Nói Lời Thô Lỗ Cộc Cằn Là Thói Quen Xấu Cần Sửa Sai

Người hay nói lời thô lỗ cộc cằn là người chấp trước bám víu vào cái thân này là ta, là của ta do đó mà nội tâm luôn bị bốc cháy bởi uất ức, tức tối bực dọc nên nói năng làm người nghe khó chịu đau lòng.

Đã làm người trên thế gian này ai cũng có thể đã từng
nóng giận nên nói những lời thô lỗ cộc cằn, làm cho người sinh bực bội và hờn dỗi.
Nóng giận là một thói quen xấu làm cho ta và người sinh ra thù oán với nhau.
Nói năng là phương tiện để mọi người có dịp bày tỏ, tâm tình chia sẻ và cùng hướng
dẫn cho nhau để được kết nối yêu thương mà làm tròn trách nhiệm bổn phận đối với
gia đình và xã hội.

Do
đó:

Tâm
buồn lời nói cộc cằn,

Tâm
vui lời nói, dịu dàng dễ nghe.

Có một chú sa di nọ thói quen hay nói lời thô lỗ cộc cằn, tuy đã xuất gia hơn
mười năm nhưng vẫn chứng nào tật nấy, lúc nào chú cũng thô lỗ cộc cằn đối với mọi
người. Nhiều lần chú đã được chư huynh đệ góp ý nhắc nhở động viên nhưng vẫn
không kết quả. Một hôm, sư phụ trao cho chú một túi đinh và căn dặn kỹ càng:

“ Khi nào con nổi nóng hoặc nặng lời với ai thì con lấy một cây đinh đóng vào
hàng rào gỗ phía sau chùa, rồi con tự suy ngẫm lại việc làm của mình.”

Người hay nói lời thô lỗ cộc cằn là người chấp trước bám víu vào cái thân này
là ta, là của ta do đó mà nội tâm luôn bị bốc cháy bởi uất ức, tức tối bực dọc
nên nói năng làm người nghe khó chịu đau lòng. Người Phật tử chân chánh không
được nói lời nặng nhẹ, mắng chửi, quyền rủa hoặc dùng lời đay nghiến để bôi nhọ
danh dự hay bươi móc kêu tên ông bà cha mẹ người ta ra lăng nhục, phỉ nhổ để làm
mất tính tâm với mọi người. Khi bị ai nói nặng hoặc mắng chửi sỉ nhục, đối xử tệ
bạc mình ngày hôm qua, nhưng vì có sức nhẫn chịu nên tạm thời quên hết mà cho
qua nên đâu có khổ hay bị dằn dặt. Tuy nhiên ta tạm thời cho qua vì hoàn cảnh
vì việc làm, dù sao tâm ta vẫn bị tổn thương nên ta cứ nhớ đến chuyện đó hoài.

Tâm ta cứ sôi sục uất ức ghìm mãi bên trong mà sinh ra nội kết, để rồi ta quay
lại cuốn phim ngày hôm qua là tự ta chửi mắng chính mình nên đau khổ càng tăng
gấp bội. Có người khi mở miệng ra lời nói như búa bổ trong đầu làm cho người
nghe cảm thấy khó chịu và đau khổ vô cùng.

Trở lại câu chuyện ngày đầu tiên,
chú sa di đã đóng gần hai mươi cây đinh vào hàng rào. Cứ như thế những ngày kế
tiếp, chú cố gắng tìm hiểu nguyên nhân tại sao mình lại hay nóng giận. Nhờ thường
xuyên quán chiếu như vậy thì số đinh chú đóng lên hàng rào càng ngày càng ít
hơn. Rồi thời gian cứ thế trôi qua mà không quay trở lại nhờ sự kiên trì với
pháp môn đóng đinh chú nhận ra rằng, nếu bình tĩnh sáng suốt đối đầu mọi việc,
xem ra dễ dàng hơn khi mình nóng nảy lớn tiếng với ai đó để phải đóng đinh vào
hàng rào.

Trong một gia đình, nếu một trong hai người vợ hoặc chồng nói năn thô lỗ cộc cằn
hay lớn tiếng nạt nộ chửii mắng, có việc gì xảy ra mà không hài lòng như ý la lối
ôm xòm, rồi dẫn đến thượng chân hạ cẳng thì trước sau gì gia đình đó cũng tan vỡ.

Khi ta tức giận một ai đó thì không nên mắng xối xả vào người đó hoặc bằng cách
này hay cách khác để hạ nhục người đó. Ở đời ít ai chịu nhục lắm vì đó là sĩ diện
của con người, trước mặt bá quan văn võ mà mình bị chà đạp khinh rẻ, hỏi không
nhục làm sao được.

Cho nên người xưa nói: Thà chết vinh hơn sống nhục” là vậy
đó. Bậc hiền Thánh khi muốn nói với ai điều gì dù biết rằng người đó có lỗi,
nhưng xét thấy không có lợi nên tìm cách nói khác đi để cho ta tự ý thức mà ăn
năn hối lỗi. Thường khi ghét ai ta hay đem chuyện xấu của người đó ra mà nói,
nói với lời giận dữ hằn học cau có làm cho đối phương đau khổ. Nếu người đó
không dằn nỗi cơn tức tối thì khẩu chiến sẽ xảy ra nhẹ thì cự cãi lôi thôi, nặng
thì thượng cẳng hạ chân để rồi dẫn đến tan nát hạnh phúc gia đình.

Nói móc họng
hay nói xỏ xiên là lời nói sai sự thật, nhưng không nói đích danh người đó làm
cho người nghe biết họ ám chỉ mình mà không có cách nào phản kháng lại được.
Khi ta nói móc người trước đám đông làm cho nhiều người cười lên ầm ĩ, ta sẽ
làm cho họ đau nhói cả tim gan mà trong lòng ấm ức để rồi họ ôm ấp mối hận thù
chờ cơ hội trả đũa. Nói móc họng xỏ xiên là lời nói xấu tạo thêm ân oán hận thù
không có lợi gì cho ta. Người bệnh chấp ngã nặng có thể mất ăn mất ngủ vì lời
nói của ta, họ ghim vào lòng chờ cơ hội trả thù.

Nhờ kiên trì pháp môn đóng đinh chú sa di nhận ra yếu chỉ và biết cách chuyển
hóa cơn giận bằng cách nhìn lại tướng trạng của nó ra sao, khi nhìn lại thì nó
mất tiêu và cứ như thế mà kiên trì chuyển hóa chúng. Với tâm từ bi rộng lớn của
sư phụ và sự kiên trì chỉ dạy, giờ đây chú đã là một thầy Tỳ kheo chững chạc,
không còn nóng nảy và cộc cằn thô lỗ như xưa nữa. Thầy Tỳ kheo đó giờ đã trưởng
thành và phát tâm hoằng pháp lợi sinh các vùng sâu vùng xa.

Để khích lệ vị đệ tử
của mình, sau khi tán thán và khen ngợi, sư phụ mới đưa ra một đề nghị mới, nếu
một ngày trôi qua mà con không làm cho ai buồn phiền thì con hãy nhổ bớt một
cây đinh trên hàng rào. Sau đó, sư phụ liền dắt thầy ra chỗ hàng rào và nói lời
an ủi động viên như sau:

Hiện giờ con đã làm rất tốt con ạ! Tuy nhiên, con thấy hàng rào bây giờ không
còn trơn sạch như xưa nữa mà bị các dấu đinh làm loang lổ những vết sẹo. Chính
những vết sẹo này đã làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên của nó thuở ban đầu. Con à, những
gì con thốt ra trong lúc nóng nảy, giận dữ sẽ làm cho mọi người đau đớn khó chịu
và vô cùng khổ sở như những vết thương lòng khó quên vậy đó. Từ đó có thể sinh
ra ân oán hận thù nhẹ thì chửi mắng nói xấu nhau, nặng thì chó le lưỡi nai vạt
móng. Dù con có nhổ hết đi những cây đinh trên hàng rào nhưng nó không còn trơn
láng đẹp đẽ như xưa nữa.

Nhân quả nghiệp báo rất công bằng và bình đẳng, nó sẽ không chừa một ai khi hội
đủ nhân duyên bằng cách ăn miếng trả miếng. Cho dù chúng ta có nói lời xin lỗi
bao nhiêu cũng không thể nào làm cho vết thương lành lặn được. Đó là vết thương
lòng khó chữa, dù thân thương như cha mẹ cũng khó mà hàn gắn.

Vết thương chỉ có
thể lành hẳn, khi chúng ta biết buông xả và mở rộng tấm lòng bằng trái tim hiểu
biết, biết cảm thông và tha thứ với tinh thần vô ngã vị tha. Khi ta thương yêu,
thì ta sẵn sàng bao bọc che chở cho nhau và dễ dàng cảm thông và tha thứ.

Nếu
ta muốn được mọi người quý mến và yêu thương thì hãy nên nói lời dễ nghe, nói lời
hòa hợp, nói lời cảm thông, không nên nói lời thô lỗ cộc cằn, nói lời thị phi,
nói lời gian dối để cùng nhau sống bằng trái tim yêu thương và hiểu biết. Lời
nói tế nhị luôn nhẹ nhàng sâu lắng nên dễ thuyết phục người nghe, lời nói tế nhị
trong lúc sửa lỗi người khác làm cho họ nể phục mà biết ơn sâu sắc.

Ta không thể
nói năng một cách sổ sàng vô độ, nói như tạt nước vào mặt mình làm cho người ta
điếng cả người dễ dẫn đến bất hòa hận thù khó phai. Trong cuộc trò chuyện qua lại
với nhau người nói nhẹ nhàng từ tốn chậm rãi luôn nở nụ cười trên môi làm cho
người nghe cảm thấy an ổn và vui vẻ hạnh phúc.

Thích Đạt Ma Phổ Giác