Hòa Bình: Bảo tồn và phát huy chữ dân tộc Mường

Bộ chữ Mường góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc

Dân tộc Mường thường duy trì trạng thái song ngữ, tức ra ngoài xã hội dùng ngôn từ dân tộc Kinh, còn ngôn từ mẹ đẻ ( tiếng Mường ) sử dụng trong hoạt động và sinh hoạt mái ấm gia đình. Sau quy trình giao lưu được tăng cường thì ngay trong mái ấm gia đình cũng ít sử dụng tiếng dân tộc thiểu số. Hiện nay, ngày càng có nhiều người Mường, nhất là người Mường trẻ tuổi, sống ở TT huyện lỵ, thành phố không nghe và không nói được tiếng Mường. Cùng với đó, kiến thức và kỹ năng, sự hiểu biết của người Mường về Mo Mường, truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc Mường cũng dần mai một.

Chính vì thế, ngày 8/9/2016, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hòa Bình đã xây dựng và chính thức đưa vào sử dụng bộ chữ viết dân tộc Mường. Đây là một dấu mốc quan trọng của dân tộc Mường, gắn với 130 năm xây dựng và phát triển của tỉnh. Bộ chữ Mường ra đời đã đáp ứng sự mong mỏi của rất nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, quản lý văn hóa và là niềm tự hào của hơn 50 vạn đồng bào dân tộc Mường trên địa bàn tỉnh.

Bộ chữ Mường được kiến thiết xây dựng trên cơ sở của chữ quốc ngữ, tức là, tận dụng những đặc thù chung, thống nhất của chữ quốc ngữ để kiến thiết xây dựng chữ Mường tại tỉnh Hòa Bình. Bộ chữ Mường kiến thiết xây dựng trên cơ sở của chữ quốc ngữ nhưng vẫn giữ được truyền thống ngôn từ văn hóa truyền thống của tiếng Mường. Ngay từ khi được đưa vào sử dụng thoáng rộng, bộ chữ đã giúp con em của mình dân tộc Mường Hòa Bình học và sử dụng tiếng Mường để bảo tồn, phát huy truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc. GS, tiến sỹ Nguyễn Văn Khang, Viện Ngôn ngữ học thuộc Viện Hàn lâm khoa học xã hội Nước Ta cho rằng : “ Với tư cách là công cụ bảo tồn và tăng trưởng của một ngôn từ thành văn, chữ viết Mường sẽ giúp cho việc bảo tồn truyền thống của tiếng Mường. Bộ chữ Mường cũng góp thêm phần bảo tồn và phát huy truyền thống của ngôn từ, văn hóa truyền thống Mường. Đồng thời giúp cho con trẻ dân tộc Mường bảo tồn, phát huy tiếng mẹ đẻ của mình … ”. Theo số liệu khảo sát năm 2019, tỉnh Hòa Bình có khoảng chừng hơn 16.300 cán bộ, công chức, viên chức không phải là người dân tộc thiểu số, cần được tu dưỡng tiếng dân tộc Mường. Mới đây, Báo Hòa Bình cũng triển khai tổ chức triển khai lớp tập huấn viết chữ Mường cho những cán bộ, phóng viên báo chí, biên tập viên. Từ đó, hoàn toàn có thể dịch những tin, bài đăng trên Báo Hòa Bình từ phiên bản tiếng Việt sang chữ Mường để đăng tải trên phiên bản tiếng Mường của Báo. Đây là bước đi tích cực để từng bước tiếp thị và đưa bộ chữ Mường vào đời sống dân tộc Mường tại tỉnh, góp thêm phần tích cực bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống Mường tại tỉnh. Sự sinh ra của bộ chữ viết này cũng giúp cho Mo Mường được lưu giữ một cách đúng mực. Bởi chỉ có chữ viết mới hoàn toàn có thể ghi lại Mo Mường một cách đúng mực. Từ bản ghi chính thức này, Sử thi Mo Mường được dịch sang tiếng Anh và những ngôn từ khác, ship hàng cho việc lập hồ sơ khoa học về Mo Mường.

Mo Mường – niềm tự hào của đồng bào Mường

Mo Mường là hoạt động diễn xướng văn hóa dân gian được thực hành trong các nghi lễ gắn với đời sống tín ngưỡng của người Mường. Không gian diễn xướng của Mo diễn ra trong đời sống cộng đồng, trong từng gia đình nhằm thực hành một nghi lễ nào đó. Chủ thể thực hành Mo Mường là Ông mo, Thầy mo (hoặc Ông Tlượng) – những người nắm giữ tri thức Mo, không những thuộc lòng hàng vạn câu mo, mà còn thông thạo nghi lễ, tập quán. Người Mường sử dụng Mo để thực hành nghi lễ trong đời sống rất phổ biến, qua khảo sát cho thấy có tổng số 23 nghi lễ được thực hiện có sử dụng Mo.

Tại tỉnh Hòa Bình hiện có nhiều bản Mo được sưu tầm, tuy nhiên có ba bản Mo chính, đã được sưu tầm và xuất bản có dung tích và quy mô lớn. Theo nhà sưu tầm văn hóa truyền thống dân gian Bùi Thiện thì triển khai vừa đủ Mo phải mất 23 ngày mo liên tục với 115 roóng Mo và hơn 44.000 câu thơ Mo. Trong khu công trình Mo Mường dài ba tập của nhà nghiên cứu văn hóa truyền thống dân gian Bùi Văn Nợi có hơn 22.000 câu Mo. Bản Mo Mường Hòa Bình do Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Hòa Bình xuất bản năm 2010 có dung tích hơn 22.500 câu. Mo Mường được nhìn nhận là một di sản văn hóa truyền thống rực rỡ, phản ánh nhân sinh quan, thiên hà quan độc lạ của dân tộc Mường, phản ánh đậm nét đặc trưng văn hóa truyền thống từ cổ sơ của dân tộc Mường, hàm chứa nhiều ý nghĩa giáo dục so với hội đồng.

Ngày 19/1/2016, Bộ VH, TT&DL đã có Quyết định số 246 / QĐ-BVHTTDL đưa Mo Mường vào hạng mục di sản văn hóa truyền thống phi vật thể vương quốc.

Tiếng Mường không chỉ được gìn giữ và phát huy cùng Mo Mường mà còn trường tồn cùng vốn văn hóa dân tộc Mường nói chung, trong các làn điệu dân ca, hát ví của người Mường nói riêng. Trong những năm gần đây, ý thức về giá trị bản sắc văn hóa dân tộc Mường được khơi dậy trong cộng đồng.

Năm 2017, lần tiên phong, câu lạc bộ bảo tồn truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc Mường được xây dựng tại xóm Ngòi, xã Suối Hoa, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình. Năm 2019 liên tục có thêm một câu lạc bộ bảo tồn truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc sinh ra ở xóm Định, thị xã Mãn Đức. Các câu lạc bộ tăng cường hoạt động giải trí truyền dạy đánh chiêng, những làn điệu dân ca, dân vũ, hát đối đáp, duy trì việc mặc phục trang dân tộc, giữ gìn truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc Mường qua lời ăn lời nói. Với Đề án “ Dạy và học lời nói, chữ viết dân tộc Mường ” tiến trình 2018 – 2025, tầm nhìn đến năm 2035, sẽ mở ra nhiều kỳ vọng cho việc giữ gìn truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc địa phương cũng như phát huy tiềm năng, lợi thế nội lực trong truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc Mường. Trong quốc tế hội nhập, việc bảo tồn ngôn từ của mỗi dân tộc càng trở nên thiết yếu để bảo tồn truyền thống văn hóa truyền thống của những dân tộc. Cộng đồng dân tộc Mường tại Hòa Bình đang nỗ lực gìn giữ và phát huy tiếng Mường nhằm mục đích giữ gìn truyền thống văn hóa truyền thống cũng như góp thêm phần quan trọng vào sự nghiệp kiến thiết xây dựng, tăng trưởng tỉnh nhà ngày càng vững mạnh. n

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn