Siêu âm vùng cổ chẩn đoán bệnh gì? không sử dụng bức xạ

Siêu âm là một phương pháp hỗ trợ chẩn đoán được sử dụng rộng rãi để “chụp ảnh”  các cơ quan trong cơ thể bằng cách sử dụng sóng âm thanh. Phương pháp này không sử dụng bức xạ ion hóa. Do đó, không có sự phơi nhiễm bức xạ cho bệnh nhân. Bên cạnh sự phát triển các thành tựu về siêu âm ổ bụng, siêu âm tim, siêu âm thai … thì siêu âm vùng cổ cũng đóng góp nhiều giá trị cho y học. 

1. Tổng quát

1.1 Siêu âm là gì?

Siêu âm tạo ra hình ảnh cơ quan bên trong cơ thể bằng cách sử dụng sóng âm. Nó sử dụng một dụng cụ nhỏ được gọi là đầu dò và gel được bôi trực tiếp trên da. Sóng âm tần số cao truyền từ đầu dò qua gel vào trong cơ thể. Đầu dò thu thập các sóng âm dội lại. Máy tính sử dụng những sóng đó để tạo ra hình ảnh.

Siêu âm hình ảnh là một phương pháp không xâm lấn giúp bác sĩ chẩn đoán và điều trị các bệnh lý. Đây là phương pháp an toàn và không đau.

1.2 Cấu tạo sơ bộ và nguyên lý hoạt động cơ bản của máy siêu âm

Máy quét siêu âm bao gồm một bảng điều khiển, màn hình hiển thị video và một hoặc nhiều đầu dò đi kèm. Đầu dò gửi sóng âm tần số cao (không nghe được) vào cơ thể. Sau đó, nó thu các sóng dội trở lại. Các nguyên tắc tương tự như dạng sóng con dơi sử dụng trong tự nhiên.

Bác sĩ siêu âm bôi một lượng nhỏ gel lên vùng cần kiểm tra và đặt đầu dò vào đó. Gel cho phép sóng âm thanh truyền qua lại giữa đầu dò và vùng được kiểm tra. Hình ảnh siêu âm được hiển thị ngay lập tức trên màn hình hiển thị hình ảnh. Máy tính tạo ra hình ảnh dựa trên độ lớn (biên độ), cao độ (tần số) và thời gian để tín hiệu siêu âm quay trở lại đầu dò. Hình ảnh tạo ra còn phụ thuộc vào loại cấu trúc cơ quan và/hoặc mô mà sóng âm truyền qua.

2. Siêu âm vùng cổ kiểm tra những gì?

Bác sĩ sẽ yêu cầu siêu âm cổ nếu họ nghi ngờ có vấn đề hoặc tình trạng bất thường trong động mạch cảnh, hạch bạch huyết hoặc tuyến giáp của bạn. Siêu âm tại vùng cổ giúp đánh giá các yếu tố sau:

2.1 Kiểm tra tình trạng động mạch cảnh

Phát hiện các động mạch cảnh bị tắc nghẽn hoặc hẹp, có thể đánh giá nguy cơ đột quỵ. Từ đó, có thể giúp bác sĩ xác định loại điều trị cần thiết để giảm nguy cơ đột quỵ.

2.2 Kiểm tra, đánh giá tuyến giáp

• Siêu âm được thực hiện để tìm các nốt, khối u trong tuyến giáp. Kết quả siêu âm có thể cho thấy một khối u ở cổ đang phát triển từ tuyến giáp.
• Phát hiện nhân tuyến giáp cần sinh thiết. Nếu cần sinh thiết, chọc hút bằng kim nhỏ có hướng dẫn siêu âm được thực hiện để lấy mô từ nhân để kiểm tra giải phẫu bệnh.
• Hoặc siêu âm để xem sự phát triển của một nhân giáp theo thời gian. Theo dõi sự phát triển của nhân giáp đảm bảo can thiệp kịp thời để nó không phát triển lớn đến mức gây khó chịu cho bệnh nhân.

  

2.3 Kiểm tra hạch bạch huyết

Siêu âm cũng được áp dụng để kiểm tra các hạch bạch huyết:

• Giúp xác định mức độ ung thư hạch.
• Giúp theo dõi quá trình điều trị có hiệu quả hay không.
• Tìm các dấu hiệu có ung thư hạch tái phát sau khi điều trị.

2.4 Tác dụng khác

Siêu âm cũng có thể được sử dụng để hướng dẫn việc đặt ống thông hoặc thiết bị dẫn lưu khác. Điều này giúp đảm bảo vị trí an toàn và chính xác.

3. Ưu điểm và hạn chế

3.1 Ưu điểm của siêu âm vùng cổ

• Hầu hết việc siêu âm là không xâm lấn (không dùng kim tiêm hoặc thuốc tiêm).
• Đôi khi, khám siêu âm có thể tạm thời khó chịu, nhưng không đau.
• Siêu âm rất an toàn và không sử dụng bức xạ.
• Siêu âm cho hình ảnh rõ ràng về các mô mềm mà không hiển thị rõ được trên hình ảnh X quang.
• Siêu âm cung cấp hình ảnh ngay tại thời gian khảo sát. Do đó nó trở thành một công cụ tốt để hướng dẫn các thủ thuật xâm lấn tối thiểu như sinh thiết bằng kim và hút chất lỏng (dịch).

3.2 Hạn chế của siêu âm vùng cổ

• Siêu âm chẩn đoán tiêu chuẩn không có tác dụng có hại cho cơ thể.
• Nếu phát hiện khối bất thường trong tuyến giáp, bác sĩ siêu âm sẽ đánh giá đặc điểm của khối đó. Có những đặc điểm riêng gợi ý một khối u hoặc các nhân giáp ác tính. Trường hợp siêu âm thấy hình ảnh nghi ngờ, bác sĩ cần đề nghị sinh thiết bằng kim nhỏ và soi dưới kính hiển vi để đánh giá thêm.
• Siêu âm không thể đánh giá chức năng tuyến giáp – tức là tuyến giáp hoạt động kém, hoạt động quá mức hay bình thường. Để xác định điều đó, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm hấp thu iod phóng xạ.

4. Bạn cần chuẩn bị gì cho việc siêu âm vùng cổ?

• Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái. Bạn có thể cần phải cởi bỏ tất cả quần áo và đồ trang sức vùng cổ cũng như vùng cần siêu âm khác.
• Bạn có thể được yêu cầu mặc áo choàng trong khi làm thủ thuật nếu có.
• Ngoài ra, bạn không cần chuẩn bị khác.

Khám siêu âm rất nhạy cảm với chuyển động. Nếu đối tượng là một đứa trẻ hiếu động hay quấy khóc, việc siêu âm có thể bị kéo dài. Để đảm bảo việc siêu âm suôn sẻ, bác sĩ sẽ giải thích thủ tục cho trẻ và bố mẹ trước khi thực hiện. Mang theo sách, đồ chơi nhỏ, âm nhạc hoặc trò chơi có thể giúp trẻ phân tâm và khiến bác sĩ siêu âm thuận lợi hơn. Phòng khám siêu âm có thể có tivi. Bạn có thể đề nghị mở kênh yêu thích của con mình.

5. Quá trình siêu âm vùng cổ

Siêu âm vùng cổ thường hoàn thành trong vòng 10 phút – 30 phút. Trong khi khám, bạn có thể phải vươn cổ để giúp bác sĩ siêu âm kiểm tra tuyến giáp và các cơ quan khác của bạn. Nếu bạn bị đau cổ, hãy thông báo cho bác sĩ siêu âm để họ có thể giúp bạn có thể ở tư thế thoải mái nhất.

Khi khám xong, bạn có thể được yêu cầu đợi trong khi xem lại hình ảnh siêu âm và thông báo kết quả.

Sau khi kiểm tra siêu âm, bạn có thể sinh hoạt bình thường trở lại ngay lập tức.

Kết luận

Các cuộc siêu âm kiểm tra tiếp theo có thể cần thiết, đặc biệt với siêu âm vùng cổ. Bởi vì theo khảo sát, các bệnh lý được tại vùng cổ thường diễn biến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng nên khó phát hiện. Các cuộc siêu âm kiểm tra theo dõi là cách tốt nhất để phát hiện, theo dõi và điều trị hợp lý.

Hệ thống y tế Thu Cúc được trang bị dàn máy siêu âm hiện đại, mang lại giá trị chẩn đoán cao.