Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học hóa học gắn với thực tế bộ môn nhằm tăng hứng thú học tập cho học sinh – Luận văn, đồ án, đề tài tốt nghiệp

Để đạt được các mục tiêu của chương trình giáo dục phổthông với mục tiêu là giúp
học sinh: phát triển toàn diện về đạo đức, trí lực, thểchất, thẫm mĩvà các kĩnăng cơbản,
phát triển năng lực cá nhân, tính năng động, sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt
Nam Xã Hội ChủNghĩa, xây dựng tưcách và trách nhiệm công dân; .(Luật giáo dục 2005),
thì yếu tốquyết định đến kết quảgiáo dục là đổi mới phương pháp giáo dục từlối dạy học
truyền thụmột chiều sang dạy học theo “phương pháp dạy học tích cực”. Làm cho “học”là
quá trình kiến tạo: tìm tòi, khám phá, phát hiện, khai thác và xửlí thông tin, Học sinh tự
mình hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất. “Dạy”là quá trình tổchức hoạt động nhận
thức cho học sinh: cách tựhọc, sáng tạo, hợp tác, dạy phương pháp và kĩthuật lao động
khoa học, dạy cách học. Học để đáp ứng những nhu cầu của cuộc sống hiện tại và tương
lai Giúp học sinh nhận thức được những điều đã học cần thiết, bổích cho bản thân và cho
sựphát triển xã hội.
Với bộmôn hóa học mà tính thực nghiệm được gắn liền với các bài giảng hàng ngày
thì việc định hướng đổi mới phương pháp dạy học cũng phải có sựkhác biệt nhiều so với các
môn học khác. Ngoài các phương pháp dạy học tích cực được sửdụng thường xuyên như“
Thảo luận nhóm, Nêu vấn đề.Nhằm nâng cao khảnăng tiếp thu, tính chủ động, sáng tạo
trong học tập bộmôn Hóa học của học sinh thì việc gắn các kiến thức thực tếbộmôn vào các
bài giảng hàng ngày trong giảng dạy Hóa học ởcác trường THPT hiện nay ít được chú trọng,
nếu không nói là bỏquên.
Đối với môn Hóa học : các khái niệm, định luật, các hiện tượng, bản chất hóa học
nhiều khi rất trìu tượng, khó hiểu, khô cứng làm học sinh khó tiếp thu, dễnhàm chán, đặc biệt
với các học sinh có tưduy không tốt sẽcó xu hướng dẫn đến sợbộmôn Hóa học.
Xuất phát từnhững thực tế đó và với kinh nghiệm trong giảng dạy bộmôn hóa học,
tôi nhận thấy đểnâng cao hứng thú học bộmôn Hóa học của học sinh, từ đó dần nâng cao
chất lượng bộmôn Hóa học ởtrường phổthông hiện nay , người giáo viên ngoài phát huy tốt
các phương pháp dạy học tích cực cần khai thác thêm các hiện tượng hóa học thực tiễn trong
đời sống đưa vào bài giảng bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm phát huy tính tích cực,
sáng tạo của học sinh, tạo niềm tin, niềm vui, hứng thú trong học tập bộmôn. Từnhững lí do
đó tôi chọn đềtài: DẠY HỌC HÓA HỌC GẮN VỚI THỰC TẾBỘMÔN NHẰM TĂNG HỨNG
THÚ HỌC TẬP CHO HỌC SINH.

21 trang

|

Chia sẻ: tienduy345

| Lượt xem: 4941

| Lượt tải: 3

Bạn đang xem trước

20 trang

tài liệu Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học hóa học gắn với thực tế bộ môn nhằm tăng hứng thú học tập cho học sinh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2010 – 2011 Gv: Nguyễn Văn Thắng – THPT số 1 Bảo Thắng
Trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lao cai Trang:1
DẠY HỌC HÓA HỌC GẮN VỚI THỰC TẾ BỘ MÔN
NHẰM TĂNG HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO HỌC SINH
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Để đạt được các mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông với mục tiêu là giúp
học sinh: phát triển toàn diện về đạo đức, trí lực, thể chất, thẫm mĩ và các kĩ năng cơ bản,
phát triển năng lực cá nhân, tính năng động, sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt
Nam Xã Hội Chủ Nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; .(Luật giáo dục 2005),
thì yếu tố quyết định đến kết quả giáo dục là đổi mới phương pháp giáo dục từ lối dạy học
truyền thụ một chiều sang dạy học theo “phương pháp dạy học tích cực”. Làm cho “học” là
quá trình kiến tạo: tìm tòi, khám phá, phát hiện, khai thác và xử lí thông tin,Học sinh tự
mình hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất. “Dạy” là quá trình tổ chức hoạt động nhận
thức cho học sinh: cách tự học, sáng tạo, hợp tác,dạy phương pháp và kĩ thuật lao động
khoa học, dạy cách học. Học để đáp ứng những nhu cầu của cuộc sống hiện tại và tương
laiGiúp học sinh nhận thức được những điều đã học cần thiết, bổ ích cho bản thân và cho
sự phát triển xã hội.
Với bộ môn hóa học mà tính thực nghiệm được gắn liền với các bài giảng hàng ngày
thì việc định hướng đổi mới phương pháp dạy học cũng phải có sự khác biệt nhiều so với các
môn học khác. Ngoài các phương pháp dạy học tích cực được sử dụng thường xuyên như “
Thảo luận nhóm, Nêu vấn đề…Nhằm nâng cao khả năng tiếp thu, tính chủ động, sáng tạo
trong học tập bộ môn Hóa học của học sinh thì việc gắn các kiến thức thực tế bộ môn vào các
bài giảng hàng ngày trong giảng dạy Hóa học ở các trường THPT hiện nay ít được chú trọng,
nếu không nói là bỏ quên.
Đối với môn Hóa học : các khái niệm, định luật, các hiện tượng, bản chất hóa học
nhiều khi rất trìu tượng, khó hiểu, khô cứng làm học sinh khó tiếp thu, dễ nhàm chán, đặc biệt
với các học sinh có tư duy không tốt sẽ có xu hướng dẫn đến sợ bộ môn Hóa học.
Xuất phát từ những thực tế đó và với kinh nghiệm trong giảng dạy bộ môn hóa học,
tôi nhận thấy để nâng cao hứng thú học bộ môn Hóa học của học sinh, từ đó dần nâng cao
chất lượng bộ môn Hóa học ở trường phổ thông hiện nay , người giáo viên ngoài phát huy tốt
các phương pháp dạy học tích cực cần khai thác thêm các hiện tượng hóa học thực tiễn trong
đời sống đưa vào bài giảng bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm phát huy tính tích cực,
sáng tạo của học sinh, tạo niềm tin, niềm vui, hứng thú trong học tập bộ môn. Từ những lí do
đó tôi chọn đề tài: DẠY HỌC HÓA HỌC GẮN VỚI THỰC TẾ BỘ MÔN NHẰM TĂNG HỨNG
THÚ HỌC TẬP CHO HỌC SINH.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Xây dựng hệ thống một số hiện tượng hóa học thực tiễn cho các bài giảng trong
chương trình Hóa học THPT.
Vận dụng hệ thống các hiện tượng đã xây dựng để dạy học Hóa học trong chương
trình Hóa học phổ thông, nhằm giáo dục ý thức và tăng hứng thú học tập bộ môn cho học
sinh.
III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
III.1. ĐỐI TƯỢNG:
Quá trình dạy học môn hóa học lớp 10A1. 11A1, 12A1, 12A2 và Đội tuyển học sinh
giỏi của trường THPT số 1 Bảo Thắng.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2010 – 2011 Gv: Nguyễn Văn Thắng – THPT số 1 Bảo Thắng
Trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lao cai Trang:2
Các phương pháp dạy học tích cực, phương pháp tích hợp môi trường, kĩ năng vận
dụng kiến thức trong học tập và liên hệ thực tiễn của bộ môn hóa học.
III.2. PHẠM VI:
Các bài dạy trong chương trình hóa học lớp 11, lớp 12 và bồi dưỡng học sinh giỏi.
IV. CƠ SỞ KHOA HỌC
Nếu vận dụng tốt hệ thống các hiện tượng hóa học thực tiễn vào bài giảng trong
chương trình dạy học bộ môn Hóa học ở trường phổ thông sẽ làm tăng ý nghĩa thực tiễn của
môn học, làm cho các bài học trở nên hấp dẫn và lôi cuốn học sinh hơn. Đồng thời góp phần
năng cao năng lực nhận thức, tự học, tích cực chủ động học tập của học sinh. Điều đó làm
tăng hứng thú học tập mang lại kết quả học tập bộ môn cao hơn.
V. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu cơ sở lí luận việc đổi mới chương trình giáo dục môn hóa, phương pháp
đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, tích hợp
Nghiên cứu chương trình sách giáo khoa, sách giáo viên hóa học phổ thông.Mục tiêu
chương trình hóa học phổ thông ( chủ yếu là trung học phổ thông ) để sưu tầm và xây dựng
hệ thống một số hiện tượng hóa học phát huy tính tích cực, chủ động tư duy cho học sinh
nhằm tăng hứng thú, say mê học tập bộ môn.
VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu luật giáo dục về đổi mới chương trình, phương pháp dạy học,..
Các tài liệu về lí luận dạy học, phương pháp dạy học tích cực bộ môn hóa.
Sưu tầm, liệt kê các hiện tượng hóa học thực tiễn áp dụng cho một số bài dạy cụ thể ở
chương trình hóa học trung học phổ thông.
VII. CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI:
Đề tài này gồm 03 phần chính
A. Phần mở đầu
B. Phần nội dung
C. Phần kết kuận chung
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2010 – 2011 Gv: Nguyễn Văn Thắng – THPT số 1 Bảo Thắng
Trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lao cai Trang:3
B. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC SỬ DỤNG CÁC HIỆN TƯỢNG HÓA HỌC
THỰC TIỄN VÀO BÀI DẠY HÓA HỌC TĂNG HỨNG THÚ, SAY MÊ VÀ Ý THỨC
HỌC TẬP BỘ MÔN.
I.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ:
Đối với học sinh THPT các em chưa có nhiều định hướng nghề nghiệp cho tương lai
nên ý thức học tập các bộ môn chưa cao, các em chỉ thích môn nào mình học có kết quả cao
hoặc thích giáo viên nào thì thích học môn đó. Người giáo viên dạy hóa học phải biết nắm
tâm lý và đặc điểm lứa tuổi của học sinh, trong đó phương pháp dạy học bằng cách khai thác
các hiện tượng hóa học thực tiễn trong tự nhiên và trong đời sống hàng ngày để các em thấy
môn hóa học rất gần gũi với các em. Giáo viên phải tổ chức được các hoạt động tự lực học
tập cho học sinh theo những cơ sở lí luận sau:
I.1.1: Tổ chức hoạt động hướng dẫn học sinh học tập theo hướng tích hợp:
Với sự bùng nổ của các thành tựu khoa học trong các lĩnh vực: Vật lí, Sinh học, Hóa
họcnên chương trình đào tạo cũng được phân chia thành các mảng kiến thức tương đối tách
rời, cô lập với những khái niệm chi tiết khó nhớ. Xu hướng hiện nay trong dạy học hóa học
nói riêng và trong các lĩnh vực khoa học nói chung, người ta cố gắng trình bày cho học sinh
thấy mối quan hệ hữu cơ của các lĩnh vực không những của hóa học với nhau mà còn giữa
các ngành khoa học khác nhau như: sinh học, hóa học, toán học, vật lí,
Khi dạy kiến thức hóa học bất kể từ lĩnh vực nào: cấu tạo nguyên tử, phương trình hóa
học, dung dịchđều liên quan đến kiến thức vật lí hay nhiều hiện tượng thiên nhiên, hoặc
kiến thức hóa hữu cơ: gluxit, lipit, protein,đều liên quan đến kiến thức sinh học, nên khi sử
dụng những câu hỏi mở rộng theo hướng tích hợp sẽ làm cho học sinh chủ động tìm tòi câu
trả lời, đồng thời thấy được sự liên hệ giữa các môn học với nhau.
Ví dụ: khi học vật lí ta giải thích hiện tượng: càng lên cao thì không khí càng loãng dựa vào
lực hút của trái đất, thì với hóa học các em sẽ hiểu rõ hơn là do khối lượng mol các khí nặng
nhẹ khác nhau nên bị hút mạnh yếu khác nhau, khí oxi có khối lượng mol nặng hơn so với
khối lượng mol của không khí nên tập trung bên dưới, tầng trên chỉ còn lại các khí có khối
lượng mol nhỏ như: H2, ..ít khí oxi nên không khí loãng.
Tuy nhiên để dạy theo cách tích hợp như trên, người giáo viên phải biết chọn những
vấn đề quan trọng, mấu chót nhất của chương trình để giảng dạy còn phần kiến thức dễ hiểu
nên hướng dẫn học sinh về nhà đọc SGK hoặc các tài liệu tham khảo. Ngoài ra giáo viên phải
chọn lựa các hiện tượng thực tiễn phù hợp với nội dung bài mới tăng hứng thú, say mê học
tập, tìm hiểu bộ môn.
Nếu người giáo viên kết hợp tốt phương pháp dạy học tích hợp sử dụng các hiện tượng
thực tiễn, ngoài giúp học sinh chủ động, tích cực say mê học tập còn lồng ghép được các nội
dung khác nhau như: bảo vệ môi trường, chăm sóc và bảo vệ sức khỏe con người thông qua
các kiến thức thực tiễn đó. Đây cũng là hướng đi mà ngành giáo dục nước ta đang đẩy mạnh
trong các năm gần đây.
I.1.2: Tổ chức hoạt động hướng dẫn học sinh cách thiết lập sự liên hệ các nội
dung học với thực tiễn.
Học sinh thấy hứng thú và dễ ghi nhớ bài hơn nếu trong quá trình dạy và học giáo viên
luôn có định hướng liên hệ thực tế giữa các kiến thức sách giáo khoa với thực tiễn đời sống
hàng ngày. Rất nhiều kiến thức hóa học có thể liên hệ được với các hiện tượng tự nhiên xung
quanh chúng ta.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2010 – 2011 Gv: Nguyễn Văn Thắng – THPT số 1 Bảo Thắng
Ví dụ: Vì sao ta để muối thô trong lọ không có nắp khi sử dụng lại dễ bị chảy nước?
Giải thích: Muối ăn có thành phần chính là natri clorua ngoài ra còn có một số muối khác
như magie clorua. Chính MgCl2 rất ưa nước, nó hấp thụ nước trong không khí và cũng rất dễ
tan trong nước.
I.1.3: Tổ chức hoạt động hướng dẫn học sinh thông qua các tình huống giả định
bằng các hiện tượng thực tiễn.
Trong quá trình dạy học nếu ta chỉ áp dụng một kiểu dạy thì học sinh sẽ nhàm chán.
Giáo viên có thể áp dụng nhiều phương pháp dạy học lồng ghép vào nhau, trong đó hình thức
giảng dạy bằng cách đưa ra các tình huống giả định kèm vào các phương pháp dạy để học
sinh tranh luận vừa phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh vừa tạo được môi trường
thoải mái để các em trao đổi từ đó giúp học sinh thêm yêu thích môn học hơn.
Ví dụ: Khi học về axetilen, GV có thể đưa ra tình huống:
Vì sao ném đất đèn xuống ao làm cá chết ? HS sẽ nhanh chóng trả lời đó là đất đèn có
thành phần chính là canxi cacbua CaC2, khi tác dụng với nước sinh ra khí axetilen và canxi
hiđroxit:
CaC2 + 2H2O C→ 2H2 + Ca(OH)2
Tuy nhiên nếu hỏi chất nào làm cá chết thì học sinh không dễ giải thích được: Axetilen có thể
tác dụng với nước tạo ra anđehit axetic, chính chất này làm tổn thương đến hoạt động hô hấp
của cá vì vậy có thể làm cá chết.
Tình huống mang tính thách đố như vậy sẽ kích thích học sinh học tập và thi đua nhau
tìm câu trả lời. Các em sẽ nhớ kiến thức lâu hơn.
I. 2: MỘT SỐ HÌNH THỨC ÁP DỤNG CÁC HIỆN TƯỢNG THỰC TIỄN
TRONG TIẾT DẠY:
I.2.1: ĐẶT TÌNH HUỐNG VÀO BÀI MỚI
Tiết dạy có gây sự chú ý của học sinh hay không nhờ vào người hướng dẫn (giáo viên)
rất nhiều. Trong đó phần mở đầu đặc biệt quan trọng, nếu ta biết đặc ra một tình huống thực
tiễn hoặc một tình huống giả định yêu cầu học sinh cùng tìm hiểu, giải thích qua bài học sẽ
cuống hút được sự chú ý của học sinh trong tiết dạy.
I.2.2: LỒNG GHÉP TÍCH HỢP MÔN TRƯỜNG TRONG BÀI DẠY
Vấn đề môi trường: nước, không khí, đất,…đang được con người nhắc đến rất nhiều.
Trong cuộc sống hằng ngày các hiện tượng thường xuyên bất gặp như: nước thải của một ao
cá, chuồng heo, chuồng vịt…; khói bụi của các nhà máy xay lúa, các lò gạch, các cánh đồng
sau thu hoạch,… có liên quan gì đến những diễn biến bất thường của thời tiết hiện nay không.
Giáo viên dạy học bộ môn hóa có thể lồng ghép các hiện tượng đó vào phần sản xuất các
chất, hay ứng dụng của một số chất… Ngoài việc gây sự chú ý của học sinh trong tiết dạy còn
giáo dục ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường cho từng học sinh. Tùy vào thực trạng của
từng địa phương mà ta lấy các hiện tượng cho cụ thể và gần gủi với các em.
I.2.3: LIÊN HỆ THỰC TẾ TRONG BÀI DẠY
Khi học xong vấn đề gì học sinh thấy có ứng dụng thực tiễn cho cuộc sống thì các em
sẽ chú ý hơn, tìm tòi, chủ động tư duy để tìm hiểu, để nhớ hơn. Do đó mỗi bài học giáo viên
đưa ra được một số ứng dụng thực tiễn sẽ lôi cuốn được sự chú ý của học sinh.
Giáo viên cũng cần chú ý khi sử dụng các hiện tượng hóa học thực tiễn nên khéo léo
trong giải thích vấn đề, vì cấp độ bộ môn hóa ở THCS chưa tìm hiểu sâu quá trình diễn biến
của sự việc hay hiện tượng. Do đó giáo viên phải biết lựa chọn cách giải thích cho phù hợp,
nếu học sinh tỏ ra tìm tòi hơn chúng ta có thể khích lệ, mở ra hướng giáo dục vai trò quan
trọng của bộ môn mà các em sẽ được tìm hiểu ở các cấp cao hơn.
Trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lao cai Trang:4
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2010 – 2011 Gv: Nguyễn Văn Thắng – THPT số 1 Bảo Thắng
Chương II: HỆ THỐNG CÁC HIỆN TƯỢNG HÓA HỌC THỰC TIỄN DÙNG CHO
CÁC BÀI GIẢNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC PHỔ THÔNG.
II.1: Hệ thống các hiện tượng sử dụng trong những bài giảng về : CÁC HỢP
CHẤT VÔ CƠ
Câu 1: Tại sao khi cho vôi sống vào nước, ta thấy khói bóc lên mù mịt, nước vôi như bị sôi
lên và nhiệt độ hố vôi rất cao có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của người và động vật.
Do đó cần tránh xa hố đang tôi vôi hoặc sau khi tôi vôi ít nhất 2 ngày ?
Giải thích: Khi tôi vôi đã xảy ra phản ứng tạo thành canxi hiđroxit:
CaO + H2O Ca(OH)→ 2
Phản ứng này tỏa rất nhiều nhiệt nên làm nước sôi lên và bốc hơi đem theo cả những hạt
Ca(OH)2 rất nhỏ tạo thành như khói mù trắng. Do nhiệt tỏa ra nhiều nên nhiệt độ của hố vôi
rất cao. Do đó người và động vật cần tránh xa hố vôi để tránh rơi xuống hố vôi tôi sẽ gây
nguy hiểm đến tánh mạng.
Áp dụng: Giáo viên có thể đặt câu hỏi trên cho phần đặt vấn đề vào bài ở Bài 31: Một số hợp
chất quan trọng của kim loại kiềm thổ – Hóa 12.
Câu 2: “Hiện tượng mưa axit” là gì ? Tác hại như thế nào ?
Giải thích: – Khí thải công nghiệp và khí thải của các động cơ đốt trong (ô tô, xe máy) có
chứa các khí SO2, NO, NO2,Các khí này tác dụng với oxi O2 và hơi nước trong không khí
nhờ xúc tác oxit kim loại (có trong khói, bụi nhà máy) hoặc ozon tạo ra axit sunfuric H2SO4
và axit nitric HNO3.
2SO2 + O2 + 2H2O → 2H2SO4
2NO + O2 → 2NO2
4NO2 + O2 + 2H2 O → 4HNO3
Axit H2SO4 và HNO3 tan vào nước mưa tạo ra mưa axit. Vai trò chính của mưa axit là H2SO4
còn HNO3 đóng vai trị thứ hai.
– Hiện nay mưa axit là nguồn ô nhiễm chính ở một số nơi trên thế giới. Mưa axit làm
mùa màng thất thu và phá hủy các công trình xây dựng, các tượng đài làm từ đá cẩm thạch,
đá vôi, đá phiến (các loại đá này thành phần chính là CaCO3):
CaCO3 + H2SO4 → CaSO4 + CO2↑ + H2O
CaCO3 + 2HNO3 → Ca(NO3)2 + CO2↑ + H2O
Áp dụng: Ngày nay hiện tượng mưa axit và những tác hại của nó đă gây nên những hậu quả
nghiêm trọng, đặc biệt là ở những nước công nghiệp phát triển. Vấn đề ô nhiễm môi trường
luôn được cả thế giới quan tâm. Việt Nam chúng ta đang rất chú trọng đến vấn đề này. Do
vậy mà giáo viên phải cung cấp cho học sinh những hiểu biết về hiện tượng mưa axit cũng
như tác hại của nó nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Cụ thể giáo viên có thể đặt câu
hỏi trên liên hệ tích hợp môi trường trong các bài :Hợp chất của Nitơ- Hóa 11, Hợp chất của
Lưu huỳnh – Hóa 10.
Câu 3: Axit clohiđric có vai trò như thế nào đối với cơ thể ?
Giải thích: Axit clohiđric có vai trò rất quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể.
Trong dịch dạ dày của người có axit clohiđric với nồng độ khoảng chừng 0,0001 đến 0,001
mol/l (có độ pH tương ứng với là 4 và 3). Ngoài việc hòa tan các muối khó tan, nó còn là chất
xúc tác cho các phản ứng phân hủy các chất gluxit (chất đường, bột) và chất protein (đạm)
thành các chất đơn giản hơn để cơ thể có thể hấp thụ được.
Lượng axit trong dịch dạ dày nhỏ hơn hay lớn hơn mức bình thường đều gây bệnh cho
người. Khi trong dịch dạ dày có nồng độ axit nhỏ hơn 0,0001 mol/l (pH>4,5) người ta mắc
bệnh khó tiêu, ngược lại nồng độ axit lớn hơn 0,001 mol/l (pH<3,5) người ta mắc bệnh ợ
Trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lao cai Trang:5
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2010 – 2011 Gv: Nguyễn Văn Thắng – THPT số 1 Bảo Thắng
chua. Một số thuốc chữa đau dạ dày chứa muối hiđrocacbonat NaHCO3 (còn gọi là thuốc
muối) có tác dụng trung hòa bớt lượng axit trong dạ dày.
NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2 + H2O
Áp dụng: Nhu cầu ngày càng cao của con người kéo theo nhu cầu ăn uống ngày càng đa
dạng, phong phú. Vấn đề ăn uống ảnh hưởng dạ dày ngày càng tăng. Giáo viên có thể đưa
vấn đề này trong phần ứng dụng của axit clohiđric bài : Axit HCl và muối clorua – Hóa 10
Câu 4: Vì sao không nên đổ nước vào axit sunfuric đậm đặc mà chỉ có thể đổ axit sunfuric
đậm đặc vào nước ?
Giải thích: Trong bất kì quuyển sách hóa học nào cũng ghi câu sau để cảnh báo bạn đọc: “
Trong bất kì tình huống nào cũng không được đổ nước vào axit sunfuric đậm đặc, mà chỉ
được đổ từ từ axit sunfuric đặc vào nước”. Vì sao vậy ?
Khi axit sunfuric gặp nước thì lập tức sẽ có phản ứng hóa học xảy ra, đồng thời sẽ tỏa
ra một nhiệt lượng lớn. Axit sunfuric đặc giống như dầu và nặng hơn trong nước. Nếu bạn
cho nước vào axit, nước sẽ nổi trên bề mặt axit. Khi xảy ra phản ứng hóa học, nước sôi mãnh
liệt và bắn tung tóe gây nguy hiểm.
Trái lại khi bạn cho axit sunfuric vào nước thì tình hình sẽ khác: axit sunfuric đặc
nặng hơn nước, nếu cho từ từ axit vào nước, nó sẽ chìm xuống đáy nước, sau đó phân bố đều
trong toàn bộ dung dịch. Như vậy khi có phản ứng xảy ra, nhiệt lượng sinh ra được phân bố
đều trong dung dịch, nhiệt độ sẽ tăng từ từ không làm cho nước sôi lên một cách quá nhanh.
Một chú ý thêm là khi pha loãng axit sunfuric bạn luôn luôn nhớ là “ phải đổ từ từ ”
axit vào nước và không nên pha trong các bình thủy tinh. Bởi vì thủy tinh sẽ dễ vở khi tăng
nhiệt độ khi pha.
Áp dụng: Vấn đề an toàn khi làm thí nghiệm được đặt lên hàng đầu trong những tiết dạy có
sử dụng hóa chất. Đặc biệt khi tiếp xúc với axit H2SO4 đặc thì rất nguy hiểm. Giáo viên có
thể đặt câu hỏi trên cho học sinh trả lời về cách pha loãng axit H2SO4 khi dạy phần tính chất
vật lí của axit sunfuric đặc trong bài : Axit sunfuric – Hóa 10.
Câu 5: Vì sao khi ăn trái cây không nên đánh răng ngay ?
Giải thích: Vì chất chua (tức axit hữu cơ) có trong trái cây sẽ kết hợp với những thành phần
trong thuốc đánh răng theo bàn chảy sẽ tấn công các kẽ răng và gây tổn thương cho lợi. Bởi
vậy người ta đợi đến khi nước bọt trung hòa lượng axit trong trái cây nhất là táo, cam, nho,
chanh
Áp dụng: Giáo viên có thể đặt câu hỏi trên cho phần mở rộng tính chất hóa học của axit khi
tác dụng với bazơ tạo phản ứng trung hòa bài3:Axit, Bazơ, muối – Hóa 11
Câu 6: Vì sao nước rau muống đang xanh khi vắt chanh vào thì chuyển sang màu đỏ ?
Giải thích: Có một số chất hóa học gọi là chất chỉ thị màu, chúng làm cho dung dịch thay đổi
khi độ axit thay đổi. Trong rau muống (và vài loại rau khác) có chấy chỉ thị màu này, trong
chanh có 7% axit xitric. Vắt chanh vào nước rau làm thay đổi độ axit, do đó làm thay đổi màu
của nước rau. Khi chưa vắt chanh nước rau muống màu xanh lét là chứa chất kiềm.
Áp dụng: Giáo viên có thể đặt câu hỏi trên cho phần mở rộng tính chất hóa học của axit khi
tác dụng với quỳ tím ở bài về Tính chất của Axit ở Hóa 10. Hóa 11, Hóa hữu cơ 12
Câu 7: Vì sao bôi vôi vào chỗ ong, kiến đốt sẽ đỡ đau ?
Giải thích: Do trong nọc của ong, kiến, nhện (và một số con khác) có axit hữu cơ tên là axit
fomic (HCOOH). Vôi là chất bazơ nên trung hòa axit làm ta đỡ đau.
Áp dụng: Giáo viên có thể đặt câu hỏi trên cho phần mở rộng tính chất hóa học của Axit
cacboxylic ở Bài :Tính chất hóa học của axit cacboxylic- Hóa 12.
Câu 8: Tại sao khi tô vôi lên tường thì lát sau vôi khô và cứng lại ?
Trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lao cai Trang:6
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2010 – 2011 Gv: Nguyễn Văn Thắng – THPT số 1 Bảo Thắng
Giải thích: Vôi là canxi hiđroxit, là chất tan ít trong nước nên khi cho nước vào tạo dung
dịch trắng đục, khi tô lên tường thì Ca(OH)2 nhanh chống khô và cứng lại vì tác dụng với
CO2 trong không khí theo phương trình:
Ca(OH)2 + CO2 CaCO→ 3 ↓+ H2O↑
Áp dụng: Giáo viên có thể đặt câu hỏi trên cho phần mở rộng tính chất hóa học của canxi
hiđroxit ở Bài :Một số hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ- Hóa 12.
Câu 9: Tại sao những người có thối quen ăn trầu thì luôn có lợi và hàm răng chắc khỏe?
Giải thích: Trong miếng trầu có vôi Ca(OH)2 chứa Ca2+ và OH- làm cho quá trình tạo men
răng (Ca5(PO4)3OH) xảy ra thuận lợi:
5Ca2+ + 3PO43- + OH- Ca5(PO4)3OH
Chính lớp men này chống