Nguyên nhân bệnh tiêu chảy ở trẻ em và cách chăm sóc

Bệnh tiêu chảy ở trẻ em khiến nhiều mẹ lo lắng nhưng nhiều mẹ vẫn chưa biết phương pháp chữa bệnh tiêu chảy. Cùng AVAKids tìm hiểu các phương pháp chữa, cách phòng bệnh tiêu chảy đúng trong bài viết.

01Bệnh tiêu chảy là gì?

Tiêu chảy được định nghĩa là tình trạng trẻ em đi phân đi lỏng hay phân nước từ 3 lần mỗi ngày. Bé bị bệnh tiêu chảy mãn tính có thể đi phân lỏng, chảy nước liên tục hoặc ngắt quãng từ 4 tuần trở lên, gây ra ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ em ở mọi lứa tuổi.

Bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em cần được theo dõi

Tiêu chảy chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn được gọi là tiêu chảy cấp. Tiêu chảy cấp là căn bệnh phổ biến ở trẻ em, thường chỉ kéo dài vài ngày và tự khỏi. Nguyên nhân gây ra tiêu chảy cấp bởi thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm do vi khuẩn hoặc bệnh cảm cúm.

02Nguyên nhân trẻ em bị tiêu chảy

Tiêu chảy là phương pháp cơ thể tự loại bỏ vi trùng và hầu hết các đợt kéo dài từ vài ngày đến một tuần. Tiêu chảy có kèm theo sốt, buồn nôn, chuột rút và mất nước. Một số lý do phổ biến nhất khiến trẻ em bị tiêu chảy sẽ gồm có:

Nhiễm trùng đường ruột bởi các loại virus, vi khuẩn sau:

• Virus: Nó gây ra hiện tượng tiêu chảy, buồn nôn. Các dấu hiệu thường kéo dài vài ngày, và bệnh nhi đặc biệt là trẻ em sơ sinh dễ bị mất nước do không bổ sung đủ chất lỏng cho cơ thể.
• Rotavirus: Thường gặp ở trẻ em sơ sinh và trẻ em nhỏ, có thể gây ra tiêu chảy. Các đợt bùng phát căn bệnh phổ biến hơn vào mùa đông và đầu xuân. Đáng mừng là vaccine rotavirus có khả năng bảo vệ trẻ em khỏi loại virus này.
• Enterovirus: Một loại virus đường ruột khác cũng chực chờ tấn công hệ tiêu hóa khiến trẻ em bị tiêu chảy, đó là Enterovirus. Loại virus này sinh sôi quanh năm nhưng phát triển mạnh nhất trong những tháng mùa hè.
• Vi khuẩn: Nhiều chủng loại vi khuẩn có khả năng gây ra tình trạng tiêu chảy cho trẻ em, chẳng hạn như E. coli, Salmonella, Campylobacter, Shigella. Chúng thường xâm nhập hệ tiêu hóa sau khi trẻ em bị ngộ độc thực phẩm, khiến trẻ em đi ngoài phân lỏng và nôn mửa trong vòng vài giờ sau khi bị nhiễm.
• Ký sinh trùng: Các loại ký sinh trùng được xem là lý do gây ra tiêu chảy ở trẻ em sẽ gồm có giardiasis và cryptosporidiosis.

Bên cạnh ba thủ phạm kể trên, đôi khi trẻ em bị tiêu chảy là do:

• Có chế độ ăn nhiều đường như đồ ngọt, uống nhiều nước trái cây đóng hộp.
• Dị ứng thực phẩm
• Không hấp thụ được

  lactose

  , fructose hoặc sucrose

• Đang bị các vấn đề về ruột như căn bệnh celiac, viêm ruột, viêm dạ dày, viêm loét đại tràng.

Bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em không nên xem nhẹ

3Dấu hiệu bệnh tiêu chảy ở trẻ em

Mất nước là một trong những biến chứng đáng lo ngại nhất của căn bệnh tiêu chảy ở trẻ em. Tiêu chảy nhẹ thường không gây ra mất nước đáng kể, nhưng tiêu chảy mức độ vừa hoặc nặng thì gây ra mất nước ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ em. Mất nước nhiều rất nguy hiểm do nó có thể gây ra co giật, tổn thương não, thậm chí tử vong.

Mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ em đi đến cơ sở Y tế khi trẻ em có các dấu hiệu:

• Chóng mặt
• Chuột rút
• Đầy hơi, đau bụng, buồn nôn
• Sốt
• Phân có máu
• Khô, dính miệng
• Nước tiểu có màu sắc vàng đậm, hoặc rất ít hoặc không có nước tiểu
• Ít hay không chảy nước mắt khi khóc
• Da lạnh, khô da
• Mệt mỏi

4Thời điểm nào trẻ dễ bị căn bệnh tiêu chảy nhất?

Tại nước ta, căn bệnh tiêu chảy ở trẻ em có thể xuất hiện quanh năm, song, có hai thời điểm căn bệnh thường xảy ra với số lượng lớn bệnh nhân, đó là:

Khi vào mùa nóng: Đây là thời điểm có điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển nhiều hơn. Cùng với đó, người dân đều đặn ăn uống bên ngoài nhiều hơn. Vì vậy, dễ nhiễm căn bệnh tiêu chảy do nhiễm khuẩn.

Khi vào mùa lạnh: Lúc này, người dân thường ở trong nhà, tập trung đông đúc, điều này sẽ tạo điều kiện cho virus lây lan. Vì vậy, trẻ em cũng dễ nhiễm phải những đợt dịch tiêu chảy do virus, đặc biệt là do Rotavirus.

Bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em có thể chữa khỏi

5Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?

Bé bị tiêu chảy nhẹ không cần đến bác sĩ chuyên khoa, căn bệnh sẽ tự hết trong vòng vài ngày. Cần đưa trẻ em tới bệnh viện ngày nếu thấy các dấu hiệu sau:

• Đau bụng dữ dội.
• Chướng bụng.
• Bé dưới 6 tháng tuổi.
• Đi ngoài phân lẫn máu.
• Bé nôn mọi thứ sau ăn.
• Bé lừ đừ, không chơi đùa.
• Bé quấy khóc liên tục.
• Bé có dấu hiệu mất nước.
• Sốt cao liên tục khó hạ.
• Đi ngoài phân lỏng nhiều lần (hơn 02 lần mỗi giờ).
• Bé không có cảm giác thèm ăn, thậm chí không muốn ăn bất cứ món gì.
• Các dấu hiệu nặng khác: thở mệt, vã mồ hôi, mê man.

6Chẩn đoán bệnh tiêu chảy ở trẻ em

Rất dễ để phát hiện trẻ em bệnh tiêu chảy dựa vào dấu hiệu. Tuy nhiên, cần tìm ra thủ phạm gây ra tình trạng này thì mới có hướng chữa trị đúng phương pháp. Để xác định lý do gây ra bệnh tiêu chảy ở trẻ em, bác sĩ chuyên khoa sẽ:

• Tìm hiểu về các món ăn hay thức uống mà trẻ em đã ăn gần đây
• Hỏi rõ về các dấu hiệu mà trẻ em gặp phải (tiêu chảy có kèm sốt, nôn, mất nước, bỏ bữa)
• Hỏi về tần suất đi ngoài phân lỏng của trẻ em cũng như đặc điểm phân (có loãng nhiều không, có lợn cợn hay lẫn máu không)
• Lấy mẫu phân mang đi xét nghiệm để tìm ra loại vi trùng gây ra căn bệnh

Mẹ cần chăm sóc kỹ để bé không bị bệnh tiêu chảy cấp

7Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị tiêu chảy

AVAKids giới thiệu với mje một số phương pháp chữa bệnh tiêu chảy cho trẻ em có thể thực hiện tại nhà:

Bù nước và chất điện giải

Hòa tan một gói oresol (ORS) với một lít nước (cần phải có dụng cụ đong đo đúng) cho uống trong ngày.

Nước cháo muối: cho một nắm gạo (50 gram) + một nhúm muối (3,5gram) + sáu bát nước đun sôi cho đến khi hạt gạo nở tung ra (015 phút), chắt ra được một lít nước cháo cho uống. Nước cháo đã nấu chỉ ăn trong ngày, tốt nhất là 6 giờ.

Phương pháp cho uống để giảm bệnh tiêu chảy:

• Bé dưới 02 tuổi cho uống từng thìa, trẻ em lớn uống từng ngụm một bằng cốc hoặc bát.
• Bé bị nôn dừng lại đợi 5 – 010 phút sau lại tiếp tục cho uống.

Chú ý: Nếu trẻ em mắc bệnh tiêu chảy bị mất nước nặng, li bì hoặc quấy khóc nhiều, khóc không có nước mắt, tiểu ít, nôn nhiều, da khô cần đưa trẻ em đến cơ sở y tế ngay. 

Bài viết liên quan: Trẻ bị sốt có thể để lại hậu quả

Trẻ bị sốt có thể để lại hậu quả rụng tóc vành khăn . Xem lí giải tại đây!

Sử dụng thuốc

• Thuốc kháng sinh: Do căn bệnh tiêu chảy ở trẻ em chủ yếu do virus gây ra, nên không cần phải dùng thuốc kháng sinh. Bởi thuốc kháng sinh chỉ có khả năng tiêu diệt vi khuẩn mà không có khả năng tiêu diệt virus nên không có khả năng trong chữa trị tiêu chảy trẻ em do virus gây ra.
• Thuốc kháng tiêu chảy: Không cần thiết dùng thuốc kháng tiêu chảy, vì có thể gây ra nguy hiểm cho trẻ em. Ngoài ra, khi dùng thuốc cầm tiêu chảy sẽ che mất các dấu hiệu. Từ đó, làm chậm trẻ em việc chữa trị, khiến cho bệnh tiêu chảy kéo dài, ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe của trẻ em.
• Men vi sinh Probiotics: Có thể làm giảm mức độ tiêu chảy.
• Kẽm: Không cần thiết dùng kẽm với những trẻ em đủ dinh dưỡng và không có nguy cơ bị thiếu kẽm. Chỉ cần thiết đối với những trẻ em có nguy cơ bị thiếu kẽm như là trẻ em bị giảm cân nặng, trẻ em đang trong đợt tiêu chảy cấp. Ngoài ra, kẽm còn có khả năng làm giảm tái phát đợt tiêu chảy tiếp theo trong nhiều tháng sau đó.

Một số giải pháp dân gian

Một số giải pháp dân gian có thể làm giảm bệnh tiêu chảy mẹ có thể áp dụng cho con:

Nước gạo lứt rang

Dùng 100g gạo lứt rang lên cho vàng rồi đổ vào 02 lít nước, đun sôi cho tới khi gạo chín mềm thì tắt bếp, chắt lấy nước chia thành các lần uống trong ngày cho trẻ em.

Đây là phương pháp cầm tiêu chảy nhanh nhất đã được nhiều người vận dụng và thấy hiệu quả thực sự. Nước gạo lứt rang có thể giúp chống lại hiện tượng mất nước, mất chất điện giải do tiêu chảy và đào thải độc tố cho gan, giải nhiệt và làm sạch máu cho trẻ em bị tiêu chảy.

Trà vỏ cam

Đối với trẻ em bị bệnh tiêu chảy thì vỏ cam được xem là cứu cánh khá tốt. Các mẹ chỉ cần rửa sạch vỏ cam, cho vào cốc nước nóng và ngâm như ngâm trà, sau khoảng 20 phút thì cho trẻ em uống sẽ giúp cho dấu hiệu tiêu chảy giảm.

Nước hồng xiêm

Theo thông tin từ đông y, hồng xiêm có tính mát, vị ngọt, hỗ trợ rối loạn tiêu hóa, nhuận tràng, sinh tân dịch. Mặt khác, loại quả này còn chứa một chất có khả năng trị bệnh tiêu chảy rất tốt là Tanin.

Vì thế cha mẹ hãy lấy 01 quả hồng xiêm xanh cắt thành các lát mỏng, đem phơi khô rồi sao vàng. Những khi trẻ em bị bệnh tiêu chảy hãy dùng 10 lát hồng xiêm đã được sơ chế như vậy sắc lấy nước cho trẻ em uống, mỗi ngày 02 lần.

Súp cà rốt

Củ cà rốt có một hàm lượng chất pectin khi vào ruột sẽ trương nở thành một dạng keo có khả năng làm dịu nhu động ruột nên nhanh chóng hạn chế tiêu chảy ở trẻ em.

Ngoài ra, chất này còn tạo môi trường tốt cho vi khuẩn nội sinh phát triển, ngăn cản sự lên men thối của vi khuẩn ở ruột già, kích thích niêm mạc ruột mau hồi phục. Thêm vào đó, cà rốt còn chứa nhiều muối khoáng, kali giúp bù đắp lượng chất điện giải mất đi do tiêu chảy nữa.

Phương pháp cầm tiêu chảy nhanh nhất bằng loại củ này đó là gọt vỏ và rửa sạch 500g cà rốt, thái lát mỏng, đun nhỏ lửa cùng 02 lít nước đến khi cạn chỉ còn 01 lít thì vớt cà rốt ra nghiền nát, lọc qua rây, bỏ bã, thêm 3g muối đun sôi cho trẻ em ăn mỗi ngày.

Ăn lá mơ

Mua 100g lá mơ tía rửa sạch, ngâm nước muối loãng 5 phút rồi vớt ra để ráo, giã nhỏ, trộn đều với 01 quả trứng gà, 01 chút muối. Tiếp sau đó mẹ cho 01 ít dầu vào chảo, đợi dầu nóng thì đổ hỗn hợp vừa trộn vào, trở đều 02 mặt cho chín và lấy ra cho trẻ em ăn mỗi ngày 02 lần.

Uống nước cỏ sữa

Nguyên liệu cho phương pháp cầm tiêu chảy nhanh nhất này gồm: 05 tai nấm mèo, 02 nắm cỏ sữa, 50g đậu đen xanh lòng. Tất cả các nguyên liệu trên cần được rửa sạch, riêng nấm mèo thì thái dài và mỏng.

Sau khi đã sơ chế cơ bản, mẹ lần lượt cho riêng các nguyên liệu: đậu đen, cỏ sữa, nấm mèo lên bếp và sao vàng. Bước kế tiếp mẹ cho cả 3 nguyên liệu này vào nồi, đổ thêm 3 bát nước nhỏ, sắc cho tới khi còn 0,5 bát nước thì chắt ra cho trẻ em uống trong ngày.

Nước búp ổi non

Lá ổi bản chất có tính đắng, nhiều tinh dầu, vị ấm và chứa hàm lượng flavonoid kích thích cơ trơn ruột, giảm đau bụng do bệnh tiêu chảy nên cũng được dùng để chữa căn bệnh đường ruột rất tốt. Bên cạnh đó, các thành phần trong loại lá này còn có tính kháng khuẩn, làm săn niêm mạc và giảm dịch tiết tại ruột nên càng không nên bỏ qua khi trẻ em bị tiêu chảy.

Để cầm tiêu chảy cho trẻ em tại nhà, mẹ hãy lấy 020g gừng tươi, 020g búp ổi non, 010g vỏ quýt khô đem sắc cùng 02l nước cho đến khi còn lại 500ml thì chắt ra, cho trẻ em uống thành 02 lần trong ngày.

8Chế độ dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy

Nếu trẻ em bị bệnh tiêu chảy, bên cạnh việc chữa trị theo đề xuất của bác sĩ chuyên khoa, thiết kế cho trẻ em một chế độ ăn hợp lý là rất quan trọng. Điều này góp phần quyết định các dấu hiệu căn bệnh tiêu chảy của trẻ em có sớm cải thiện hay không.

Đối với trẻ em sơ sinh và trẻ em dưới 1 hay 2 tháng, sữa mẹ là một lựa chọn tuyệt vời để bổ sung đủ nước và dưỡng chất cho trẻ em. Các chuyên gia khẳng định, so với dung dịch điện giải, sữa mẹ dễ hấp thu và có nhiều chất dinh dưỡng hơn nhiều.

Với những trẻ em lớn hơn, bác sĩ chuyên khoa có thể đề xuất một chế độ ăn không có sữa và ít đường trong một thời gian ngắn. Nếu tình trạng bệnh tiêu chảy không tiến triển tốt, bạn cần ghi lại nhật ký ăn uống của trẻ em để xác định loại thực phẩm nào là lý do khiến cơ thể trẻ em phản ứng lại.

Bên cạnh đó, chất xơ thường được đưa vào thực đơn của trẻ em bị bệnh tiêu chảy để điều chỉnh nhu động ruột. Lý do là một số loại thực phẩm giàu chất xơ có khả năng làm giảm số lần trẻ em đi ngoài phân lỏng. Chất xơ thường có trong táo, chuối, lúa mạch, yến mạch, các loại đậu, khoai lang.

Cuối cùng, cần bổ sung thực phẩm giàu chất béo trong thực đơn của trẻ em. Việc này giúp cải thiện tình trạng tiêu chảy, nhất là ở những trẻ em bị tiêu chảy nhẹ mãn tính. Nguồn chất béo tốt sẽ gồm có sữa béo nguyên chất, phô mai, dầu ô liu, dầu hướng dương.

Lưu ý khi xây dựng khẩu phần ăn cho trẻ em đang bị tiêu chảy, đó là chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Việc cho trẻ em ăn 3 bữa lớn mỗi ngày có thể khiến căn bệnh tình trở nên trầm trọng hơn.

9Cách phòng tránh bệnh tiêu chảy ở trẻ em

Gần như không thể phòng tránh tuyệt đối tình trạng tiêu chảy ở trẻ em. Nhưng có một số giải pháp giúp giảm nguy cơ nhiễm căn bệnh, chẳng hạn như:

• Cho trẻ em bú sữa mẹ: Sữa mẹ có nhiều chất mà sữa công thức không có, giúp bảo vệ trẻ em khỏi nhiều căn bệnh lý và tình trạng nhiễm trùng. Chuyên gia khuyến nghị mẹ nên cho con bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và duy trì ít nhất đến năm trẻ em 01 tuổi.
• Ngăn vi trùng lây lan bằng phương pháp đều đặn rửa tay trẻ em bằng xà phòng hoặc dùng dung dịch sát khuẩn tay. Không cho trẻ em tiếp xúc với những trẻ em bị tiêu chảy hoặc nôn trớ.
• Giữ cho bề mặt trong phòng tắm, phòng khách như bồn rửa mặt, tay nắm cửa, bàn ghế, giường tủ sạch sẽ.
• Rửa sạch trái cây và rau củ trước khi cho trẻ em ăn.
• Luôn đảm bảo trẻ em uống nước lọc đã đun sôi mỗi nước tinh khiết. Hạn chế nước trái cây và thức uống có đường trong thực đơn của trẻ em.
• Có phương pháp bảo quản mỏi rã đông thực phẩm đúng phương pháp, ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập.
• Không cho trẻ em uống sữa tươi chưa tiệt trùng hoặc thực phẩm có dấu hiệu hư hỏng.
• Tránh cho trẻ em dùng thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh, nếu không thật sự cần thiết.
• Cho trẻ em tiêm vắc xin ngừa virus rota.

Xem thêm:

• Trẻ hoàn toàn không thể mắc quai bị lần thứ hai. Xem ngay giải thích tại bài viết này!
• Triệu chứng bệnh cảm cúm ở trẻ em không giống với người lớn. Phân biệt tại đây!
• Cai sữa đêm cho bé hoàn toàn không cần thiết nếu mẹ không muốn. Click ngay

010Đôi lời từ AVAKids

Bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ em rất hay gặp tuy nhiên với các phương pháp phòng tránh và điều trị ở trên, AVAKids tin rằng mẹ giúp bé khỏi bệnh tiêu chảy nhanh chóng.

Linh Linh tổng hợp

Kiểm duyệt bởi Anh Thư