Tiểu hồi hương là gì? Công dụng và cách sử dụng tiểu hồi hương

Nếu bạn đang thắc mắc tiểu hồi hương gì và có công dụng như thế nào, sử dụng ra sao? Hãy cùng Bách hóa XANH tìm hiểu bằng bài viết dưới đây nhé.

Tiểu hồi hương là loài cây thân thảo, được ứng dụng phổ biến trong cả Đông, Tây y do có chứa các nguồn vitamin thiết yếu và hoạt chất bổ dưỡng. Vậy tiểu hồi hương cụ thể là gì và có công dụng, cách dùng như thế nào. Cùng nhau tìm hiểu nhé.

1Tiểu hồi hương là gì?

Cây tiểu hồi hương có tên khoa học là Fructus Foeniculi và có các tên gọi khác như: Hồi, cốc hương, hạt rau thì là,… Cây thuộc họ hoa tán (Apiaceae).

Đặc điểm

Tiểu hồi hương là loài cây thân thảo, cao khoảng 0.6-2m và sống lâu năm. Thân cây tiểu hồi có những đốm nhăn và có các khía màu lục với chùm rễ cứng. Lá cây hồi hương mọc so le, bẹ lá phát triển tốt với các phiến xẻ lông chim.

Hoa tiểu hồi hương có màu vàng, phân bố ở ngọn cành hoặc nách lá. Quả cây hồi có hình thon dài, hơi cong và mỗi mặt quả có 5 gân chụm lại tại hai đầu. Quả chuyển dần từ màu xanh làm màu nâu sẫm, có mùi hồi đặc trưng. Mùa để cây hồi ra hoa là vào tháng 6 – 7 và vào khoảng tháng 10 là thời gian tiểu hồi đơm quả nhất.

Nguồn gốc và phân bố

Tiểu hồi hương là loài cây có nguồn gốc từ Trung Quốc và phát triển tập trung ở tỉnh Cam Túc, Nội Mông, Sơn Tây và Liêu Ninh. Ngoài ra, tiểu hồi có hương dịu được ưa thích và gieo trồng nhiều tại Ý, Pháp trong khi tiểu hồi đắng lại được trồng ở Đông Âu, Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ.

Tại Việt Nam, tiểu hồi hương rất hiếm được gieo trồng với số lượng lớn, nếu có, chỉ trồng được ở một số khu vực có khí hậu mát mẻ như: vùng núi Tây Bắc, Đông Bắc,…Do đó, tiểu hồi ở nước ta được nhập chủ yếu từ Trung Quốc hoặc dùng đại hồi thay thế.

Dược liệu tiểu hồi hương

Quả hồi là bộ phận được dùng chủ yếu để làm thuốc. Ngoài ra, rễ và lá cây tiểu hồi cũng được sử dụng để bào chế thuốc, nhưng không phổ biến.

Theo đó, sau khi quả chuyển màu từ xanh sang nâu thì người ta sẽ đặt quả ở những nơi thoáng khí để cho chúng chín hoàn toàn. Với những quả đã ngả sang nâu sẫm, người ta sẽ thu hái và cột lại thành từng bó.

Chế biến quả hồi gồm hai công đoạn chính là sơ chế và bào chế. Để sơ chế quả, người ta dùng chày để đập bỏ vỏ để lấy ruột quả bên trong.

Để bào chế quả hồi hương, thì dùng quả hồi đã bóc vỏ khuấy đều với nước muối hòa tan (cứ 10kg dược liệu thì hòa cùng 200g muối). Đến khi muối đã ngấm hoàn toàn vào dược liệu thì đổ hỗn hợp vào nồi, nấu với lửa nhỏ đến khi quả tiểu hồi ngả vàng là thành công.

Ngoài ra, tiểu hồi hương nên được bảo quản ở nơi thoáng mát và khô ráo.

2Thành phần hoá học

Theo các nghiên cứu khoa học cho thấy, tiểu hồi hương chứa 50-60% anethol, estragol, các cacbua tecpen, các xeton tecpen là fenchone có tác dụng ứng chế vi khuẩn và kháng viêm.

Thêm vào đó, tiểu hồi hương có chứa hàm lượng các vitamin thiết yếu như: vitamin A, vitamin B8, vitamin B6, cùng với đó là các nguyên tố như: Khoáng chất Natri, khoáng chất Magie,… Đặc biệt, rễ cây chứa đến 0.3% chất béo tự nhiên và phần quả chứa lượng tinh dầu chiếm 2-6% toàn quả.

3Tác dụng vật lý

Tiểu hồi hương có tính vị đắng cay, tính ôn và được quy vào kinh Vị, Tỳ, Thận. Trong Đông Y, tiểu hồi có tác dụng ấm can, ôn thận, chỉ thống, tấn hàn, lý khí khai vị chuyên điều trị các chứng bụng sườn đau, sa tinh hoàn, buồn nôn, thận hư, ăn ít.

Còn trong dược lý hiện đại, tinh dầu của tiểu hồi có khả năng tăng tiết vị dịch dạ dày, kích thích trung tiện và tăng nhu động ruột. Không những thế, giá trị dược lý trong tiểu hồi còn có tác dụng giảm đau bụng và co thắt ruột hiệu quả.

4Công dụng của tiểu hồi hương (liều dùng)

Theo nhiều nghiên cứu y học thì tiểu hồi hương được ứng dụng trong cả Đông và Tây y với các công dụng chủ yếu sau:

• Chữa chứng đầy bụng, khó tiêu.

• Điều trị sổ mũi, hen suyễn và giúp loãng đờm.

• Giúp lợi tiểu và kích thích sự thèm ăn, hỗ trợ tăng cân hiệu quả

• Điều trị chứng khó ngủ, mất ngủ

• Hỗ trợ điều trị táo bón

• Tiểu hồi còn đặc biệt tốt với phụ nữ “ở cữ” khi dược liệu này giúp tăng lượng sữa sau thai kỳ và điều trị chứng chậm kinh.

• Tiểu hồi giúp tăng cường sinh lý đặc biệt vào thời kỳ mãn dục ở nam giới.

• Ngoài ra, tiểu hồi hương còn được dùng trong lĩnh vực bào chế hương liệu và sản xuất rượu vang, điều chế nước hoa nhờ vào mùi hương đặc trưng của nó.

Liều dùng

Tiểu hồi thường được dùng ở dạng sắc, bột mịn, tán bột làm hoàn. Lưu ý mỗi ngày chỉ nên dùng từ 3 – 8g hồi thôi nhé.

5Các bài thuốc chữa bệnh với tiểu hồi hương

Dưới đây là 1 số bài thuốc chữa bệnh từ tiểu hồi hương theo tham vấn của TS. Nguyễn Đức Quang, chuyên trang Sức khoẻ & Đời sống:

Bài thuốc trị sán khí

Bài thuốc số 1

Nguyên liệu: Lệ chi hạch (sao đen) và tiểu hồi bằng lượng nhau.
Cách làm: Đem sao đen và tiểu hồi tán thành bột mịn rồi trộn đều với nhau, hòa và uống cùng rượu ấm.
Liều lượng: mỗi loại 4 – 6g/ngày.

Bài thuốc số 2

Nguyên liệu: Ô dược, rễ ý dĩ và đinh hương 50g, tiểu hồi 20g, lệ chi hạch và quất hạch mỗi thứ 10g.
Cách làm: Tán các dược liệu thành bột mịn, trộn với mật làm thành hoàn (3g/hoàn).
Liều lượng: dùng từ ½ – 1 hoàn mỗi lần, ngày dùng 3 lần.

Bài thuốc trị bạch đới do hàn

Nguyên liệu: Can khương 6g và tiểu hồi 10g.
Cách làm: Sắc với nước đường nâu và lưu ý là uống hết trong ngày.

Bài thuốc chữa dịch sốt rét ác tính

Nguyên liệu: Hạt của tiểu hồi hương tươi.
Cách làm: Giã nát và vắt lấy nước cốt uống hoặc sắc uống.

Bài thuốc chữa chứng chậm kinh

Nguyên liệu: Ba kích 12g, tiểu hồi 6g, đương quy 15g, ngải diệp 10g, quế chi 10g, bạch thược 10g, ngưu tất 10g, hoàng kỳ 30g, kỷ tử 15g, gừng nướng 6g, xuyên khung 8g, thục địa 10g.
Cách làm: Sắc các dược liệu với 1 lít nước, lượng nước còn lại 600ml là được.
Mỗi lần uống 200ml nước sắc và dùng hết trong ngày.
Liều dùng: Nên dùng bài thuốc này liên tục trong 10 – 15 ngày sau khi kết thúc kỳ kinh.

Bài thuốc trị âm nang tích thủy

Nguyên liệu: Muối ăn 3g và tiểu hồi 10g.
Cách làm: Đem các tiểu hồi và muối đảo trên lửa đến khi vàng rồi tán thành bột mịn.
Dùng tiểu hảo đảo muối ăn cùng chả trứng vịt và uống rượu gạo.
Liều dùng: Sau khi ăn liên tục trong 4 ngày thì nên nghỉ 2 ngày và thực hiện tiếp chu trình như vậy.

Bài thuốc chữa đau bụng do thận hư suy

Nguyên liệu: Bầu dục lợn 1 cái và bột tiểu hồi 4g.
Cách làm: Cho bột thuốc vào bầu dục lớn và nướng chín.
Liều dùng: Ăn liên tục mỗi ngày 1 cái trong 7 ngày.

Bài thuốc chữa đau xóc dưới sườn

Nguyên liệu: Chỉ xác sao 20g và tiểu hồi sao vàng 40g.
Cách làm: Đem các dược liệu tán thành bột mịn, dùng với rượu hòa thêm chút muối
Liều dùng: Ngày sử dụng 2 lần, mỗi lần dùng 8g.

Bài thuốc giúp bổ thận tráng dương

Nguyên liệu: Cật dê 2 quả, đỗ trọng 15g, đậu đen 10g và tiểu hồi hương 8g.
Cách làm: Đem cật dê rửa sạch và cắt thành miếng nhỏ. Rửa sạch các dược liệu, cho vào túi vải và bỏ vào nồi chung với cật dê nấu từ 40 – 60 phút. Cho các gia vị vào và nêm nếm vừa miệng.

Bài thuốc trị tinh hoàn sa đau

Bài thuốc số 1

Nguyên liệu: Lệ chi hạch 2g, mộc qua 8g, phá cố chỉ 6g, tỳ giải 20g, hồi hương 6g, mộc hương 2g, ngô thù du 3g, sa nhân 2g.
Cách làm: Đem sắc với 1 chén rượu và uống khi còn ấm.

Bài thuốc số 2

Nguyên liệu: Tiểu hồi hương 4g, xuyên luyện tử 12g, mộc hương 6g và ngô thù 6g
Cách làm: Sắc với 1 lít nước, đến khi mực nước còn 600ml là đạt.
Liều dùng: Uống hằng ngày.

Bài thuốc trị trẻ nhỏ bị thoát vị bẹn

Nguyên liệu: Lệ chi hạch, quýt hạch mỗi thứ 10g, dĩ nhân căn 50g, tiểu hồi 20g, đinh hương và ô dược mỗi thứ 5g.
Cách làm: Đem các dược liệu tán thành bột, tiếp đến trộn đều với mật làm thành hoàn (3g/ hoàn).
Liều dùng: Dùng từ ½ – 1 hoàn mỗi lần, ngày dùng 3 lần.

Bài thuốc chữa chứng bụng đầy trướng, đầy hơi, kém ăn và nôn ọe

Nguyên liệu: Gừng sống 20g và tiểu hồi 6g.
Cách làm: Đem gừng và tiểu hồi đảo đều trên lửa đến khi ngả vàng, sau đó tán thành bột và chia làm hoàn.
Liều dùng: Uống với nước 2 lần mỗi ngày.

6Những điều lưu ý khi sử dụng dược liệu tiểu hồi

• Không dùng tiểu hồi hương cho người âm hư hỏa vượng và có chứng nhiệt.

• Tránh nhầm lẫn tiểu hồi với hồi Nhật Bản (một loài hồi chứa độc tố)

• Hồi hương có khả năng làm giảm tác dụng của các loại thuốc tránh thai chứa estrogen. Vì thế, nếu đang dùng thuốc, bạn nên kết hợp với các biện pháp ngừa thai khác.

• Sử dụng các bài thuốc từ tiểu hồi có thể làm giảm tác dụng của các loại thuốc chứa estrogen như: Estradiol, Ethinyl estradiol,…

• Không sử dụng tiểu hồi hương cho trẻ em dưới 12 tuổi, phụ nữ đang có thai hoặc đang cho con bú.

• Nếu bạn dị ứng với thì là, cần tây, mùi tây,… thì không nên dùng tiểu hồi hương vì chúng cùng họ.

7 Giá và địa điểm mua tiểu hồi hương

Hiện nay có nhiều nơi bán tiểu hồi hương không rõ nguồn gốc, kém chất lượng nên nếu không biết cách phân biết thì rất dễ mua nhầm. Do vậy bạn cần đến những nơi uy tín có bán tiểu hồi hương như siêu thị, các tiệm thuốc Đông y, hoặc tại các cửa hàng Bách hóa XANH trên toàn quốc

Giá tham khảo: 150.000 – 200.000đ/kg

Trên đây là những chia sẻ của Bách hóa XANH về tiểu hồi hương cũng như công dụng và cách sử dụng loài cây này. Hy vọng bạn có thêm kiến thức bổ ích từ tiểu hồi hương và sử dụng đúng cách nhé.Tham khảo cây an xoa và tác dụng chữa bệnh của cây an xoa.

Nguồn: Vinmec

Chọn mua gia vị, dược liệu chất lượng bán tại Bách hóa XANH nhé:

Bách hóa XANH