vào phát triển một sản phẩm thật
sự
hữu ích cho người dùng, nhằm có được một lượng khách hàng đông đảo. Khi kế hoạch thành công, lợi nhuận tài chính có thể rất khổng lồ.
-
-
Khởi
đầu khó khăn và rủi ro cao
-
So với doanh nghiệp truyền thống DNKNST có nhiều rủi ro hơn và cũng có nhiều lợi thế hơn. DNKNST thường làm việc theo nhóm để xây dựng doanh nghiệp dựa trên công nghệ, quy trình, quy
mô
kinh doanh, hoặc ý tưởng mới tạo ra cho họ một lợi thế cạnh tranh đáng kể so với các doanh nghiệp truyền thống.
Vốn của DNKNST bắt đầu từ chính tiền túi của người sáng lập, hoặc đóng góp từ gia đình và bạn bè, một số trường hợp thì gọi vốn từ cộng đồng (crowdfunding). Tuy nhiên, phần lớn các DNKNST đều phải gọn vốn từ các Nhà đầu tư thiên thần (angel investors) và Quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital).
DNKNST có ý tưởng khởi nghiệp độc đáo hoặc khác biệt/tốt hơn so với các giải pháp cạnh tranh trên thị trường. Điều này làm cho việc thực hiện (làm cho khách hàng thích sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn hơn là sản phẩm hoặc dịch vụ của đối thủ cạnh tranh) không chắc chắn và đương nhiên là khá rủi ro. Trong thực tế, có một số DNKNST theo dõi những câu chuyện thành công của các doanh nghiệp khác (sử dụng cùng một
mô
hình kinh doanh, tham gia vào cùng một thị trường, có các sản phẩm hoặc dịch vụ tương tự).
-
-
Thiếu nguồn
lực
-
Các DNKNST luôn thiếu nguồn lực (chủ yếu là thời gian và tiền bạc) vì thị trường mục tiêu của họ lớn và việc phát triển sản phẩm đòi hỏi nhiều thử nghiệm và tái triển khai. Điều quan trọng là tìm ra sự cân bằng phù hợp giữa sự phát triển và việc thực hiện. Mục tiêu cuối cùng là đạt đến giai đoạn có doanh thu nhanh chóng và tiết kiệm chi phí nhất có thể.
3. Vai trò của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đối với phát triển kinh tế
3.1
Đóng
góp vào sự
tăng trưởng
kinh tế
Các
DNKNST
sẽ là động
lực
của
mọi
nền kinh tế
trong
giai
đoạn tới. Các
DNKNST
ngày càng đóng góp
nhiều
hơn
vào
tổng
GDP
do số
lượng
ngày càng
nhiều
và
phân
bổ ở
hầu
hết các
ngành,
lĩnh
vực
và địa
phương. Ngoài
ra, tốc độ tăng
trưởng
của các
DNKNST
cao hơn rất nhiều so với các
khu
vực
doanh
nghiệp
khác và có khả năng giữ vững nhịp độ tăng trưởng kinh tế và phát triển dù khi nền kinh tế rơi vào khủng hoảng.
Với sự tiếp sức của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 và thương mại điện tử thì các DNKNST sẽ là khu vực cạnh tranh lớn nhất, sáng tạo lớn nhất vì nó huy động được toàn bộ nguồn lực cho xã hội và cho phát triển.
DNKNST khi thành công sẽ phát triển nhanh chóng trở thành các doanh nghiệp lớn đem lại nguồn lợi nhuận lơn. Với những doanh nghiệp thành công, quy
mô
của doanh nghiệp sẽ được
mở
rộng rất nhiều và sẽ dần trở thành các DN lớn, các tập đoàn xuyên quốc gia đóng góp vào tăng trưởng của nền kinh tế.
Các
DNKNST
có
niềm
tin
và
thái
độ
rất
tích
cực
đối
với
nền kinh
tế và
xu
hướng phát triển
của nền kinh tế.
Như vậy,
DNKNST
đang
là xu
hướng
phát
triển
kinh
tế
của
thế
giới,
đồng
thời
cũng
là
hạt
nhân
để
phục
hồi, phát triển
kinh
tế
trong thời
đại
4.0.
3.2
Giải quyết lượng
lớn
việc làm
Đặc
điểm chung của các
DNKNST
là sử dụng ít
lao
động,
tuy
nhiên với số
lượng
Doanh nghiệp khởi nghiệp
lớn sẽ giải
quyết
được
số lượng lớn lao
động
đặc biệt là
nguồn
lao động trẻ có
trình
độ.
Giúp các bạn trẻ phát huy tối đa tiềm năng của họ thông qua việc tài trợ, cấp vốn hoặc tư vấn, cố vấn, tạo cơ hội việc làm và đào tạo thông qua công việc thực tế. Khu vực DNKNST huy động được các nguồn lực trong dân cư xã hội.
3.3 Huy động được các nguồn lực xã hội
Hiện
nay rất nhiều
DNKNST
đang
thiếu
vốn
trầm trọng
thì
nguồn
vốn
nhà
rỗi
trong
dân
cư còn nhiều
nhưng
không
huy
động
được.
Khi
DNKNST
tiếp xúc
trực
tiếp với
người dân
và huy động
được nguồn
vốn
để kinh
doanh. Tận
dụng nguồn
lực
vốn từ những
người
thân
trong
gia
đình là điều
mà
các
DNKNST
làm đầu
tiên
và rất
phù
hợp
cho các
DNKNST
mới
khởi
đầu.
Tuy
là hình
thức
tự
phát nhưng cũng
đã
tận
dụng
tốt
nguồn
lực
nhàn
rỗi
trong
xã hội.
Lực lượng DNKNST giúp huy động lượng lớn vốn tồn tại trong dân cư. Nếu có cơ chế phù hợp thì các nguồn lực của nền kinh tế sẽ được khai thác để tạo ra của cải vật chất và đem lại lợi nhuận cho cá nhân, gia đình, doanh nghiệp và xã hội.
Với việc đẩy mạnh khởi nghiệp thì vai trò của khu vực này thật sự lớn lao đối với các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển – những quốc gia có lượng vốn trong dân cực lớn.
3.3 Góp
phần làm năng động
nền kinh tế
trong
cơ chế thị
trường
Tính linh hoạt của của các DNKNST đã tạo ra tính năng động của nền kinh tế. Việc chuyển đổi nhanh chóng nhằm lấp các khoảng trống của thị trường đã nói lên vai trò ổn định kinh tế của các DNKNST. Các DNKNST đem lại cho nền kinh tế một hình ảnh mới về sự phát triển năng động, trở thành động lực mới của nền kinh tế.
Sự ra đời của DNKNST đã làm tăng tính cạnh tranh của nền kinh tế, làm giảm sự độc quyền buộc các doanh nghiệp phải đổi mới công nghệ tăng tính cạnh tranh. Các doanh nghiệp phải liên tục đổi mới để tồn tại và phát triển. Với sự linh hoạt của mình, các DNKNST sẽ tạo ra sức hút cạnh tranh,
đ
ồng thời DNKNST còn đóng vai trò thúc đẩy quá trình chuyên môn hóa, phân công lao động trong sản xuất.
DNKNST là người đi tiên phong trong việc áp dụng công nghệ và các phát minh mới cũng như các sáng kiến về kĩ thuật. Do áp lực của cạnh tranh nên các DNKNST phải nghiên cứu cải tiến công nghệ và đưa ra công nghệ mới với sự khác biệt để có thể cạnh tranh thành công. Điều này đã làm thay đổi về công nghệ tạo ra nhiều đổi mới trong nền kinh tế, tăng cường đổi mới sáng tạo, tạo ra nhiều công ăn việc làm mới, nhiều lĩnh vực ngành nghề mới.
3.4 Góp
phần
đẩy
nhanh
quá
trình chuyển
dịch cơ cấu kinh
tế
Các
DNKNST thường chọn
các
ngách
của thị
trường,
nên khả
năng bao
phủ
rất lớn.
Vì
qui
mô
và
vốn nhỏ
nên các
DNKN thường chọn
ngành về
công
nghệ hoặc
dịch
vụ,
thương
mại.
Cách
lựa
chọn
như
trên sẽ
làm
dịch
chuyển ngành
dịch
vụ so với
ngành
sản
xuất,
chế
tạo
và nông lâm ngư
nghiệp.
Ngoài
ra, các
DNKNST
tạo
điều
kiện
để
chuyển
đổi kinh tế
nông
thôn
và
tạo
điều
kiện
để phụ nữ
tham
gia quản lý
thông
qua
các dự
án
về nông
nghiệp công
nghệ
cao.
Ở
nhiều
quốc gia,
những
DNKNST
làm về công nghệ hỗ trợ sản
xuất
nông
nghiệp
rất
phát triển,
chiếm
một
tỉ lệ cao
trong các DNKNST.
Đây là điều
kiện
để kinh tế nông
nghiệp,
nông thôn
có
cơ
hội
nhảy
vọt
và là
điều
kiện
để
chuyển
dịch
kinh
tế nông
thôn
góp
phần
chuyển
dịch nền
kinh
tế quốc gia.
Việc nhiều DNKNST được thành lập ở các vùng, các khu vực khác nhau đặc biệt là ở các vùng nông thôn sẽ làm giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp, tăng tỷ trọng các ngành công nghiệp và dịch vụ. Điều này sẽ giúp cho việc chuyển dịch cơ cấu của toàn bộ nền kinh tế theo hướng giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp, tăng tỷ trọng ngành công nghiệp và dịch vụ.
3.5 Ươm mầm
các
tài
năng
kinh
doanh
Các DNKNST không chỉ có động lực từ những lợi ích kinh tế mà bên cạnh những mục đích về doanh thu và lợi nhuận, việc để lại lợi ích cho xã hội cũng là yếu tố thúc đẩy hàng đầu để phát triển DNKNST. Những yếu tố thúc đẩy khác bao gồm việc đóng góp tích cực cho cộng đồng và truyền cảm hứng và lôi cuốn người khác đi theo những khát vọng của họ. DNKNST cũng thể hiện sự cam kết mạnh mẽ trong việc hỗ trợ và phát triển những người trẻ như tạo ra những cơ hội thực tập và học nghề.
Điều này cho thấy sự ảnh hưởng cả về tinh thần khởi nghiệp và vai trò hỗ trợ của các DNKNST đối với các bạn trẻ là rất lớn giúp cho phong trào khởi nghiệp phát triển, và có thể nói DNKNST là nơi khởi phát tinh thần doanh nghiệp, nơi đào tạo và cho ra đời những doanh nghiệp và doanh nhân đem lại sự thay đổi sâu sắc đối với nền kinh tế.
Với
việc
hội
nhập
ngày
càng
sâu
rộng,
chúng ta
đã và
đang
nhận
được
sự
quan
tâm
và
đầu
tư từ
các
doanh nghiệp trên khắp
thế
giới.
Hệ sinh
thái khởi nghiệp theo
đó
cũng
dần
được
hình
thành, hướng
tới
mục
tiêu
quốc gia
khởi nghiệp
với
khởi
nghiệp
sáng
tạo
là
trung
tâm.
Trong
quá
trình toàn
cầu
hóa, thời đại
của cách mạng công
nghiệp
4.0
các DNKNST
có
giá trị
vô cùng to
lớn trong việc
đưa
hình
ảnh
đất nước,
đưa nền
kinh
tế
vươn
tầm.
Với
hoạt
động
ngày
càng
mạnh mẽ,
sự
phát
triển
nhanh của các DNKNST
đã có
tác động không
nhỏ
đến
nền
kinh
tế.
Phát
triển
DNKNST
là
chủ
trương
đúng
đắn
và
kịp
thời
hội
nhập
của
Đảng
và
Nhà nước
nhằm phát huy
mọi nguồn lực
phục
vụ
cho
sự
phát triển kinh
tế xã
hội.
/.
