Bệnh Herpes sinh dục: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, phòng ngừa

Theo trang Herpes.org.nz thuộc Tổ chức giáo dục các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIEF): có 22% người trưởng thành đã quan hệ tình dục nhiễm bệnh mụn rộp sinh dục do HSV-2 gây ra. 75% trong số đó lây nhiễm từ bạn tình, những người hoàn toàn không biết bản thân mình mắc bệnh. Vậy bệnh Herpes sinh dục là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, phòng ngừa ra sao? (1)

Herpes sinh dục là gì?

Herpes sinh dục là bệnh truyền nhiễm lây qua đường tình dục do virus Herpes Simplex (HSV) gây ra. Theo thống kê, trung bình trong 8 người Úc trưởng thành đã quan hệ tình dục có 1 người mắc mụn rộp sinh dục. (2)

Herpes sinh dục gây bùng phát mụn nước hoặc vết loét trên bộ phận sinh dục và hậu môn. Bệnh thường tái phát/tái nhiễm thành nhiều đợt trong suốt cuộc đời, nhất là khi sức đề kháng giảm (lo lắng, mất ngủ, ăn uống không đủ chất…)

Nguyên nhân nhiễm Herpes sinh dục

Herpes sinh dục lây lan qua tiếp xúc da kề da với người có virus HSV, thường do quan hệ tình dục bằng đường sinh dục hoặc đường miệng. Bệnh cũng lây lan qua việc hôn, màn dạo đầu hoặc quan hệ tình dục không thâm nhập.

Có 2 loại HSV, cả 2 loại virus này đều ảnh hưởng đến môi, miệng, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn, tuy nhiên:

• HSV-1 thường gây ra vết loét lạnh trên môi hoặc mặt.
• HSV-2 thường gây ra mụn rộp ở bộ phận sinh dục.

Virus HSV dễ lây lan nhất thông qua mụn rộp hoặc vết loét nhưng vẫn lây truyền ngay cả khi người bệnh không có mụn rộp, vết loét hoặc các triệu chứng khác. Herpes sinh dục không lây lan thông qua việc ôm, sử dụng chung bể bơi hoặc cùng tiếp xúc bệ ngồi trong nhà vệ sinh.

Nhận biết triệu chứng Herpes sinh dục thường gặp

Sự xuất hiện của mụn rộp là dấu hiệu Herpes sinh dục bùng phát. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ nhận định trung bình, đợt bùng phát đầu tiên sẽ xuất hiện 4 ngày sau khi nhiễm virus. (3)

1. Về dương vật

Với nam giới mắc Herpes sinh dục, mụn rộp sẽ xuất hiện trên dương vật, bìu, mông, vùng da xung quanh hoặc gần hậu môn.

2. Về âm đạo

Với nữ giới mắc Herpes sinh dục, mụn nước sẽ xuất hiện ở vùng âm đạo, hậu môn, mông hoặc các vùng da lân cận.

3. Triệu chứng chung

Các triệu chứng chung của bệnh Herpes sinh dục bao gồm:

• Mụn rộp xuất hiện trong miệng, trên môi, mặt và bất kỳ nơi nào khác tiếp xúc với vùng da nhiễm bệnh.
• Khu vực nhiễm bệnh thường bắt đầu ngứa hoặc ngứa ran trước khi mụn nước thực sự xuất hiện.
• Các mụn nước vỡ tạo thành vết loét hở và chảy dịch.
• Một lớp vảy xuất hiện tại vị trí vết loét trong vòng một tuần sau khi bùng phát.
• Các tuyến bạch huyết bị sưng lên. Các tuyến bạch huyết này có tác dụng chống nhiễm trùng và viêm nhiễm trong cơ thể.
• Herpes sinh dục gây đau đầu, đau nhức cơ thể và sốt.

Herpes sinh dục nguy hiểm như thế nào?

Virus Herpes có xu hướng trốn (ngủ) ở các hạch thần kinh nên khó chữa khỏi dứt điểm. Virus Herpes sinh dục hiếm khi đe dọa đến tính mạng người bệnh nhưng cực kỳ nguy hiểm với phụ nữ mang thai. Virus Herpes sinh dục bùng phát trong thời kỳ mang thai làm tăng nguy cơ sinh non, thai nhi có thể bị nhiễm trùng hoặc chết trong bụng mẹ. (4)

Yếu tố rủi ro tăng khả năng nhiễm bệnh?

Một số yếu tố rủi ro làm tăng khả năng nhiễm bệnh Herpes sinh dục: (5)

• Tiếp xúc với bộ phận sinh dục qua quan hệ tình dục bằng miệng, âm đạo hoặc hậu môn không sử dụng biện pháp an toàn. Phụ nữ có nguy cơ mắc mụn rộp sinh dục cao hơn. Virus lây lan dễ dàng hơn từ nam sang nữ hơn từ nữ sang nam.
• Quan hệ tình dục với nhiều đối tác. Người có số lượng bạn tình càng nhiều sẽ có tỷ lệ mắc Herpes sinh dục càng cao.
• Có bạn tình mắc bệnh mụn rộp sinh dục nhưng không dùng thuốc điều trị.

1. Herpes sinh dục phổ biến như thế nào?

• Mụn rộp sinh dục khá phổ biến. Dù bệnh Herpes sinh dục do HSV-2 gây ra nhưng HSV-1 cũng lây lan thông qua tiếp xúc, tạo thành các mụn rộp ở bộ phận sinh dục.
• Tổ chức Y tế thế giới (WHO)  ước tính có 491,5 triệu người nhiễm HSV-2 vào năm 2016. Con số này chiếm hơn 1/10 dân số thế giới trong độ tuổi từ 15 – 49.
• WHO cũng ước tính rằng 3,7 tỷ người nhiễm HSV-1 trong cùng năm, chiếm khoảng 2/3 dân số thế giới dưới 50 tuổi.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu phát hiện triệu chứng của mụn rộp sinh dục hoặc nhận thấy mình có khả năng đã tiếp xúc với HSV; người bệnh đến gặp bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da để được khám, chẩn đoán bệnh và tư vấn về việc sử dụng thuốc điều trị.

Phương pháp chẩn đoán Herpes sinh dục

Bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da chẩn đoán lây truyền Herpes sinh dục bằng cách kiểm tra trực quan các sang thương da. Dù không phải lúc nào cũng cần thiết nhưng bác sĩ có thể xác nhận kết quả chẩn đoán thông qua các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm (xét nghiệm PCR HSV).

Xét nghiệm máu có thể chẩn đoán HSV trước khi bùng phát. Tuy nhiên, nếu không có tiếp xúc với virus và không có triệu chứng nào hiển thị, không nhất thiết phải sàng lọc HSV-1 hoặc HSV-2.

Điều trị Herpes sinh dục như thế nào?

1. Thuốc

• Thuốc kháng virus giúp đẩy nhanh thời gian chữa lành vết loét và giảm đau. Thuốc được dùng khi có dấu hiệu bùng phát đầu tiên (ngứa và các triệu chứng khác).
• Nếu đợt bùng phát đầu tiên đã xảy ra, bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da kê đơn thuốc để giảm khả năng bùng phát bệnh trong tương lai.

2. Chăm sóc tại nhà

• Người có bệnh Herpes sinh dục nên tắm trong nước ấm và sử dụng chất tẩy rửa nhẹ, giữ cho khu vực nổi mụn rộp sạch sẽ và khô ráo, mặc quần áo cotton rộng rãi để giúp cơ thể thoải mái hơn.

Herpes sinh dục lây truyền như thế nào?

Herpes sinh dục lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn, gồm:

• Quan hệ tình dục qua đường dương vật – âm đạo.
• Quan hệ tình dục qua đường hậu môn.
• Bất kỳ hoạt động nào khác liên quan đến sự tiếp xúc giữa các bộ phận sinh dục.
• Có thể nhiễm Herpes sinh dục khi quan hệ tình dục bằng miệng. Mụn rộp miệng có thể lây lan sang vùng sinh dục, hậu môn và ngược lại.

Dù HSV thường lây truyền qua tiếp xúc da kề da nhưng virus này cũng được tìm thấy trong tinh dịch, nước bọt và dịch tiết âm đạo của người bệnh.

Các biện pháp phòng ngừa nhiễm bệnh

Những người trưởng thành đã quan hệ tình dục có thể giảm nguy cơ nhiễm Herpes sinh dục bằng cách:

• Sử dụng các phương pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục như bao cao su, tấm chắn miệng (dental dams).
• Không quan hệ tình dục với người đang có triệu chứng mụn rộp. Tuy nhiên, HSV vẫn lây truyền ngay cả khi không có triệu chứng.
• Hạn chế số lượng bạn tình, chung thủy với đối tác của mình và yêu cầu họ thực hiện điều tương tự.

Những câu hỏi liên quan

1. Nên làm gì khi phát hiện nhiễm Herpes sinh dục trong quá trình mang thai?

Các triệu chứng chung với trẻ sơ sinh nhiễm Herpes sinh dục qua đường âm đạo bao gồm các vết loét trên mặt, cơ thể, bộ phận sinh dục và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng:

• Mù lòa.
• Tổn thương não.
• Tử vong.

Nếu phát hiện nhiễm Herpes sinh dục trong quá trình mang thai, cần trao đổi thẳng thắn với bác sĩ điều trị để được tư vấn, áp dụng các biện pháp phòng ngừa nhằm ngăn chặn virus lây truyền sang thai nhi. Nếu người mẹ có mụn rộp dọc theo đường sinh, các bác sĩ đề xuất phương pháp sinh mổ thay vì sinh thường qua đường âm đạo.

2. Điều gì xảy ra nếu Herpes sinh dục không được điều trị?

Mụn rộp sinh dục không quá nguy hiểm với người trưởng thành. Trong một số ít trường hợp, Herpes sinh dục có thể gây ra các biến chứng, tuy nhiên tình trạng này sẽ không trầm trọng thêm theo thời gian.

Tuy nhiên, tình trạng bệnh kéo dài gây đau đớn, khiến người bệnh cảm thấy tự ti. Các phương pháp điều trị bằng thuốc kháng virus giúp giảm các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của các đợt bùng phát.

Herpes sinh dục là bệnh tình dục phổ biến, ít dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu được điều trị kịp thời. Nắm được những kiến ​​thức về bệnh Herpes sinh dục giúp phòng tránh, điều trị bệnh hiệu quả, đảm bảo an toàn sức khỏe bản thân và những người xung quanh.