Ngành công nghiệp tỷ đô của nước Úc: Câu chuyện 1 con cừu thành 2 bộ vest
Nội dung nổi bật:
– Cừu được đưa vào nuôi tại Úc từ cuối thế kỷ XVIII. Hiện nay, cứ 1 người Úc thì có đến 3 con cừu, và ngành sản xuất lông cừu hiện đang đóng góp một phần đáng kể vào nền kinh tế nước này, trong năm 2013-2014, thị trường len ở Úc lên đến 3 tỷ AUD.
– Cừu được nuôi tại các trang trại ở Úc, được vỗ béo, xén lông và qua nhiều khâu như tẩy trắng, làm tơi, chải mượt, bện sợi, dệt thành dạ và đưa vào ngành công nghiệp thời trang.
– Việt Nam đã bắt đầu được công ty Úc ‘để mắt’ do có nhiều điều kiện thuận lợi để sử dụng len lông cừu làm nguyên liệu và phát triển ngành công nghiệp này.
Khởi thủy từ ngành dệt Anh, phát triển nhờ công nghiệp thời trang Ý
Có câu nói rằng: “Dân Úc ai cũng cưỡi cừu”. Quả đúng là vậy, cứ một người Úc lại có đến ba con cừu, và ngành sản xuất lông cừu hiện là ngành xuất khẩu lớn, đang đóng góp một phần đáng kể vào nền kinh tế nước này. Trong năm 2013-2014, thị trường len ở Úc lên đến 3 tỷ AUD, xấp xỉ 2,7 tỷ USD.
Người có công đầu trong việc đặt nền móng cho ngành công nghiệp lông cừu ở Úc là thuyền trưởng John McAchur. Ông là người đã đưa đến lục địa này 30 con cừu đầu tiên vào năm 1789. Lông của chúng được cắt ra, chở về Anh Quốc và từ đó tỏa đi khắp thế giới. Vào năm 2011, số lượng cừu tại Úc đã lên đến 64 triệu con.
Len Merino của Úc có đặc điểm là sợi mảnh (đến 19 micron). Tuy nhiên, đến giữa thế kỷ XX, độ mịn của len vẫn chưa được coi trọng lắm. Vải len hồi đó dày, nặng và trang phục may bằng thứ sợi thời ấy trông không được nhẹ nhàng như những bộ trang phục hiện nay.
Ermenegildo Zegna – nhà sản xuất vải sợi lớn đến từ miền Bắc nước Ý đã tìm đến Úc để thu mua lông cừu nguyên liệu để tạo ra những bộ sưu tập veston đỉnh cao của mình.
Vào nửa cuối thế kỷ XX, bộ vest nam cổ điển nhìn chung vẫn giữ nguyên vẻ bề ngoài và thậm chí cấu trúc cũng không đổi. Thứ duy nhất thay đổi là chất vải.
Để có được sự thay đổi như bây giờ, công lớn thuộc về các nhà máy dệt vải. Công nghiệp thời trang phát triển mạnh ở Ý đã đưa những đơn vị tiên phong như công ty Ermenegildo Zegna – nhà sản xuất vải sợi lớn đến từ miền Bắc nước Ý tìm đến Úc để thu mua lông cừu nguyên liệu.
Lông cừu được mang về Ý, qua khâu xử lý tại các xưởng dệt vải và trở thành những bộ cánh lịch lãm, sang trọng nhất trên sàn diễn thời trang của hãng này.
Tùy thuộc vào đường kính sợi, lông cừu Merino của Úc được chia thành nhiều loại: khá mảnh (từ 18,5 – 20,5 micron), mảnh (từ 16,6 – 18,5 micron) và cựu mảnh (dưới 16,6 micron). Kỷ lục được xác lập năm 2010 thuộc về loại lông cừu có độ mảnh 10 micron – mảnh hơn sợi tóc đến 6 lần.
Chăn thả và xén lông
Tại trang trại cừu Westvale thuộc sở hữu của gia đình Judy và Leo Blunch, ở đây đang nuôi khoảng 6000 con cừu (bằng số cừu trên toàn nước Úc 200 năm trước), trải dài 1.050 ha nằm ở bang New South Wales. Theo thời gian, nhiều nguyên tắc vận hành trang trại và cơ sở vật chất vẫn được giữ nguyên gần như 200 năm trước, nhưng đây vẫn là một trong những trang trại hiện đại kiểu mẫu.
Các cá thể cừu được theo dõi gene, để đảm bảo sức khỏe của đàn gia súc và chất lượng lông cừu có ổn định không, để nhập cơ sở dữ liệu vào máy tính nhằm lưu giữ hồ sơ cá nhân của mỗi cá thể cừu.
Chăn thả cừu trên cánh đồng cỏ ở Úc.
Cừu được vỗ béo vào cuối mùa để chuẩn bị cho công việc xén lông. Khi cần tập hợp đàn cừu để chuẩn bị “cởi áo” của chúng, chó chăn cừu là một trợ thủ đắc lực.
Sau khi nhận lệnh của chủ nhân, chú chó chăn cừu sẽ sải những bước dài, vừa chạy vừa sủa vang để gom đàn cừu lại gần nhau hơn và từ từ di chuyển về sân.
Chú chó “bơi” vào biển lông cừu này, len lỏi sủa trên lưng đàn cừu, mất hút vào đó và một giây sau xuất hiện ở góc khác. Cứ thế nó bắt đàn cừu quay đầu xếp cho ngay hàng thẳng lối vào sân để chuẩn bị cho công việc xén lông.
Xén lông cừu là một công việc đáng ngưỡng mộ và được trả lương cao, đòi hỏi kỹ năng đặc biệt và sức khỏe ổn định vì người thợ thực hiện sẽ phải liên tục trong tư thế cúi lom khom nhiều giờ liền. Dụng cụ xén lông cừu là một chiếc tông-đơ điện giống như máy cạo râu.
Những người thợ xén lông cừu kinh nghiệm có thể “xử lý” mỗi ngày 200 con cừu, không thua kém gì sức lực bỏ ra của một vận động viên chạy marathon.
Thợ đang xén lông cừu.
Người thợ sẽ kéo từ trong sân ra một chú cừu, lấy tay tách đám len bết lại trên lưng, để lộ ra bên dưới lớp tơ mảnh trắng muốt, nhẹ tênh, ken dày. Chú cừu này sẽ bị tóm chân và lật xuống, nhưng nó không một tiếng kêu nào và không có chút gì khó chịu ở tư thế này, sẵn sàng chờ đợi trong lúc người thợ làm việc.
Lông được xén ra nguyên tấm từ đầu đến chân sau. Sau khi được cắt lông, chú cừu trông có vẻ gầy đi và sạch sẽ như một món đồ chơi sang trọng, bẽn lẽn đi vào nghỉ ngơi.
Miếng lông trông tựa tấm chăn được quẳng lên bàn để tách phần lưng và những chỗ bị bẩn, và phân loại theo độ dài, màu sắc, độ xoăn và độ mảnh. Trước khi đem đi xử lý, người ta tẩy sạch lông bằng thuốc tẩy.
Các chuyên gia độc lập còn khắt khe hơn khi đánh giá dựa trên 10 tiêu chí, từ độ dài, tính đều đặn và bền chắc của sợi lông, đến màu sắc, mật độ sợi và những tiêu chí mang tính chủ quan như cảm giác thoải mái, dễ chịu.
Từ lông cừu thành tấm dạ
Video sản xuất len lông cừu.
Lông cừu được ép thành từng cục và đóng thành kiện để chuyển đến nhà máy dệt, nơi chúng sẽ qua tay rất nhiều người và nhiều quy trình công nghệ phức tạp. Lông cừu sẽ được giặt, chải, quay nhuộm, cuộn sợi và dệt thành tấm.
Đầu tiên, công nhân dỡ từng cục lông ra và đưa vào máy để làm tơi. Đó là một cỗ máy có ống xilanh hình trụ sẽ chải và tách rời các sợi lông.
Những loại lông khác nhau sau đó sẽ được đưa vào máy hòa trộn với nhau để được loại sợi như mong muốn. Nếu muốn tết thành sợi từ hỗn hợp lông này, thì phải thêm vào những sợi polyeste. Sau đó các vòi phun khí sẽ phun dầu làm bóng sợi và giúp tách sợi dễ dàng hơn.
Sợi len sau đó được đưa vào máy chải sợi len là những xilanh có đinh kim loại mảnh quay tròn, giúp gỡ rối, chải len thành sợi mảnh và đưa len trượt song song với nhau. Khâu này cũng giúp loại bỏ các cặn bẩn còn bám lại trong sợi.
Kỹ thuật chải này giúp người ta sản xuất được những mảnh vải mỏng như voan. Tiếp đó người ta chia nhỏ các mảnh voan thành những dải dài rộng khoảng một gang tay, rồi đưa những dải này vào máy bện sợi thành sợi bấc mảnh. Sau đó xoắn sợi bấc thành sợi len rồi cuốn thành cuộn lớn. Khâu se sợi giúp sợi len dai hơn.
Từ những cuộn len này, người ta sẽ đem dệt thành tấm dạ lớn. Rồi nhuộm màu và hoàn thiện thành tấm vải dạ nhẵn bóng và mịn như nhung. Vải len có hai loại: một loại mặt sần gai và một loại mặt nhẵn bóng.
1- Xén lông; 2 – Làm tơi lông; 3 – Bện và cuộn sợi bấc; 4 – Dệt thành tấm dạ.
Sau quá trình xử lý, lông của một con cừu đủ để làm ra lượng vải để may hai bộ vest.
Sợi len cừu là một loại chất liệu rất bền, không bị nhàu nát nên luôn giữ được dáng áo. Len có khả năng hút ẩm, tách nhiệt và giữ ấm rất tốt. Đó là lý do vì sao len là chất liệu lý tưởng để sản xuất những chiếc áo ấm, áo len cao cổ hay áo vest, áo khoác.
Thâm nhập vào thị trường Việt Nam
Trước đây, nhiều nhà sản xuất hàng may mặc và chăn ga gối nệm Việt Nam chưa bao giờ dùng đến len lông cừu. Nhưng giờ đây thứ nguyên liệu này giờ đã xuất hiện và manh nha phát triển tại thị trường Việt Nam.
Một công ty Úc (Australia Wool Innovation – AWI) đã nhìn thấy cơ hội này ở Việt Nam (có nguồn nhân công rẻ, nền công nghiệp dệt may có sẵn) và đã triển khai một dự án mang tên “Việt Nam trên đường Hội nhập” vào tháng 6/2012. Bắt đầu từ lĩnh vực hàng dệt kim và tập trung vào các mặt hàng như áo len mỏng, quần áo thấm mồ hôi, phụ kiện và tất. Tổng trị giá dự án đạt 240.000 AUD, thu hút 12 đối tác sản xuất len lông cừu ở Việt Nam.
Tính đến thời điểm này, hiện đã có gần 50 công ty Việt Nam sử dụng len lông cừu Úc. Tuy nhiên, để có thể phát triển ngành này, Việt Nam cần phải có ít nhất một vài nhà máy kéo sợi len từ lông cừu.
Thùy Phương
