Tảo mộ là gì? Ngày mấy? Cách đi tảo mộ ngày Tết cuối năm
Việt Nam ta là một đất nước có truyền thống đạo hiếu luôn được đặt lên hàng đầu, dù có đi đâu xa cũng luôn nhắc nhở nhau nhớ về quê hương, nhớ về nguồn cội. Phong tục tảo mộ là một tập tục đặc trưng từ lâu đời của người Việt, được gìn giữ đến tận ngày nay. Vậy tảo mộ là gì? hoạt động này hàng năm được diễn ra như thế nào, hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
1. Tảo mộ là gì? Ý nghĩa của tảo mộ
Phong tục tảo mộ hàng năm đều được diễn ra trên mọi miền của quê hương đất nước. Tảo mộ, còn có tên khác là chạp mả, chính là hoạt động dọn dẹp cỏ dại, quét tước, lau chùi sạch sẽ những nấm mộ của gia tiên. Bên cạnh đó, con cháu cũng có thể tu bổ, trang hoàng lại cho ngôi mộ, chăm sóc, cắt tỉa hoặc trồng thêm những cây hoa, cây cảnh xung quanh phần mộ của người quá cố. Khi tất cả các phần mộ đã được dọn dẹp, sửa sang chỉn chu, gia đình sẽ bày biện lễ vật, hương hoa, dâng hương để mời người quá cố về nhà đoàn tụ, ăn Tết cùng con cháu.
Con cháu quét dọn mộ phần, bày biện lễ vật để mời người đã khuất về ăn Tết với gia đình
Bởi vậy, tảo mộ là một nét đẹp văn hóa của đất nước, cũng là một phong tục có ý nghĩa sâu sắc, là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính, sự biết ơn của mình với ông bà, tổ tiên đã khuất. Đây là một dịp để các thế hệ trong gia đình đoàn tụ, giãi bày tâm sự về cuộc sống, tình cảm với người đã khuất khi năm hết Tết đến. Đúng như đạo lý ngàn đời được gìn giữ “ Uống nước nhớ nguồn”, “Chim có tổ, người có tông” của người Việt Nam ta.
XEM THÊM: Mâm ngũ quả ngày Tết: Ý nghĩa, Gồm quả gì? Cách bày đẹp
2. Tảo mộ vào ngày bao nhiêu?
Vào mỗi dịp năm hết Tết đến, người dân Việt Nam dù có đi đâu xa, cũng luôn nhớ và dành thời gian để trở về quê hương để thăm viếng phần mộ của người đã khuất. Hằng năm, cứ khoảng 20 tháng Chạp đến chiều 30 Tết, mỗi gia đình sẽ chọn một ngày để thực hiện nghi lễ tảo mộ. Bởi trong quan niệm tâm linh của người Việt, khi năm mới đến, mọi thứ cần phải được sửa sang cho mới mẻ, chỉn chu, đặc biệt là cho người đã khuất.
Dịp năm hết tết đến hay Tết Thanh minh là dịp dọn dẹp chỉnh trang lại mộ phần cho người đã khuất
Ngoài ra, lễ tảo mộ còn được diễn ra vào dịp tiết Thanh Minh. Tiết Thanh Minh không có ngày cố định, thời gian bắt đầu từ sau khi kết thúc tiết Xuân Phân và khi bắt đầu tiết Cốc Vũ (cuối tháng Hai đầu tháng Ba âm lịch). Đây cũng là dịp một lần nữa con cháu cùng nhau về thăm viếng phần mộ của tổ tiên, dọn dẹp sạch sẽ cỏ, bụi và bày mâm lễ cúng mong tổ tiên phù hộ độ trì cho con cháu có sức khỏe, bình an và may mắn trong năm mới.
3. Những việc cần chuẩn bị và thực hiện khi đi tảo mộ
Khi thực hiện những phần việc liên quan đến mộ phần của người đã khuất, gia đình bạn cần chuẩn bị mọi thứ tươm tất trước khi tiến hành để việc tảo mộ được suôn sẻ, tránh làm mất vận khí, tài lộc của gia đình. Trước khi ra mộ, chúng ta cần chuẩn bị những vật dụng cần thiết như sau:
- Dụng cụ vệ sinh: liềm, dao chặt, chổi, khăn lau,… dùng để quét dọn, lau chùi và làm sạch cây, cỏ mọc dại xung quanh. Cuốc, xẻng để đắp, lấp cho phần mộ được đầy đặn, cuốc để mở đường cho ông bà, tổ tiên về ăn Tết với con cháu.
- Một chai nước vang ngũ vị lớn để lau lại bề mặt mộ một lượt cho thơm sau khi mộ phần đã tươm tất sạch sẽ.
- Túi rác: Đựng rác sau khi dọn dẹp vệ sinh, bảo vệ môi trường xung quanh
- Đồ dùng cá nhân: Mũ, ô, kính râm, nước suối, khăn giấy ướt nếu trời nắng gắt, nhiệt độ cao.
Các gia đình chuẩn bị tươm tất dụng cụ vệ sinh và các lễ vật cúng kiếng khi đi tảo mộ
Bên cạnh đó, việc chuẩn bị lễ vật cúng khi đi tảo mộ cũng cần phải chu đáo, cẩn thận. Danh sách đồ cúng bao gồm:
- Bật lửa, bó hương (tùy số lượng phần mộ mà bạn chuẩn bị cho phù hợp), 1 gói chè/trà khô (loại chè đóng túi nhỏ màu vàng, chuyên dùng cho việc cúng kiếng), 1 đĩa trầu cau, 1 chai nước trắng (nước lọc/nước suối), 1 chai rượu truyền thống như rượu trắng hoặc rượu nếp, 1 gói thuốc lá, 1 cặp đèn cầy, tiền vàng mã, y phục cho người đã khuất.
- Khoảng 3 hoặc 5 cái bánh in hay phẩm oản.
- 1 con gà luộc/1 miếng thịt lợn mồi
- 1 đĩa hoa quả
- 1 đĩa xôi cúng.
- 1 đĩa muối
- 1 đĩa gạo
THAM KHẢO THÊM: Cách bày, trang trí bàn thờ ngày Tết đơn giản, đẹp nhất 2023
4. Văn khấn tảo mộ vào cuối năm và ngày Tết Thanh Minh
Tảo mộ là nghi lễ tâm linh bao đời nay của người Việt, ngoài việc dọn dẹp sạch sẽ, trang hoàng lại mộ phần, dâng lễ vật cúng cho người đã khuất, thì việc giãi bày, mời gọi, khấn vái người đã khuất là một trong những việc vô cùng quan trọng. Trong một năm, người Việt Nam có tới hai dịp để thực hiện nghi lễ tảo mộ và văn khấn dùng cho hai dịp này không giống nhau. Sau đây là hai mẫu văn khấn dành cho tảo mộ cuối năm và tảo mộ Tết Thanh Minh:
Bài cúng tảo mộ cuối năm (cúng chạp mả)
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Kính lạy ngài Kim niên đương cai Lưu Vương hành khiển, Ngũ Ôn Chi Thần, Nguyễn Tào phán quan.
Kính lạy ngài bản cảnh Thành Hoàng Chính vị Đại Vương
Ngài bản xứ Thần Linh Thổ Địa Tôn Thần
Kính lạy các ngài ngũ phương, Ngũ Thổ Long Mạch Tôn Thần. Tiền Chu Tước, Hậu Huyền Vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ cùng liệt vị Tôn Thần cai quản trong xứ này.
Kính lạy hương cụ…………………………………………
Hôm nay là ngày……tháng…….., nhằm tiết cuối đông sắp sang năm mới.
Chúng con là: ………………………………………………………
Sắm sang vật phẩm, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình Tôn Thần, kính rước vong linh gia tiên của chúng con là (tên các vong):…………………………………………………………………
Có phần mộ tại đây về với gia đình………, để cháu con phụng sự trong tết, báo đáp, tỏ lòng hiếu kính.
Cúi xin Tôn Thần phù thùy doãn hứa. Âm dương cách trở, bát nước nén hương hiếu tâm, lòng cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo!
Văn khấn Tết Thanh Minh
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương. Con kính lạy ngài Địa tạng Vương Bồ Tát.
Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái Tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên hành binh, Công tào Phán quan.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương quản cai nơi nghĩa trang.
Con kính lạy Ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa Tôn thần.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ Long Mạch Tôn thần, các ngài Tiền Chu tước, Hậu Huyền vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ cùng liệt vị Tôn Thần cai quản trong nơi nghĩa trang này.
Con kính lạy hương linh cụ:………………
Hôm nay là ngày… tháng Chạp năm Canh Tý, năm cũ sắp qua, năm mới sắp đến.
Tín chủ (chúng) con là:………
Ngụ tại:…………
Chúng con sắm sanh phẩm vật, hương hoa trà quả, kim ngân tài mã, dâng hiến trình cáo Tôn thần, kính rước vong linh bản gia tiên tổ chúng con là:…………… có phần mộ táng tại………… được về với gia đình đón mừng năm mới, để cho cháu con được phụng sự trong tiết xuân thiên, báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính. Cúi xin Tôn thần, Phủ thùy doãn hứa.
Âm dương cách trở
Bát nước nén hương
Thành tâm kính lễ
Cúi xin chứng giám. Phù hộ độ trì
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
(Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam – NXB Văn Hóa Thông tin)
5. Những lưu ý khi đi tảo mộ
Tảo mộ là một nghi lễ trang nghiêm, mỗi gia đình cần phải thực hiện một cách cẩn thận, tươm tất. Để thể hiện sự tôn trọng, lòng thành kính với người đã khuất, gia đình bạn cần lưu ý những điều sau:
- Ăn mặc lịch sự, kín đáo, thái độ nghiêm túc
- Tuyệt đối không đùa cợt, nói quá to, nói tục, chửi bậy khi tảo mộ
- Không nên đi tảo mộ khi trời mưa, ảnh hưởng đến sức khỏe, cũng như việc tiến hành làm lễ không được thuận tiện (không thể đốt đèn cầy, thắp hương, đốt vàng mã), dọn dẹp không được sạch sẽ, tươm tất.
- Gia chủ hoặc người lớn tuổi trong gia đình cần thắp nhang, đèn cầy để xin phép và đọc văn khấn tảo mộ trước khi tiến hành dọn dẹp mộ phần. Khi đợi nhang tàn, con cháu tiến hành dọn dẹp phần mộ. Sau đó thì gia chủ có thể hóa vàng và xin thụ lộc khi nhang cháy được 2/3.
- Tắm giặt sạch sẽ khi đi tảo mộ về để loại bỏ bụi bẩn và hàn khí, bảo vệ sức khỏe.
Cần có thái độ nghiêm túc để bày tỏ lòng thành kính đối với người đã khuất
BẠN QUAN TÂM: 26 cách trang trí nhà ngày Tết Đơn giản, Đẹp, Độc đáo 2023
Tảo mộ là một phong tục thể hiện được lòng thành kính, lòng hiếu thảo của con cháu đối với tổ tiên, người đã khuất. Để gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống bao đời của dân tộc ta, mỗi chúng ta cần tìm hiểu, ghi nhớ và thực hiện những phong tục vô cùng đẹp đẽ ấy. Hy vọng bài viết này có thể giúp các bạn thêm hiểu về Tảo mộ và những điều liên quan.
