Ốc đá: Đặc điểm, tập tính sinh sản và những món ăn ngon

Ở Việt Nam có rất nhiều loại ốc khác nhau, trong đó không thể bỏ qua ốc đá rất được yêu thích bởi hương vị đặc biệt. Nhiều người có thể vẫn có xa lạ với cái tên này. Chính vì vậy bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về đặc điểm và cách nấu những món ăn từ loài ốc này.

Ốc đá là gì?

Ốc đá là loại ốc sống ở nước ngọt còn có tên gọi khác là ốc suối hoặc ốc thuốc, chúng sống ở dưới mặt nước và thở bằng mang. Loài ốc này đẻ trứng, sống trong các hang đá suối trên núi cao hoặc khe suối và ăn thực vật nhỏ dưới nước.

Mới nhìn qua có thể thấy ốc đá giống như ốc bươu nhưng thực chất không phải, loại ốc này hiếm hơn rất nhiều. Chỉ vào khoảng tháng 5 đến tháng 8 dương lịch mới thấy chúng xuất hiện, muốn tìm được phải đi thật sớm đến những khu rừng sâu tìm ở các khe đá của con suối. Ở Việt Nam, vùng núi Tây Bắc là nơi có nhiều nhất.

Nếu muốn bắt được ốc đá nên đi vào thời điểm sau khi mưa lớn, lúc này ốc sẽ trồi lên các mặt đá và người bắt sẽ dễ dàng nhặt ốc mang về. Chỉ sau một ngày mưa nếu không có ai bắt, chúng sẽ chui xuống dưới đất sâu của suối và ẩn mình dưới đó.

Về đặc điểm

Ốc đá có hình dáng tương tự ốc bươu, ốc nhồi nhưng phần đuôi tròn hơn, thân màu vàng vỏ cứng màu đen hoặc nâu đậm. Chiều dài của ốc từ 4 đến 7cm, nhiều con chỉ to hơn đầu đũa với màu đen trũi nhưng mình óng ánh. Ngoài ra có một số con rất giống ốc núi bà Đen, chúng phát triển theo chiều ngang, to bằng đốt ngón tay và có màu trắng sữa. 

Ốc đá có vỏ rất dày và cứng, phần ruột to, do chúng ăn các loại lá cây và thảo dược ở rừng nên khi ăn có mùi thuốc quý vô cùng thơm. Phần thịt mềm và ngọt có màu trắng, vị rất béo và ăn giòn tan. Đây là đặc sản được rất nhiều người yêu thích mỗi khi đến với vùng núi Tây Bắc.

Về tập tính sinh sống

Loài ốc đá rất quý hiếm bởi vì không phải sống ở ruộng, những nơi đồng bằng như ốc bươu. Do đó tập tính sinh sống và sinh sản của chúng cũng vô cùng thú vị.

Tập tính sinh sống của ốc đá

Ốc đá chỉ xuất hiện ở những khu rừng rậm, có nhiều cây cối và ẩm thấp, thường chui ra nơi ẩn nấp sau cơn mưa để ăn lá cây rơi xuống. Thông thường chúng sẽ xuất hiện vào đầu mưa mưa khi rừng núi ẩm ướt vào khoảng tháng 4 đến tháng 9 âm lịch và biến mất sau đó. Ốc bám chặt ở những hốc đá nằm dưới vũng nước, khe suối hoặc những tảng đá ven bờ suối để ăn rong rêu. 

Ở nước ta, ốc đá thường có nhiều ở vùng núi Trà Bồng và Trà My của Quảng Ngãi và Quảng Nam và ở vành đai vườn quốc gia Cúc Phương. Ở suối Bàng ốc chỉ có nhiều từ tháng 4 đến cuối tháng 8 sau mùa mưa, khi thời tiết khô ráo chúng lại nằm im dưới đất. 

Ốc đá còn có nhiều ở Thanh Hóa sau những cơn mưa, nước tràn khe suối chúng sẽ chui lên khỏi mặt đất để ăn rong rêu và lá cây. Trời mưa là lúc dễ bắt ốc nhất vì ốc bò ra nhiều trên những tảng đá, nếu trời nắng lê, lá bị khô ốc sẽ không chui ra ngoài nữa mà xuống ẩn mình dưới lòng đất nên khó tìm.

Tập tính sinh sản của ốc đá

Ốc đá thường sinh sản vào thời điểm chớm hè tức là tháng 4 đến tháng 6 hàng năm, chúng đẻ rất nhiều trứng. Trứng sẽ nở thành những con ốc con và ẩn mình trong các hang nước để ăn rong rêu. Ban ngày chúng chui xuống dưới tảng đá hoặc dưới lớp lá cây bị mắc ở hốc đá để ăn, ban đêm bò ra từng đàn đen óng ánh hiện rõ dưới các khe nước.

Cách sơ chế và sử dụng ốc

Ốc đá sơ chế rất đơn giản, khi bắt về bạn chỉ cần ngâm với nước vo gạo từ 4 đến 6 tiếng để nhả hết chất bẩn. Sau khi ngâm hãy chà ốc thật sạch, chặt bỏ đuôi ốc và rửa lại lần nữa và vớt ra rổ cho ráo. Nếu muốn ăn giữ được hương vị thơm ngon nhất có thể luộc ốc, đơn giản và nhanh gọn. Ốc đá còn có thể dùng để nấu canh, làm nộm hoặc làm gỏi và nhiều món ăn thơm ngon khác nữa.

Ở những huyện miền núi có nhiều ốc đá như Nam Trà My, Nam Giang, Tây Giang của Quảng Nam thường đãi khách bằng những món ăn làm từ loại ốc này. Đây là một nét ẩm thực độc đáo của những người vùng cao, là thức ăn đặc biệt của người dân tộc Thái và Mường. Họ thường gọi là ốc thuốc vì có thể chữa được một số loại bệnh như đau bụng, dị ứng, lạnh bụng cùng nhiều giá trị dinh dưỡng khác nữa. 

Nếu như mua ốc đá ngoài chợ hoặc cửa hàng hải sản nên chú ý lựa chọn những con ốc tươi, vì ốc chết ăn không ngon và gây hại đến sức khỏe. Ốc chết có mùi hôi thối rất khó chịu, nên chọn ốc còn nguyên vỏ, chạm tay vào thấy phần thịt lồi ra và nếu ốc khỏe chúng sẽ thụt vào trong lớp vỏ.

Những món ngon được làm từ ốc đá

Ốc đá có thể chế biến thành rất nhiều món ngon và bổ dưỡng, vì vậy bạn có thể mua chúng và làm những món ăn dưới đây để thưởng thức.

Ốc xào sả ớt

Mùi vị của ốc đá rất thơm nên khi nấu còn có cả mùi của lá thuốc do chúng ăn rất nhiều thảo dược quý trên rừng. Còn gì tuyệt hơn khi mùi thơm đó được hòa quyện với sả ớt để tạo nên hương vị khó quên. Hãy làm sạch ruột ốc bằng cách ngâm với nước vo gạo hoặc nước lạnh và ớt tươi trong vòng 4 đến 6 tiếng để ra hết chất nhầy.

Tiếp theo hãy xào ốc đá trực tiếp cùng với sả và ớt đã băm sẵn hoặc lể phần thịt ốc để xào bằng cách đập vỡ vỏ ốc và lấy thịt ốc ra. Nên phi thơm sả ớt sau đó mới cho ốc vào đảo đều đến khi chín và có mùi thơm đặc trưng. Như vậy bạn và gia đình đã có món ngon để thưởng thức rồi.

Ốc luộc

Nhiều người vẫn rất yêu thích món ốc đá luộc vì giữ được mùi thơm nguyên vẹn của loài ốc suối sạch trong rừng sâu. Thịt ốc luộc rất ngọt, thơm hết nấc nhất định bạn nên ăn một lần. Trước tiên vẫn cần sơ chế ốc như trên cho sạch sẽ, sau đó cho ốc vào cùng sả ớt và lá chanh tươi. Ngoài ra cần bỏ thêm một ít muối trắng để luộc trong vòng 20 phút. Hãy chuẩn bị thêm một bát nước chấm tỏi ớt gừng để chấm nhé, chắc chắn sẽ rất khó quên đấy.

Xem thêm:

Ốc xào lá lốt

Lá lốt rất thơm và có vị hơi cay, nếu kết hợp với hương vị của ốc đá chắc chắn sẽ vô cùng đặc biệt. Bởi vì món ốc xào lá lốt được kết hợp từ tính ấm và tính hàn nên sẽ trở thành món ăn hấp dẫn. Hãy chuẩn bị ốc, lá lốt, ớt tươi tỏi và những gia vị khác, lá lốt mang rửa sạch và thái sợi. 

Ốc đá vẫn sơ chế sạch theo hướng dẫn ở trên sau đó mang luộc chín với sả tươi để ốc chín và lấy thịt ốc được dễ dàng hơn. Tiếp theo phi thơm tỏi và ớt trong dầu ăn đến khi có mùi thơm rồi cho phần thịt ốc vào đảo đều cho đến khi thịt ốc săn lại. Sau đó cho lá lốt vào và nêm gia vị cho vừa miệng, cuối cùng hãy cho món ăn ra đĩa và ăn kèm với cơm nóng.

Vậy là những chia sẻ trên đã giúp bạn hiểu hơn về ốc đá, loài ốc đặc biệt và quý hiếm ở trong rừng. Đừng bỏ qua những món ăn thơm ngon làm từ loài ốc này nhé.