Những đặc sản mang hương sắc mùa thu Hà Nội
Cốm, hồng, ốc, chả rươi, sấu chín, cà phê trứng là những đặc sản nhất định phải thử trong những ngày Hà Nội vào thu.
Cốm
Cốm là đặc sản nổi tiếng của mùa thu Hà Nội. Ảnh: Nguyên Chi
Nhắc tới mùa thu Hà Nội là phải nói tới vị ngọt thơm của cốm non. Những ngày này, trên khắp các con phố cổ, không khó để bắt gặp những cô bán cốm rong, chở theo cả hương sắc mùa thu. Ở Hà Nội, làng Vòng và làng Mễ Trì là hai địa danh có truyền thống làm cốm lâu đời. Thức quà dân dã này được làm từ lúa non gặt sớm, trải qua rất nhiều công đoạn cầu kỳ. Để có được cốm ngon, quan trọng nhất là khâu rang cốm, hạt lúa mỏng manh nếu rang không khéo sẽ rất dễ cháy, quá lửa thì mất mùi, nếu lửa chưa tới thì cốm bị dính, không ra được chất tinh túy.
Cốm rang dẻo dẻo, ngòn ngọt như sữa, gói bên trong là lớp lá dong, bên ngoài là lá sen, quyện hương thơm thoang thoảng, quấn ngoài cùng là cọng rơm nếp. Cốm có thể ăn không hoặc làm xôi, nấu chè hay cốm xào. Xưa kia, người Hà Nội ăn cốm với chuối chín và nhâm nhi trà nóng. Ngày nay, giới trẻ thích ăn cốm và uống cà phê – một combo ẩm thực mới mẻ những cũng đầy thú vị.
Sấu chín
Những rổ sấu dầm, cóc xoài dầm xuất hiện nhiều trên hè phố thời điểm này. Ảnh: Nguyên Chi
Nhiều nơi có sấu nhưng chẳng hiểu vì sao, khách phương xa tới Hà Nội vẫn thường muốn mua đặc sản từ loại quả đặc biệt này như ô mai sấu, sấu ngâm, sấu chín… Sấu trồng nhiều trên các vỉa hè thủ đô, tỏa bóng mát vào những buổi trưa hè. Mùa sấu bắt đầu từ cuối hè đến đầu thu. Sấu xanh thu hoạch tầm tháng 6, thường để nấu ăn như dầm canh rau muống, canh sườn, vịt om sấu… Cuối mùa thu là lúc những trái sấu còn sót lại ngả màu vàng, chín cây. Sấu chín có màu vàng nhạt, thường được cắt khoanh tròn, dầm với muối ớt, đường, ớt bột, để vài tiếng là ăn được. Vị sấu chua nhẹ, quyện vị ngọt cay, chỉ nghĩ tới cũng đủ “rớt nước miếng”.
Ốc
Ốc luộc Hà Trang nổi tiếng trên phố Đinh Liệt. Ảnh: Nguyên Chi
Người Hà Nội xưa có câu: “Ốc tháng Mười, người Hà Nội” để chỉ thời điểm mùa ốc ngon nhất trong năm. Mùa này, ngoài hẹn hò cà phê, người dân thủ đô không quên “set kèo” đi ăn ốc, bởi thế, các quán ốc cũng tấp nập hơn hẳn. Ốc Hà Nội không cầu kỳ như Sài Gòn với đủ kiểu chế biến hấp dẫn. Thông thường, hầu hết quán chỉ làm ốc luộc lá chanh, cho thêm sả, chấm cùng nước mắm gừng là đủ chiều lòng thực khách khó tính nhất.
Phố Đinh Liệt quanh năm bán len nhưng thời điểm này lại trở nên đông đúc bởi quán ốc gia truyền nằm ở ngã tư giao với Hàng Bạc. Bao năm tồn tại, quán chỉ trung thành với món ốc luộc, ngao hấp, giá không rẻ nhưng chưa bao giờ vắng khách. Ốc mít béo ú, căng tròn, giòn sật, nóng hổi, bưng ra phải vừa thổi vừa ăn. Nước chấm là bí quyết uy tín của các quán ốc Hà Nội. Nó phải hội tụ đủ vị chua – cay – mặn – ngọt hài hòa. Nước chấm ốc ngon tới nỗi nhiều người xin thêm bát nước luộc ốc, hòa với nước chấm, uống cho ấm người.
Chả rươi
Chả rươi ăn kèm bún.
Mùa rươi kéo dài từ tháng 8 đến tháng 10 âm lịch. Lúc này, rươi tươi sống, chế biến ngon nhất. Những thời điểm còn lại, đa phần sử dụng rươi đông lạnh, tuy không ảnh hưởng sức khỏe nhưng không ngon như ăn đúng mùa. Con rươi sống ở vùng nước lợ, xuất hiện nhiều ở cửa sông, cửa biển vùng đồng bằng Bắc bộ. Chúng có ngoại hình khá “gớm ghiếc” khiến nhiều thực khách, nhất là khách nước ngoài, cảm thấy e ngại. Quá trình chế biến rươi cũng từng xuất hiện trên một số trang báo quốc tế.
Rươi thường được làm chả hoặc tráng trứng, vị ngọt, béo ngậy. Chả rươi thường cho thêm trứng, thì là và vỏ quýt, vừa át đi vị tanh, vừa tăng mùi thơm cho món ăn, lại giúp giảm triệu chứng khó tiêu. Chả rươi thường ăn chung với bún rối, nước mắm chua ngọt và rau sống. Nhiều gia đình Hà Nội truyền thống vẫn có thói quen mua rươi về tự chế biến nhưng nếu không tự tin với khả năng bếp núc, bạn có thể ghé những quán chả rươi nổi tiếng như ở Hàng Chiếu, Gia Ngư, dốc Hòe Nhai, Đường Thành, Ô Quan Chưởng…
Hồng
Dịp này, quả hồng chín đỏ không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên những ngày rằm, mùng Một âm lịch. Ảnh: Nguyên Chi
Bên cạnh đĩa cốm, trên bàn thờ gia tiên mùa thu không thể thiếu những quả hồng chín, có thể là hồng đỏ hoặc hồng ngâm. Mùa hồng thường bắt đầu từ tháng 7 tới tháng 9 âm lịch hàng năm. Hồng đỏ trái to tròn, căng mọng, vị mềm, ngọt, dễ ăn. Trong khi đó, hồng ngâm thường có có màu vàng nhạt hoặc xanh cốm, kích thước nhỏ hơn, bên trong cứng. Sau khi thu hoạch, những quả hồng này sẽ được ngâm để khử vị chát. Khi ra thành phẩm, hồng ngâm giòn tan, vị ngọt thanh mát, mùi thơm thoang thoảng.
Cà phê trứng
Ly cà phê trứng hoàn chỉnh thêm combo đặc sản mùa thu Hà Nội. Ảnh: Tùng Đinh
Không phải là đặc sản chỉ có vào mùa thu nhưng cà phê trứng lại rất được ưa chuộng trong tiết trời se lạnh ở Hà Nội. Cà phê trứng cũng nằm trong danh sách đặc sản nhất định phải thử khi đến Hà Nội. Nhiều người nghĩ sự kết hợp giữa trứng sống và cà phê sẽ rất khó uống nhưng trên thực tế, hai nguyên liệu được hòa quyện rất khéo, không những không tanh mà rất thơm béo, ngon khó cưỡng.
Cà phê trứng đầu tiên ở Hà Nội xuất hiện từ những năm đầu thế kỷ 20, tại quán cà phê Giảng, khi xưa ở phố Hàng Gai. Cụ Giảng, chủ quán thời bấy giờ, từng có thời gian làm đầu bếp pha chế ở khách sạn Metropole thời Pháp thuộc, đã biến thể món capuchino quen thuộc ở phương Tây trở thành cà phê trứng độc đáo. Ngày nay, nhiều quán cà phê phục vụ món này.
Trứng gà sẽ được tách lấy lòng đỏ, sau đó đánh bông bằng máy cho tới khi dậy mùi thơm như bánh. Cà phê phin đun nóng, đổ thêm một chút sữa đặc cho lắng xuống dưới rồi chầm chậm đổ phần trứng vừa đánh lên trên để tạo thành hai tầng đẹp mắt. Giữa những ngày tháng 10 “nắng vàng như rót mật”, hãy ghé một quán cà phê ven đường, nhâm nhi ly cà phê trứng beo béo, đậm vị thơm của cà phê và ngắm Hà Nội những ngày đẹp nhất trong năm.
