Logistics là tổ chức chi tiết và thực hiện một hoạt động phức tạp.

Được trình bày một cách dễ hiểu, súc tích, đi thẳng vào những vấn đề đang được quan tâm. Để đem đến những thông tin thiết thực, bổ ích trong lĩnh vực Logistics/XNK.

1. Logistics là gì?

Hiện nay có theo một số bản dịch Logistics là hậu cần thì chưa thực sự chính xác và bản chất. Tiếng Việt chưa có từ ngữ nào thật sự phù hợp để giải thích, nên ta vẫn gọi là Logistics thay vì hậu cần.

Trong tiếng Việt, cũng đã có những trường hợp tương tự, sử dụng từ nguyên nghĩa tiếng nước ngoài sẽ đem lại ý nghĩa rõ hơn là dịch sang tiếng Việt.

Ví dụ: Marketing, PR.

Logistics là việc quản lý dòng chảy của sự vật (hữu hình) từ điểm xuất phát đến điểm tiêu thụ. Nhằm đáp ứng yêu cầu của khách hàng.

Mục đích chính: Cung cấp các hoạt động giúp hàng hóa được lưu thông. Khi hàng hóa càng tăng thì nhu cầu về Logistics càng tăng và ngược lại.

Người quản lý Logistics phải lựa chọn phương án tối ưu nhất, nhằm kiểm soát hiệu quả về thời gian và chi phí trong suốt quá trình hàng hóa lưu thông.

2. Hoạt động Logistics là gì?

Hoạt động Logistics theo bám sát quá trình sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng một sản phẩm. Quá trình đó có thể bao gồm những hoạt động sau:

• Vận chuyển
• Lưu kho
• Xếp dỡ
• Phân chia, bao gói sản phẩm
• Thực hiện các thủ tục để sản phẩm có thể lưu chuyển từ địa điểm này đến địa điểm khác

Những từ như kho vận, tiếp vận, lưu vận, giao nhận, … chỉ phản ánh được một phần trong quá trình nói trên, không thể hiện được rõ Logistics là quá trình xuyên suốt, tích hợp của nhiều công đoạn.

3. Luật Thương mại định nghĩa thế nào về Logistics?

Điều 233 Luật Thương mại 2005: “Dịch vụ Logistics là hoạt động thương mại, theo đó thương nhân tổ chức thực hiện một hoặc nhiều công việc bao gồm nhận hàng; vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm thủ tục hải quan, các thủ tục giấy tờ khác; tư vấn khách hàng, đóng gói bao bì, ghi ký mã hiệu; giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng hóa theo thỏa thuận với khách hàng để hưởng thù lao”.

Như vậy, nội dung trên vừa định nghĩa thông qua việc liệt kê một số hoạt động điển hình của Logistics. Vừa nhấn mạnh vào tính chất dịch vụ của hoạt động này khi một doanh nghiệp đứng ra nhận làm các công việc đó để hưởng thù lao từ doanh nghiệp có hàng hóa.

4. Giải thích “Logistics” thông qua các hoạt động trong thực tế:

Nhằm đơn giản hóa nghĩa Logistics, tôi phân loại định nghĩa như sau: Hoạt động Logistics, Khai thác Logistics và Dịch vụ Logistics.

a. Hoạt động Logistics:

Đó là các hoạt động chuyên có tính chuyên môn được thực hiện trực tiếp bởi những cá nhân, tổ chức:

+ Về vận tải đa phương thức: vận tải biển & thủy nội địa, đường bộ, đường sắt, đường hàng không, đường ống.

+ Kho vận: Lưu trữ, đóng gói, sơ chế, bảo quản, phân chia hàng hóa,…

+ Thực hiện các thủ tục để sản phẩm có thể lưu chuyển từ địa điểm này đến địa điểm khác

b. Khai thác Logistics:

Khai thác Logistics là tiến hành các hoạt động Logistics dựa trên các hoạt động có sẵn: cơ sở hạ tầng giao thông: bộ, sắt, thủy, đường hàng không, hệ thống cảng biển, nhà ga, kho bãi, phương tiện vận tải, công nghệ thông tin,…

c. Dịch vụ Logistics:

Các dịch vụ Logistics chủ yếu, bao gồm:

• Dịch vụ bốc xếp hàng hoá, bao gồm cả hoạt động bốc xếp container;
• Dịch vụ kho bãi và lưu giữ hàng hóa, bao gồm cả hoạt động kinh doanh kho bãi container và kho xử lý nguyên liệu, thiết bị;
• Dịch vụ đại lý vận tải, bao gồm cả hoạt động đại lý làm thủ tục hải quan và lập kế hoạch bốc dỡ hàng hóa;
• Dịch vụ bổ trợ khác, bao gồm cả hoạt động tiếp nhận, lưu kho và quản lý thông tin liên quan đến vận chuyển và lưu kho hàng hóa trong suốt cả chuỗi logistics; hoạt động xử lý lại hàng hóa bị khách hàng trả lại, hàng hóa tồn kho, hàng hóa quá hạn, lỗi thời và tái phân phối hàng hóa đó; hoạt động cho thuê và thuê mua container.

 Các dịch vụ Logistics liên quan khác, bao gồm:

• Dịch vụ kiểm tra và phân tích kỹ thuật;
• Dịch vụ bưu chính;
• Dịch vụ thương mại bán buôn;
• Dịch vụ thương mại bán lẻ, bao gồm cả hoạt động quản lý hàng lưu kho, thu gom, tập hợp, phân loại hàng hóa, phân phối lại và giao hàng;
• Các dịch vụ hỗ trợ vận tải khác.

Nếu có các dịch vụ khác mà thương nhân kinh doanh dịch vụ Logistics. Và khách hàng thỏa thuận phù hợp với nguyên tắc cơ bản của Luật Thương mại thì cũng được coi là dịch vụ logistics.

4. Ngoài cách phân loại như trên, có thể phân loại các hoạt động logistics theo những tiêu chí nào nữa?

Về phạm vi, Logistics có thể chỉ bao gồm các hoạt động trong nội bộ một doanh nghiệp; hoặc các hoạt động giữa doanh nghiệp với các chủ thể khác. (Doanh nghiệp đối tác, khách hàng cá nhân).

Có hoạt động Logistics chỉ diễn ra trong một nhà máy; một khu công nghiệp hay từ tỉnh này sang tỉnh khác, có hoạt động mang tính quốc tế; khởi đầu từ một châu lục này và kết thúc ở một châu lục khác.

Về loại hình, có doanh nghiệp tự cung (Doanh nghiệp tự cung cấp dịch vụ Logistics cho chính mình). Hoặc doanh nghiệp dịch vụ (Doanh nghiệp chuyên cung cấp dịch vụ Logistics cho doanh nghiệp khác).

Một số cách phân loại khác sẽ được trình bày tiếp ở những câu dưới đây.

a. 1PL là gì? 

1PL để chỉ một doanh nghiệp sản xuất – thương mại tự đảm nhiệm hoạt động Logistics cho chính mình mà không phải thuê đơn vị bên ngoài. Ví dụ một công ty sản xuất thức ăn nhanh, nhưng cũng sở hữu một đội xe để giao hàng; một kho lạnh để lưu trữ thực phẩm; một đội ngũ cán bộ để tìm mua nguyên liệu kinh doanh dịch vụ xe tải; một bến cảng, một trung tâm thu gom hàng là một nhà cung cấp dịch vụ 1PL.

b. 2PL là gì? 

(Second-party logistic provider hay Nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển)

2PL là nhà cung cấp dịch vụ ở một loại hình đơn lẻ hoặc trong một phạm vi địa lý hẹp. Ví dụ một công ty vận tải với đội hình xe tải, xe đầu kéo; hay một doanh nghiệp cung cấp dịch vụ cho thuê kho bãi. Các công ty chuyển phát nhanh, các hãng tàu biển, công ty đường sắt, giám định, bảo hiểm cũng được coi là 2PL. 2PL thường gắn với việc phải có cơ sở hạ tầng, tài sản cố định.

c. 3PL là gì? 

3 PL (Third-party logistics provider hay Nhà cung cấp dịch vụ Logistic tổng thể)

3PL là đơn vị thuê ngoài  về logistic dành cho các công ty có nhu cầu logistic thực hiện một phần hoặc toàn bộ việc quản lý chuỗi cung ứng hàng hóa thay cho họ. Tức là 3PL sẽ thực hiện các khâu Logistic trên danh nghĩa của Doanh nghiệp theo hợp đồng 2 bên thỏa thuận

Logistics 3PL chính là xu hướng đẩy mạnh thuê ngoài dịch vụ Logistics theo hướng chuyên môn hóa. Theo hướng này, doanh nghiệp sản xuất, thương mại có điều kiện tập trung nguồn lực; con người để làm tốt các khâu sản xuất, tìm bạn hàng, phát triển thị trường. Trong khi các khâu đưa hàng hóa đến đối tác sẽ sử dụng dịch vụ của doanh nghiệp Logistics.

3PL thường gọi là Forwarder. Các Forwarder điển hình như: DHL, Fedex, Maerk, Hợp nhất, TNT

d. 4PL là gì? 

4 PL ( fourth-party logistics provider hay Nhà cung cấp chuỗi logistic)

Logistics 4PL được dùng để chỉ nhà cung cấp dịch vụ logistics tổng thể; tích hợp nhiều công đoạn trong quá trình Logistics. Nhà cung cấp dịch vụ logistics 4PL có thể không có tàu biển, không có xe tải, không có kho hàng. Nhưng là người có khả năng kết nối, tận dụng năng lực của tất cả các yếu tố trên để hoàn thành một quy trình logistics phức tạp.

Logistics 3PL chỉ nhằm vào một chức năng hay công đoạn cụ thể, trong khi logistics 4PL hướng tới giải pháp cho cả quá trình. Do vậy, nhà cung cấp dịch vụ logistics 4PL có thể sử dụng dịch vụ của các nhà cung cấp dịch vụ logistics 3PL khác nhau để thực hiện hợp đồng dịch vụ với khách hàng của mình.

Ở một cách nhìn khác, trong khi nhà cung cấp dịch vụ logistics 3PL sẽ thực hiện từng chức năng tách biệt với quy trình sản xuất, phân phối hàng hóa. Nhà cung cấp dịch vụ logistics 4PL sẽ đảm nhiệm một phần chức năng trước đây không thể tách rời của doanh nghiệp sản xuất – thương mại. Nói cách khác, logistics 4PL tích hợp mình với doanh nghiệp; trở thành một phần
trong quy trình hoạt động sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp.

e. 5PL là gì? 

5PL (Fifth party logistics provider hay Nhà cung cấp giải pháp cho chuỗi Logistics – Supply Chain)

Hiện nay người ta cũng bắt đầu nói đến 5PL. Loại hình dịch vụ logistics không cần có cơ sở vật chất như xe cộ, kho bãi, xe nâng; tàu biển, không có lái xe hay thủ kho. Chức năng chính của 5PL là cung cấp dịch vụ thông qua việc liên kết các nhà cung cấp dịch vụ khác và mạng lưới khách hàng; tìm kiếm, so sánh và lựa chọn các báo giá, kiểm tra; giám sát đường đi của hàng hóa, tư vấn; đào tạo để khách hàng tối ưu hóa chuỗi cung ứng.

Logistics 5PL cũng được nói đến là loại hình Logistics thông minh, dựa trên phương tiện điện tử, công nghệ thông tin để điều phối mạng cung ứng (chứ không phải chỉ là chuỗi cung ứng) và đáp ứng những nhu cầu khác biệt của từng khách hàng.

Ví dụ: Phần mềm quản lý kho: WMS, Phần mềm quản lý và điều phối vận tải: TMS

Logistics và vận tải

6.khác nhau như thế nào?

Logistics là cả một quá trình, mà vận tải chỉ là một phần trong quá trình đó. Vận tải là thành phần quan trọng, nhưng không phải là tất cả quá trình logistics.

Chi phí cho vận tải chiếm khoảng 60% chi phí chung của Logistics. (Tổ chức Thống kê Thế giới).

Ngoài vận tải, Logistics còn có những hoạt động khác như kho bãi, bốc xếp; giao nhận, giám định, bảo hiểm, đóng gói, v.v…

Mặt khác, không chỉ có ý nghĩa là một dịch vụ. Logistics mang một ý nghĩa bao trùm lớn hơn là việc tính toán, lập kế hoạch để hàng hóa di chuyển từ điểm đầu đến điểm cuối một cách hiệu quả; tiết kiệm chi phí nhất, thời gian nhanh nhất; góp phần vào việc nâng cao năng suất, doanh thu cho doanh nghiệp.

Như vậy, Logistics và vận tải không phải là một.

Đọc tiếp Logistics là gì (P2).