Vẻ đẹp trầm mặc của tranh xé giấy

Vẻ đẹp trầm mặc của tranh xé giấy (Collage)

Trong tranh xé giấy dán, có rất ít họa sĩ tham gia sáng tác thể loại tranh này, có thể điểm danh: Nguyễn Bá Văn, Hồ Hoàng Đại… Ít họa sĩ sáng tác với “giấy vụn” đơn giản vì công việc này quá sức nhọc nhằn. Thêm nữa, như nhận xét của nhiều họa sĩ lâu năm, tranh xé giấy dán vừa rất “nhọc nhằn” nhưng đôi khi “chẳng làm nên công cán gì”, lại rất dễ bị xem là “hàng mỹ nghệ” do khéo tay mà có. Riêng với họa sĩ Chiêu Đồng, sự nhọc nhằn của ông với dòng tranh giấy dán đã được đền đáp. Thành quả mà Chiêu Đồng đạt được không nằm ngoài ý thức sáng tạo của chính ông, đó là: Tạo nên chiều sâu nghệ thuật trong mỗi bức tranh thay vì chỉ có sự tỉ mẩn, chăm chút bề ngoài. Chẳng thế mà, có người nhận xét rằng: “Màu sắc trong tranh của Lâm Chiêu Đồng là màu sắc của một tâm hồn lộng lẫy”.

Lâm Chiêu Đồng (1956-2018) là một họa sỹ tại Vĩnh Long, nổi tiếng với thể loại sáng tác tranh xé dán (Collage Art, chất liệu là những mảnh giấy vụn nhiều màu sắc dán vào khung tranh). Ngoài ra ông cũng có sáng tác các thể loại khác như tranh thủy mặc, sơn dầu, sơn mài… cùng những tác phẩm điêu khắc bằng giấy do ông tự tạo giả gỗ, giả đá, giả đồng…

Để có được một gam màu đúng vị trí của bức tranh, nhiều khi Chiêu Đồng phải mất vài tháng trời tìm giấy. Chẳng hạn như một vệt khói bếp chiều quê giữa rừng tràm, rừng đước xanh ngát, ông đã “đau đầu” tìm màu giấy hàng tháng ròng. Vật liệu giấy của ông gồm các loại bìa tạp chí, lịch tờ, hộp bìa cứng…, nghĩa là giấy phế liệu hoặc giấy bạn bè, hàng xóm thay vì vứt đi mang đến cho ông. Cứ thế, ông chọn màu, vừa xé vừa dán làm nên bức tranh. Lẽ thường của các họa sĩ, “phát” xong mới “họa”. Chiêu Đồng không “phát” mà chỉ “họa” bằng cách xé giấy dán thẳng lên “bố cục” đã định sẵn trong đầu của giấc mơ màu sắc hiện lên từ thưở chiêm bao. Nói vậy, nhưng để hoàn thành một bức tranh, ông đã làm việc không nhẹ nhàng như “một giấc mơ”. Ông cho biết: “Mỗi năm tôi chỉ sáng tác được khoảng 10 bức tranh”. Thông qua cách thức sáng tạo của họa sĩ Chiêu Đồng, mới hiểu tại sao tranh của ông “đắt hàng” ngay giữa thời khủng hoảng kinh tế này. Theo ông Nguyễn Quang Cường, Giám đốc gallery Phương Mai, giá mỗi tác phẩm của họa sĩ Chiêu Đồng từ 400 – 1.400 USD tùy kích cỡ. Tuy vậy, tranh của ông không có nhiều để tổ chức riêng triển lãm cá nhân tạm gọi là đuề huề, vì đa phần tác phẩm vừa ra lò đã có người đến tận nhà tìm mua.

Hiện nay, nhiều họa sĩ, nhà điêu khắc dùng các vật liệu phế thải để làm nên những tác phẩm nghệ thuật được công chúng đón nhận. Họa sĩ Chiêu Đồng, ngay từ năm 1985 đã dùng giấy vụn “vẽ tranh”, phải chăng ông đã “đi trước thời đại” trong việc này, ít nhất là ý thức bảo vệ môi trường? Hỏi ông, ông cười: “Tính mình kỹ lưỡng và tằn tiện, thấy giấy còn đẹp mà bỏ đi thì lãng phí”.

tranh xe giay 1