Người thầy thành lập ngôi trường đầu tiên trong lịch sử nhân loại

Plato – nhà triết học thời Hy Lạp cổ đại – là người sáng lập Academy, nơi được coi là ngôi trường đầu tiên trong lịch sử nhân loại. Ông cũng là người viết những tác phẩm triết học có ảnh hưởng lớn tới hệ tư tưởng phương Tây.

Sinh vào khoảng chừng năm 428 TCN, triết gia Plato là học trò của Socrates và là thầy của Aristotle. Các tác phẩm của ông viết về công lý, vẻ đẹp và sự bình đẳng, cũng như những cuộc tranh luận về nghệ thuật và thẩm mỹ, triết học chính trị, thần học, thiên hà học, nhận thức luận và triết học của ngôn từ .

Plato là người thành lập Academy ở Athens – một trong những ngôi trường đầu tiên của thế giới phương Tây. Ông qua đời tại Athens vào khoảng năm 348 TCN.

Người thầy thành lập ngôi trường đầu tiên trong lịch sử nhân loại

Phần lớn thông tin về cuộc sống của Plato được lấy từ chính những tác phẩm của ông và những người đương thời, những sử gia cổ xưa. Cả cha và mẹ ông đều xuất thân từ những tầng lớp quý tộc Hy Lạp .Giống như nhiều cậu bé cùng những tầng lớp, Plato hoàn toàn có thể đã được theo học những người thầy giỏi nhất thành Athens. Bố ông mất khi ông còn nhỏ, mẹ ông tái hôn với người chú của bà là Pyrilampes – một chính trị gia của Hy Lạp và là đại sứ tại Persia .Người ta cho rằng Plato có 2 anh / em trai ruột, một chị / em gái và một người bạn bè cùng mẹ khác cha, mặc dầu không rõ ông là thứ mấy trong số những anh chị em này. Các thành viên trong mái ấm gia đình Plato thường Open trong những cuộc đối thoại của ông. Các sử gia tin rằng đây là một tín hiệu cho thấy ông tự hào về dòng dõi mái ấm gia đình mình .Khi còn trẻ, Plato trải qua 2 sự kiện lớn trong đời. Một là sự gặp gỡ với triết gia vĩ đại Socrates. Phương pháp đối thoại và tranh biện của Socrates khiến Plato ấn tượng đến mức không lâu sau ông trở thành một tập sự thân thiện và dành cả cuộc sống mình cho những yếu tố về đức hạnh và sự hình thành nhân cách hùng vĩ .Một sự kiện quan trọng khác trong cuộc sống ông là cuộc chiến Peloponnesus giữa Athens và Sparta, mà Plato đã chiến đấu trong một thời hạn ngắn từ năm 409 – 404 TCN. Sự thất bại của Athens chấm hết chính sách dân chủ và bị Sparta sửa chữa thay thế bằng chính sách chuyên chế độc tài. Hai người thân trong gia đình của Plato là Charmides và Critias là những nhân vật điển hình nổi bật trong chính quyền sở tại mới .Sau khi chính quyền sở tại độc tài bị lật đổ và chính sách dân chủ được Phục hồi lại, Plato có một thời hạn ngắn làm việc làm chính trị. Tuy nhiên, bản án tử hình với người thầy Socrates vào năm 399 TCN khiến ông do dự với việc làm này và quay trở lại với đời sống nghiên cứu và điều tra và triết học .Sau cái chết của Socrates, Plato đã đi suốt 12 năm qua vùng Địa Trung Hải, học toán với những môn đồ của Pitago ở Ý ; học hình học, địa chất, thiên văn và tôn giáo ở Ai Cập. Trong suốt thời hạn này, hoặc ngay sau đó, ông mở màn viết nhiều tác phẩm. Có một số ít tranh cãi giữa những học giả về thứ tự những tác phẩm, tuy nhiên hầu hết đều tin rằng chúng rơi vào 3 tiến trình khác nhau .

Giai đoạn đầu, giữa và cuối

Giai đoạn đầu là tiến trình trong suốt những chuyến đi của Plato ( 399 – 387 TCN ). Tác phẩm “ The Apology of Socrates ” ( Lời tự biện của Socrates ) có vẻ như được viết ngay sau cái chết của Socrates. Những văn bản khác trong quá trình này gồm có Protagoras, Euthyphro, Hippias Major, Minor, Ion. Trong những cuộc đối thoại này, Plato nỗ lực truyền đạt triết học và những lời giáo huấn của Socrates .

 

Ở tiến trình giữa, Plato viết bằng lời nói của riêng mình về những lý tưởng TT của công lý, lòng quả cảm, sự khôn ngoan và sự điều tiết của cá thể và xã hội. The Republic đã được viết trong thời hạn này với sự mày mò về chính quyền sở tại được quản lý bởi những nhà vua triết gia .Trong tiến trình cuối, Socrates được xếp cho vai phụ và Plato có cái nhìn gần hơn vào những ý tưởng sáng tạo siêu hình khởi đầu của mình. Ông mày mò vai trò của thẩm mỹ và nghệ thuật, gồm có cả múa, âm nhạc, kịch và kiến trúc, cùng với đạo đức và luân lý. Trong những bài viết của ông ở Theory of Forms, Plato cho rằng quốc tế của những ý tưởng sáng tạo là hằng số duy nhất, và quốc tế được nhận thức trải qua những giác quan của tất cả chúng ta là giả dối và hoàn toàn có thể biến hóa .

Thành lập Academy

Vào khoảng chừng năm 385 TCN, Plato xây dựng một trường học được gọi là Academy – nơi mà ông là người chủ trì cho tới tận khi qua đời .

Người thầy thành lập ngôi trường đầu tiên trong lịch sử nhân loại

Academy hoạt động giải trí cho đến năm 529 Công Nguyên, khi nó bị đóng cửa bởi Hoàng đế La Mã Justinian I – người lúng túng rằng ngôi trường là nguồn gốc của chủ nghĩa ngoại giáo và là một mối rình rập đe dọa với Cơ đốc giáo .Trong những năm hoạt động giải trí, chương trình giảng dạy của trường gồm có thiên văn học, sinh học, toán học, triết lý chính trị và triết học. Plato kỳ vọng rằng Academy sẽ là nơi để những nhà chỉ huy tương lai tò mò ra cách thiết kế xây dựng một chính quyền sở tại tốt hơn cho những thành bang Hy Lạp .Vào năm 367 TCN, Plato được Dion – một người bạn, một môn đệ của ông – mời về làm gia sư riêng cho cháu của ông là Dionysius II – người quản lý mới của thành Syracuse ( Sicily ) sau này. Dion tin rằng Dionysius đã thể hiện những tiềm năng để trở thành một nhà lãnh đạo lý tưởng. Plato gật đầu lời mời với hy vọng rằng những kinh nghiệm tay nghề của ông sẽ tạo ra một nhà vua triết gia. Tuy nhiên, Dionysius đã không được như mong đợi của người thầy. Hắn hoài nghi Dion, sau đó là Plato về việc thủ đoạn chống lại mình. Dionysius cho Dion lưu vong và “ quản thúc tại gia ” Plato. Cuối cùng, Plato trở lại thành Athens và Academy của ông .Một trong những học trò xuất sắc nhất của ông là Aristotle, người đã đảm nhiệm những giáo lý của thầy mình theo những hướng mới .

Những năm cuối đời

Plato dành những năm cuối đời của mình ở Academy. Bối cảnh quanh cái chết của ông vẫn còn chưa rõ ràng, mặc dầu chắc như đinh là ông qua đời ở Athens vào khoảng chừng năm 348 TCN, thọ hơn 80 tuổi. Một số học giả cho rằng ông chết khi đang tham gia một lễ cưới, trong khi 1 số ít khác tin rằng ông qua đời một cách bình thản lúc đang ngủ .Plato có tác động ảnh hưởng lâu bền hơn tới triết học và thực chất con người, vượt ra khoanh vùng phạm vi của Hy Lạp cổ đại. Niềm tin của ông về tầm quan trọng của toán học trong giáo dục đã được chứng tỏ là thiết yếu cho việc hiểu về hàng loạt thiên hà. Những tác phẩm của ông về việc sử dụng lý trí để tăng trưởng một xã hội công minh hơn, tập trung chuyên sâu vào sự bình đẳng của những cá thể đã thiết lập một nền tảng cho nền dân chủ tân tiến .

Nguyễn Thảo(dịch)