Alfred Nobel, cuộc đời và sự nghiệp

Là nhà khoa học, nhà phát minh đại tài, Alfred Nobel là gia chủ của 355 văn bằng bản quyền trí tuệ, trong đó đáng quan tâm nhất là phát minh về thuốc nổ. Cống hiến suốt đời cho khoa học, Nobel đạt tới đỉnh điểm của vinh quang và phong phú, nhưng lại xấu số về đời tư và ra đi trong cô độc .

anh3-1348589443_480x0.jpg
Alfred Nobel .

Alfred Nobel sinh ngày 12/10/1833 tại Stockholm. Cha của ông, Immanuel Nobel, là một kỹ sư kiêm nhà sáng tạo, người đã tham gia thiết kế xây dựng nhiều cầu và cao ốc tại Stockholm. Mẹ của Alfred, Andrietta Ahlsell, xuất thân từ một mái ấm gia đình giầu có. Do những rủi ro đáng tiếc trong khu công trình kiến thiết xây dựng, Immanuel Nobel bị phá sản, đúng vào năm cậu nhỏ Alfred Nobel chào đời .

Năm 1837, Immanuel Nobel rời Stockholm, đưa gia đình tới lập nghiệp ở Phần Lan và Nga. Để có thêm tiền, Andrietta Nobel mở một cửa hàng tạp hoá, cửa hàng đã đem lại cho bà và gia đình một khoản thu nhập khiêm tốn. Cùng thời gian đó, Immanuel Nobel bắt đầu thành công với một xưởng cung cấp trang thiết bị cho quân đội Nga ở St. Petersburg. Ông cũng thuyết phục được Nga hoàng và các tướng lĩnh rằng nên dùng thuỷ lôi để ngăn chặn hải quân của kẻ thù xâm nhập vào thành phố. Thuỷ lôi do Immanuel Nobel thiết kế rất đơn giản. Chúng chỉ là những thùng gỗ chứa đầy thuốc súng có thể đặt ngầm dưới biển. Immanuel Nobel còn là người tiên phong trong chế tạo vũ khí và thiết kế các động cơ hơi nước.

d
Immanuel Nobel .

Thành công trong kinh doanh thương mại và công nghiệp, năm 1842 Immanuel Nobel đưa cả mái ấm gia đình tới St. Petersburg. Tại đây, những con trai ông mở màn được học với những giáo viên tư thục những môn cơ bản như khoa học tự nhiên, ngôn từ và văn học. Alfred Nobel, năm 17 tuổi, đã thành thạo tiếng Thuỵ Điển, Nga, Pháp, Anh và Đức. Sở thích chính của cậu là thơ và văn học Anh, cũng như vật lý và hoá học. Cha của Alfred, trong khi đó lại chỉ mong con trai mình trở thành kỹ sư để nối nghiệp kinh doanh thương mại của ông .
Để lan rộng ra tầm hiểu biết của con, Immanuel Nobel gửi Alfred ra quốc tế học tập thêm trong nghành nghề dịch vụ hoá học. Tại Paris, thành phố mà anh ưa thích nhất, Alfred gặp gỡ với nhà hoá học trẻ người Italia, Ascanio Sobrero, người ba năm trước đó đã phát minh ra nitroglycerine, một chất lỏng dễ nổ. Rất chăm sóc đến nitroglycerine và giải pháp ứng dụng nó vào những khu công trình kiến thiết xây dựng, Alfred đồng thời cũng nhận ra rằng phải xử lý yếu tố bảo đảm an toàn và tìm ra cách trấn áp hiệu suất cao quy trình nổ của nó .
Năm 1852, vì việc làm kinh doanh thương mại của mái ấm gia đình phất lên rất nhanh do bán hàng cho quân đội Nga, Alfred Nobel được triệu về nhà. Cùng với cha, Alfred triển khai những thí nghiệm để tăng trưởng nitroglycerine thành những chất nổ có ích trong kỹ thuật và thương mại .
Chiến tranh ở Nga ( 1853 – 1856 ) kết thúc và tình hình biến hóa, Immanuel Nobel một lần nữa có rủi ro tiềm ẩn phá sản. Cùng với hai con trai là Alfred và Emil, ông trở lại Stockholm. Hai người con trai khác là Robert và Ludvig ở lại St. Peterburg. Vật lộn với nhiều khó khăn vất vả, họ đã nỗ lực xoay xở để cứu lấy doanh nghiệp của mái ấm gia đình và sau đó liên tục tăng trưởng hãng dầu mỏ tại vùng phía của bắc đế chế Nga. Thành công trong nghành nghề dịch vụ này đã đưa họ trở thành những người phong phú nhất thời kỳ đó .

Về Thuỵ Điển năm 1863, Alfred Nobel tập trung phát triển chất nổ nitroglycerine. Một vài tai nạn xảy ra, trong đó có vụ nổ năm 1864 đã giết chết người anh trai Emil và một vài người khác, khiến các quan chức thành phố Stockholm cho rằng chế tạo chất này là quá nguy hiểm. Các thí nghiệm về nitroglycerine bị cấm ngặt và Alfred phải đưa phòng thí nghiệm xuống một chiếc xuồng trên hồ Malaren.

Năm 1864, Alfred Nobel khởi đầu sản xuất nitroglycerin trên quy mô lớn. Để làm cho chất này bảo đảm an toàn hơn, ông đã thí nghiệm với nhiều chất phụ gia khác nhau, và nhanh gọn nhận ra rằng, nitroglycerine trộn với silic dioxide sẽ biến thành một dạng bột nhão, hoàn toàn có thể nặn thành thỏi và những dạng khác dễ nhồi vào những lỗ khoét sẵn. Năm 1867, Alfred Nobel ĐK bản quyền sáng tạo cho vật tư này dưới tên dynamite. Để hoàn toàn có thể kích hoạt những thỏi thuốc nổ, ông cũng tìm cách tạo ra ngòi cho chúng .
Thị Trường dynamite và ngòi nổ tăng rất nhanh. Alfred Nobel cũng tự học hỏi không ngừng, trở thành nhà kinh doanh tài ba. Năm 1865, xí nghiệp sản xuất của ông tại Krummel, gần Hamburg, Đức đã xuất khẩu chất nổ tới những vương quốc châu Âu, châu Mỹ và châu Á. Trong những năm sau đó, Alfred Nobel xây dựng những xí nghiệp sản xuất và phòng thí nghiệm ở hơn 90 điểm tại hơn 20 vương quốc. Ông tập trung chuyên sâu tăng trưởng công nghệ tiên tiến chất nổ cũng như phát minh ra nhiều vật tư hoá học khác, trong đó cao su đặc và da tổng hợp, tơ tự tạo … Cho đến khi qua đời vào năm 1896, Nobel có 355 bằng bản quyền sáng tạo .
Đời tư không như mong muốn

s
Bertha Kinsky .

Công việc và du lịch triền miên khiến Alfred Nobel hầu hết không còn thời hạn cho đời sống riêng. Ở tuổi 43 ông mới cảm thấy cần một người phụ nữ. Trong quảng cáo đăng trên một tờ báo, Nobel ghi : “ Một người đàn ông trung niên, phong phú, học vấn cao, tìm một phụ nữ trưởng thành, giỏi ngôn từ, làm thư ký và quản gia ”. Lọt vào mắt xanh của Alfred Nobel là một phụ nữ người Áo – cô Countess Bertha Kinsky. Tuy nhiên, sau một thời hạn ngắn ngủi bên Nobel, Bertha Kinsky quay về Áo, kết hôn với Count Arthur von Suttner. Mặc dù vậy, Alfred Nobel và Bertha von Suttner vẫn giữ tình bạn và thư từ cho nhau .

Nhiều năm sau, Bertha von Suttner trở nên căm ghét chiến tranh. Bà viết cuốn sách nổi tiếng Lay Down Your Arms (Đả đảo vũ khí) và trở thành nhân vật kiệt xuất trong các phong trào vì hoà bình thời đó. Chính điều này đã ảnh hưởng đến Alfred Nobel khi ông viết di chúc cuối cùng, trong đó dành hẳn một giải thưởng cho các cá nhân và tổ chức có công thúc đẩy hoà bình. Vài năm sau khi ông qua đời, Quốc hội Nauy đã tặng giải Nobel Hoà bình cho Bertha von Suttner, năm 1905.

Nhiều công ty do Nobel sáng lập đã tăng trưởng thành những doanh nghiệp công nghiệp lớn và hiện vẫn đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế tài chính quốc tế, như Tập đoàn Hoá chất Hoàng gia Anh, Thương Hội Thuốc nổ Pháp, và một tập đoàn lớn thuốc nổ ở Nauy .
Alfred Nobel mất tại San Remo, Italia, vào ngày 10/12/1896. Trong di chúc của ông, người ta kinh ngạc khi thấy phần nhiều số gia tài kếch xù được Alfred Nobel dùng làm phần thưởng cho những người có góp phần lớn lao cho quả đât, trong nghành nghề dịch vụ Vật lý, Hoá học, Sinh lý học và Y học, Văn học và Hoà Bình .

Bích Hạnh (theo Nobel.se)