Quy định pháp luật khi sử dụng lao động trẻ em dưới 15 tuổi

Quy định pháp luật khi sử dụng lao động trẻ em dưới 15 tuổi

Lao động trẻ em dưới 15 tuổi được quy định trong Bộ Luật lao động năm 2019 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Lao động trẻ em là gì? Lao động trẻ em được hiểu là người sử dụng lao động sử dụng người lao động dưới 16 tuổi.

Điều 1 Luật Trẻ em năm 2016 quy định người dưới 16 tuổi là trẻ em.

Ở nước ta hiện nay việc chủ lao động sử dụng lao động trẻ em dưới 15 tuổi không còn quá xa lạ mà dường như ngày càng phổ biến. Mọi chuyện tưởng chừng như rất bình thường khi bên sử dụng lao động đồng ý tuyển dụng và bên lao động dưới 15 tuổi tự nguyện xin được vào làm việc. Tuy nhiên, vấn đề cần quan tâm ở đây là khi tuyển dụng lao động, người sử dụng lao động thường không thực hiện đúng những quy định pháp luật về việc sử dụng lao động là người dưới 15 tuổi, dẫn đến tình trạng nhiều trẻ em lao động là người chưa thành niên bị buộc phải làm những công việc nặng nhọc, nguy hiểm không phù hợp với độ tuổi hay làm thêm giờ với mức lương thấp…..

>>> Tư vấn luật miễn phí

Để tránh trường hợp người sử dụng lao động lạm dụng sự non nớt và chưa hiểu biết pháp luật của các em, Bộ luật Lao động năm 2019 và các văn bản hướng dẫn cũng đã có những quy định cụ thể khi người lao động dưới 15 tuổi ký kết hợp đồng lao động với người sử dụng lao động.

Tại khoản 3 Điều 143 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định về độ tuổi lao động trẻ em dưới 15 tuổi như sau: “ Người từ đủ 13 tuổi đến chưa đủ 15 tuổi chỉ được làm công việc nhẹ theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành.”

Cụ thể, Thông tư số 09/2020/TT-BLĐTBXH quy định về danh mục công việc nhẹ người từ đủ 13 tuổi đến chưa đủ 15 tuổi được làm:

Theo Thông tư này thì những công việc sau đây, người sử dụng lao dộng sẽ được nhận người lao động từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi vào làm việc: Biễu diễn nghệ thuật; Vận động viên thể thao; Lập trình máy tính; Các nghề truyền thống chấm men gốm, cưa vỏ trai, làm giấy dó, làm nón lá, chấm nón, dệt chiếu, làm trống, dệt thổ cẩm, thêu thổ cẩm, làm bún gạo, làm miến, làm giá đỗ, làm bánh đa, dệt tơ tằm, se sợi hoa sen, vẽ tranh sơn mài, se nhang, làm vàng mã (trừ các công đoạn có sử dụng hóa chất độc hại như sơn ta, hóa chất tẩy rửa, hóa chất dùng để ướp màu, hóa chất tạo mùi, tạo tàn nhang cong; Các nghề thủ công mỹ nghệ như thêu ren, mộc mỹ nghệ, làm lược sừng, làm tranh dân gian (tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống…), nặn tò he, làm tranh khắc gỗ, biểu tranh lụa, nhặt vỏ sò, điệp để gắn trên tranh mỹ nghệ, mài đánh bóng tranh mỹ nghệ, xâu chuỗi tràng hạt kết cườm, đánh bóng trang sức mỹ nghệ, làm rối búp bê, làm thiếp mừng các sản phẩm từ giấy nghệ thuật trang trí trên thiếp mừng, làm khung tranh mô hình giấy, hộp giấy, túi giấy; Đan lát, làm các đồ gia dụng, đồ thủ công mỹ nghệ từ nguyên liệu tự nhiên như: mây, tre, nứa, dừa, chuối, bèo lục bình, đay, cói, quế, guột, đót, lá nón; Gói nem, gói kẹo, gói bánh(trừ việc vận hành hoặc sử dụng các máy, thiết bị, dụng cụ đóng gói); Nuôi tằm; Làm cỏ vườn rau sạch, thu hoạch rau, củ, quả sạch theo mùa; Chăn thả gia súc tại nông trại, phụ gỡ lưới cá, đan lưới cá, phơi khô thủy sản; Cắt chỉ, đơm nút, thùa khuyết, đóng gói vào hộp các sản phẩm dệt thủ công.

Cũng theo Thông tư này thì để làm được những công việc trên, lao động ở trẻ em phải có đủ sức khoẻ phù hợp với công việc theo xác nhận của Trung tâm y tế cấp huyện hoặc phòng khám bệnh viện đa khoa; có giấy cam kết và đồng ý theo dõi của cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp; có sơ yếu lý lịch của trẻ em đã được xác nhận của chính quyền địa phương… Đồng thời, phải tuân thủ các quy định tại Điều 145 của Bộ luật Lao động 2019 là khi sử dụng người lao động chưa đủ 15 tuổi, người sử dụng lao động phải giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người chưa đủ 15 tuổi và người đại diện theo pháp luật của người đó; Bố trí giờ làm việc không ảnh hưởng đến thời gian học tập của người chưa đủ 15 tuổi;  Phải có giấy khám sức khỏe của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền xác nhận sức khỏe của người chưa đủ 15 tuổi phù hợp với công việc và tổ chức kiểm tra sức khỏe định kỳ ít nhất một lần trong 06 tháng; Bảo đảm điều kiện làm việc, an toàn, vệ sinh lao động phù hợp với lứa tuổi

Thời giờ làm việc của người chưa đủ 15 tuổi không được quá 04 giờ/ngày và 20 giờ/tuần.

Trong trường hợp khi tuyển dụng lần đầu người chưa đủ 15 tuổi vào làm việc phải thông báo bằng văn bản về Sở Lao động – Thương binh và Xã hội nơi cơ sở đặt trụ sở chính. Bên cạnh đó, hằng năm phải báo cáo việc sử dụng người dưới 15 tuổi làm việc cùng với báo cáo công tác an toàn lao động, vệ sinh lao động về Sở Lao động – Thương binh và Xã hội.

Pháp luật cũng quy định những chế tài đối với các hành vi vi phạm về việc sử dụng người lao động là người chưa đủ 15 tuổi tại Điều 29 Nghị định 12/2022/NĐ-CP:

• Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có hành vi không lập sổ theo dõi riêng hoặc có lập sổ theo dõi riêng nhưng không ghi đầy đủ nội dung theo quy định tại khoản 3 Điều 144 của Bộ luật Lao độngkhi sử dụng lao động chưa thành niên hoặc không xuất trình sổ theo dõi khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu;
• Ngoài ra, khi sử dụng lao động trẻ em là người chưa đủ 15 tuổi mà không ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người đại diện theo pháp luật, sử dụng lao động chưa thành niên làm việc quá thời giờ làm việc quy định hoặc sử dụng người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm, trừ một số nghề, công việc được pháp luật cho phép sẽ bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 25 triệu đồng.
• Trường hợp sử dụng lao động là người chưa đủ 15 tuổi làm công việc, tại nơi làm việc bị cấm sử dụng lao động chưa thành niên (như mang, vác, sản xuất, sử dụng hoặc vận chuyển hóa chất, khí gas, chất nổ; nấu, thổi, đúc, hàn kim loại; lặn biển, đánh bắt cá xa bờ…) hoặc sử dụng người dưới 15 tuổi làm công việc ngoài danh mục được pháp luật cho phép thì cá nhân, tổ chức vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 75 triệu đồng.

Từ những quy định trên, mỗi cá nhân, tổ chức khi sử dụng lao động chưa đủ 15 tuổi phải có ý thức tuân thủ đúng quy định pháp luật về lao động. Các cơ quan chức năng cũng cần phải tích cực kiểm tra, nắm tình hình địa bàn mình quản lý để kịp thời phát hiện hành vi vi phạm và xử lý các đối tượng vi phạm theo quy định pháp luật, tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật về lao động, việc làm cho mọi người dân, nhất là người dân ở vùng nông thôn.

Luật Phamlaw.

4.3