Nghi thức lễ gia tiên trong ngày cưới truyền thống ở Việt Nam

Lễ gia tiên là một nghi thức lâu đời và vô cùng thiêng liêng trong đám cưới của người Việt. Vậy lễ gia tiên là gì? Các nghi thức làm lễ gia tiên của ba miền có gì khác nhau? Cùng tìm hiểu vấn đề này qua bài viết của Áo cưới Lucky Anh & Em nhé!

1. Lễ gia tiên là gì?

Lễ gia tiên hay cúng gia tiên là một trong những thủ tục cưới hỏi quan trọng và không thể thiếu trong đám cưới của người Việt. Điều này được xem là một nghi lễ văn hóa nhằm mục đích báo cáo với tổ tiên, ông bà về lễ cưới của cặp đôi mới.

Lễ gia tiên vô cùng quan trọng trong đám cưới ở nước ta

Nghi lễ gia tiên cũng được xem là lễ ra mắt cô dâu, chú rể với gia đình 2 bên.  Trong ngày cưới, cô dâu và chú rể sẽ cùng thắp hương lên bàn thờ để bày tỏ lòng biết ơn đối với dòng tộc.

Không những thế, lễ gia tiên còn là lúc để con cháu báo cáo với tổ tiên về việc thành gia lập thất của mình.

2. Ý nghĩa của lễ gia tiên

Theo âm Hán Việt thì “gia” có nghĩa là “gia đình”. Còn “tiên” sẽ mang 2 nét nghĩa khác nhau. Ý nghĩa thứ nhất thì từ  “tiên” có thể là  “Đầu Tiên”, “Trên Hết” hoặc là “Trước Hết”. Ngoài ra thì “tiên” còn mang ý nghĩa là “tổ tiên”.

Do đó, nếu xét trên 2 ý nghĩa trên thì lễ gia tiên chính là buổi lễ đầu tiên của gia đình hoặc buổi lễ ra mắt gia đình và tổ tiên.

3. Khi nào nên tổ chức lễ

Nghi thức làm lễ gia tiên sẽ được tiến hành ở cả lễ ăn hỏi và lễ cưới của các cặp đôi. Cụ thể:

• Trong lễ ăn hỏi: sẽ diễn ra ở nhà gái. Khi tiến hành lễ gia tiên nhà gái cả cô dâu và chú rể đều cần thắp hương lên bàn thờ gia tiên của nhà gái. 

• Nghi lễ gia tiên trong ngày cưới: sẽ được thực hiện sau khi nhà trai và nhà gái đã chào hỏi lẫn nhau cũng như 2 bên gia đình đã đồng ý việc cưới hỏi của 2 cháu.

Lễ sẽ được diễn ra cả trong ngày ăn hỏi và ngày cưới

4. Tổng hợp các nghi lễ gia tiên trong ngày cưới

4.1. Nghi lễ tại nhà trai

Lễ gia tiên tại nhà trai sẽ được diễn ra ngay sau khi đoàn nhà trai đón được cô dâu về đến nhà. Thông thường, các gia đình miền Bắc và miền Trung thì mẹ cô dâu không được đưa con gái về nhà chồng. Tuy nhiên, nhiều gia đình ở miền Nam vẫn có mẹ ruột theo đoàn để tiễn con gái. 

Khi đoàn đến nhà trai, cô dâu và chú rể sẽ thực hiện nghi lễ cúng gia tiên theo trình tự sau:

• Thành phần tham gia: đa số các gia đình chỉ có cha mẹ chú rể và cô dâu, chú rể thực hiện lễ gia tiên. Tuy nhiên, vẫn có một số gia đình đặt bàn thờ gia tiên ở phòng khách để tất cả các thành viên của đoàn đưa dâu có thể chứng kiến nghi lễ này.
• Nghi thức: bố mẹ chú rể sẽ thắp hương lên bàn thờ gia tiên và đọc bài khấn lễ gia tiên ngày cưới. Sau đó, cô dâu và chú rể sẽ thực hiện theo lời hướng dẫn của chủ hôn. Cuối cùng, sau khi thắp hương lên bàn thờ xong, cô dâu và chú rể sẽ cúi lạy bố mẹ và những người lớn trong dòng họ.

Các bước thực hiện lễ gia tiên ở nhà trai

4.2. Nghi lễ tại nhà gái

Lễ gia tiên nhà gái được diễn ra lúc nhà trai đến nhà gái thưa chuyện hôn nhân và ngỏ ký đón cô dâu về nhà mình, dưới sự đồng ý của nhà gái. Trước khi đón cô dâu về nhà chồng, cô dâu, chú rể sẽ cùng thắp hương lên bàn thờ gia tiên nhà gái. Nghi thức diễn ra như sau:

• Thành phần tham gia: sẽ chỉ có bố mẹ nhà gái và cô dâu chú rể ở lễ gia tiên lúc này. Bố mẹ chú rể sẽ không được tham gia lễ gia tiên ở nhà gái.
• Nghi thức: bố mẹ cô dâu hoặc trưởng tộc sẽ thắp hương và đọc bài khấn để báo cáo với tổ tiên. Cô dâu, chú rể sẽ thắp hương dưới sự hướng dẫn của người lớn. Thông thường lễ gia tiên nhà gái diễn ra khá nhanh, để kịp giờ lành đón dâu.

Nghi thức thực hiện lễ gia tiên ở nhà gái

5. Các nghi thức làm lễ của ba miền

Cách làm lễ gia tiên sẽ có một số sự khác nhau giữa 3 miền. Cụ thể:

5.1. Đối với miền Bắc

Bàn thờ trong lễ gia tiên của miền Bắc sẽ là bàn thờ chính trong gia đình, được dùng để thờ cúng ông bà hằng ngày. Trước ngày lễ gia tiên, bàn thờ phải được dọn dẹp một cách sạch sẽ và gọn gàng nhất. Có thể trang trí bàn thờ bằng vải đỏ, chữ Hỷ hay câu đối đỏ để cầu chúc may mắn cho gia đình và cặp đôi mới.

Trên bàn thờ gia tiên phải bày đầy đủ mâm quả, có thể kết thành hình phượng để thêm phần long trọng hơn. Ngoài ra, ở miền Bắc thường sẽ dùng thêm hoa tươi như lay ơn, xôi gấc đỏ để trang trí trên bàn thờ.

Ngoài ra, sau khi nhà trai rước dâu về, nhà gái sẽ trao lại 1 phần mâm lễ cho nhà trai gọi là lại quả, không có trầu cau, rượu để về thắp hương lên bàn thờ gia đình.

5.2. Đối với miền Trung

Đối với người miền Trung, lễ gia tiên của họ luôn khá đơn giản, và không hề cầu kỳ. Tuy nhiên, bàn thờ gia tiên của họ không vì vậy mà sơ sài, họ luôn chuẩn bị một cách chu đáo với đầy đủ mâm lễ bao gồm: trầu cau, rượu, trà, nến tơ hồng và bánh phu thê. 

Lễ gia tiên ở 3 miền sẽ có 1 số điều khác biệt

Nếu nhà trai thuộc diện khá giả thì có thể thêm 2 mâm lễ là bánh dẻo và bánh kem. Người miền Trung không dùng mâm lễ heo quay như một số vùng khác ở nước ta.

5.3. Đối với miền Nam

Người miền Nam rất coi trọng lễ cưới, do đó các yếu tố về thẩm mỹ và nghi lễ rất được coi trọng và phải đặt lên hàng đầu. Thông thường, các gia đình sẽ tiến hành lập một bàn thờ ở phòng khách để đảm bảo bàn thờ có được một không gian rộng rãi nhất.

Bàn thờ gia tiên lúc này sẽ được treo thêm chữ hỷ và câu đối đỏ. Hai bên bàn thờ sẽ trang trí một cặp lư đồng đã được đánh bóng một cách kỹ càng, một bình hoa lớn cùng cặp mâm quả long phụng được bày trí một cách tỉ mỉ. 

6. Các bài khấn lễ gia tiên ngày cưới

Ngày xưa, ông bà ta đã sáng lập ra rất nhiều văn khấn trong lễ cưới để cầu mong hạnh phúc và sự bình an đối cho vợ chồng mới cưới. Tuy nhiên, những bài văn khấn ngày xưa mang quá nhiều yếu tố phong kiến cũng như tâm linh. Vì vậy, đa số những bài khấn này không còn phù hợp với thời đại ngày nay nữa.

Bài văn khấn trên bàn thờ gia tiên

Những bài khấn lễ gia tiên ngày cưới hiện nay được viết khá ngắn gọn và dễ hiểu. Bạn có thể tham khảo:

“Hôm nay là ngày lành tháng tốt, được sự đồng ý và chấp thuận của gia đình 2 bên, chúng con tổ chức lễ cưới cho 2 cháu …….(tên cô dâu và chú rể)….. Nay hôn lễ đã thành, chúng con xin dâng các lễ vật truyền thống lên trên cho chư vị tổ tiên. Mong các vị phù hộ cho 2 cháu luôn được “Trăm Năm Hạnh Phúc”, và “Đầu Bạc Răng Long”. Chúng con xin được thành tâm kính khấn.”

Sự phát triển của xã hội kéo theo sự du nhập văn hóa phương Tây đến cuộc sống con người ở nước ta. Tuy nhiên lễ gia tiên là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc cần được gìn giữ. Hy vọng qua bài viết của Áo cưới Lucky Anh & Em bạn đã biết lễ gia tiên là gì, cũng như biết cách làm thế nào để lễ gia tiên chu đáo cho ngày trọng đại của mình.

5

/

5

(

3

bình chọn

)