Cách đầu tư chứng khoán hiệu quả cho người mới bắt đầu

Lợi nhuận từ đầu tư chứng khoán luôn vượt trội hơn những cách đầu tư tài chính khác nếu bạn biết chọn đúng cổ phiếu và có đầy đủ thông tin và kiến thức cần thiết. TOPI sẽ chia sẻ đến các bạn thông tin cơ bản và cách đầu tư hiệu quả cho người mới bắt đầu.

I. Thông tin cơ bản về đầu tư chứng khoán

1. Chứng khoán là gì?

Theo Luật Chứng khoán 2019, tại Điều 4 quy định:

Chứng khoán là tài sản, bao gồm các loại sau:

– Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ

– Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký

– Chứng khoán phái sinh

– Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.

Chứng khoán là bằng chứng xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu với một phần vốn/tài sản của tổ chức phát hành.

Chứng khoán đại diện cho một giá trị tài chính và được coi là một loại hàng hóa trừu tượng có thể được thỏa thuận mua bán và giao dịch.

Số lượng nhà đầu tư chứng khoán tại Việt Nam ngày càng tăng nhanh

2. Đầu tư chứng khoán là gì?

Đầu tư chứng khoán là hoạt động mua, bán, nắm giữ chứng khoán đã được niêm yết trên thị trường chứng khoán. Bằng cách mua cổ phiếu, trái phiếu, nhà đầu tư đã gián tiếp góp vốn vào hoạt động của doanh nghiệp phát hành.

Nếu doanh nghiệp sử dụng nguồn vốn huy động được từ thị trường chứng khoán một cách hiệu quả, sinh lời tốt thì nhà đầu tư sẽ thu lợi nhuận về từ cổ tức được chi trả hàng năm và từ việc bán lại chứng khoán với mức giá cao hơn lúc đầu.

3. Đặc điểm của thị trường chứng khoán

Tính thanh khoản (tính lỏng) – thể hiện khả năng chuyển nhượng và giao dịch tốt. Các loại chứng khoán khác nhau về khả năng thanh khoản và khả năng giao dịch, trong đó cổ phiếu được đánh giá cao nhất về tính thanh khoản.

Tính rủi ro: Giá trị của chứng khoán chịu tác động của nhiều yếu tố như chính trị, chính sách kinh tế của Nhà nước, cung cầu, lạm phát…

Tính sinh lời: Chứng khoán có khả năng sinh lời trong tương lai đến từ sự tăng giá của cổ phiếu, trái phiếu trên sàn chứng khoán hoặc từ cổ tức được chia.

Doanh nghiệp cổ phần phát hành cổ phiếu như một kênh huy động vốn nhằm phát triển kinh doanh. Thị trường chứng khoán thực hiện giao dịch mua/bán, chuyển nhượng cổ phiếu/trái phiếu thông qua các công ty môi giới chứng khoán.

Để mua chứng khoán, nhà đầu tư có thể mua tại thị trường sơ cấp (mua của chính công ty phát hành) hoặc mua tại thị trường thứ cấp (được giao dịch, chuyển nhượng trên sàn chứng khoán).

4. Các kiểu nhà đầu tư chứng khoán trên thị trường

Nhà đầu tư chứng khoán là những tổ chức hoặc cá nhân mua và bán chứng khoán trên thị trường nhằm mục đích sinh lời. Họ chính là những người cấp vốn cho thị trường chứng khoán, đẩy mạnh tính thanh khoản, giữ vai trò quyết định đối với sự phát triển của thị trường chứng khoán.

Dựa theo các tiêu chí để phân loại nhà đầu tư

– Dựa theo chủ thể hình thành có thể chia ra nhà đầu tư cá nhân (là những cá nhân dùng nguồn tiền nhàn rỗi để đầu tư kiếm lời) và nhà đầu tư tổ chức (là định chế tài chính do nhiều nhà đầu tư chứng khoán đơn lẻ hợp thành, có vốn lớn, khả năng tiếp cận các thị trường cao cấp). Nhà đầu tư tổ chức hay còn gọi là quỹ đầu tư.

– Xét theo tính chất hoạt động đầu tư có thể chia thành nhà đầu tư nghiệp dư (thường là những cá nhân đầu tư không thường xuyên, họ tự phân tích, đánh giá thị trường và quyết định giao dịch) và nhà đầu tư chuyên nghiệp (là những cá nhân, tổ chức coi hoạt động đầu tư chứng khoán là công việc chính, thường xuyên).

Những nhà đầu tư chuyên nghiệp thường là doanh nghiệp/công ty tài chính, tổ chức kinh doanh bảo hiểm…

II. Tại sao nên đầu tư chứng khoán?

Để gia nhập thị trường chứng khoán, bạn không cần quá nhiều vốn như những cách đầu tư khác, chỉ cần vài triệu đồng là có thể bắt đầu tham gia đầu tư để kiếm lời.

Nếu biết cách chọn lọc cổ phiếu tiềm năng thì lợi nhuận từ đầu tư và giao dịch chứng khoán luôn vượt trội hơn so với những kênh đầu tư khác như vàng, bất động sản…

Chứng khoán có tính thanh khoản cao, mua bán nhanh chóng và dễ dàng đổi thành tiền mặt nên nhà đầu tư có thể chủ động được nguồn vốn của mình.

Đầu tư chứng khoán là một cách kiếm tiền thụ động thông minh, giúp bạn tăng nguồn thu nhập, đảm bảo cho cuộc sống.

III. Nguyên tắc giúp thành công trong đầu tư chứng khoán

Thị trường chứng khoán luôn biến động và nhiều rủi ro bất ngờ. Để hoạt động đầu tư hiệu quả và thu về lợi nhuận cao nhất, người mới tham gia chơi chứng khoán cần nắm vững các nguyên tắc sau:

– Chỉ nên đầu tư vào lĩnh vực mình có hiểu biết: Hãy tìm hiểu các công ty phát hành mà bạn hiểu về lĩnh vực kinh doanh, tiềm năng và cơ hội phát triển.

– Mua thấp – bán cao: Đây là nguyên tắc cơ bản để thu lợi nhuận từ chứng khoán. Trong thực tế, để đạt được nguyên tắc này, nhà đầu tư cần chấp nhận thua lỗ do nhiều yếu tố tác động của thị trường, cần theo dõi các dấu hiệu của thị trường, giá cả để quyết định đặt lệnh mua hoặc bán, thu lợi nhuận tương đối.

– Hiểu về thị trường chứng khoán: Nhà đầu tư cần không ngừng phân tích thị trường, tìm hiểu cách đầu tư của những chuyên gia kỳ cựu, đọc sách đầu tư chứng khoán để có hiểu biết căn bản và toàn diện.

Nắm vững các nguyên tắc để thành công trên thị trường chứng khoán

– Đầu tư có mục tiêu: Cần xác định mã chứng khoán nào đầu tư dài hạn, mã nào đầu tư ngắn hạn, định trước điểm chốt lời, cắt lỗ để khi thị trường biến động có thể ứng biến được ngay.

– Giữ tâm lý ổn định: Khi có hiểu biết, nhà đầu tư sẽ có ý chí vững vàng, không bị ảnh hưởng bởi các biến động ngắn hạn hay chạy theo tâm lý đám đông dễ dẫn đến những sai lầm trong đầu tư.

– Đa dạng hóa kênh đầu tư để giảm thiểu rủi ro: Không nên tập trung vào một loại chứng khoán duy nhất mà cần phân bổ nguồn vốn vào nhiều kênh khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh… để hạn chế rủi ro.

– Dự đoán rủi ro: Việc lường trước những rủi ro có thể xảy ra sẽ giúp nhà đầu tư lên phương án đối phó, kiểm soát rủi ro ở mức thấp nhất, lúc này lợi nhuận sẽ tự động kéo đến.

IV. Những thứ cần chuẩn bị khi bắt đầu đầu tư chứng khoán

1. Trang bị đầy đủ kiến thức về thị trường chứng khoán

Tích cực trau dồi kiến thức chuyên ngành đầu tư

Để tham gia đầu tư, chắc chắn bạn phải học cách đầu tư chứng khoán từ cơ bản trở đi để hiểu cách tham gia thị trường, cách vận hành và bản chất của thị trường, cách thức giao dịch và hiểu được các yếu tố tác động đến thị trường. Những kiến thức cơ bản này sẽ hữu ích cho nhà đầu tư làm quen dần với hình thức này, tránh thao tác giao dịch sai lầm dẫn đến thua thiệt.

2. Kỹ năng đầu tư chứng khoán

Kỹ năng không phải dễ có được, mà phải trải qua kinh nghiệm thực tế, tích lũy dần mới hình thành được. Bạn có thể bắt đầu với số vốn nhỏ và theo dõi những biến động của thị trường và thực hành giao dịch nhỏ để thử nghiệm và phân tích.

3. Vốn để tham gia đầu tư chứng khoán

Vốn ít có chơi chứng khoán được không? Cần bao nhiêu vốn để bắt đầu? Không có quy định nào về số tiền tối thiểu hoặc tối đa để gia nhập thị trường, nhà đầu tư chỉ cần tính toán giá của cổ phiếu mà mình muốn mua, chọn mua lô lẻ tối thiểu 10 cổ phiếu/lần hoặc lô chẵn 100 cổ phiếu/lần tùy theo quy định của từng sàn.

Tuy nhiên, với sinh viên hoặc những người mới bắt đầu tìm hiểu cách đầu tư chứng khoán và tập chơi, nên giao dịch với số vốn nhỏ để làm quen, không nên đổ quá nhiều tiền vào một thời điểm và tuyệt đối không vay nợ để đầu tư.

4. Thời gian để học, tìm hiểu và theo dõi thị trường chứng khoán

Muốn thành công, nhà đầu tư cần bỏ thời gian để học tập, nghiên cứu, tìm hiểu cách phân tích quy luật và những biến động của thị trường, từ đó dự đoán xu hướng sắp tới để có ứng biến phù hợp.

Để có kinh nghiệm, nhà đầu tư cần tham gia liên tục tối thiểu 1 năm để nắm bắt được thị trường, nhận biết được quy luật. Có thể lựa chọn hình thức đầu tư ngắn hạn hay dài hạn để tham gia. Hình thức đầu tư dài hạn mang lại lợi nhuận bền vững và an toàn hơn.

Cần tích lũy kinh nghiệm bằng cách đầu tư từng bước nhỏ

5. Các công cụ phân tích, hỗ trợ đầu tư chứng khoán

Để việc phân tích thị trường dễ dàng hơn, nhà đầu tư cần có các công cụ hỗ trợ như: Máy tính, điện thoại có kết nối internet để cập nhật thông tin, giá cả thị trường, các công cụ phân tích tài chính để đưa ra quyết định phù hợp, kịp thời.

Hiện nay, có nhiều website, app đầu tư chứng khoán, app quản lý danh mục đầu tư… ra đời nhằm cung cấp thêm kiến thức và các công cụ cần thiết giúp việc tính toán được chính xác, thuận lợi, tiết kiệm thời gian.

V. Khó khăn thường gặp khi mới đầu tư chứng khoán

– Khó khăn trong lựa chọn cổ phiếu tiềm năng: Nhà đầu tư mới bắt đầu sẽ không biết nên mua cổ phiếu nào, nên chọn cổ phiếu giá rẻ hay mua cổ phiếu đang có vị thế sẵn… Mỗi nhà đầu tư thường có một phương pháp chọn cổ phiếu tốt cho mình, có người chọn theo chiến lược đầu tư giá trị, có người chọn theo chiến lược đầu tư tăng trưởng.

– Không biết khi nào nên mua, lúc nào nên bán: Người mới học chơi chứng khoán sẽ luôn băn khoăn không biết giá hiện tại đã tốt để mua vào chưa, hoặc đã đủ để bán ra chưa hay vẫn muốn đợi cao hơn nữa.

– Khó kiểm soát tâm lý: Những nhà đầu tư mới thường có các trạng thái tâm lý như sợ thua lỗ, lạc quan tự tin quá mức, tâm lý bầy đàn hùa theo đám đông. Nếu đầu tư lâu năm, có nhiều kinh nghiệm thực chiến, nhà đầu tư sẽ loại bỏ dần những tâm lý bất lợi này.

Nhà đầu tư mới thường khó kiểm soát tâm lý, dễ hùa theo đám đông

VI. Các bước đơn giản để đầu tư chứng khoán

Nếu bạn đang băn khoăn đầu tư chứng khoán bắt đầu từ đâu thì hãy tham khảo 3 bước sau:

Bước 1: Chọn sàn giao dịch và mở tài khoản chứng khoán.

Đây là khâu đầu tiên và bắt buộc nếu bạn muốn tham gia lĩnh vực đầu tư chứng khoán. Hiện nay, Việt Nam đang có 3 sàn chứng khoán là HNX, HOSE và UPCOM. Cổ phiếu bạn muốn đầu tư đang niêm yết ở sàn nào thì bạn cần mở tài khoản tại sàn đó để tiến hành nạp tiền và giao dịch.

Có hai hình thức mở tài khoản chứng khoán là liên hệ trực tiếp sàn hoặc mở tài khoản online. 

Bước 2: Nạp tiền vào tài khoản

Sau khi đã hoàn thành thủ tục đăng ký, nhà đầu tư cần nạp tiền vào tài khoản chứng khoán để thực hiện giao dịch. Các sàn không yêu cầu số tiền nạp tối thiểu, bạn có thể chỉ cần nạp đủ số tiền tối thiểu cần có để mua 10 cổ phiếu là được.

Bước 3: Đặt lệnh giao dịch cổ phiếu

Sau khi tạo tài khoản, đăng nhập thành công và nạp tiền, nhà đầu tư có thể bắt đầu đặt lệnh giao dịch mua hoặc bán.

VII. Những sai lầm mà nhà đầu tư hay mắc phải khi đầu tư chứng khoán

Khi mới bắt đầu chơi chứng khoán, nhiều nhà đầu tư thường mắc phải các lỗi sau:

– Chỉ muốn kiếm lời nhanh chóng: Nếu bạn có tâm lý nóng vội thì rất dễ bỏ lỡ nhiều cơ hội tốt cũng như dễ mắc bẫy chứng khoán cùng nhiều rủi ro khi đầu tư.

– Không đánh giá đúng giá trị của cổ phiếu so với thị giá, không nắm được cổ phiếu đó đang rẻ hay đắt, có xứng với số tiền bỏ ra mua không.

– Không tìm hiểu tình hình doanh nghiệp đang hoạt động thế nào, đội ngũ quản lý có chuyên nghiệp không, có tầm nhìn hay không, thiếu kiến thức chuyên môn và kiến thức về chứng khoán.

VIII. Một số câu hỏi thường gặp

1. Đầu tư chứng khoán có phải là đánh bạc không?

Câu trả lời là: Không

Thị trường chứng khoán là kênh huy động vốn để doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh. Hầu hết các nước phát triển đều có thị trường chứng khoán và đều được coi là kênh đầu tư, kiếm tiền thụ động cực kỳ hữu ích.

Không thể phủ nhận vận may là cực kỳ quan trọng trong đầu tư chứng khoán, nhưng nhà đầu tư không thể chỉ mua bán dựa vào may rủi mà còn phải có kiến thức, kế hoạch cụ thể, phương án dự phòng…

2. Có nên đầu tư chứng khoán thời điểm này không?

Thời điểm dịch Covid-19 chưa được kiểm soát hoàn toàn, nền kinh tế khó khăn khiến nhiều người băn khoăn liệu đầu tư chứng khoán vào thời điểm này có an toàn không. Thực tế, kể từ thời điểm người dân được tiêm vacxin, số ca nhiễm bệnh và ca nặng đều giảm thì nền kinh tế đã được khởi động lại, thị trường chứng khoán cũng có những dấu hiệu khởi sắc.

Đây là thời điểm thị trường chứng khoán bắt đầu khởi sắc

Hai tháng cuối năm 2020 và đầu 2021 cho thấy sự thăng hoa của nhiều loại hình cổ phiếu. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài thấy được cơ hội và rót tiền đầu tư vào thị trường Việt Nam, thúc đẩy kinh tế phát triển. Đây cũng là cơ hội để nhà đầu tư nắm bắt các cổ phiếu tiềm năng, có cơ hội phục hồi ấn tượng sau đại dịch.

Đầu tư chứng khoán trong thời điểm này cũng là cách tạo ra thu nhập thụ động bù vào khoản lương bị cắt giảm.

3. Nên đầu tư chứng khoán dài hạn hay ngắn hạn?

Để quyết định đầu tư dài hạn hay ngắn hạn, bạn cần hiểu đặc trưng của mỗi hình thức, từ đó lựa chọn hình thức phù hợp với chiến lược đầu tư của mình:

– Đầu tư chứng khoán dài hạn: Là đầu tư vào một lượng lớn các loại chứng khoán trong thời gian tối thiểu 3 năm, hoặc có thể từ 7 đến 10 năm. Sau thời gian này, cổ phiếu/trái phiếu sẽ tăng giá và nhà đầu tư bán đi để thu về lợi nhuận.

Đầu tư dài hạn đòi hỏi tính kiên trì, mục tiêu đạt lợi nhuận kép trong một lần. Thông thường, nhà đầu tư sẽ tìm kiếm những mã chứng khoán đang được định giá thấp hơn giá trị thực tế để mua vào và đợi doanh nghiệp phát triển, sinh lời.

– Đầu tư chứng khoán ngắn hạn: Là hình thức mua cổ phiếu tại thời điểm giá thấp và chỉ giữ trong vòng 1 năm, khi giá cổ phiếu tăng, nhà đầu tư bán ra để thu lợi nhuận nhanh chóng.

Với hình thức này, nhà đầu tư sẽ không trung thành với một số cổ phiếu nhất định nào mà sẽ căn cứ theo thị trường để thực hiện mua hoặc bán, đánh nhanh rút gọn để kiếm lời.

4. Lợi nhuận đầu tư chứng khoán đến từ đâu?

Khi đầu tư chứng khoán, bạn sẽ thu lợi nhuận từ hai nguồn chủ yếu là cổ tức và chênh lệch:

– Lợi nhuận từ cổ tức: Các công ty kinh doanh có lãi sẽ tiến hành chi trả cổ tức cho các cổ đông sau khi đã từ thuế và trích lập quỹ theo quy định. Cổ tức được chi trả có thể là tiền mặt hoặc cổ phiếu.

– Lợi nhuận từ hoạt động chuyển nhượng: Đây là tiền lời nhà đầu tư thu được từ chênh lệch giữa giá mua và giá bán. 

Để tối đa hóa lợi nhuận, hạn chế rủi ro, các chuyên gia tài chính thường khuyên nhà đầu tư không nên bỏ trứng vào một giỏ mà hãy đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình. Hãy theo dõi TOPI hàng ngày để cập nhật thêm nhiều kiến thức thú vị và các lời khuyên hữu ích dành cho nhà đầu tư nhé.