Đại dịch Covid-19 đã đến chặng cuối?

Omicron được coi là chủng virus nguy hiểm cuối cùng của đại dịch Covid-19. Nguồn: WHO.

Số liệu của WHO cho biết, kể từ cuối tháng 12/2019 đến nay, đại dịch Covid-19 đã cướp đi sinh mạng của 6,7 triệu người. Thế giới đã chịu đựng nhiều tổn thất và đã phải học cách chung sống bình thường với dịch bệnh.

3 năm đã trôi qua kể từ khi Covid-19 (bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus SARS-CoV-2 gây ra). WHO điểm lại những cột mốc đáng nhớ của đại dịch, Đó là vào ngày 31/12/2019, thành phố Vũ Hán (Trung Quốc) thông báo xuất hiện những ca bệnh viêm phổi lạ đầu tiên.

Ngày 8/1/2020, WHO xác định virus mới cùng họ với virus corona gây bệnh SARS, chỉ 3 ngày sau, Trung Quốc ghi nhận bệnh nhân đầu tiên tử vong vì căn bệnh này.

Ngày 11/2/2020, WHO chính thức đặt tên bệnh là Covid-19, virus gây bệnh được gọi tên là SARS-CoV-2 để thay cho tên cũ nCoV.

Ngày 13/1/2020, dịch lây lan ra ngoài Trung Quốc, ca bệnh đầu tiên được xác định ở Thái Lan.

Ngày 24/1/2020, dịch tới châu Âu với ca bệnh đầu tiên ở Pháp.

Ngày 2/2/2020, ghi nhận ca bệnh đầu tiên tử vong ngoài Trung Quốc, ở Philippines.

Ngày 12/3/2020, WHO chính thức tuyên bố Covid-19 là đại dịch toàn cầu.

Trở lại với năm 2020, khi Covid-19 biến vùng Bergamo (Italy) trở thành tâm dịch nóng nhất ở châu Âu. Bác sĩ Sergio Angeretti nói: “Đã 3 năm nhưng tôi vẫn nhớ như in tiếng của các loại máy móc chúng tôi dùng khi đó để giành giật mạng sống cho các bệnh nhân. Ngay cả mùi của không gian lúc đó, không thể quên được”.

Giới chức Bergamo đã lập đài tưởng niệm những nạn nhân qua đời vì Covid-19, họ chết do hệ thống y tế quá tải, thiếu oxy và chưa có vaccine.

Đó là quá khứ đau buồn. Bước vào năm 2023, GS Bodo Plachter – chuyên gia virus học (Đại học Johannes Gutenberg, Đức) nói rằng, nhân loại không thể quên những gì đã qua nhưng cần vững tin rằng đại dịch Covid-19 đã kết thúc. “Lựa chọn sống chung với Covid-19, con người buộc phải sử dụng công nghệ để nhanh hơn và mạnh hơn các loại virus” – GS Plachter nói.

Ông Plachter cũng cho rằng, vào ngày 26/11/2021, WHO tuyên bố biến thể mới Omicron với khả năng siêu lây nhiễm sẽ làm thay đổi quỹ đạo của đại dịch Covid-19. Nhưng điều đó đã không xảy ra khi biến chủng này có khả năng lây lan nhanh hơn nhưng độc lực yếu hơn, không khiến bệnh tiến triển nặng và cũng không cướp đi mạng sống của nhiều người.

“Như vậy, nếu coi Omicron là biến thể cuối cùng của virus SARS-CoV-2 thì cũng đồng nghĩa với đại dịch Covid-19 đã chấm dứt. Chúng ta đã quá lo sợ trước sự xuất hiện của Omicron nên đã báo động giả. Tôi tin rằng đại dịch Covid-19 đã chấm dứt cho dù trong năm 2023 đây đó vẫn còn có người thiệt mạng vì nó, cũng giống như thiệt mạng do các loại cúm khác”- GS Plachter nhấn mạnh. Ông cũng cho rằng, yếu tố đặc biệt quan trọng giúp nhân loại chiến thắng đại dịch là đã tiêm 13 tỷ liều vaccine cho tổng số khoảng 6 tỷ người cần tiêm chủng toàn cầu.

Tại thời điểm này, các chuyên gia y tế thế giới đã đưa ra những bài học kinh nghiệm không thể bỏ qua để đối mặt với những dịch bệnh mới có thể xảy ra. Trước tiên, đó là việc tập trung mọi nguồn lực vào việc nghiên cứu, điều chế, sản xuất vaccine trong thời gian sớm nhất. Thực tế thì thời gian điều chế vaccine đã rút ngắn từ 5 đến 10 năm xuống còn 10 tháng. Có được kết quả siêu tưởng đó là nhờ vào khai thác tối đa thế mạnh của công nghệ.

Thứ hai là việc tuyên chiến với đại dịch ở cấp độ toàn cầu, có nghĩa là không một quốc gia, vùng lãnh thổ nào đứng ngoài cuộc. Đó được coi là chiến dịch rộng rãi nhất từ trước tới nay khi tiến hành liên tục những cuộc truy quét virus gây bệnh, cho dù ở bất cứ đâu.

Bài học thứ ba là các chính phủ cần đầu tư mạnh mẽ cho hệ thống y tế, trong đó đặc biệt chú ý đến y tế dự phòng. Ngay cả khi chưa có dịch bệnh thì hệ thống y tế cũng phải luôn trong tư thế có thể kích hoạt bất cứ lúc nào. Hệ thống y tế ấy gồm trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm và nhất là đội ngũ y bác sĩ.

TS Angela Pratt (Tổ chức Y tế thế giới – WHO) nhận định, sự xuất hiện của biến thể XBB cho thấy đại dịch Covid-19 vẫn chưa kết thúc. Kể từ tháng 6/2022, Omicron là biến thể đáng quan ngại duy nhất lưu hành trên toàn cầu, tuy nhiên, từ biến thể Omicron, chúng ta đã thấy sự xuất hiện của một số biến thể phụ, bao gồm XBB là biến thể tái tổ hợp được kết hợp từ hai biến thể phụ khác của Omicron.

Tuy rằng khả năng tránh miễn dịch của biến thể này, tức là khả năng vượt qua “lá chắn” bảo vệ do các loại vaccine phòng Covid-19 hiện có cung cấp, nhưng không có bằng chứng về sự thay đổi mức độ nghiêm trọng của bệnh do biến thể XBB gây ra. Các biện pháp chẩn đoán và bảo vệ hiện tại vẫn có hiệu lực, bao gồm cả các vaccine phòng Covid-19 được WHO phê chuẩn. “Những loại vaccine hiện có đã chống chọi tốt với các biến thể mới và vẫn có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa bệnh nặng và tử vong do Covid-19” – bà Pratt thông tin. WHO khuyến cáo mọi người cảnh giác để giữ sức khỏe và an toàn bằng cách rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang ở những nơi đông người và trong không gian kín và tất cả mọi người đủ điều kiện đều cần tiêm vaccine phòng Covid-19 đầy đủ, bao gồm cả liều tiêm nhắc lại.